№ 02 (2025) ILMIY TADQIQOTLAR VA ULARNING YECHIMLARI JURNALI

Jadidchilik harakati XX asr boshlarida O‘zbekiston hududida yuzaga kelgan va musulmon jamiyatini zamonaviylashtirishga qaratilgan eng muhim ijtimoiy-siyosiy va madaniy islohotlar harakati sifatida tarixda muhim o‘rin egallaydi. Ushbu maqolada harakatning shakllanish sharoitlari, asosiy mafkuraviy yo‘nalishlari va uning o‘zbek jamiyatidagi ta’siri tahlil qilinadi. Jadidlar ilgari surgan “usuli jadid” ta’lim tizimi, milliy matbuot va teatr orqali xalqni ma’rifatga chorlaganlari, jamiyatni uyg‘otishga qaratilgan faoliyatlari ko‘rib chiqiladi.

Maqola asosida tarixiy hujjatlar, jadidlar tomonidan yozilgan maqolalar, maktab dasturlari va sahna asarlari hamda zamonaviy tarixshunoslik manbalari tahlil qilinib, harakatning o‘sha davrdagi ijtimoiy-siyosiy ahvol bilan aloqasi ochib beriladi. Jadidlar tomonidan ilgari surilgan milliy uyg‘onish, mustaqil fikrlash, diniy va dunyoviy bilimlar uyg‘unligi, ayollar huquqlari, matbuot erkinligi kabi g‘oyalar bugungi demokratik va modern O‘zbekiston jamiyatining shakllanishida muhim omil bo‘lgan.

Maqolada, shuningdek, jadidchilik harakatining keyinchalik sovet tuzumi tomonidan bostirilganligi, biroq ularning tarixiy merosi mustaqillik davrida qayta tiklanib, milliy o‘zlikni anglash jarayonining ajralmas qismiga aylangani qayd etiladi. Harakat o‘zbek xalqining ma’naviy uyg‘onishiga, madaniy taraqqiyotiga va davlatchilik g‘oyalarining shakllanishiga katta hissa qo‘shgan. Jadidlarning mehnati va jasorati nafaqat tarixiy ahamiyatga, balki bugungi kun yoshlariga ham katta ma’naviy saboq bo‘lib xizmat qiladi.

 В статье рассматриваются особенности реализации языковых средств в рекламном дискурсе, ориентированном на женскую аудиторию, на материале русских и узбекских рекламных текстов. Исследование охватывает различные языковые уровни — фонетический, лексический, морфологический и синтаксический. Автор выявляет специфику использования таких средств, как интонация, уменьшительно-ласкательные суффиксы, эмоционально окрашенная лексика, метафоры, эпитеты, а также заимствованные термины. Особое внимание уделяется фонетическим приёмам — аллитерации, ассонансу и ритму — и их роли в создании запоминаемого и эмоционально насыщенного рекламного текста. Сравнительный анализ демонстрирует как общие тенденции, так и культурно обусловленные различия между русскоязычной и узбекоязычной рекламой. Работа подчёркивает актуальность и значимость лингвистического анализа рекламных текстов для понимания механизмов воздействия на аудиторию и формирования гендерных стереотипов в медиапространстве.

 Today, the process of teaching the Russian language is of great importance on a global scale. This article is aimed at analyzing modern methodological approaches in teaching Russian, revealing the importance of applying innovative technologies that serve to improve the professional competencies of teachers, increase students' interest, and develop their communicative skills. The article details the effectiveness of teaching Russian through a communicative approach, integrated learning, multiculturalism, and the application of information and communication technologies (ICT). Recommendations will also be given for the further development of the educational process by studying international experience and analyzing existing problems. This research has practical significance for representatives of the field of education, teachers, and researchers.

Mazkur maqolada maktabgacha yoshdagi bolalarda harakatli o‘yinlar orqali harakat faoliyatini rivojlantirish masalasi pedagogik nuqtai nazardan ko‘rib chiqiladi. Harakatli o‘yinlar bolalarning jismoniy rivojlanishiga ijobiy ta’sir ko‘rsatishi, ularning koordinatsiyasi, chaqqonligi, tezkorligi, muvozanati kabi harakat fazilatlarini shakllantirishi asoslanadi. Maqolada harakatli o‘yinlarni rejalashtirish, ularning o‘quv-tarbiyaviy ahamiyati va samaradorlik omillari yoritilgan

Mazkur maqolada soliq siyosatining iqtisodiy o‘sish jarayonlariga ta’siri nazariy va amaliy nuqtai nazardan yoritilgan. Soliq yukining biznesga, investitsiya muhitiga va byudjet barqarorligiga ta’siri tahlil qilinadi. O‘zbekiston soliq tizimidagi so‘nggi islohotlar, ularning ijobiy va salbiy jihatlari muhokama qilinib, iqtisodiy o‘sishni rag‘batlantirishga qaratilgan takliflar bildiriladi

Mazkur maqolada aholining geografik taqsimoti va migratsiya jarayonlarining o‘zaro bog‘liqligi, ularning ijtimoiy-iqtisodiy va demografik oqibatlari tahlil qilinadi. Aholining hududiy joylashuvi, ichki va tashqi migratsiya oqimlari statistik ma’lumotlar asosida yoritilgan. Shuningdek, migratsiya oqimlariga ta’sir qiluvchi omillar, ularning hududiy rivojlanishdagi roli va dolzarb muammolari tahlil qilinadi

В статье рассматривается влияние англицизмов на современный русский язык. Анализируются причины появления новых заимствований, их функциональные особенности и реакция общества на англоязычные слова. Исследование опирается на примеры из СМИ, интернета, разговорной речи. Автор освещает аргументы как в пользу, так и против активного использования англицизмов, делая вывод о необходимости языкового баланса между заимствованиями и сохранением лексической самобытности

Mazkur maqolada Chirchiq shahrida 1995–2010-yillar davomida atmosfera havosining ifloslanish darajasi va uning asosiy sabablari tahlil qilinadi. Shahar sanoatlashgan hudud sifatida metallurgiya, kimyo va energetika korxonalarining faoliyati bilan bog‘liq holda ekologik muammolarga duch kelgan. Tadqiqot davomida havoga chiqarilgan asosiy ifloslantiruvchi moddalar (chang zarralari, oltingugurt dioksidi, uglerod oksidi, azot birikmalari va boshqalar) dinamikasi o‘rganildi. Shuningdek, aholi salomatligiga ta’sir, me’yoriy ko‘rsatkichlar bilan taqqoslash va mavjud ekologik siyosat choralari tahlil etildi. Maqolada ifloslanishning oldini olishga qaratilgan taklif va tavsiyalar ham berilgan

Ushbu maqolada jismoniy tarbiya va sport sohasida zamonaviy pedagogik texnologiyalarni qo‘llashning ahamiyati va uning ta’lim jarayonidagi o‘rni keng tahlil qilinadi. Maqolada pedagogik texnologiyalar yordamida jismoniy tarbiya va sport darslarida o‘quvchilarni zamonaviy bilim va ko‘nikmalar bilan ta’minlash, shuningdek, ularning jismoniy, ma’naviy va axloqiy sifatlarini rivojlantirish jarayoni o‘rganiladi. Yangi metod va uslublar, shuningdek, o‘quvchilarning o‘z-o‘zini nazorat qilish, ijodiy va analitik tafakkurini rivojlantirish imkoniyatlarini yaratish orqali ta’lim samaradorligini oshirish yo‘llari tavsiya etiladi. Bunda, dunyoqarashni kengaytirish, shaxsiy va ijtimoiy fazilatlarni shakllantirish, o‘quvchilarning mustaqil fikrlash va qaror qabul qilish qobiliyatlarini oshirishga qaratilgan innovatsion yondashuvlarning ahamiyati ta’kidlanadi

Extensive listening is an underutilized yet powerful tool in language teaching that  paper explores the pedagogical value of extensive listening activities and their integration into language curricula. Drawing on theoretical frameworks and recent research, the study argues that sustained listening to engaging and level-appropriate content fosters natural language acquisition, improves speech rhythm and intonation, and increases learners' confidence in oral communication. Practical strategies for implementation, along with challenges and solutions, are also discussed

Mazkur maqolada texnologiya fanining o‘quvchilar texnik ijodkorligini rivojlantirishdagi roli, bu boradagi o‘quv-uslubiy yondashuvlar va dars jarayonida foydalaniladigan amaliy metodlar tahlil qilinadi. Tadqiqot natijalari texnik tafakkur, muammoni hal qilish ko‘nikmasi, loyihalashtirishga oid tasavvurlar o‘quvchilarda qanday shakllanishini aniqlaydi. Muallif texnik ijodiy faoliyatni rag‘batlantirish orqali o‘quvchilarni innovatsion fikrlash va kasbiy orientatsiyaga tayyorlash zarurligini asoslaydi

This article explores how learners’ native language (mother tongue) influences their acquisition of English as a foreign language. The study investigates phonological, grammatical, and lexical transfer from the mother tongue to English, and how this affects learners’ fluency and accuracy. The article also provides suggestions for minimizing negative transfer and promoting positive transfer through informed teaching strategies

Mazkur maqolada o‘zbek mumtoz adabiyotining yirik vakili Cho‘lpon nasridagi insoniylik g‘oyalari va jamiyatdagi ijtimoiy muammolar aks ettiriladi. Asosiy e’tibor yozuvchining nasriy asarlaridagi inson ruhiyati, ijtimoiy tengsizlik, ma’naviy ezilish, ayol va erkak munosabatlari kabi mavzularga qaratilgan. Cho‘lpon nasri jamiyatning muhim illatlarini fosh qilgan holda, insoniy qadriyatlarni tiklashga da’vat etadi.

Ushbu maqolada populyatsion genetikasi doirasida tabiiy tanlanish va genetik drift hodisalari o‘rganiladi. Tabiiy tanlanish organizmlarning atrof-muhit sharoitlariga moslashishini ta’minlab, genetik tarkibni ijobiy tomonga o‘zgartiradi. Genetik drift esa kichik populyatsiyalarda tasodifiy gen frekansiyalarining o‘zgarishiga olib keladi. Ikkala jarayon populyatsiyalarning evolyutsiyasida muhim ahamiyatga ega

Ushbu maqolada taniqli o‘zbek yozuvchisi Tohir Malik ijodida fantastika va realizm janrlarining uyg‘unligi tahlil qilinadi. Adibning fantastik qissalarida g‘ayritabiiy obrazlar va hodisalar orqali zamonaviy jamiyatning ijtimoiy va ma’naviy muammolari badiiy tarzda aks ettiriladi. Shu bilan birga, realizm elementlari voqealarning hayotiyligi, personajlarning tabiiyligi va ijtimoiy muhitning aniq ifodalanganligi bilan asarlarni yanada teran qiladi. Maqola Tohir Malik ijodidagi badiiy-uslubiy xususiyatlar, janr uyg‘unligi va uning o‘zbek adabiyotidagi o‘rni haqida ilmiy tahlil beradi

Ushbu maqolada antibiotiklarga chidamli bakteriyalarning global salomatlikka tahdidi va ularni jilovlash bo‘yicha mavjud strategiyalar tahlil qilinadi. Ilmiy manbalar va sog‘liqni saqlash tashkilotlarining ma'lumotlari asosida antibiotiklardan noto‘g‘ri foydalanish oqibatlari, superbakteriyalar tarqalishi, shuningdek, profilaktika va innovatsion kurash choralari o‘rganildi. Xulosa qismida esa xalqaro miqyosda birgalikda harakat qilishning muhimligi ta’kidlanadi

Ushbu maqolada nogironligi bo‘lgan bolalarda psixologik moslashuv jarayonlarini yengillashtirishda biblioterapiyaning o‘rni, metodik yondashuvlari va amaliy imkoniyatlari tahlil qilinadi. Biblioterapiya vositasida bola o‘zining ichki holatini anglaydi, o‘z tengdoshlari bilan ijtimoiylashuvga kirishadi hamda o‘ziga bo‘lgan ishonchni tiklaydi. Tadqiqot nogiron bolalar bilan ishlash tajribasi asosida olib borildi.

This study explores effective strategies and methodologies for teaching foreign languages to learners with Special Educational Needs (SEN). Given the diverse cognitive, sensory, and physical challenges faced by SEN learners, traditional language teaching approaches often require adaptation to ensure accessibility and engagement. This article reviews current pedagogical practices, highlights tailored instructional techniques, and presents empirical findings from classroom interventions. Results demonstrate that multisensory approaches, individualized learning plans, and assistive technologies significantly enhance language acquisition and learner motivation. The study underscores the importance of inclusive education frameworks to foster equitable foreign language learning opportunities

Mazkur maqolada Amir Temurning tashqi siyosiy faoliyati va xalqaro savdo yo‘llarining tiklanishi jarayoni tahlil qilinadi. XIV asr oxirlarida shakllangan Temuriylar imperiyasi o‘zining harbiy kuchi bilan xalqaro maydonda muhim geosiyosiy rol o‘ynagan. Amir Temurning tashqi siyosati faqat harbiy yurishlarga emas, balki iqtisodiy barqarorlikni ta’minlash, xalqaro savdo yo‘llarini xavfsiz qilish, diplomatik aloqalarni kengaytirish kabi strategik maqsadlarga ham yo‘naltirilgan edi. Tadqiqotda tarixiy manbalar asosida savdo yo‘llarining tiklanishi, ularning infratuzilmasi, hamda Temurning xalqaro aloqalariga bo‘lgan yondashuvi yoritilgan.

Ushbu maqolada d-metallarning polioksokationlarining montmorillonit tuzilmasiga suvli eritmalar orqali interkalyatsiyalanish xususiyatlari o‘rganilgan. Tadqiqotda alyuminiy, temir va tsirkoniy kabi metallar asosida hosil bo‘lgan kompleks ionlar qatlamli montmorillonitga kiritilganda yuz beradigan strukturaviy va fizik-kimyoviy o‘zgarishlar tahlil qilingan. Modifikatsiyalangan namunalar rentgen diffraksiyasi (XRD), infraqizil spektroskopiya (FTIR), termik tahlil (TGA) va elektron mikroskopiya (SEM) yordamida baholandi. Olingan natijalar shuni ko‘rsatdiki, polioksokationlar montmorillonit qatlamlararo bo‘shlig‘iga samarali interkalyatsiyalanib, uning sorbsiya va ion almashish qobiliyatini oshiradi. Ushbu modifikatsiyalar montmorillonitning ekologiya, kataliz va suvni tozalash kabi sohalarda qo‘llanish imkoniyatlarini kengaytiradi

Mazkur maqolada Oʻzbekiston hududida neolit davridan ilk temir davrigacha boʻlgan davr oraligʻida dehqonchilik jamiyatlarining shakllanishi, rivojlanish bosqichlari va ularning ijtimoiy-iqtisodiy ahamiyati tahlil qilinadi. Arxeologik qazilmalar, paleoetnografik manbalar hamda ilmiy tadqiqotlar asosida dehqonchilik madaniyatining mintaqaviy xususiyatlari va taraqqiyot yo‘llari o‘rganiladi

Mazkur maqolada psixotravma boshdan kechirgan yoshlar bilan ishlashda biblioterapiya usullarining psixologik jihatdan samaradorligi o‘rganilgan. Biblioterapiya orqali travmadan keyingi ruhiy iztirob, xavotir, depressiv belgilarni yengillashtirish va o‘zini anglash darajasini oshirish imkoniyatlari tahlil qilindi. Tadqiqot natijalari biblioterapiya vositasida yoshlarning emotsional tiklanishi va ijtimoiy moslashuvchanligini oshirishda ijobiy o‘zgarishlar borligini ko‘rsatdi.

Mazkur maqolada maktabgacha yoshdagi bolalarni milliy qadriyatlar asosida tarbiyalashning strategik yo‘nalishlari tahlil qilinadi. O‘zbekiston xalqiga xos bo‘lgan an’analar, urf-odatlar, axloqiy me’yorlar va madaniy meros bolalarda ma’naviyat, vatanparvarlik va insoniylik fazilatlarini shakllantirishda muhim omil ekanligi asoslab beriladi

Sovet davlatining so’nggi yillari, yurtimizda mustaqillik g`oyalarining shakllanish va mustaqillikning dastlabki yillarida O’zbekistondagi ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy sohalardagi o’zgarishlarni tahlil qilishdan iborat. Bundan tashqari mustaqillik biz uchun naqadar muhim ekanligi, sovet davlati yuritgan siyosat o`zbek xalqining yo`q bo`lib ketishiga olib kelayotgani ba`tafsil bayon etilgan.

This article provides a scientific analysis of the psychological mechanisms behind the development of concentration in university students. Core aspects such as attention stability, distractibility, acuity, and dynamics are examined as central variables. Attention-enhancing training methods, psychocorrectional approaches, technological tools, and motivational influences are evaluated through psychological experimentation. The findings emphasize the significance of individualized strategies and consistent practice in fostering student concentration.