№ 4 (2025) Journal of Universal Science Research "ZAMONAVIY TILSHUNOSLIK VA TARJIMASHUNOSLIKNING DOLZARB MUAMMOLARI" mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjuman

Maqolada Matricaria chamomilla L. turining botanik tavsifi, tarqalishi, kimyoviy tarkibi, manzaralilik va farmakologik ahamiyati tahlil qilingan. Bu turning dorivorlik xususiyatlaridan turli kasalliklarni davolovchi vosita sifatida tabobatda keng foydalanish toʻgʻrisida ma'lumot keltirilgan.

Sanoat va ishlab chiqarish korxonalar faoliyatini boshqarish, ularda sodir bo`ladigan texnogen hodisalar va ulardan ajraladigan zaharli gazlarning o`simliklar qoplami va hayvonot dunyosiga ta`sirini o`rganish va ularni himoya qilishning istiqbolli yechimlarini ishlab chiqishdan iborat.

Issiqxona tuprog'ida bodring o'simliklarining o'sishi va rivojlanishiga tuproq siyanobakteriyalari va yashil suv o'tlarining ta'siri o'rganildi. O'simliklarni siyanobakteriyalar bilan davolash salbiy (16,5 kg) va ijobiy (31,1 kg) nazoratga nisbatan hosilni 47,2 kg ga oshirish bilan baholangan eng katta ta'sirga ega edi.

Ushbu ilmiy ishda O‘zbekiston Respublikasi hududida tarqalgan o‘ziga xos flora va fauna turlarining holati, ularni saqlab qolish va qayta tiklash bilan bog‘liq muammolar hamda bu boradagi istiqbolli yo‘nalishlar tahlil qilingan. Tadqiqotda biologik xilma-xillikni muhofaza qilishning dolzarb jihatlari, zamonaviy yondashuvlar va xalqaro tajriba asosida ishlab chiqilgan takliflar asosida ekologik barqarorlikni ta’minlash masalalari yoritilgan.

Ushbu maqolada Xorazm viloyatidagi mahalliy daraxtlarning sizot suvining chuqurligiga ta’siri o‘rganiladi. Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, mahalliy daraxt turlari, xususan, tol, jiyda, terak va boshqa daraxtlar sizot suvining sathini tartibga solishda muhim ekologik rol o‘ynaydi. Daraxtlarning ildiz tizimi orqali suvni transpirasiyalab chiqarishi tufayli yerosti suvlarining haddan tashqari ko‘tarilishining oldi olinadi, bu esa sho‘rlanish va yer degradatsiyasi xavfini kamaytiradi.

Ushbu tezisda, Xorazm viloyati iqlimiga moslashtirilgan Sophora japonica daraxtining iqlimga moslashuvchanlik, barg qalinligi, o’sish va rivojlanishi va boshqa bioekologik xususiyatlari keltirilgan

В работе  приведены сведения экологической приуроченности галофитных сообщества как одного из распространенных антропогенно- измененных в растительном покрове дельты Амударьи. Актуальным остаются проблемы формирование галофитов сообществ, связанных с вторичным засолением земель.

Ushbu tezisda Artioshok o‘simligining sistematikasi va uning morfologiyasi ya’ni barglari, guli, urugʻi, mevasining tuzilishi va kimyoviy tarkibi haqida ma’lumotlar berib o‘tilgan.

Xorazm viloyati allyuvial tuiproqlari sharoitida Pyrrhocoris apterus L. ning  tanasining uzunligi, erkagi va urg’ochilarining asosiy farqlari, qanday tuproqlarda uchrashi, bioxilma-xillika ta’siri hamda bioekologik xususiyatlari to’g’risida ma’lumotlar keltirilgan.

Ushbu maqolada BMTTD va Qoraqalpog‘iston Respublikasi hukumatining to‘qaylarni saqlash bo‘yicha qo‘shma loyihasini amalga oshirish natijasida olingan tajriba tahlil qilinadi. Baday-to‘qay qo‘riqxonasini muhofazalanadigan tabiiy hududning biosfera rezervati shaklida qayta tashkil etilishining maqsadga muvofiqligi va afzalliklari muhokama qilinadi. Maqolada toʻqaylarni muhofaza qilishni tashkil etishda yangicha yondashuv natijasida ijobiy oʻzgarishlarni koʻrsatuvchi tadqiqot maʼlumotlari, shuningdek, tabiatga zarar yetkazmasdan mahalliy aholi faoliyatini rivojlantirish istiqbollari keltirilgan.

Ushbu maqolada Xorazm viloyatida mahalliylashtirilgan, ko’kalamzorlashtirish uchun ekiladigan Thuja occidentalis daraxtining ekologik, estetik va iqtisodiy ahamiyati to’g’risida ma’lumotlar keltirilgan.

Xorazm vohasi Amudaryoning qadimgi delta tuzilmalarida janubi-gʻarbda Qoraqum qumli choʻllari va shimoli-sharqda Qizilqum choʻllari oraligʻida joylashgan. Xorazm vohasining geografik sharoiti unumdor tuproqlari, oʻsimliklari, qulay gidrogeologik sharoiti va iqlimi bilan atrofdagi taqir choʻllardan keskin farq qiladi. Xorazm vohasi choʻl zonasida, Amudaryoning quyi oqimida, uning allyuvial-delta tekisliklarida joylashgan.

Xorazm viloyati allyuvial tuiproqlari sharoitida g’oza agrosenozida Podura minutaning turli xil mexanik tarkibli tuproqlarda uchrashi, bioxilma-xillikka ta’siri hamda bioekologik xususiyatlari to’g’risida ma’lumotlar keltirilgan.

Ushbu maqolada ondatra (Ondatra zibethicus) populyatsiyasining tabiiy ekotizimlardagi ekologik funksiyalari, ularning biotopga ta’siri va boshqa biologik turlarga bo‘lgan o‘zaro munosabatlari tahlil qilinadi

mazkur maqolada Orol bo‘yi hududi tuproq-iqlim sharoitida krotalariya urug‘ini ekish oldidan 1,0 t/l me’yorida Geogumat stimulyatori bilan ishlov berib ekib, amal davri davomida NPK-20% o‘g‘itini suspenziya shaklida shonalash va gullash davrlarida gektariga 1,5 kg me’yorda qo‘llaganda o‘simlikni o‘sib rivojlanishi jadallashishi hisobiga gektaridan 7,8-15,8 sentnergacha yuqori poya hosili yetishtirish ilmiy asoslab berilgan.

Xorazm viloyatida termitlar bilan kuchli zararlangan uylarni aniqlash bo‘yicha olib borilgan dala tadqiqotlari natijalari bayon etilgan. Termitlar asosan uylardagi isitish trubalari atrofiga to‘planib, sellyulozali materiallarga zarar yetkazayotgani aniqlangan. Ushbu holatlar termitlarning nam va issiq muhitga moslashgan yashirin hayot tarzini ko‘rsatadi. Tadqiqot natijalari termitlarga qarshi ekologik xavfsiz kurash usullarini qo‘llash va doimiy monitoringni amalga oshirish zarurligini ko‘rsatadi.

hbu maqolada Asteraceae oilasining Cardueae tribasiga mansub dorivor o‘simliklar haqida umumiy ma’lumotlar berilgan. Maqolada Centaurea L., Echinops L., Cirsium Mill., Carduus L., Onopordum L., va Dolomiaea DC. kabi o‘simlik turkumlariga oid turlar, ularning taksonomik tarkibi va dorivorlik xususiyatlari yoritilgan. Har bir turkumga xos bo‘lgan biologik faol moddalar va ularning tibbiyot hamda xalq tabobatidagi ahamiyati ilmiy asosda tahlil qilingan. Tadqiqot natijalariga ko‘ra, bu o‘simliklar jigar, qon aylanishi, immun tizimi, asab va ovqat hazm qilish tizimi kasalliklarini davolashda samarali vosita sifatida qo‘llanilishi mumkin. Mazkur o‘simliklarning kimyoviy tarkibini chuqur o‘rganish ularning farmakologik qo‘llanilishini kengaytirish imkonini beradi.

Xorazm milliy tabiat bog‘i flora va faunasida olib borilayotgan ilmiy ishlar, o’zgarishlar to’g’risida  ma’lumotlar berilgan. 

Хоразм вилоятининг суғориладиган ўтлоқи аллювиал тупроқлари шароитида бажарилган тажрибада анғизга экилган маккажўхорининг NDVI кўрсаткичи вегетация давомида 0,50 гача ошган. Минерал ўғит N₁₅₀P₇₅K₅₀ дан N₂₁₀P₁₀₅K₇₀ меъёрда кўлланилганда, ўсимлик ривожининг V6 фазасида ўлчанган NDVI кўрсаткичи ва дон ҳосили орасидаги корреляцион боғлиқликлар ўрта ва юқори даражада, ўсимлик ривожининг V10 фазасида эса юқори (R²>0,730) даражада эканлигини аниқланди. Такрорий экин сифатида маккажўхори етиштиришнинг агротехнологиясини мақбул бошқаришда вегетация бошидан NDVI ни ўлчаш орқали ўсимликнинг дуркун/суст ўсиши ва ривожланишини мониторинг қилиш мумкин.

В статье рассматриваются вопросы состояния биоразнообразия фауны на территории Комплексного (ландшафтного) заказника «Сайгачий». Трансформация местообитаний приводит и к угрозе сокращения видового богатства, численности, ареалов многих видов животных и растений. Видовое разнообразие и динамика численности популяций млекопитающих являются основным этапом эволюционного процесса, что представляет большой научный и практический интерес.

В статье рассматриваются результаты экологического анализа структуры мелких млекопитающих на опт по видовому составу и относительному обилию разных видов. Установлено, что переход от устойчивых сообществ к менее устойчивым часто происходит при нехарактерном изменении численности и распределения видов вследствие действия дестабилизирующих факторов.

Diversification of a variety of agricultural crops on moderately saline land helps to increase the productivity of agricultural products, which significantly increases the income of farmers. To date, due to the development of environmental and economic situations, issues of the production potential of various environmentally specialized plants are studied based on the adaptive strategy, the formation of the natural environment and the use of environmental optimization functions. All this requires constant attention to the environmental situation in the region and scientifically based measures aimed at maintaining and increasing the natural potential and fertility of the soil cover.

Chumolilar aqlli jonzot ham sanaladi. Eshikbon chumolilarning boshining kattaligi uyaning og‘zi bilan bir o‘lchamda bo‘ladi. Chumolilar tuproqda, toshlar ostida, chiriyotgan daraxtlar tanasiga (yogʻochxoʻr chumolilar) uya quradi. Baʼzan tomi yer yuzasiga konus shaklida chiqib turadigan qilib, quruq shoxlardan uya yasaydi. Chumolilar tuproqda juda murakkab, koʻp kamerali in quradi

Ushbu maqolada Xorazm viloyati tuproq-iqlim sharoitida yumshoq bug‘doyning Markaziy Osiyo va Qozog‘iston selektsiyasiga mansub Durdona, Vostorg, Starshina, Kamol, Sila, Ayvina, Nikifor//Kroshka, Adyr, Kasiet, Vlada kabi navlarining sifat ko‘rsatkichlaridan umumiy oqsil miqdori bo‘yicha olib borilgan tadqiqot natijalari keltirilgan.