№ 17 (2025) Наука и технология в современном мире

Ushbu ilmiy asoslangan maqolada tergov eksperimentini o'tkazish tartibi, usullari, o'tkazishdan ko'zlangan asosiy  maqsad hamda ushbu tergov harakatini o'tkazishning jinoyatlarni tergov qilishdagi ahamiyati mavzusida ayrim qarashlarimiz mavjud.

Ушбу мақола жиноят процессида жиноят ишини тўхтатиш борасида фикр ва мулоҳазалар келтирилган бўлиб, Ўзбекистон Республикасининг Жиноят-процессуал кодекснинг 364-моддасида белгиланган жиноят ишни тўхтатишда юзага келадиган муаммолар уни бартараф этиш юзасидан асослантирилган таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқилган.

Haqorat qilish jinoyati — bu biror shaxsni og'zaki yoki yozma tarzda kamsitish, uning sha'ni va qadr-qimmatiga zarar yetkazish bilan bog'liq huquqbuzarlikdir. Ushbu maqola haqiqatni oydinlashtirish va jinoyatni tergov qilishda ishonchli ibotlarni yig'ishning muhimligini ko'rib chiqadi. Tergov jarayonida jinoyatning sabablari, voqealarning tafsilotlari va zararlangan shaxsning ko'rsatmalari alohida ahamiyatga ega.

Mazkur maqolada o‘smirlik davrida kognitiv rivojlanishga ta’sir etuvchi omillar psixologik, biologik va ijtimoiy jihatdan tahlil qilinadi. O‘smirlik – insonning tafakkuri, qaror qabul qilish qobiliyati va mantiqiy fikrlashi rivojlanadigan muhim bosqich bo‘lib, turli omillar ushbu jarayonga bevosita ta’sir ko‘rsatadi. Tadqiqot davomida oilaviy muhit, ta’lim sifati, ijtimoiy aloqalar, raqamli texnologiyalar va biologik o‘zgarishlar kognitiv rivojlanishga qanday ta’sir qilishi o‘rganiladi. Maqolada anketaviy so‘rovlar, psixologik tahlil va statistik tadqiqot natijalari jadvallar va gistogrammalar yordamida taqdim etilgan.

Maqolada o‘yin terapiyasining maktabgacha yoshdagi bolalarning jismoniy faolligini oshirishdagi roli yoritilgan. Jahon amaliyotlari (AQSH, Finlyandiya, Yaponiya) asosida innovatsion yondashuvlar taqqoslab tahlil qilingan. Shuningdek, O‘zbekistonda qabul qilingan qarorlar va dasturlar doirasida o‘yin terapiyasining pedagogik samaradorligi muhokama qilinadi. Muayyan tajriba asosida o‘yinlar orqali bolalarning harakatchanligi, hissiy barqarorligi va ijtimoiy faolligi oshgani isbotlangan.

Ushbu maqolada boshlang‘ich ta’limda inklyuziv yondashuvning mazmun-mohiyati, afzalliklari hamda dolzarb muammolari tahlil qilinadi. Muallif inkluziv ta’limning asosiy tamoyillari, uning ijtimoiy va pedagogik ahamiyati haqida fikr yuritadi. Shuningdek, mavjud muammolar yechimi sifatida taklif etilayotgan metodik yondashuvlar va strategik choralar keltiriladi. Maqola boshlang‘ich sinf o‘qituvchilari, pedagogik oliy ta’lim muassasalari talabalari va ta’lim sohasidagi mutaxassislar uchun foydalidir.

Maqolada ingliz tilini o‘rganayotganlar uchun tinglab tushunish ko‘nikmalarini rivojlantirishda diktant usulining samaradorligi tahlil etiladi. Diktant faol tinglash, aqliy ishlov berish va aniq yozib olish orqali til ko‘nikmalarini yaxshilaydi. Shuningdek, u tovushlarni eshitish, lug‘at va grammatikani o‘zlashtirish, yozma nutq aniqligini oshirishga yordam beradi. Tadqiqot diktantning an’anaviy va zamonaviy til o‘qitish jarayonida dolzarbligini ko‘rsatadi.

Bachadon kistasi ayollar reproduktiv salomatligida keng tarqalgan patologiya bo'lib, turli yoshdagi ayollarda uchraydi. Ushbu tadqiqot ishida bachadon kistasining zamonaviy tashxis usullari va samarali davolash strategiyalari chuqur tahlil qilingan.

Go‘sht sanoati har doim eng muhim rivojlanish ko‘rsatkichlaridan biri bo‘lib kelgan; Muayyan mahsulot guruhlari ko‘rinishidagi go‘sht mahsulotlari davlat strategik zaxirasining bir qismi edi. Bir necha yillar davomida go‘sht mahsulotlari tanqisligiga qaramay, ularning o‘rtacha iste’molchi ratsioni uchun ahamiyati juda yuqori.

Ushbu maqolada internet tarmog‘ida olib borilayotgan propagandaviy faoliyatlarning mazmuni, shakli va uslublari hamda ularning ijtimoiy ongga ta’siri tahlil qilingan. Raqamli axborot platformalarida keng tarqalgan dezinformatsiya, hissiy manipulyatsiya va sun’iy ong shakllantirish vositalari orqali insoniyat ongiga qanday ta’sir qilinayotgani ochib berilgan.

Milliy g‘oya – jamiyatni birlashtiruvchi, fuqarolarda vatanparvarlik, ma’naviy yuksaklik, g‘urur va mas’uliyat hissini uyg‘otuvchi g‘oyaviy tizimdir. Ushbu maqolada ta’lim tizimi orqali milliy g‘oyani shakllantirishning nazariy va amaliy asoslari hamda ta’limning barcha bosqichlarida milliy g‘oya mazmunini singdirish, o‘quvchi-yoshlarni milliy qadriyatlar va an’analarga sodiq, ongli va g‘oyaviy yetuk shaxs sifatida tarbiyalash zarurligi asoslab beriladi.

Inson va uni ta’riflash, xoh ijobiy bo‘lsin, xoh salbiy jihatlarini nozik ma’no tovlanishlari bilan yoki turli ramzlar orqali ishoraviy tarzda aks ettirish dunyo adabiyotida keng tarqalgan usullardan biri hisoblanadi. Ya’ni insonni ta’riflash xilma-xil asosda, turli rakurslarda aks etadi va bu tilning milliy lisoniy manzarasidan chuqur o‘rin oladi, paremiologik fondda turli hayvon, narsa-predmet, holat, kasallik, taom nomlari orqali ayni inosn obraziga ishora qilish bu jarayonga dalolat qiladi. Insonni aks ettirish uning tashqi yoki xususiyatlarini ta’riflash asosida kechishi mumkin. Insonning mazmuniy jihatlari, tabiiy ravishda, ijobiy yoki salbiy qatordan, yoki oraliqni tashkil qiluvchi birliklardan iborat bo‘ladi.

Ushbu maqolada tasmali konveyer barabanlarining turlari, ularning tuzilishi, ishlash prinsipi, tanlashdagi muhim omillar va texnik xizmat ko‘rsatish masalalari keng yoritilgan. Barabanlar konveyer tizimining asosiy elementi sifatida tasmaning harakatini ta’minlash va uni tarang holda ushlab turish vazifasini bajaradi.Barabanlar tortuvchi, taranglovchi hamda yo‘naltiruvchi va buruvchi turlarga bo‘linadi. Tortuvchi barabanlar ishqalanish darajasiga qarab silliq, qoplangan yoki qirralari bo‘lgan ko‘rinishlarda ishlab chiqiladi. Taranglovchi barabanlar esa gravitatsion, vintli va gidravlik mexanizmlar asosida ishlaydi.

Mazkur maqolada muddatli mehnat shartnomasi muddatining besh yildan uch yilga qisqartirilishi bilan bog‘liq jarayonlar, tarixiy izchillikda muhokama etilgan. Olimlarning ilmiy nazariy qarashlari o‘rganilib, muddatli mehnat shartnomasini eng ko‘p muddatini mehnat qonunchiligida belgilashning ijobiy jihatlari bayon etilgan.

Ushbu maqolada gimnastika darslarining tayyorlov bosqichida o‘quvchilarni darsning asosiy qismiga jismonan va ruhiy jihatdan tayyorlashda umumrivojlantiruvchi mashqlar majmuasidan foydalanish metodikasi tahlil qilinadi. Umumrivojlantiruvchi mashqlar orqali tana harakatlarini faollashtirish, mushaklarni isinish holatiga keltirish, qon aylanishini faollashtirish va shikastlanishning oldini olish imkoniyati ko‘rsatib beriladi. Metodik tavsiyalar orqali mashqlarning ketma-ketligi, yuklama miqdori va yosh xususiyatlariga mosligi asoslab berilgan.

Maqolada diniy ziyorat turizmni rivojlantirishda turistik marshrutlarning istiqbolli yo’nalishlarni aniqlash,turistik marshrutlarini ishlab chiqish va ulardan samarali foydalanish xamda bu yo’nalishni rivojlantirishning asosiy yo’nalishlari tadqiq etilib, turistik marshrutlarini ishlab chiqishning dolzarbligi bayon etilgan.

Zamonaviy dunyoda texnologiyalar tez rivojlanmoqda va bu barcha sohalarga, shu jumladan ta'lim tizimiga ham kuchli ta'sir ko'rsatmoqda. Oliy ta'lim tizimini raqamlashtirish bugungi kunda eng dolzarb mavzulardan biriga aylangan. Raqamlashtirish orqali ta'lim jarayonlari yanada samarali, qulay va innovatsion tarzda tashkil etilishi mumkin. Biroq, bu jarayon bir qator muammolar va to'siqlarni ham o'z ichiga oladi. Ushbu maqolada oliy ta'lim tizimini raqamlashtirishning dolzarb muammolari va ularning yechimlari haqida to'xtalib o'tamiz.

Ushbu maqolada badiiy adabiyotda mif janrining shakllanishi, asosiy xususiyatlari, estetik vazifalari va zamonaviy adabiyotdagi talqini tahlil qilinadi. Mif janri qadimiy diniy-falsafiy qarashlarning badiiy timsollar orqali ifodalanishi bo‘lib, u inson tafakkurining arxetipik qatlamlariga asoslanadi. Tadqiqotda Sharq va G‘arb adabiyotlari misolida mifning tarixiy ildizlari, struktura va janrlar shakllanishidagi o‘rni, hamda zamonaviy yozuvchilar tomonidan qayta talqin qilinishi ilmiy tahlil qilinadi.

Ushbu maqolada intermatnlik nazariyasi turkiy mumtoz adabiyot kontekstida o‘rganilgan bo‘lib, Alisher Navoiy va Muhammad Fuzuliy ijodi misolida matnlararo aloqalarning badiiy-nazariy xususiyatlari tahlil qilinadi. Tadqiqot davomida intermatnlikning asosiy shakllari – iqtibos, allyuziya, qayta talqin va matniy dialog asosida Navoiy va Fuzuliy she’riyati Qur’on oyatlari, hadislar, fors-tojik adabiyoti va tasavvufiy manbalar bilan o‘zaro munosabatda ekanligi ochib beriladi. Maqola zamonaviy adabiyotshunoslik nazariyalari (J. Kristeva, M. Baxnin) bilan Sharq mumtoz poetikasining metodologik integratsiyasini amalga oshiradi. Tadqiqot natijalari turkiy adabiy merosni global nazariy paradigmalar asosida yangicha talqin qilishga xizmat qiladi.

Toshkent viloyatining qadimdan sug`oriladigan tipik bo`z tuproqlari sharoitida soyani Toshkent va Selekta-302 navlarining asosiy ekin sifatida maqbul qator kengliklarida ekish tizimlari va ko`chat qalinligini ishlab chiqish yuqori don hosili yetishtirishda muhim ahamiyatga ega ekanligi aniqlangan.

Bugungi kunda tarixiy yodgorliklarni muhofaza qilish masalasi global miqyosda muhandislik, konservatsiya va restavratsiya fanlarining kesishgan nuqtasiga aylangan. Bu yo‘nalishda asosiy e’tibor yodgorliklarning arxitektura yaxlitligini buzmasdan, ularni zilzilaga chidamli qilish imkoniyatlariga qaratilgan. Shu bois, har bir mamlakat o‘zining iqlimiy, seysmik va tarixiy sharoitidan kelib chiqqan holda konstruktiv va innovatsion yechimlar ishlab chiqmoqda. Dunyo muhandislik amaliyotida bu boradagi yondashuvlar xilma-xilligi bilan birga umumiy tamoyillarga ham asoslanadi: minimal aralashuv, tarixiy ko‘rinishni saqlash va texnik ishonchlilik. Mazkur tezisda ana shu xalqaro tajribalar tahlil qilinadi va ular asosida tarixiy obidalarni seysmik mustahkamlashda qo‘llanilayotgan zamonaviy yondashuvlar yoritiladi.

Ushbu maqolada iqtisodiyotda sun'iy intellekt (SI) vositalaridan foydalanishning amaliy samaradorligi chuqur tahlil qilinadi. SI texnologiyalari orqali mehnat unumdorligini oshirish, resurslarni optimallashtirish, biznes jarayonlarini avtomatlashtirish hamda yangi kasblar vujudga keltirish imkoniyatlari ko'rib chiqildi. Shuningdek, AQSH, Yevropa hamda rivojlanayotgan mamlakatlardagi SI tadbiqlari misollarida iqtisodiy natijalar baholanadi. Natijalarda SI dan foydalanish faqatgina daromadni oshirmasdan, balki mamlakatlarning global raqobatbardoshlik darajasini ham oshirayotgani tasdiqlangan.

В статье рассматривается роман М. А. Булгакова «Мастер и Маргарита» как сложное произведение, объединяющее философские, религиозные и эстетические пласты. Автор анализирует двойственность повествования, символику ключевых персонажей, а также проблемы истины, справедливости и творческой свободы. Использован метод литературно-философского анализа. Показана актуальность романа в контексте современного восприятия.

Mazkur maqolada texnologiya fani darslarida o‘quvchilarning kreativ qobilyatlarini rivojlantirish mavzusi atroflicha yoritib berilgan. Muamolarni hal qilish, ijobiy fikrlash, texnik va dizayn bilimlarini shakllantirish kabi kompetensiyalar orqali o‘quvchilarni mustaqil qaror qabul qilishga va inovatsion yondashuvlar asosida ijodiy ko‘nikmalarini mustaxkamlashning samarali usullari ko‘rsatilgan. Maqola texnologiya fanining kreativlikni rivojlantirishdagi o‘rni va uning o‘quvchilarga kelajakdagi texnologik o‘zgarishlarga tayyorlanishda muhim rol o‘ynashini ko‘rsatib o‘tadi.

Ushbu maqolada globallashuv jarayonining yoshlarning dunyoqarashiga ta’siri, milliy va umuminsoniy qadriyatlarning uyg‘unlashuvi muammolari tahlil qilinadi. Globallashuv yoshlarning bilim va madaniy tajribalarini kengaytirish bilan birga, milliy qadriyatlarning zaiflashish xavfini ham keltirib chiqaradi. Shuning uchun yoshlarni tarbiyalashda milliy meros va universal insoniy qadriyatlarni uyg‘unlashtirish zarurati ta’kidlanadi. Milliy madaniyat, til, an’analar va diniy e’tiqodlarning saqlanishi yoshlarning milliy o‘zligini mustahkamlashda, ularni global jarayonlarga muvaffaqiyatli moslashishda muhim rol o‘ynaydi. Maqolada globallashuv sharoitida milliy va umuminsoniy qadriyatlarning uyg‘unlashuvi asosida yoshlarni tarbiyalash strategiyalari ko‘rib chiqiladi.