`
70
OLIY TA'LIM TIZIMINI RAQAMLASHTIRISHNING DOLZARB MUAMMO VA
YECHIMLARI
Jamoliddin Usarov Tulqinovich
Jizzax politexnika instituti
Arxtekturaviy loyihlash katta o’qituvchisi
Abduqaxxrorov Aziz Laziz o’g’li
Jizzax politexnika instituti Arxitektura yo’nalishi talabasi
https://doi.org/10.5281/zenodo.15734356
Zamonaviy dunyoda texnologiyalar tez rivojlanmoqda va bu barcha sohalarga, shu
jumladan ta'lim tizimiga ham kuchli ta'sir ko'rsatmoqda. Oliy ta'lim tizimini raqamlashtirish
bugungi kunda eng dolzarb mavzulardan biriga aylangan. Raqamlashtirish orqali ta'lim
jarayonlari yanada samarali, qulay va innovatsion tarzda tashkil etilishi mumkin. Biroq, bu
jarayon bir qator muammolar va to'siqlarni ham o'z ichiga oladi. Ushbu maqolada oliy ta'lim
tizimini raqamlashtirishning dolzarb muammolari va ularning yechimlari haqida to'xtalib
o'tamiz.
Oliy ta'limni raqamlashtirishning ahamiyati
Oliy ta'limni raqamlashtirish nafaqat ta'lim muassasalarining ishini yengillashtiradi, balki
talabalar va o'qituvchilar uchun yangi imkoniyatlar yaratadi. Raqamli texnologiyalar orqali
quyidagi afzalliklarga erishish mumkin:
1. Ta'lim jarayonining samaradorligini oshirish: Onlayn platformalar, virtual
laboratoriyalar va interaktiv darsliklar orqali talabalar bilimlarni tezroq va samaraliroq
o'zlashtirishlari mumkin.
2. Global ta'lim imkoniyatlari: Raqamlashtirish orqali talabalar dunyoning istalgan
joyidagi universitetlarda tahsil olishlari yoki xalqaro kurslarda qatnashishlari mumkin.
3. Ma'lumotlarni boshqarish: Raqamli tizimlar orqali talabalar va o'qituvchilar
ma'lumotlarni yanada tizimli va tez boshqarishlari mumkin.
4. Ta'limning shaxsiylashtirilishi: Raqamli texnologiyalar orqali har bir talabaning
ehtiyojlari va qobiliyatlariga moslashtirilgan ta'lim dasturlarini yaratish mumkin.
1. Texnik infratuzilmaning yetarli emasligi: Ko'pgina ta'lim muassasalarida
raqamlashtirishni amalga oshirish uchun zarur bo'lgan texnik jihozlar va internetga kirish
imkoniyati yetarli emas. Bu, ayniqsa, rivojlanayotgan mamlakatlarda katta muammo
hisoblanadi.
2. O'qituvchilar va talabalarning raqamli savodxonligi pastligi: Raqamli texnologiyalardan
samarali foydalanish uchun o'qituvchilar va talabalarning raqamli savodxonligi yuqori bo'lishi
kerak. Biroq, ko'p hollarda ular bu sohada yetarli bilimga ega emaslar.
3. Moliyaviy resurslarning cheklanganligi: Raqamlashtirishni amalga oshirish uchun katta
moliyaviy resurslar talab etiladi. Ko'pgina ta'lim muassasalari, ayniqsa davlat universitetlari,
bu xarajatlarni qoplashda qiynalishadi.
4. Ma'lumotlar xavfsizligi va shaxsiy ma'lumotlarni himoya qilish: Raqamlashtirish bilan
birga ma'lumotlar xavfsizligi va shaxsiy ma'lumotlarni himoya qilish masalalari ham
keskinlashmoqda. Talabalar va o'qituvchilarning shaxsiy ma'lumotlari xakerlik hujumlariga
uchraishi mumkin.
`
71
5. Psixologik va madaniy to'siqlar: Ba'zi o'qituvchilar va talabalar an'anaviy ta'lim
usullariga ko'proq moslashgan bo'lib, raqamli texnologiyalarni qabul qilishda qiynalishadi. Bu
psixologik va madaniy to'siqlarni keltirib chiqaradi.
1. Texnik infratuzilmani rivojlantirish: Davlat va xususiy sektor hamkorligida ta'lim
muassasalariga zamonaviy texnik jihozlar va yuqori tezlikdagi internet bilan ta'minlash kerak.
Bundan tashqari, bulutli texnologiyalar va virtual laboratoriyalardan foydalanish orqali
infratuzilma xarajatlarini kamaytirish mumkin.
2. Raqamli savodxonlikni oshirish: O'qituvchilar va talabalar uchun raqamli
texnologiyalarni o'rgatish bo'yicha maxsus kurslar va treninglar tashkil etish kerak. Bu orqali
ularning raqamli savodxonligini oshirish mumkin.
3. Moliyaviy resurslarni jalb qilish: Davlat, xususiy sektor va xalqaro tashkilotlar
hamkorligida raqamlashtirish loyihalarini moliyalashtirish mumkin. Bundan tashqari, ta'lim
muassasalari o'zlarining daromadlarini oshirish uchun innovatsion loyihalarni amalga
oshirishlari kerak.
4. Ma'lumotlar xavfsizligini ta'minlash: Ma'lumotlar xavfsizligini ta'minlash uchun
zamonaviy kriptografik usullar va xavfsizlik protokollaridan foydalanish kerak. Bundan
tashqari, talabalar va o'qituvchilarga ma'lumotlar xavfsizligi bo'yicha targ'ibot ishlari olib
borish zarur.
5. Psixologik va madaniy to'siqlarni bartaraf etish: O'qituvchilar va talabalar uchun
raqamli texnologiyalarning afzalliklari haqida tushuntirish ishlari olib borish kerak. Bundan
tashqari, raqamlashtirish jarayonida ularning fikrlarini hisobga olish va ularni qarorlar qabul
qilishda ishtirok ettirish muhimdir.
Xulosa
Oliy ta'limni raqamlashtirish zamonaviy dunyoning talablariga mos keladigan
ta'lim tizimini yaratish uchun muhim qadamdir. Biroq, bu jarayon bir qator muammolar va
to'siqlarni ham o'z ichiga oladi. Texnik infratuzilmani rivojlantirish, raqamli savodxonlikni
oshirish, moliyaviy resurslarni jalb qilish, ma'lumotlar xavfsizligini ta'minlash va psixologik
to'siqlarni bartaraf etish orqali bu muammolarni yengish mumkin. Raqamlashtirish orqali
ta'lim tizimi yanada innovatsion, qulay va samarali bo'lishi mumkin.
References:
Используемая литература:
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
UNESCO. (2020). "Digital Transformation in Higher Education: Challenges and
Opportunities".
2.
World Bank. (2021). "The Role of Digital Technologies in Education".
3.
OECD. (2019). "Digitalisation and Higher Education: A Review of Current Trends and
Policies".
