№ 9 (2025) Прикладные науки в современном мире: проблемы и решения

Mazkur ilmiy ishda tijorat banklarining elektron pullar bilan ishlash amaliyoti chuqur o‘rganilgan bo‘lib, zamonaviy raqamli to‘lov vositalari va elektron pul muomalasining bank tizimidagi ahamiyati yoritilgan. Tadqiqotda O‘zbekiston tijorat banklarining amaldagi elektron pul infratuzilmasi, ularning xizmat ko‘rsatish mexanizmlari va ularni jahon tajribasi asosida takomillashtirish yo‘llari tahlil qilingan.

Ushbu maqola intellektual kapital ko'rsatkichlarini o'lchash va baholash metodlarini tahlil qiladi. Tadqiqotda zamonaviy iqtisodiyotda intellektual aktivlarning ahamiyati va ularni baholashning turli yondashuvlari o'rganiladi. Adabiyotlar tahlili orqali moliyaviy va nomoliyaviy o'lchov metodlari, shuningdek kompleks baholash tizimlarining afzalliklari va kamchiliklari aniqlanadi. Natijalar shuni ko'rsatadiki, intellektual kapitalni to'liq baholash uchun bir nechta metodlarni birlashtiradigan kompleks yondashuv zarur bo'lib, bu tashkilotlarning raqobatbardoshligini oshirishda muhim rol o'ynaydi.

В статье исследуется применение стейкхолдерского подхода в управлении репутацией высших учебных заведений Республики Узбекистан в условиях масштабных образовательных реформ 2017-2024 годов. Проанализированы особенности взаимодействия университетов с ключевыми группами заинтересованных сторон: студентами, преподавателями, работодателями, государственными органами и международными партнерами.

Matematika fanini o‘qitishda test topshiriqlari o‘quvchilarning bilim va ko‘nikmalarini baholashda muhim vositadir. Testlarni samarali tashkil etish o‘quv jarayonini yanada qiziqarli va natijali qiladi. Shu bilan birga, test savollarini tuzishda o‘quvchilarning yo‘l qo‘yadigan xatoliklarini hisobga olish va ulardan foydalanish o‘quvchilarning tafakkurini rivojlantirish hamda test sifatini oshirishda katta ahamiyatga ega.

Ҳозирги кунда рақамли технологиялар ҳаётимизнинг барча жабҳаларига кириб борди. Жумладан, молия бозори, хусусан фонд бозори ҳам бу жараёндан четда қолмаган. Дунёдаги етакчи давлатлар, айниқса АҚШ, Сингапур, Япония ва Европа мамлакатлари ўз молиявий тизимларини рақамлаштириш орқали фаол ва шаффоф бозор механизмларини шакллантиришга эришмоқда. Бундай жараён Ўзбекистонда ҳам кечаётган бўлиб, мамлакатда рақамли иқтисодиётни ривожлантириш, молия соҳасини инновацион ечимлар билан бойитиш борасида изчил ислоҳотлар амалга оширилмоқда.

Byudjet tashkilotlarida davlat xaridlarini amalga oshirishdagi o‘ziga xos xususiyatlari ya`ni byudjet tashkilotlarida davlat xaridlarini amalga oshirishning o‘ziga xos xususiyatlari quyidagi jihatlarga ega: Shaffoflik va adolat: Byudjet tashkilotlarining asosiy xususiyati ularning jamiyat uchun xizmat qilishi va davlat resurslaridan samarali foydalanishdir. Shu sababli, davlat xaridlarida shaffoflik va adolatni ta'minlash juda muhimdir. Xaridlar jarayoni ochiq va shaffof bo‘lishi kerak, bu esa korrupsiyaning oldini olishga yordam beradi. Me'yoriy hujjatlar va reglamentlarga rioya etish:

Все происходящие в нашей стране реформы во всех сферах находят свое отражение и в социальных преобразованиях, духовно-просветительских направлениях. В Узбекистане большое внимание уделяется вопросам нравственной науки, духовности, особенно не зря считается главной задачей формирование духовного облика молодежи на основе идеологии независимости, ее человеческих принципов.     Отрадно, что Президент нашей страны

Ushbu maqolada Oliy ta’lim tashkilotlari, rahbar kadrlarning “Hayot davomida ta’lim olish” tamoyili asosida uzluksiz malakasini oshirish jarayonini tashkil etish, jarayondagi mavjud rahbar va pedagogik muammolar va ularni bartaraf qilish yo‘llari keltirilgan.

O‘zbekiston iqtisodiyotining barqaror rivojlanishi uchun kredit bozorining ahamiyati beqiyosdir. Kredit tizimi nafaqat banklar va moliya institutlari o‘rtasida, balki iqtisodiy sub’ektlar o‘rtasida samarali moliyaviy munosabatlarni rivojlantirishda muhim rol o‘ynaydi. O‘zbekiston Respublikasida kredit bozorining rivojlanishi nafaqat iqtisodiy o‘sish, balki aholi farovonligini oshirish, yangi ish o‘rinlarini yaratish va investitsiyalarni jalb qilish uchun katta ahamiyatga ega. Ushbu tezisda O‘zbekiston kredit bozorining rivojlanish tendensiyalari va istiqbollari tahlil qilinadi. O‘zbekiston kredit bozorining rivojlanishining hozirgi holati, asosan, bank tizimiga bog‘liq bo‘lib, mamlakatda 30 dan ortiq tijorat banklari faoliyat ko‘rsatmoqda. Kreditlash jarayoni turli sohalarda amalga oshirilmoqda: korporativ sektor, kichik va o‘rta biznes, ipoteka, shaxsiy kreditlar va boshqa.  O‘zbekiston iqtisodiyotining o‘sish sur’atlari va bozordagi o‘zgarishlar, shuningdek, xalqaro integratsiya jarayonlari kredit bozorining rivojlanishi uchun muhim ahamiyatga ega. Bugungi kunda kredit bozori iqtisodiyotni rag‘batlantirish, aholi va korxonalar ehtiyojlarini qondirish, yangi investitsiyalarni jalb qilishda muhim rol o‘ynaydi.

Ushbu maqola akademik litsey talabalarining matematika fani bo‘yicha kompetentsiyalarini integratsion yondoshuv orqali rivojlantirishga bag‘ishlangan. Maqolada fanlararo bog‘lanishlar, zamonaviy pedagogik texnologiyalar va matematik bilimlarni amaliy kontekstda qo‘llash usullarining ahamiyati ko‘rib chiqiladi. Integratsion yondoshuvning tanqidiy fikrlash, muammoni hal qilish va real hayotiy vaziyatlarda matematik ko‘nikmalarni qo‘llash qobiliyatlarini oshirishdagi samaradorligi tahlil qilinadi. Maqola o‘qituvchilar, ta’lim sohasi mutaxassislari va akademik litsey uslubiyotchilari uchun amaliy tavsiyalar va strategiyalar taqdim etadi.

O‘zbekiston Respublikasida moliyaviy tizimning barqaror faoliyat yuritishi, banklarning ishonchliligi va moliyaviy shaffofligi bevosita buxgalteriya hisobi tizimining to‘g‘ri va zamon talablariga mos ravishda tashkil etilganiga bog‘liq. Ayniqsa, bank sohasida buxgalteriya hisobining yuritilishi va ushbu hisob ishlarini to‘g‘ri tashkil qilish, moliyaviy intizomni ta’minlash, hisobotlarning aniqligi hamda regulyator organlar bilan o‘zaro axborot almashinuvini ta’minlashda hal qiluvchi ahamiyatga egadir. O‘zbekistonda bank buxgalteriyasining yuritilish uslublari o‘ziga xos tizimga ega bo‘lib, Markaziy bank tomonidan ishlab chiqilgan me’yoriy hujjatlar asosida olib boriladi.

Yosh kurashchilarning jismoniy tayyorgarlik jarayonining mazmuni va ushbu yo‘nalishda maqoladagi asosiy ma’lumotlar qo‘shib kengaytirilgan holda yoritilgan. Jismoniy tayyorgarlik sportchining individual imkoniyatlarini hisobga olgan holda, kuch, chaqqonlik, egiluvchanlik, tezlik va chidamlilik sifatlarini rivojlantirishni o‘z ichiga oladi. Maqsad - mashg‘ulot yuklamalarini to‘g‘ri taqsimlash, ortiqcha yuklanish va jarohatlar xavfini kamaytirish, sport sohasidagi natijalarini yaxshilash.

This topic explores the multifaceted psychological characteristics of preschool-aged children, typically defined as those between the ages of 3 to 5 years. During this critical developmental stage, children undergo significant cognitive, emotional, social, and physical growth, which lays the foundation for their future development. The work begins with an examination of cognitive development, referencing Piaget’s preoperational stage, highlighting aspects such as egocentrism, symbolic play, and the rapid expansion of language skills. It emphasizes the importance of play as a vital component of learning and problem-solving.

O‘zbekiston Respublikasida amalga oshirilayotgan islohotlarning asosiy yo‘nalishlaridan biri sifatida tadbirkorlik faoliyatini rivojlantirish, hunarmandchilik an’analarini tiklash va mahalliy iqtisodiy imkoniyatlarni ro‘yobga chiqarish bo‘yicha tizimli chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda. Mahalla institutining ijtimoiy-iqtisodiy hayotdagi roli oshib borar ekan, mahallalarda tadbirkorlik va hunarmandchilikni rivojlantirishni samarali boshqarish, bu sohalarda infratuzilmaviy va tashkiliy takomillashtirishni ta’minlash dolzarb ahamiyat kasb etmoqda.

Ushbu maqola fiziologik – integral semaga ega bo‘lgan vizual kognitiv fe’llarning (ko‘rmoq, qaramoq, bezraymoq, chaqchaymoq, mo‘ralamoq) valentlik xususiyatlarini tizimli ravishda tahlil qiladi. Tadqiqotda S.D.Katsnelson va R.Rasulovning valentlik haqidagi nazariy qarashlari asos qilib olingan. Fe’llar namunalari badiiy matnlardan (A.Qodiriy, P.Qodirov, S.Ahmad, A.Chexov va boshqalar) tanlab olinib, ularning semantik vazifasi, sintaktik bog‘lanishi va obrazli ekspressivligi izohlanadi.

Korxonaning ishlab chiqarish va xo‘jalik faoliyatida doimiy aylanuvchi, to‘liq sarflanadigan va qayta tiklanuvchi mablag‘lar – bu aylanma mablag‘lar deb ataladi. Ularni to‘g‘ri boshqarish va samarali foydalanish korxonaning rentabelligi va moliyaviy barqarorligini oshirishda muhim o‘rin tutadi. O‘zbekiston iqtisodiyotida bozor munosabatlari chuqurlashib borayotgan hozirgi davrda, aynan aylanuvchi mablag‘lardan foydalanish masalasi dolzarb ahamiyat kasb etmoqda.

This thesis depicts that  implementing ‘‘sieve of Eratosthenes” approach can be  highly effective for fostering critical thinking skills of the language learners. In mathematics, the sieve of Eratosthenes is an ancient algorithm for finding all prime numbers up to any given limit.

Сети шестого поколения (6G) предполагают существенный рост пропускной способности, снижение задержек и поддержку ультраплотных подключений. Одной из ключевых технологий, обеспечивающих эти характеристики, является терагерцовая связь (THz), работающая в диапазоне 0.1–10 ТГц. В данной статье рассматриваются основные требования к THz-коммуникациям, ключевые вызовы их внедрения в архитектуру 6G, а также возможные методы оптимизации, включая формирование лучей, интеллектуальные поверхности и технологии компенсации потерь. Обоснована необходимость координированного развития аппаратных, программных и сетевых решений для реализации устойчивых и энергоэффективных терагерцовых систем связи.

Традиционные телекоммуникационные системы фокусируются на точной передаче битов, игнорируя смысл передаваемых данных. Семантические коммуникации (Semantic Communications) представляют собой новый подход, при котором целью передачи становится не битовая точность, а понимание и интерпретация смысла информации. В данной работе рассматриваются принципы построения семантических сетей в ИИ-ориентированной телекоммуникационной архитектуре, анализируются преимущества по сравнению с классическими протоколами, описываются вызовы, связанные с интерпретируемостью, синхронизацией знаний, и доверительным взаимодействием. Представлены базовые архитектурные подходы и обозначены перспективные направления дальнейших исследований.

Ushbu tezisda biologik tajribalarni o‘rgatishda virtual laboratoriyalarning qo‘llanilishi, ularning imkoniyatlari va cheklovlari tahlil qilinadi. Virtual laboratoriyalar o‘quvchilarga xavfsiz, iqtisodiy va qulay sharoitda amaliy tajribalarni o‘rganish imkonini beradi hamda murakkab biologik jarayonlarni vizual tarzda anglashga yordam beradi. Biroq, texnik cheklovlar, sensor tajriba yetishmasligi va raqamli infratuzilmaga bog‘liqlik kabi muammolar ularning to‘liq samarali qo‘llanilishiga to‘siq bo‘lishi mumkin. Tezisda virtual laboratoriyalarning an’anaviy o‘qitish usullarini samarali to‘ldirishi va biologiya ta’limining sifatini oshirishdagi o‘rni muhokama qilinadi.

Ushbu tezisda biologiya fanida gamifikatsiya – o‘yin texnologiyalaridan ta’lim jarayonida foydalanish tajribalari o‘rganiladi. Gamifikatsiya o‘quvchilarning faolligini oshirish, motivatsiyasini kuchaytirish va bilimlarni yanada samarali egallash imkonini beradi. Ishda gamifikatsiya usullarining ta’lim jarayoniga ijobiy ta’siri ko‘rsatib o‘tilgan.  

Zamonaviy ta’lim tizimi oldida turgan eng muhim vazifalardan biri — o‘quvchilarning shaxsiy qobiliyatlari, ehtiyojlari va qiziqishlari asosida individual o‘quv yo‘nalishlarini shakllantirishdir. Har bir o‘quvchining o‘ziga xos fikrlashi, bilish darajasi, o‘rganish sur’ati va psixologik xususiyatlari mavjudligi ta’limdagi yondashuvlarni umumlashtirishni emas, balki shaxsga yo‘naltirilgan tarzda tashkil etishni taqozo etadi.

The article presents examples of tasks developed to improve the functional literacy of students in biology lessons at school based on the PISA program. These tasks contribute to the development of creative thinking, mental activity and speed of thinking in schoolchildren under 15 years old.

Мазкур мақолада шахсни гумон қилувчи тариқасида иштирок этишни белгиловчи протсессуал асосларнинг халқаро тажрибалари ўрганилади. Жумладан, Германия, АҚШ, Франция ва Россия каби давлатлар қонунчилиги таҳлил қилинади. Ўзбекистон қонунчилигини такомиллаштириш бўйича амалий таклифлар илгари сурилади.

Жиноят натижасида етказилган мулкий зарарнинг умумий тушунчаси, ушбу зарарни жиноятни содир қилган шахслар томонидан қопланиши, зарарни қоплатиш тергов фаолияти бўйича қандай чора-тадбирлар мажмуини ўз ичига қамраб олганлиги, зарани қоплатишни такомиллаштириш.