No. 01 (2025) ILMIY TADQIQOTLAR VA ULARNING YECHIMLARI JURNALI

Ushbu maqola Leonurus quinquelobatus L. (Lamiaceae oilasi), yaʼni besh boʻlakli arslonquyruq oʻsimligining batafsil morfologik xususiyatlarini yoritadi. Oʻsimlikning ildiz tizimi, poyasi, barglari, gullari, mevalari va urugʻlarining anatomik hamda tashqi belgilari ilmiy adabiyotlar va dala kuzatuvlari asosida tahlil qilingan. Maqolada oʻsimlikning oʻsish shakli, taksonomik joylashuvi, ekologik sharoitlarga moslashuvchanligi va botanik tavsifi bayon etilgan.

Mazkur maqolada qayg‘u va baxtning bir-biri bilan bog‘lanish hodisasi, inson ruhining ikki qarama-qarshi his-tuyg‘ularni bir vaqtning o‘zida his qilish holatlari aks ettiriladi. Halima Ahmedova ijodida ruhiy holatning jadal sur’atda o‘zgarishi va insonning qamrab olgan kechinmalarini tasvirlash imkoniyatlari  keng ochilgan va tahlilga tortilgan.

 Mazkur maqolada atmosfera havosining ifloslanishi darajasi va uning inson salomatligiga ta’siri meteorologik sharoitlar bilan uzviy bog‘liqlikda tahlil qilinadi. O‘zbekistonning sanoat shaharlari misolida zararli gazlar va chang zarralari kontsentratsiyasi hamda ularning havo harorati, bosimi, namligi va shamol kabi omillar ta’sirida qanday tarqalishi o‘rganilgan. Tadqiqot natijalariga ko‘ra, havo ifloslanishi yuqori bo‘lgan kunlarda nafas olish yo‘llari kasalliklari va yurak-qon tomir muammolari ko‘p kuzatiladi. Bu esa ekologik xavf va sog‘liqni saqlash siyosati o‘rtasidagi bog‘liqlikni yana-da kuchaytiradi.

Ushbu maqolada oilaviy muhitning bolalar psixologik rivojlanishiga ta’siri chuqur tahlil qilinadi. Bolaning emotsional holati, ijtimoiy intellekti, o‘ziga bo‘lgan ishonchi va shaxsiy rivojida oila muhitining tutgan o‘rni yoritilgan. Ota-onalar bilan farzandlar o‘rtasidagi muloqot sifati, hissiy qo‘llab-quvvatlash, psixologik xavfsizlik kabi omillarning bolaning ruhiy salomatligiga ta’siri izohlangan. Maqolada, shuningdek, zamonaviy oilalarda uchrayotgan psixologik muammolar va ularni bartaraf etish yo‘llari ko‘rsatilgan. Amaliy tavsiyalar orqali ota-onalar, psixologlar va pedagoglar uchun foydali yondashuvlar taklif etilgan. Mazkur tadqiqot oilaviy psixologiyaning nazariy va amaliy jihatlarini uyg‘unlashtirib, sog‘lom avlod tarbiyasiga xizmat qiladi.

Ushbu maqolada turizm sohasining mintaqaviy iqtisodiy o‘sishga ta’siri haqida  yoritilgan. Turizmning sanoat, xizmat ko‘rsatish, bandlik va infratuzilma rivojiga qo‘shayotgan hissasi misolida, uning iqtisodiy yuksalishdagi o‘rni tahlil qilingan. Maqolada O‘zbekistonning turli hududlarida amalga oshirilayotgan turizm loyihalari, ularning iqtisodiy samaradorligi va hududiy farovonlikni ta’minlashdagi roli ko‘rib chiqiladi. Shuningdek, turizmning mintaqaviy iqtisodiyotga ta’sirini kuchaytirish uchun amalga oshirilishi zarur bo‘lgan islohotlar va tashkiliy chora-tadbirlar muhokama qilinadi.

The mastery of vocabulary is central to the success of English as a Foreign Language (EFL) learners. However, mere knowledge of individual words is insufficient for achieving communicative competence. This article explores the role of collocations in enhancing vocabulary development among EFL learners. Drawing on contemporary linguistic research and second language acquisition theory, it emphasizes the need for collocational competence as a cornerstone of fluent and natural language use. The discussion addresses theoretical foundations, pedagogical implications, and the challenges faced by learners and educators in incorporating collocations into vocabulary instruction.

 Qarashlar turlicha, fikrlar rang barang. Baxs munozalar doimo diqqat markazida bòlib kelgan. Bugungi kunda mustaqil Òzbekistonimizda har kungidan dolzarb masalaga aylangan bu tizimga muhtaram prizdentimiz Sh.Mirziyoyev 2023- yil 25-yanvarda aniq yònalish berib òtdi. Farmonga kòra Respublikada ijro etuvchi hokimiyat organlari faoliyatini samarali yòlga qòyishdagi asosiy tashkiliy chora tadbirlar aniq kòrsatilgan yòlda ketishini taminlash kòzda tutilgan.

Mazkur maqolada O‘zbekiston mustaqilligining dastlabki yillarida Buxoro viloyatida iqtisodiy inqiroz sharoitida ayollar va ehtiyojmand aholining ijtimoiy himoyasini ta’minlash yo‘lida amalga oshirilgan davlat siyosati, me’yoriy-huquqiy asoslar, tashkil etilgan muassasalar hamda amaliy chora-tadbirlar yoritilgan. Maqolada “Nikoh va oila” maslahatxonasi, “Barkamol qizlar” klubi kabi tuzilmalar faoliyati, ayollarning salomatligini muhofaza qilish borasidagi tashabbuslar, xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlik, ayollarni kasbga tayyorlash kurslari va nogironlik ko‘rsatkichlari asosida tahlillar berilgan. Shuningdek, ijtimoiy yordam tizimining bosqichma-bosqich takomillashuvi statistik ma’lumotlar orqali asoslab berilgan.

Mazkur maqolada O‘zbekiston mustaqilligining dastlabki yillarida Buxoro viloyatida iqtisodiy inqiroz sharoitida ayollar va ehtiyojmand aholining ijtimoiy himoyasini ta’minlash yo‘lida amalga oshirilgan davlat siyosati, me’yoriy-huquqiy asoslar, tashkil etilgan muassasalar hamda amaliy chora-tadbirlar yoritilgan. Maqolada “Nikoh va oila” maslahatxonasi, “Barkamol qizlar” klubi kabi tuzilmalar faoliyati, ayollarning salomatligini muhofaza qilish borasidagi tashabbuslar, xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlik, ayollarni kasbga tayyorlash kurslari va nogironlik ko‘rsatkichlari asosida tahlillar berilgan. Shuningdek, ijtimoiy yordam tizimining bosqichma-bosqich takomillashuvi statistik ma’lumotlar orqali asoslab berilgan.

Ushbu maqolada bachadon (serviks) raki ayollar salomatligiga boʻlgan jiddiy tahdidi hamda uni oldini olish choralari tahlil qilinadi. Kirish qismida mavzuning dolzarbligi ta’kidlanadi. Tadqiqot metodologiyasi bo‘limida ishlatilgan usullar bayon etiladi. Asosiy qismda epidemiologik ko‘rsatkichlar, risk omillari, diagnostika, davolash yondashuvlari, profilaktika choralariga e’tibor qaratiladi. Tahlil va natijalar bo‘limida adabiyotlar asosida statistik ma’lumotlar sharhlanadi. Xulosa va tavsiyalar qismini o‘z ichiga oladi. Maqolada 7 ta oʻzbekcha adabiyot keltirilgan.

Mazkur maqolada gemorroy (giperplastik venalar) kasalligining etiopatogenezi, epidemiologiyasi, diagnostika metodlari, davolash usullari va oldini olish choralari tizimli oʻrganiladi. Tadqiqotlarda gemorroy sabablarini biologik, ijtimoiy va individual omillar doirasida tahlil qilib, zamonaviy terapevtik yondashuvlar va profilaktik chora-tadbirlarni taqdim etiladi. Maqola tibbiyot sohasidagi talabga javob beradi, klinik amaliyot uchun foydali nazariy hamda amaliy tavsiyalarni beradi.

Mazkur maqola psoriaz kasalligi uning patogenezi, klinik belgilari va davollash usullari haqida ilmiy- tanqidiy tahlili berilgan. Psoriaz bu oddiy teri qurushi bilan kechishiga oid kasalik bo’lishi mumkin, lekin inson salomatligi uchun Yoshi kattalarda bo’lgan insonlarda kata havf tug’dirishi mumkin. Maqolada aynan shu jihatlar keng yoritilgan hamda turli tibbiy adabiyotlar asosida tahlil qilingan.Shuningdek zamonaviy diagnostika  va davollash usullari, shuningdek, profilaktika choralariga ham e’tibor qaratilgan. Sog’liqni saqlash vazirligi ushbu va shunga o’xshash kasalliklarni oldini olish choralarini ishlab chiqmoqda va zamonaviy usullardan foydalanmoqda.

Ushbu maqola termodinamik qonunlar va ularning hayotimizdagi roli haqida keng qamrovli tahlilni taqdim etadi. Termodinamika, energiyaning turli shakllarini va ularning o‘zaro o‘tishi jarayonlarini o‘rganadigan ilmiy soha sifatida, kundalik hayotimizda muhim ahamiyatga ega. Maqolada termodinamik qonunlarning to‘rtta asosiy printsipi - zerikarli energiya saqlanishi, issiqlik o‘tkazilishi, entropiya va issiqlik muvozanati - batafsil tushuntiriladi. Shuningdek, ushbu qonunlarning zamonaviy texnologiyalar, sanoat jarayonlari va ekologik muammolarni hal qilishdagi qo‘llanilishi ko‘rsatib o‘tiladi. Termodinamik qonunlar orqali energiya samaradorligini oshirish va barqaror rivojlanishni ta’minlash imkoniyatlari ham yoritiladi.

 This article analyzes the pedagogical foundations, efficiency mechanisms, and various methods used in learning English through games. The research methodology includes theoretical analysis, practical pedagogical trials, collection of learners’ feedback, and evaluation of results using statistical methods. The main section presents different types of educational games aimed at enhancing vocabulary, reinforcing grammar, improving listening comprehension, and strengthening oral speech skills, with examples and recommendations. The analysis shows a significant increase in learners’ motivation and language competence. The article is intended for language educators, researchers, and English learners.

Ushbu maqolada gemangiomalar — qon tomirlaridan kelib chiqadigan, asosan benign (yaxshi sifatli) o‘smalar haqidagi ma’lumotlar keng yoritiladi. Gemangiomalar bolalar va kattalarda uchrashi mumkin bo‘lib, ularning klinik ko‘rinishlari, patogenezi, tashxis usullari va zamonaviy davolash metodlari tahlil qilinadi. Tadqiqot davomida mavjud ilmiy manbalar, klinik kuzatuvlar hamda statistik ma’lumotlarga asoslangan holda gemangiomaning turli shakllari va ular bilan kurashish yo‘llari o‘rganiladi. Maqola, ayniqsa, dermatologlar, onkologlar, pediatrlar va jarrohlar uchun foydali bo‘lishi mumkin.

\

The present study focuses on the development of environmentally sustainable fertilizer production technologies using by-products generated from the soda industry. These industrial residues, typically rich in calcium carbonate, magnesium salts, and sodium compounds, are often underutilized or disposed of without proper treatment, posing ecological risks. In this research, selected soda industry by-products were chemically treated and converted into nutrient-rich mineral fertilizers. The synthesized fertilizers were subjected to laboratory characterization, including physicochemical analysis and elemental composition profiling. Furthermore, their agro-biological efficiency was evaluated through controlled field experiments on key agricultural crops. Parameters such as germination rate, plant height, biomass accumulation, and chlorophyll content were used as indicators of effectiveness. The results demonstrated that the developed fertilizer formulations not only enhanced plant growth but also provided a viable pathway for waste valorization. This study highlights the dual benefit of reducing industrial waste accumulation and supporting sustainable agricultural practices through circular chemical technologies.

Ushbu maqola ortodontiyadagi zamonaviy yutuqlar, xususan braket tizimlari, clear aligner (masalan, Invyizalin) va boshqa innovatsion uslublarni yoritadi. Maqolada yangi texnologiyalar tibbiyot amaliyotiga qanday kirib kelayotgani, bemor uchun qanday afzalliklar berayotgani, klinik samara va salbiy jihatlari tahlil qilinadi. Qayd etiladi: braket turlari (metall, keramika, lingval), 3D skanlash va 3D modelling, biokompatibil elastik arqonlar va mikromotor bilan harakatlanish, raqamli monitoring, sun’iy intellekt yordamida davolash algoritmlari. Tadqiqot metodologiyasida klinik kuzatuv, bemorlar guruhi, so‘rovnomalar va texnik tahlillar qo‘llangan. Asosiy qismda zamonaviy uslub va apparatlar bo‘yicha keng tushuntirish berilib, tahlil va natijalar bo‘limida bemor qoniqishi, davolash muddati, estetik natija, tannarx solishtiriladi. Xulosa bo‘limida hozirgi tendensiyalar, kelajak istiqbollari va tavsiyalar qayd etiladi.

Ushbu maqola sogʻliqni saqlash tizimining fundamental tushunchalari, asosiy elementlari va vazifalarini atroflicha yoritadi. Unda tibbiy muassasalar, tibbiy xodimlar, qonunchilik asoslari va moliyalashtirish mexanizmlari kabi tizimning muhim qismlari ta’kidlanadi. Shuningdek, kasalliklarni oldini olish, davolash va tibbiy xizmatlarni koʻrsatishning ahamiyati qayd etilgan. Maqolaning ikkinchi qismi Oʻzbekiston va Sharqdagi tibbiyotning boy tarixiga bagʻishlangan boʻlib, Abu Rayhon Beruniyning “Kitob assaydana fittib” va Abu Ali ibn Sinoning “Tib qonunlari” kabi buyuk asarlari, shuningdek, Amir Temur davridagi “Dor ushshifo” shifoxonalari va tabiblik anʼanalari misolida mintaqaning tibbiy merosi chuqur tahlil qilinadi. Maqola sogʻliqni saqlashning global ahamiyatini va uning iqtisodiy-ijtimoiy rivojlanishdagi oʻrnini koʻrsatadi.

Mazkur maqolada mehnat muhofazasi tizimini takomillashtirishning hozirgi davrdagi dolzarb masalalari tahlil qilinadi. Ishlab chiqarish jarayonlarida mehnat xavfsizligini ta’minlash, kasbiy kasalliklar va ishlab chiqarishdagi baxtsiz hodisalarni kamaytirish yo‘llari, shuningdek, raqamli texnologiyalar asosida mehnat muhofazasi monitoringini tashkil etishning zamonaviy yondashuvlari ochib beriladi. Tahlil asosida tizimdagi mavjud muammolar aniqlanib, ularni bartaraf etish bo‘yicha taklif va tavsiyalar ishlab chiqildi.

Mazkur maqolada eshitishida nuqsoni bo‘lgan bolalarni erta aniqlashning ahamiyati, diagnostika jarayonida qo‘llaniladigan zamonaviy usullar, reabilitatsiya bosqichlari hamda maxsus pedagogik yondashuvlar haqida so‘z yuritiladi. Bolalarda eshitish buzilishining ijtimoiy-psixologik va pedagogik oqibatlarini kamaytirish, ularni ijtimoiy muhitga moslashtirish, ta’lim olishga tayyorlash va kommunikativ imkoniyatlarini rivojlantirishda erta tashxis va kompleks reabilitatsiyaning roli yoritiladi.

Maqolada tibbiyot muassasalarida dori vositalarining xarid qilinishi, saqlanishi va bu jarayonlarning buxgalteriya nazorati bilan uyg‘unligi masalalari ko‘rib chiqiladi. Dori harakati tizimida barcha bosqichlarning samarali tashkil etilishi muhim bo‘lib, mahsulotlarning sifatini saqlash va moliyaviy hisobni aniqlik bilan yuritish uchun zarurdir. Zamonaviy avtomatlashtirish vositalari va me’yoriy hujjatlar asosida dori harakatining samaradorligi va nazorat tizimi tahlil qilinadi.