№ 10 (2025) Наука и технология в современном мире

Ushbu maqolada raqamli texnologiyalar yordamida matematika ta’limi jarayonida o‘quvchilarda muammoli fikrlash ko‘nikmalarini shakllantirish masalasi yoritiladi. Zamonaviy raqamli vositalar orqali o‘quvchilarning mustaqil fikrlashi, tahlil qilish va mantiqiy muammolarni hal etish salohiyatini rivojlantirish imkoniyatlari tahlil qilinadi. Shuningdek, raqamli platformalarning ta’limdagi amaliy ahamiyati va o‘quv jarayoniga integratsiyasi muhokama qilinadi.                                                      

Ushbu maqolada siyosiy matnlarni tarjima qilishning asosiy usullari, ularning amaliy qo‘llanilishi hamda tarjima jarayonida duch kelinadigan lingvistik va madaniy muammolar yoritilgan. Siyosiy nutq va hujjatlarning o‘ziga xos stilistik va pragmatik xususiyatlari tahlil qilinadi, tarjimon oldida turgan asosiy vazifalar belgilab beriladi. Shuningdek, maqolada turli til juftliklaridagi siyosiy tarjimalar tahlili orqali adabiy ekvivalentlik, adekvatlik va moslashtirish (adaptatsiya) usullarining afzalliklari va kamchiliklari ko‘rsatib o‘tiladi.

Исследование посвящено анализу особенностей и проблем перехода Республики Узбекистан на среднесрочное бюджетное планирование (СБП) в контексте продолжающейся реформы управления общественными финансами. Методологическая основа работы включает сопоставление нормативно‑правовой базы, статистической отчётности Министерства финансов, а также аналитических материалов международных финансовых организаций. Полученные результаты показывают, что внедрение СБП уже улучшило достоверность макроэкономических прогнозов и повысило прозрачность межбюджетных трансфертов, однако процесс сопровождается институциональными, кадровыми и технологическими вызовами. Обсуждение подчёркивает необходимость синхронизации бюджетного календаря с циклом стратегического планирования, углубления программно‑целевого подхода и развития цифровых инструментов казначейского контроля. Практическая значимость состоит в формулировании рекомендаций по повышению устойчивости бюджетной политики и минимизации фискальных рисков в среднесрочной перспективе.

Ushbu maqolada zamonaviy jamiyatda raqamli transformatsiyaning kengayib borayotgan jarayonlari va ular bilan bog‘liq kiberxavfsizlik muammolari tahlil qilinadi. Kiberjinoyatchilikning ortib borishi, ma’lumotlar xavfsizligi, tarmoq hujumlari, zararli dasturlar, sun’iy intellekt, bulutli xizmatlar va blokcheyn texnologiyalarining bu sohadagi o‘rni yoritilgan. Shuningdek, AES va RSA shifrlash algoritmlari orqali ma’lumotlarni himoyalash, foydalanuvchilarning xabardorligini oshirish, xalqaro tajribalar va huquqiy asoslar muhokama qilinadi. Maqolada raqamli transformatsiyaning barqaror va xavfsiz amalga oshirilishi uchun texnologik, tashkiliy va huquqiy choralar uyg‘unligi muhimligi ta’kidlanadi.

Mazkur maqolada arab maqollari va matallarining semantik va uslubiy xususiyatlari tadqiq qilingan. Arab tilida va boshqa tillarda maqol va matallarning funktsiyalarining ko’p turlari mavjud. Arab tilidagi maqollarni o’rganar ekanmiz, ular fikrlashni faollashtirish va ijodiy salohiyatni oshirishga qaratilgan muammoli ta’lim elementlarini o’z ichiga olgan o’quv funktsiyasiga ega ekanligini aniqladik.

Mаzkur mаqolа invеѕtitѕiyа vа invеѕtitѕiyа fаoliyаti tuѕhunсhаѕining mаzmunmohiyаti, uning ѕubyеktlаri hаmdа invеѕtiѕtiyа vа invеѕtitѕiyа fаoliyаti turlаrining xаlqаro vа milliy huquqiy hujjаtlаr аѕoѕidаgi tаhlilini o’z iсhigа olаdi.

Perception verbs (see, hear, feel, taste, smell) anchor the relation between bodily experience and linguistic expression in English. This article surveys the scientific and theoretical bases that explain how these verbs encode sensory information, epistemic stance, and metaphorical meaning. It synthesises four major strands – generative event‑structure models, cognitive‑linguistic embodiment theories, usage‑based corpus findings, and psycholinguistic evidence on sensorimotor simulation – and shows how each illuminates different facets of perceptual language. By integrating these perspectives, the paper offers a comprehensive framework for analysing perception in English and identifies research directions in pedagogy, cross‑linguistic comparison, and multimodal natural‑language processing.

В данной статье исследуется диахроническая динамика многозначности в рамках научной и технической терминологии. Опираясь на основополагающие работы в области когнитивной семантики и теории терминологии (Apresjan, 1974; Пустейовский, 1995; Кабре, 1999; Кортес, 2004), а также на корпусно‐лингвистические исследования (Bowker & Pearson, 2002), он определяет основные механизмы  –  метафорическое расширение, метонимический сдвиг, специализацию/обобщение, область применения. смешение  –  отвечает за эволюцию смысла термина. На основе анализа инженерных, медицинских и информационных систем в исследовании предлагается модель отслеживания семантических изменений, а также практические рекомендации для лексикографов, менеджеров по терминологии и разработчиков НЛП.

Maqolada Erkin Samandarning “Daryosini yo‘qotgan qirg‘oq” romaniga asoslanib, inson va tabiat sintezi haqida fikr yuritilgan. Shuningdek, “Daryosini yo‘qotgan qirg‘oq” romani kompozitsiyasida inson va tabiat sintezi bir-biri bilan hamohang, birlikda katta mantiqan kuchli mavzuni tashkil etilganligi. . Erkin Samandar ijodida inson va tabiat munosabatlari muammosining badiiy talqini yetakchi xususiyatni tashkil etilishi,  inson va tabiat muammosi milliy ma’naviyat, milliy axloq doirasida yangicha rakursda o‘rganilishi to‘risida munosabat bildirilgan.

Milliy va harakatli o‘yinlar o‘zbek xalqining boy madaniy merosini aks ettiruvchi muhim pedagogik vosita sifatida umumta’lim maktablarida keng qo‘llanilmoqda. “Milliy va harakatli o‘yinlarni o‘qitish metodikasi” fani ushbu o‘yinlarni ta’lim jarayoniga samarali integratsiya qilish, o‘quvchilarni jismoniy va ma’naviy jihatdan rivojlantirishga xizmat qiladi. Ushbu maqola mazkur fanining maqsadlari va vazifalarini yoritishga bag‘ishlanadi.

В статье рассматриваются основные элементы социальной сферы общества и роль государственной социальной политики в обеспечении устойчивого развития. Анализируются механизмы поддержки населения, принципы социальной справедливости и равенства, а также влияние социальных программ на качество жизни. Особое внимание уделено задачам государства в сфере социальной защиты и современных вызовах в данной области.

Ushbu ilmiy maqolaning asosiy maqsadi — tashish jarayonining xavfsizligini miqdoriy baholash uslubiyatini ishlab chiqish, mavjud nazariy va amaliy tajribalarni tahlil qilish hamda eng maqbul baholash modellari asosida ilmiy asoslangan va amaliyotga yo‘naltirilgan tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat. Mazkur maqola transport tizimidagi xavfsizlik bilan bog‘liq mavjud muammolarni aniqlash, ularni bartaraf etish yo‘llarini ishlab chiqish hamda ushbu yo‘nalishdagi ilmiy yondashuvlarni takomillashtirishga qaratilgan. Tahlil va xulosalar real statistik ma’lumotlar, ilg‘or xorijiy tajribalar hamda dolzarb ilmiy izlanishlar asosida bayon etilgan.

Ushbu maqolada o‘smirlik davrida yuzaga keladigan stress holatlari va ularga qarshi psixologik barqarorlikni shakllantirish jarayoni tahlil etilgan. Ayniqsa, o‘smirlarning ruhiy himoya mexanizmlarini mustahkamlashda ijtimoiy-psixologik omillarning (ota-onalar munosabati, sinfdoshlar bilan aloqalar, maktab muhitining ta’siri, shaxsiy o‘zini anglash darajasi) tutgan o‘rni yoritilgan. Maqolada o‘smirlarning stressga nisbatan individual reaksiya shakllari, ularning emotsional muvozanatini saqlashdagi muhim jihatlar, hamda pedagog va psixologlar tomonidan qo‘llanilishi lozim bo‘lgan samarali yondashuvlar bayon etiladi. Tadqiqot natijalari o‘quvchilar ruhiy salomatligini ta’minlash va ijtimoiy-psixologik muhitni sog‘lomlashtirish bo‘yicha tavsiyalarni ham o‘z ichiga oladi.

Davlat xizmatlari ko‘rsatish sohasida xorijiy мамлакатларнинг tajribaлариni ўзлаштириш maqsadida Agentlik va uning hududiy tuzilmalari xodimlarining o‘nga yaqin xorijiy davlatlarga xizmat safarlari uyushtirilib, ularning ijobiy tajribalari yuzasidan tegishli takliflar tayyorlandi. Maqolada  xorijiy mamlakatlar amaliyotida davlat davlat xizmatlari ko‘rsatishni takomillashtirishning zamonaviy yo‘nalishlari borasida misollar keltirilgan.

Ushbu tadqiqot "Mahallabay xizmat ko‘rsatish tizimining ijtimoiy va iqtisodiy barqarorlikka qo‘shgan hissasi" mavzusiga bag‘ishlangan bo‘lib, xizmat ko‘rsatish sektorining mahalliy jamoalarga, iqtisodiyotga va umumiy barqarorlikka ta’sirini o‘rganadi. Mahallabay tizimda xizmat ko‘rsatish sohasining rivojlanishi, nafaqat iqtisodiy o‘sish, balki ijtimoiy barqarorlikning ta’minlanishiga ham xizmat qiladi. Tadqiqotda xizmat ko‘rsatish sektorining ish o‘rinlarini yaratish, aholi daromadlarini oshirish, xizmatlar sifatini yaxshilash va jamiyatning barcha qatlamlariga teng imkoniyatlar yaratishdagi o‘rni tahlil etiladi. Shuningdek, xizmat ko‘rsatish tizimining mahalliy iqtisodiyotga qo‘shgan hissasi, bozorni diversifikatsiyalash, yangi xizmatlarni yaratish va ijtimoiy farovonlikni oshirishga qanday ta’sir qilishini ko‘rib chiqiladi. Mahallabay xizmat ko‘rsatish tizimining rivoji, raqobatbardoshlikni oshirish, innovatsion yondashuvlar va barqaror iqtisodiy o‘sishning ta'minlanishiga yordam beradi.

Maktab o‘quv resurslar markazini tashkil etish platformasi ta’lim tizimining samaradorligini oshirish, resurslarni markazlashtirish va o‘qituvchilar bilan o‘quvchilar o‘rtasida hamkorlikni rivojlantirishga qaratilgan innovatsion yechimdir. Ushbu platforma orqali ta’lim materiallari va resurslarining mavjudligi, yangilanishi va taqsimlanishi markazlashtiriladi. O‘qituvchilar va talabalar o‘z ehtiyojlariga mos keladigan resurslarni osongina topishlari, o‘zaro tajriba almashishlari va ta’lim jarayonini individualizatsiya qilishlari mumkin. Mazkur maqolada maktab o‘quv resurslar markazini tashkil etish platformasini yaratish to‘g’risida ma’lumotlar keltirilgan.

Sport gimnastikasi — jismoniy tarbiya va sportning eng murakkab va estetik jihatdan rivojlangan turlaridan biri bo‘lib, uning asosiy elementlari sifatida sakrashlar, aylanishlar, burilishlar va boshqa texnik ko‘nikmalarni o‘z ichiga oladi. Murakkab sakrashlar — sport gimnastikasining muhim tarkibiy qismi bo‘lib, sportchining tezligi, kuchi, koordinatsiyasi va muvozanatini mukammal tarzda shakllantiradi.

Vocabulary acquisition is foundational in early childhood language development, especially for children learning English as a second or foreign language. This article explores effective strategies and teaching methods for enhancing English vocabulary learning among young children aged 3–7. Drawing upon recent literature and methodological principles, it identifies storytelling, music, games, visual aids, and physical engagement as key techniques for vocabulary instruction. The study also discusses how repetition, scaffolding, and contextual learning support retention and understanding. Practical implications are provided for educators seeking to implement research-based strategies in early childhood English language teaching.

Mazkur maqolada adabiy matnlarda xat motivining dramatik konfliktni yuzaga keltirishdagi roli, uning syujetdagi muhim burilish nuqtalari bilan aloqasi tahlil qilinadi. Xat voqeani rivojlantirishda, ichki va tashqi ziddiyatlarni keltirib chiqarishda qanday funktsiyani bajarishi misollar orqali ko‘rsatib beriladi.

O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 62-moddasida “Fuqarolar atrof tabiiy muhitga ehtiyotkorona munosabatda bo‘lishga majburdirlar”, 68-moddasida esa “Yer, yer osti boyliklari, suv, o‘simlik va hayvonot dunyosi hamda boshqa tabiiy zahiralar umummilliy boylikdir, ulardan oqilona foydalanish zarur va ular davlat muhofazasidadir” deb ta’kidlangan [1].

Ushbu maqolada dinning tuzilishi va uning jamiyatdagi funksiyalari tahlil qilinadi. Din, insonning ruhiy, ma'naviy va ijtimoiy hayotida muhim o‘rin tutadigan kompleks tizim bo‘lib, uning tuzilishi va funksiyalari jamiyatning barqarorligi va rivojlanishiga ta'sir qiladi. Maqolada dinning asosiy tuzilmalari, ya'ni iymon, taqvodorlik, ritüallar va axloqiy qadriyatlar haqida so‘z yuritiladi. Shuningdek, dinning ijtimoiy, psixologik, madaniy va axloqiy funksiyalari, insonning ichki dunyosini shakllantirishdagi roli, jamiyatni birlashtirish va tinchlikni saqlashdagi o‘rni batafsil ko‘rib chiqiladi. Dinning sport va jismoniy faollikdagi ta'siri ham alohida e'tiborga olinadi, chunki diniy qadriyatlar sportchilarni jamoa ruhini rivojlantirish va jismoniy salomatlikni mustahkamlashda yordam beradi. Maqola dinning turli jihatlarini o‘rganish va uning jamiyatdagi o‘rni va ta'sirini tushunish uchun muhim ilmiy manba bo‘lib xizmat qiladi.

Ushbu maqola Janubiy Koreyaning II–V Respublika davridagi (1960–1987 yillar) siyosiy tizimlar transformatsiyasini, xususan avtoritarizm va demokratiya o‘rtasidagi murakkab o‘tish jarayonlarini tahlil qiladi. Maqolada Ikkinchi Respublikaning parlamentar demokratiya sari qilgan urinishlari, bu urinishlarning harbiy to‘ntarish bilan yakunlangan sabablari, shuningdek, Pak Chon Xi boshchiligidagi avtoritar rejimning shakllanishi va evolyutsiyasi yoritiladi. “Koreyaning iqtisodiy mo‘’jizasi” fonida yuzaga kelgan siyosiy repressiyalar, “Yusin” konstitutsiyasi orqali prezidentlik vakolatlarining mutlaq kuchaytirilishi, demokratik institutlarning zaiflashuvi va fuqarolik jamiyatining bosim ostida qolgan holati batafsil ko‘rib chiqiladi. Muallif siyosiy-modernizatsion yondashuv asosida demokratik institutlar va ijtimoiy barqarorlikning o‘zaro bog‘liqligini tahlil qilib, Janubiy Koreya tajribasi orqali o‘tish davrlarida yuzaga keladigan muammolarni yoritadi.

Maqolada ilk o‘spirinlik davrida shaxsning psixologik rivojlanishi, xususan, o‘zini anglash, «Men» obrazi va o‘z-o‘zini baholash jarayonlari tahlil qilinadi. Ilmiy tahlillar asosida ushbu bosqichda shaxsiy identifikatsiya va ijtimoiy rollarni o‘zlashtirishda oila, maktab va muhitning ta’siri ochib berilgan. Shuningdek, tarbiyaviy ishlar samaradorligini oshirishda pedagogik yondashuvlar ahamiyati ko‘rsatilgan.

Ушбу мақолада инсон шахсининг ривожланишида қўрқув ва хавотир туйғуларининг аҳамияти, уларнинг ҳиссий кечинмалар орқали қандай намоён бўлиши ҳамда шахс камолотига таъсири кенг таҳлил қилинган. Мақолада қўрқувнинг турлари, сабаблари, функциялари ҳамда унинг шахсий ва ижтимоий ривожланишга таъсири таърифланган. Турли психологик мактабларнинг қарашлари орқали инсон онгидаги қўрқувнинг механизми ва унга қарши курашиш масалаларига эътибор қаратилган.

Umurtqali hayvonlar (vertebratalar) nerv tizimi va sezgi aʼzolari tuzilishi, evolyutsion taraqqiyoti hamda funksional xususiyatlari bilan bir-biridan farq qiladi. Bu farqlar hayvonlarning yashash muhitiga, hayot tarziga va rivojlanish bosqichlariga bog‘liqdir. Solishtirma anatomik tahlil, bu organlar qanday o‘zgarishga uchraganini va har bir tur uchun qanday moslashuvlar yuzaga kelganini o‘rganishga yordam beradi.