№ 3/S (2021) «Жамият ва инновациялар» фанлараро электрон илмий журналнинг махсус сони

Мазкур мақолада, Шарқий Бухоро бекликларининг иқтисодий аҳволи, аҳолисининг хўжалик фаолияти, савдо алоқалари, ҳунармандчилик маҳсулотларини ишлаб чиқариш ва савдо-сотиқнинг ўсиши ҳунармандчилик ривожланишига сабаб бўлганлиги таҳлил қилинган. Хусусан, сув йўллари орқали савдо муносабатларинг ривожланиши, ҳунарманд-чилик маҳсулотларини ишлаб чиқариш ва ҳунарманд-чиликнинг иқтисодий, табиий-географик муҳит билан боғлиқ жиҳатлари ҳам баён этилган.

Улуғ Ватан уруши совет халқи билан бирга давлат нотариати олдига қатор вазифаларни қўйди, муаммоларни тўғри ҳал этиш нотараит соҳаси ходимларидан юқори малака ва қонунларни ўзлаштиришни талаб қиларди. Мазкур мақола ўзида Улуғ Ватан уруши даврида совет нотариати фаолиятида вужудга келган муаммоларни ўзида мужассам этган.

Мақолада иқтисодиётдаги рақамли трансформация қилиш жараёнлари ахборот-коммуникацион технология-ларини жадал жорий этиш, саноатни инновацион ривожлантириш ва рақамли иқтисодиётга ўтиш билан боғлиқлиги ҳақида фикр билдирилган. Рақамли иқтисодёт шароитида янги бизнес моделларига ўтиш таҳлил қилинган.

Maqolada O‘zbekistonda turizmning rivojlanishi, Davlat ta’lim standartining zamonaviy talablari asosida turizm sohasida kadrlar tayyorlash masalalari hamda, AQSH va G‘arbiy Evropa mamlakatlari universitetlarida yuqori malakali xodim-larni o‘qitish tajribasi yoritilgan va tahlil etilgan.

Мақолада мустақиллик йилларида мамлакат енгил саноат корхоналари томонидан ишлаб чиқарилган маҳсулотлар ҳажми, уларнинг амалдаги нархлардаги қиймати, республика ҳукумати томонидан ушбу корхоналарни ривожлантириш мақсадида амалга оширилган кенг кўламли ислоҳотлар, ишлаб чиқарилган маҳсулотларни республика ялпи ички маҳсулотидаги улуши ва экспорт ҳажми архив материаллар ва статистик манбалар ёрдамида таҳлил қилинди

Мақолада молиявий ресурслардан файдаланиш самарадорлиги ва аҳамияти кўрсатилган. Олий таълим муассасаларида таълим сифатида оширишда молиявий ресурсларнинг аҳамияти ва уни тасарруф этиш юзасидан таҳлилий ёндашувлари ўрганилди. Жараённинг ўзига хос жиҳатлари реал маълумотлар асосида таҳлил қилиниб, мавжуд муаммолар ва эришилган ютуқлар атрофлича кўрсатилди. Шу асосда илмий хулоса ва амалий таклифлар ўртага ташланди

Ушбу мақолада Навоий шаҳрининг иқтсодий имконият-лари ёритиб берилган. Муаллиф собиқ иттифоқ даврида турғунлик ҳолатига тушиб қолган саноат корхоналарини бозор иқтсодиёти шароитида босқичма-босқич ривожланиши ва ЭИИЗнинг шаҳар тараққиётига қўшган ҳиссасини манбалар мисолида таҳлил қилган.

Ушбу мақолада ўзбек халқининг миллий тикланишдан миллий юксалиш босқичига ўтиш даврида юзага келаётган янгича мазмундаги миллий манфаатларини ҳимоя қилишга қаратилган ғоявий-мафкуравий хавфсизлигини таъминлаш масаласи ҳақидаги назарий ва амалий аҳамиятга молик бўлган фикрлар баён қилинган. Шунингдек, янги шароитда “манфаат” ва “миллий манфаат” тушунчаларига фалсафий таъриф берилган ва уларнинг ҳозирги кундаги ривожланиш тенденциялари кўрсатиб ўтилган.

Мақолада фуқаролик жамиятини ривожлантиришда Исломий қадриятлар модернизацияси зарурлиги исботланиб, Ислом маданий қадриятлари ва урф-одатлари, жаҳон
исломи қолдирган улкан маънавий мерос кўп жиҳатдан минтақамизнинг тарихий тараққиётига қўшган ҳиссаси ва унинг сифат жиҳатдан янги қиёфасини шакллантирганлиги очиб берилган.

Ушбу мақолада Абдулла Қодирийнинг “Ўтган кунлар” романи талқини яратилган тадқиқот материаллари асосида янги маъно мазмун касб этаётганлиги, адабий ва тарихий таъсирчанлиги таҳлил этилган.

Maqolada sharq va g’arb madaniyati, urf-odatlarning ahamiyati, ularning qadr qimmati va  mamlakat taraqqiyotiga qo’shgan hissasi, bundan tashqari xar bir kishining individ shaxs sifatida shakllanishi, faqat o`zi yashab turgan davrdagi ijtimoiy munosabatlar ta'siri ostida bo`lib qolmasdan, shuningdek, tarixiy tajribalar, ajdodlar tomonidan yaratilgan, to`plangan va avloddan-avlodga o`tib kelayotgan madaniy meroslar, milliy qadriyatlar ta'siri ostida ham shakllanishi ochib berilagan.

Ushbu maqola Ishiguroning romanlariga, uning so'nggi romanini insoniyat tabiatida aks ettirishga qaratilgan diaxronik yondashuvni taklif qiladi. Shunday qilib Kadzuo nozik ruhiyat egasi ekanini mislsiz po‘rtanalar, dovullarni, haybatli to‘fonlarni sokinlik, vazminlik bag‘riga g‘oyat ishonarli tarzda joylashtira olishi bilan isbotladi. “Meni qo‘yib yuborma” asarida 31 yashar Keti Sh. ismli qizning xususiy maktabda ta’lim olgan yillarida sodir bo‘lgan ta’sirchan voqealar va undan keyingi hayoti asosiga qurilgan. Adib shu qadar mahorat bilan asar qahramonlari Tommi va Rutning muhabbati hamda donorlik taqdirini chizib beradiki, natijada Keti ham donorga aylanib, o‘z tana a’zolarini kasallarga berishi tabiiy ko‘rinadi.

Annotatsiya: Madaniyatlararo muloqot samaradorligi to'g'ridan-to'g'ri kommunikatorlar dunyosining madaniy rasmlarining o'ziga xos xususiyatlarini bilishga bog'liq. Ushbu asarda dunyo rasmlarining etnik va yosh tushunchalari kabi tarkibiy qismlari ko'rib chiqilgan. Ayniqsa, maqollar kabi materiallarda so'zma-so'z asarlar yosh va etnik tushunchalarni hisobga olgan va farqlangan. Ushbu maqolada o'zbek-rus xalqlarining butun hayot tarzini aks ettiruvchi yosh va etnik tafovutlar yoritilgan. Xususan, o'zbek, rus va ingliz xalqlarining yoshga bo'lgan qarashlarining xilma-xilligi, etnik qarashlardagi ranglarning xilma-xilligi aniq aks etgan. O'zbek rus va ingliz etniklariga nisbatan madaniy munosabat bir nechta ma'nolarda farq qilishi mumkin, bu farqlarni izlash va tahlil qilish uchun eng keng mavzu, ammo maqolada xilma-xillikning asosiy qismi berilgan.

Ushbu maqolada S.A. Eseninni ijodini idrok etish to‘g‘risidagi adabiy-tanqidiy materiallar, shoirning chet el safari davri muhokama qilinadi.

Мақолада Ўзбекистон Республикасида низоларни ҳал этишнинг муқобил усуллари таҳлилига бағишланган. Муаллиф Ўзбекистонда низоларни қилишнинг муқобил усулларини қўллаш ва мазкур интитутларнинг ўзига хос хусусиятларини ўрганган. Шунингдек, муаллиф медиация бўйича амалдаги Ўзбекистон қонунчилигини ва унинг бугунги кундаги ижросини ўрганиши натижасида қонуннинг амалда қўлланилиши билан боғлиқ муаммоларни кўрсатиб берган ҳамда уларга ечимлар ишлаб чиққан.

Ушбу мақолада бугунги кунда Ўзбекистон Республикасида сайлов тизими ва сайлов қонунчилиги борасида амалга оширилаётган ислоҳотлар ва фуқароларнинг сайлов жараёнларидаги ҳуқуқ ва мажбуриятлари тўғрисида маълумотлар берилади. Шунингдек, мақолада мамлакати-мизда сайловларнинг очиқ ва ошкора, шаффоф ўтказилиши учун амалга оширилган бугунги чора-тадбирлар хусусидаги ҳуқуқий асослар таҳлил қилинади.

Jismoniy tarbiya fakultetida ingliz tilini o'qitish amaliyoti shundan dalolat beradiki, sportchi talabalar professional va ijtimoiy sohalarda ingliz tilida og'zaki nutqni amalga oshirishda katta qiyinchiliklarga duch kelishmoqda. Jismoniy tarbiya fakulteti sharoitida chet tilini o'qitishning an'anaviy uslubi talabalarga xalqaro kasbiy faoliyat sharoitida muloqot qilish uchun zarur bo'lgan aloqa ko'nikmalarini berish uchun etarli darajada samarali emasligi aniqlandi.

Ушбу мақолада муаллиф Сурхондарё вилоятида жойлашган Олий таълим муассасалари талабаларининг соғлом турмуш тарзи ва жисмоний машғулотлар жараёнига бўлган муносабатини онлайн сўровнома орқали олинган маълумотлар асосида таҳлил қилган

Maqolada rus tilini o‘qitish jarayonida talabalarning og‘zaki va yozma nutqini shakllantirishning innovatsion uslubiga bag‘ishlangan.

Ушбу мақолада умумий ўрта таълим мактабларида физика ўқитиш орқали ўқувчиларнинг илмий дунёқараши ва фикрлашини шакллантириш ва ривожлантириш йўллари модда тузилиши ҳақидаги билимларни ўргатиш орқали кўрсатиб берилган.

Ушбу мақoлада ўзбeк адабиётида халқ майдон кулги санъатининг рoли ва кулгидан фoйдаланиш анъанасининг асoслари илмий жиҳатдан ўраганилиб тадқиқ қилинган.

Ушбу мақолада таълим жараёнида талабаларда тарихий хотира ва онгни ривожлантириш орқали аксиологик дунёқарашни ривожлантиришнинг педагогик асослари ёритилган.

Maqolada adabiyot va pedagogikaning o‘zaro uzviy bog‘liqligi, ildizi bir bo‘lgan bu ikki ijtimoiy ong shakllarining shaxs tarbiyasida tutgan o‘rni to‘g‘risida mulohazalar yuritiladi. Sharq adabiyotining durdona asarlari misolida ularning mushtarak jihatlari ochib beriladi.

Тимус ҳажми ва тимоцитлар сони сурункали нурланган каламушларда ўсиш темпи секинлашди, Гассал таначаларининг ўлчамлари ва сонига салбий таъсир кўрсатди. АСД-2 ни қўллаш тимуснинг морфофункционал ҳолатининг ўзгаришларига олиб келади: барча ўрганилаётган ҳужайраларда нур тасирида тимоцитлар  даражаси камаяди. АСД ни қўллаш тимуснинг барча ҳудудларида, айниқса, тимоцит ҳужайралар ва Гассал таначалари туфайли ички кортикал зонада ҳужайралар сонининг кўпайишига олиб келади.

Gipovitaminoz va vitaminlarning bo‘lmasligi harbiy xizmatchi-larni umumiy ovqatlanishining buzilishi, vitaminlarning oziq-ovqat bilan etarli darajada iste’mol qilinmasligi, ularning oshqozon-ichak traktida to‘liq so‘rilmasligi, shuningdek organizm tomonidan etarli darajada o‘zlashtirilmasligi tufayli sodir bo‘ladi.

Oziqlanish bilan bog‘liq omillar: tartibsiz, bir xildagi ovqatlanish, bir vaqtning o‘zida ko‘p miqdordagi ovqat iste’mol qilish, quruq ovqat, shoshilinch ovqat, ovqatni yomon chaynash, juda ko‘p ziravorlardan foydalanish, spirtli ichimliklarni ko‘p iste’mol qilish, jismoniy charchoq, atrof-muhitning noqulay sharoitlari hisoblanadi.

Oziq-ovqat mahsulotlarini to‘g‘ri va o‘z vaqtida qabul qilish, uning sifatini oshirish, ovqat pishirish paytida ovqatning vitamin xususiyatlarini saqlab qolish, ovqatni qo‘shimcha boyitish orqali oshqozon-ichak trakti kasalliklarining oldini olish mumkin.

Oziqlanish bilan bog'liq omillar: tartibsiz, bir xildagi ovqatlanish, bir vaqtning o'zida ko'p miqdordagi ovqat iste'mol qilish, quruq ovqat, shoshilinch ovqat, ovqatni yomon chaynash, juda ko'p ziravorlardan foydalanish, spirtli ichimliklarni ko`p ste'mol qilish, jismoniy charchoq, atrof-muhitning noqulay sharoitlari hisoblanadi.

Oziq-ovqat mahsulotlarini to'g'ri va o'z vaqtida qabul qilish, uning sifatini oshirish, ovqat pishirish paytida ovqatning vitamin xususiyatlarini saqlab qolish, ovqatni qo'shimcha boyitish orqali oshqozon-ichak trakti kasalliklarining oldini olish mumkin.