No. 1 (2025) ILM FAN XABARNOMASI

 Ushbu maqolada, buyuk astronom va olim Ulug’bekning ilmiy merosi va uning tarixiy ahamiyati tahlil qilinadi. Maqola Ulug’bekning Samarqanddagi ilmiy markazi, uning astronomiya sohasidagi kashfiyotlari, matematik tahlillari va “Zij-i-Sultoni” jadvali haqida ma’lumot beradi. Maqolada Ulug’bek Xazinasi tarkibidagi asarlar va bu ilmiy yodgorliklarning zamonaviy ilm-fan uchun ahamiyati muhokama qilinadi. Ulug’bekning ilmiy izlanishlari va yondashuvi bugungi kunda ham o‘rganilmoqda va rivojlanishning yangi ufqlarini ochmoqda.

Chala tug‘ilgan chaqaloqlar – homiladorlikning 37-haftasiga yetmay tug‘ilgan bolalar bo‘lib, ularda organizmning rivojlanish darajasi past bo‘ladi. Ushbu maqolada chala tug‘ilgan chaqaloqlarning asosiy muammolari, ularni parvarish qilish tamoyillari va zamonaviy davolash usullari haqida so‘z yuritiladi. Neonatal intensiv terapiya, sun’iy nafas oldirish va emlash kabi usullar muhokama qilinadi.

Ushbu maqolada portret san’ati orqali insonning ichki dunyosini tushunish va tahlil qilish masalalari yoritilgan. Portret san’ati inson ruhiy olamini aks ettirishning muhim vositasi bo‘lib, unda rang, yorug‘lik, mimika va kompozitsiya kabi elementlar inson shaxsiyatini ifodalash uchun ishlatiladi. Maqolada tarixiy va zamonaviy portret san’atining o‘ziga xos xususiyatlari, psixologik ta’siri va inson xarakterini ochib berishdagi o‘rni tahlil qilingan. Portret san’atining inson psixologiyasiga ta’siri va uning san’at terapiyasida qo‘llanilishi ham ko‘rib chiqilgan.

Социальная политика является важным инструментом государства в обеспечении благосостояния населения, защиты его прав и повышения уровня жизни. В данной статье проводится сравнительный анализ социальной политики зарубежных стран и Узбекистана, рассматриваются основные направления социальной защиты, государственные программы поддержки населения, а также проблемы и перспективы их развития. Особое внимание уделяется мерам по социальной поддержке малообеспеченных слоев населения, пенсионной системе, здравоохранению и образованию.

Maktab muhitida o‘quvchilarning stress darajasi turli omillar ta’sirida ortib borishi mumkin. Ushbu maqolada o‘quvchilarning stressga tushish sabablari, stress darajasini kamaytirish usullari hamda psixologik yordam ko‘rsatish yo‘llari ko‘rib chiqiladi. O‘qituvchilar va psixologlarning roli, samarali muloqot usullari va muammolarni hal qilish bo‘yicha tavsiyalar beriladi.

Mazkur maqolada kambag‘allik tushunchasi, uning kelib chiqish sabablari va jamiyatga ta’siri yoritilgan. Shuningdek, O‘zbekistonda kambag‘allikni kamaytirish bo‘yicha amalga oshirilayotgan islohotlar hamda samarali strategiyalar tahlil qilingan.

Mazkur maqolada imkoniyati cheklangan o‘quvchilarning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirishga yangicha yondashuvlar haqida so‘z yuritiladi. Bugungi kunda inklyuziv ta’lim tizimi doirasida ular uchun yaratilayotgan maxsus sharoitlar, zamonaviy texnologiyalar, innovatsion pedagogik metodlar va psixologik qo‘llab-quvvatlash muhim o‘rin tutmoqda. Imkoniyati cheklangan o‘quvchilarning adabiyot, san’at, musiqa, tasviriy san’at va boshqa ijodiy yo‘nalishlardagi muvaffaqiyatlari hamda bu borada davlat va jamiyat tomonidan ko‘rsatilayotgan yordam yoritiladi.

Ushbu maqolada IT sohasining zamonaviy tendensiyalari, jumladan, bulutli texnologiyalar, blokcheyn, dasturlash tillari, Internet narsalar (IoT), kiberxavfsizlik va raqamli transformatsiya tahlil qilinadi. Har bir yo‘nalishning afzalliklari, imkoniyatlari va kelajakdagi rivojlanish istiqbollari ko‘rib chiqiladi. Ushbu texnologiyalar zamonaviy jamiyatning turli sohalariga qanday ta’sir ko‘rsatayotgani va ularning kelajakdagi o‘rni haqida fikr yuritiladi.

This article explores modern teaching strategies that enhance effective learning in contemporary education. It examines innovative pedagogical approaches, the role of technology in education, and how interactive learning methods improve student engagement. The study also highlights the significance of differentiated instruction to cater to diverse learning needs.

Maqolada hamshiralar orasida keng tarqalgan kasbiy charchoq (burnout) hodisasi, uning sabablari va oldini olish choralari haqida so‘z boradi. Hamshiralar kasbiy faoliyatlarida doimiy stress va yuqori ish yuklamasi tufayli jismoniy va ruhiy toliqish holatiga duch kelishadi. Ushbu maqolada kasbiy charchoqning oldini olish va uni boshqarish usullari yoritilgan.

Ushbu maqolada Abdulla Qahhorning “Abu Ali Ibn Sino” romanidagi milliy ruh va uning tarixiy shaxsiyati bilan bog‘liq jihatlar tahlil qilinadi. Roman, Buyuk shifokor va mutafakkir Abu Ali Ibn Sinoning hayoti va ilmiy faoliyatiga asoslanib, uning ilm-fan va tibbiyotga qo‘shgan ulkan hissasini yoritadi. Shuningdek, asar orqali milliy ruhning aks etishida tarixiy va madaniy an’analar, milliy qadriyatlar va dunyoqarashlarning muhim o‘rni ta’kidlanadi. Maqolada, asar tahlili orqali milliy ruhning shakllanishi, rivojlanishi va insoniyat tarixi bilan bog‘liqligi haqida fikrlar ilgari suriladi.

Mazkur maqolada bolalarning ijtimoiy himoyasi, ularning jismoniy ehtiyojlarini qondirish, psixologik va ma’naviy rivojlanishini qo‘llab-quvvatlashda oila va jamiyatning roli, bolalar uchun to‘g‘ri ijtimoiy himoya tizimini yaratish, jamiyatning barqaror rivojlanishining muhim omillari sifatida ijtimoiy himoya tizimi, oilalar, jamiyat va xalqaro tashkilotlarning bolalar ijtimoiy himoyasidagi hamkorligi, jamiyat va oilada bolalarning ijtimoiy himoyasi kabi masalalalr muhokama qilinadi.

Mazkur maqolada maktab rahbarlari uchun ta’lim tizimida strategik qarorlar qabul qilishning ahamiyati va uni amalga oshirish bosqichlari tahlil qilingan. Strategik rejalashtirish ta’lim muassasalarida samarali boshqaruvni yo‘lga qo‘yish va ta’lim sifatini oshirish uchun muhim omil sifatida qaraladi. Shuningdek, strategik qarorlarni qabul qilish jarayonida duch kelinadigan muammolar va ularni hal etish bo‘yicha ilmiy asoslangan tavsiyalar ishlab chiqilgan.

Hozirda Respublikamizning barcha sohalarida bo‘lgani kabi ta’lim borasida ham katta islohotlarni amalga oshirilmoqda. Maqolada ta’limni boshqarishning zamonaviy usullari, ta‘lim menejmentida kreativlik va kasbiy kompetensiyani shakllantirish masalalari yoritilgan

 Mazkur ilmiy maqola jamiyatda xotin-qizlarning huquq va erkinliklarini davlat siyosati darajasiga olib chiqqan holda ularni yuridik va amaliy jihatdan himoya qilish hamda ularning konstitutsion normalarda belgilangan huquqlarini mustahkamlash va shu bilan bir qatorda amaliyotda ularning poymol etilishini oldini olish  masalalarini, chet el davlatlari huquqiy normalarning samarali faoliyatini implementatsiya qilgan holda  O’zbekistonda amalga oshirilayotgan islohotlarni yanada takomillashtirish va ijrosini osonlashtirish nazarda tutilgan.

Ushbu maqolada maktab direktorlarining boshqaruv samaradorligini oshirishda “Time Management” konsepsiyasining ahamiyati tahlil qilinadi. Maktab rahbarlarining samarali vaqtni rejalashtirish ko‘nikmalari ta’lim jarayonini yaxshilash va tashkilotning strategik maqsadlariga erishish imkoniyatlarini kengaytiradi. Tadqiqot davomida vaqtni boshqarishning zamonaviy usullari, ularning samaradorligi va amaliy qo‘llanilishi o‘rganiladi. Shuningdek, maktab direktorlarining vaqtni to‘g‘ri taqsimlash orqali ta’lim sifatini oshirishga ta’siri muhokama qilinadi.

Ushbu maqolada ta’lim muassasalarida boshqaruv jarayonlarini optimallashtirishning ahamiyati, zamonaviy yondashuvlar va innovatsion texnologiyalarning roli tahlil qilinadi. Samarali boshqaruv tizimi ta’lim sifatini oshirish, resurslardan oqilona foydalanish va muassasalarning raqobatbardoshligini ta’minlashga xizmat qiladi. Shuningdek, maqolada avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimlarining afzalliklari va ulardan foydalanish bo‘yicha amaliy tavsiyalar keltiriladi.

x

x

 Yuridik shaxslar tomonidan aylanmadan olinadigan soliqni hisoblab chiqarish va to‘lash amaliyoti, odatda, biznes faoliyatini yuritayotgan korxonalar uchun muhimdir. O‘zbekiston Respublikasi soliq qonunchiligiga ko‘ra, yuridik shaxslar tomonidan to‘lanadigan soliq turlari turlicha bo‘lishi mumkin. O‘rganishimiz kerak bo‘lgan asosan aylanmadan olinadigan soliq (ya'ni, Qo‘shilgan qiymat solig‘i (QQS)) hisoblanadi. Har bir soliq davri (odatda oylik yoki choraklik) oxirida yuridik shaxs QQSni hisoblab chiqadi va soliq organlariga to‘lashni amalga oshiradi. Yuridik shaxs o‘zining soliqlarini onlayn soliq portalida (masalan, Davlat soliq qo‘mitasining tizimida) yoki soliq organlariga to‘lash orqali to‘liq amalga oshiradi.  Soliqni qaytarish. Agar yuridik shaxsning sotib olishdagi QQS miqdori sotishdagi QQS miqdoridan ortiq bo‘lsa, unda soliq organi tomonidan ortiqcha to‘langan QQS summasi qaytarilishi mumkin.  Qonuniy o‘zgarishlar va yangilanishlar. Soliq tizimi doimiy ravishda yangilanib turadi, shuning uchun yuridik shaxslar o‘z faoliyatlarini soliq qonunchiligiga mos ravishda olib borishlari kerak. O‘zgarishlarni kuzatish va yangilanishlarni e'tiborga olish muhimdir. Yuridik shaxslar uchun bu jarayonlar soliq majburiyatlarini to‘g‘ri bajarish va soliq organlari bilan to‘g‘ri hisob-kitob qilishni ta'minlaydi.

Maqolada tilshunoslikning tarixiy shakllanishi, uning asosiy yo'nalishlari va metodologik yondoshuvlar haqida so'z yuritiladi. Xususan, tilshunoslik fanining boshlang'ich davrlari, qadimiy tilshunoslik ilmiy maktablari va ularning zamonaviy tilshunoslikka ta'siri ko'rib chiqiladi. Shuningdek, tilshunoslikning turli yo'nalishlari, jumladan, strukturalizm, generativ grammatikalar, funksionalizm, kognitiv tilshunoslik va postmodern yondoshuvlarning ilmiy rivojlanishiga qanday hissa qo'shganligi tahlil etiladi. Maqola tilshunoslik fani taraqqiyotining zamonaviy bosqichlari, yangi metodlar va yondoshuvlar haqida ham muhokama qiladi, shuningdek, tilshunoslik fanining kelajagi va uning amaliy ahamiyati haqida xulosalar chiqaradi.

Ushbu maqola yapon tilidagi erkaklar va ayollar nutqi oʻrtasidagi farqlarni tilshunoslik nuqtai nazaridan oʻrganish boʻyicha mavjud ilmiy ishlarni tahlil qiladi. Tadqiqotda gender tafovutlari fonologiya, morfologiya, sintaksis va pragmatika darajasida qanday oʻrganilganligi, asosiy nazariy yondashuvlar va tadqiqot metodlari koʻrib chiqiladi. Xususan, Labovning ijtimoiy oʻzgarish nazariyasi (2001) va Lakoffning ayollar nutqi gipotezasi (1975) kabi klassik yondashuvlar hamda zamonaviy sotsiolingvistik tadqiqotlar tahlil qilinadi. Yapon tili korpuslari, eksperimental tadqiqotlar va ijtimoiy tarmoqlar ma’lumotlaridan foydalanilgan ishlarning natijalari koʻrib chiqilib, gender farqlari boʻyicha ilmiy qarashlarning evolyutsiyasi yoritiladi. Maqola mavzuning oʻrganilganlik darajasini umumlashtirib, kelgusidagi tadqiqot yoʻnalishlari uchun tavsiyalar beradi.

Ushbu maqola xorijiy tillarni o'rgatish jarayonida zamonaviy pedagogik metodlardan samarali foydalanishning muhim ahamiyatini yoritadi. Maqola xorijiy tilni o'rgatishning an'anaviy usullarini tanqidiy tahlil qilib, zamonaviy metodologiyalar va innovatsion texnologiyalarni qo'llashning afzalliklarini ko'rsatadi. Xususan, kommunikativ yondashuv, immersiv texnologiyalar, audiovizual vositalar, interaktiv o'quv metodlari va virtual o'quv muhitlaridan foydalanish, o'quvchilarning tilni tez va samarali o'rganishiga qanday yordam berishini tushuntiradi.

Maqolada xorijiy tilni o'rgatish jarayonida o'qituvchilarning pedagogik malakasini oshirish, darslarni samarali tashkil etish va talabalarning tilni amaliy ravishda o'zlashtirishga qaratilgan zamonaviy yondashuvlar alohida o'rin tutadi. Shuningdek, texnologik innovatsiyalarning ta'lim sohasida qo'llanilishi va ularning til o'rgatish jarayoniga ta'siri batafsil tahlil qilinadi. Innovatsion metodlar va o'quv materiallarining o'zgarishi, talabalarning fikrlash va kommunikatsiya ko'nikmalarini rivojlantirishga, shuningdek, ularning madaniy almashuv va global aloqalarda muvaffaqiyatli faoliyat yuritishiga imkon yaratadi.

Maqola O‘zbekistonning Yevrosiyo Iqtisodiy Ittifoqiga qo‘shilishi masalasini tahlil qiladi va bu qarorning iqtisodiy, siyosiy va ijtimoiy jihatlarini ko‘rib chiqadi. YEOIIga qo‘shilishning ijobiy va salbiy tomonlari, shu jumladan, savdo aloqalari, investitsiyalar, transport, energetika, innovatsiyalar va sanoat sohalaridagi o‘zgarishlar muhokama qilinadi. Maqolada O‘zbekistonning YEOII bilan iqtisodiy aloqalarini rivojlantirishning ahamiyati, shuningdek, bu tashkilotga qo‘shilish uchun zarur tayyorgarliklar haqida so‘z boradi. O‘zbekistonning YEOIIga qo‘shilishi mamlakat iqtisodiyotining global integratsiyasini kuchaytirishga yordam berishi mumkinligi yoritiladi.

Ushbu maqolada tikuvchilik korxonalariga qo‘llanilib kelinayotgan tikuv buyumlarini kompyuterda loyihalash dasturlari afzalliklari va kamchiliklari yoritib o‘tilgan.