ISSN: 3030-3931, Impact factor: 7,241
Volume 6, issue 1, Fevral 2025
https://worldlyjournals.com/index.php/Yangiizlanuvchi
worldly knowledge
OAK Index bazalari :
research gate, research bib.
Qo’shimcha index bazalari:
zenodo, open aire. google scholar.
Original article
253
“ABU ALI IBN SINO” ROMANIDA MILLIY RUH AKSI
Tosheva Nilufar Shirinboyevna
Navoiy davlat universiteti doktoranti
Annotatsiya:
Ushbu maqolada Abdulla Qahhorning “Abu Ali Ibn Sino” romanidagi milliy ruh
va uning tarixiy shaxsiyati bilan bog‘liq jihatlar tahlil qilinadi. Roman, Buyuk shifokor va
mutafakkir Abu Ali Ibn Sinoning hayoti va ilmiy faoliyatiga asoslanib, uning ilm-fan va
tibbiyotga qo‘shgan ulkan hissasini yoritadi. Shuningdek, asar orqali milliy ruhning aks etishida
tarixiy va madaniy an’analar, milliy qadriyatlar va dunyoqarashlarning muhim o‘rni ta’kidlanadi.
Maqolada, asar tahlili orqali milliy ruhning shakllanishi, rivojlanishi va insoniyat tarixi bilan
bog‘liqligi haqida fikrlar ilgari suriladi.
Kalit so‘zlar:
Abu Ali Ibn Sino, Abdulla Qahhor, milliy ruh, ilm-fan, madaniy qadriyatlar,
tarixiy kontekst, adolat, xalq manfaatlari, ma’naviy ta’limot.
Kirish
Abdulla Qahhorning “Abu Ali Ibn Sino” romani, o‘zining tarixi va madaniy ahamiyati bilan
alohida o‘ringa ega. Ushbu asar nafaqat Buyuk shifokor Ibn Sinoning ilmiy merosi va insoniyat
hayotidagi o‘rnini yoritadi, balki milliy ruhning, o‘ziga xos madaniyat va qadriyatlarning
shakllanishi va rivojlanishidagi rolini ham taqdim etadi.
Ibn Sino – o‘z davrining eng yirik shaxslaridan biri bo‘lib, uning ilmiy va falsafiy qarashlari
dunyo ilm-faniga katta ta’sir ko‘rsatgan. Roman, aynan uning hayoti va faoliyatiga asoslanib,
milliy ruh va madaniyatning ifodasi sifatida ko‘rilishi mumkin. Abdulla Qahhor, roman
davomida Ibn Sinoning bilimlarni o‘rganish, ilmni rivojlantirishdagi o‘rnini, uning insoniyatga
qo‘shgan hissasini o‘ziga xos tarzda tasvirlaydi.
Ushbu maqolada, “Abu Ali Ibn Sino” romanida milliy ruhning qanday aks etgani va uning
tahlilini o‘rganish maqsad qilingan.
Asosiy qism
Roman va milliy ruh
Abdulla Qahhorning “Abu Ali Ibn Sino” romani, asosan, milliy g‘urur, insoniyatning ulkan
yutuqlari va ilm-fan sohasidagi rivojlanish haqida so‘z yuritadi. Qahhor romanda Ibn Sinoning
hayotiy yo‘li, uning ilmiy, falsafiy qarashlari va jamiyatdagi o‘rni orqali milliy ruhning qanday
shakllanishini ko‘rsatadi. Milliy ruh, o‘z navbatida, faqatgina ilmiy yutuqlar bilan cheklanib
qolmaydi, balki xalqning tarixiy xotirasi, madaniy qadriyatlari va butun bir xalqning ongida
vujudga keladigan ma’naviy kuch sifatida ham tasvirlanadi.
Roman davomida Ibn Sinoning o‘z zamonasining ilmiy kashfiyotlarini amalga oshirganligi
ta’kidlanadi, ammo Qahhor ayni paytda uning faoliyatini milliy qadriyatlar bilan bog‘laydi.
O‘sha davrda ilm-fan va madaniyatning rivojlanishi faqat o‘z xalqining manfaatlarini
yuksaltirishga qaratilganligi haqida gapiriladi. Bu, o‘z navbatida, milliy ruhning shakllanishiga
katta ta’sir ko‘rsatadi.
ISSN: 3030-3931, Impact factor: 7,241
Volume 6, issue 1, Fevral 2025
https://worldlyjournals.com/index.php/Yangiizlanuvchi
worldly knowledge
OAK Index bazalari :
research gate, research bib.
Qo’shimcha index bazalari:
zenodo, open aire. google scholar.
Original article
254
Milliy ruh va tarixiy kontekst
“Abu Ali Ibn Sino” romanining asosiy temalaridan biri, albatta, tarixiy kontekstdir. Ibn Sinoning
hayotining har bir bosqichida uning ilm-fan sohasidagi yutuqlari, uning vaqti o‘tganidan keyin
ham ilmiy va madaniy an’analar uchun qoldirgan merosi haqida so‘z boradi. Ushbu kontekstda
milliy ruh, ayniqsa, ilmiy faoliyatni yuqori qadriyat sifatida ko‘rsatishda namoyon bo‘ladi. Ibn
Sino o‘zining ilmiy izlanishlari, tibbiyot, falsafa va matematika sohalaridagi kashfiyotlari orqali
nafaqat o‘z davrini, balki keyingi asrlarni ham ma’naviy va ilmiy tomondan boyitgan.
Roman davomida milliy ruhning ko‘rinishlari Ibn Sinoning jamiyatdagi o‘rnini aniqlashda
yansitiladi. U, o‘z ilmiy faoliyatining natijalari orqali, nafaqat ilm-fan rivojlanishiga, balki o‘z
xalqi uchun ham foydali ishlarga hissa qo‘shgan. Bu esa, o‘z navbatida, milliy ruhning
zamonaviy talqinini shakllantirishda yordam beradi.
Milliy qadriyatlar va Ibn Sinoning g‘oyalari
Qahhor romanida Ibn Sinoning g‘oyalari va bilimlarini milliy qadriyatlar bilan bog‘lab, uning
faoliyatini yanada chuqurroq tushunishga yordam beradi. Ibn Sinoning hayoti va ilmiy merosi,
faqat tibbiyot yoki ilmiy kashfiyotlar bilan bog‘liq emas. U o‘z davrida ma’naviy qadriyatlar,
adolat va insoniyatga foyda keltiruvchi fikrlar bilan ham mashhur bo‘lgan.
Aynan shu jihatlar roman davomida milliy ruh bilan bog‘lanadi.
Ibn Sinoning dunyoqarashi, o‘z xalqiga nisbatan g‘amxo‘rligi va uning madaniyatiga bo‘lgan
hurmati roman orqali milliy qadriyatlarning shakllanishiga olib keladi. U ilm-fan va madaniyatni
rivojlantirishda, o‘z xalqi va jamiyatiga foyda keltirishni eng muhim vazifa deb bilgan. Bu esa
o‘z navbatida milliy ruhning asosini tashkil etadi.
Milliy ruhning aks etishi: Romanning estetik jihatlari
Abdulla Qahhorning “Abu Ali Ibn Sino” romanida milliy ruhning estetik jihatlari ham katta o‘rin
tutadi. Qahhor, asar davomida Ibn Sinoning hayoti va faoliyatini, uning ma’naviy qarashlarini va
xalqiga bo‘lgan sadoqatini tasvirlash orqali milliy ruhning badiiy ko‘rinishini yaratadi. Asarda
milliy qadriyatlar va g‘oyalar, shuningdek, insoniy fazilatlar, jaholatga qarshi kurashish va
adolatni ta’minlash uchun qilinadigan sa’y-harakatlar aks etadi.
Romanning estetik tuzilishi, qahramonlarning ichki dunyosi va ularning qarashlarini
ko‘rsatuvchi sahnalar orqali milliy ruhning aks etishini yana bir bor ta’kidlaydi. Qahhor
romanidagi asosiy g‘oya, asosan, ilm-fan va madaniyatning milliy yuksalish uchun xizmat
qilishini ko‘rsatadi.
Xulosa
Abdulla Qahhorning “Abu Ali Ibn Sino” romani, milliy ruhning shakllanishi va rivojlanishiga
katta ta’sir ko‘rsatadi. Asarda Ibn Sinoning ilmiy faoliyati, uning xalqiga bo‘lgan sadoqati va
madaniy qadriyatlari milliy ruhning aks etishini ta’minlaydi. Roman davomida milliy ruhning
o‘ziga xos tarzda ifodalanganligini ko‘rish mumkin. Shuningdek, asar, ilm-fan va madaniyatning
xalq manfaatlariga xizmat qilishi lozimligi haqida kuchli ma’naviy ta’limot beradi.
ISSN: 3030-3931, Impact factor: 7,241
Volume 6, issue 1, Fevral 2025
https://worldlyjournals.com/index.php/Yangiizlanuvchi
worldly knowledge
OAK Index bazalari :
research gate, research bib.
Qo’shimcha index bazalari:
zenodo, open aire. google scholar.
Original article
255
Foydalanilgan adabiyotlar
1.Qahhor, A. “Abu Ali Ibn Sino.” – Toshkent, 2005.
2.Ibn Sino. “Tibbiyot qanunlari.” – Toshkent, 2010.
3.Rahmonov, M. “O‘zbek adabiyoti tarixiga kirish.” – Toshkent, 2012.
4.Yuldashev, D. “Abdulla Qahhor va uning adabiy merosi.” – Toshkent, 2015.
5.Mirzayev, M. “Buyuk shaxslar va milliy ruh.” – Samarqand, 2013.
6.Karimov, I. “Ibn Sinoning ilmiy faoliyati va uning o‘zbek xalqiga qo‘shgan hissasi.” –
Toshkent, 2007.
7.Muhammadov, S. “Adabiyotda milliy ruh va uning aks etishi.” – Toshkent, 2010.
