741
ResearchBib IF-2023: 11.01, ISSN: 3030-3753, Valume 1 Issue 10
MIRZO ULUG’BEK KUTUBXONASI VA BUGUNGI TAQDIRI
Yuldosheva Feruza Yashin qizi
Osiyo Xalqaro Universiteti “Tarix va filologiya” kafedrasi
Tarix fani o’qituvchisi
https://doi.org/10.5281/zenodo.14531729
Annotatsiya.
Ushbu maqolada Mirzo Ulug’bek hayoti,ilm-fan taraqqqiyotida tutgan o’rni
hamda Ulug’bek rasadxonasi, olimning kutubxonasi va uning bugungi taqdiri xususida so’z
yurutiladi. Ali Qushchining kutubxonani saqlab qolishdagi sa’y-harakatlari bayon etilgan
Kalit so’zlar:
astronomiya, Niyoztepa, Ali Qushchi, rasadxona, kutubxona.
MIRZO ULUGBEK'S LIBRARY AND ITS CURRENT FATE
Abstract.
This article discusses the life of Mirzo Ulugbek, his role in the development of
science, Ulugbek observatory, the scientist's library and its current fate. Ali Kushchi's efforts to
preserve the library are described
Key words:
astronomy, Niyoztepa, Ali Kushchi, observatory, library.
БИБЛИОТЕКА МИРЗО УЛУГБЕКА И ЕЕ НЫНЕШНЯЯ СУДЬБА
Аннотация.
В данной статье рассматривается жизнь Мирзо Улугбека, его роль в
развитии науки, обсерватории Улугбека, библиотеки учёного и её нынешняя судьба.
Описываются усилия Али Кушчи по сохранению библиотеки.
Ключевые слова:
астрономия, Ниёзтепа, Али Кушчи, обсерватория, библиотека.
Buyuk alloma va adiblarimiz, aziz avliyolarimizning ilmiy merosi,yengilmas sarkarda va
arboblarimiz jasoratini yoshlar ongiga singdirish, ularda milliy g’urur va iftixor tuyg’ularini
kuchaytirishga alohida e’tibor qaratishimiz lozim.
Shavkat Mirziyoyev
Mirzo Ulugʻbek – buyuk olim va hukmdor, ilm-fan tarixidagi eng mashhur shaxsiyatlardan
biri hisoblanadi. Uning asl ismi Muhammad Taragʻay boʻlib, u 1394-yilda Amir Temurning
nevarasi sifatida Toshkent yaqinida tugʻilgan. Yoshligidan ilmga qiziqqan Ulugʻbek, ayniqsa
matematika, astronomiya va falsafaga bo‘lgan qiziqishi bilan ajralib turardi. Uning ta'lim olishida
bobosi Amir Temur katta rol o'ynagan, unga ilmni rivojlantirishni va olimlarni qoʻllab-
quvvatlashni oʻrgatgan. Ulugʻbek Samarqand hukmdori boʻlib, bu yerda u katta ilmiy ishlar bilan
shugʻullangan. Samarqandda u dunyoning eng ilgʻor ilmiy markazlaridan birini yaratdi va bu
yerda 1424–1429-yillarda ajoyib Samarqand rasadxonasi qurildi. Ushbu rasadxona dunyodagi eng
katta va aniq astronomik asbob-uskunalardan biri boʻlgan va unda 1018 ga yaqin yulduzning
koordinatalari oʻlchangan. U Quroni, Ptolemey va boshqa olimlarning asarlaridan ilhomlanib, oʻz
742
ResearchBib IF-2023: 11.01, ISSN: 3030-3753, Valume 1 Issue 10
ilmiy tekshirishlarini olib borgan.Ulugʻbek nafaqat olim, balki iste’dodli hukmdor ham edi. U ilm-
fan va madaniyat rivojiga katta hissa qoʻshgan, Samarqand va boshqa shaharlarda ilmiy va
madaniy hayotni jonlantirish uchun olimlar va shoirlarni o‘z atrofiga to‘plagan. Biroq, uning ilm-
fan bilan bandligi va ba'zi ziddiyatlar sabab, uning hukmronligi davrida siyosiy tangliklar ham
kuzatildi. Afsonalarga ko'ra, uning o'limi o‘z o‘g‘li Abdullatif bilan kelishmovchiliklar natijasida
sodir bo‘lgan va u 1449-yilda fojiali ravishda o‘ldirilgan.
1
Mirzo Ulugʻbekning ilm-fan sohasidagi
merosi bugungi kunda ham e'zozlanadi. U o'z davri uchun inqilobiy bo'lgan astronomik
kashfiyotlari va jadvallari bilan olimlarga yo‘l ko‘rsatgan. Uning ishlari Sharq va G‘arb
madaniyatini bogʻlab, ilmiy tafakkurni birlashtirgan. Ulugʻbek o‘z hayotini ilm-fanga
bagʻishlagan buyuk alloma bo‘lib, uning izlanishlari va asarlari hanuzgacha ilm-fan dunyosida
yuqori baholanadi.
Mirzo Ulug'bekning ilm-fanga ta'siri va merosi o'z zamonida ham, keyingi asrlarda ham
katta ahamiyatga ega bo'ldi. Ulug'bek nafaqat buyuk davlat arbobi, balki astronom va matematik
sifatida ham tarixda o'chmas iz qoldirgan. Uning ilmiy merosi O'rta Osiyo va butun musulmon
olamining ilm-fan taraqqiyotiga ulkan hissa qo'shgan.
Kutubxonalar insoniyat tarixida bilimlarni to‘plash, saqlash va ulashish uchun eng qadimiy
va muhim vositalardan biri bo‘lib kelgan. Ilk kutubxonalar insoniyat yozuvni o‘rgangan davrlarda
paydo bo‘lgan va ular dastlab diniy, davlat ishlariga oid hujjatlarni saqlash maqsadida tashkil
qilingan. Vaqt o‘tishi bilan kutubxonalar shaxsiy va jamoat bilim markazlariga aylangan, bu esa
jamiyat madaniyati va bilim darajasini oshirishda muhim ahamiyat kasb etgan. Kutubxonalar tarixi
shumerlar va bobilliklarning miloddan avvalgi IV mingyillikka tegishli yozuvlaridan boshlanadi.
Ilk kutubxonalardan biri shumerlarning Ur shahrida tashkil etilgan bo‘lib, u yerda loy
taxtachalarga yozilgan diniy va iqtisodiy ma’lumotlar saqlangan. Shumerlar loy taxtachalar
yordamida ma’lumotlarni yozib, arxiv shaklida saqlashni yo‘lga qo‘yishgan.
2
O‘rta Osiyoda
kutubxonalar paydo bo‘lishi islomiy madaniyat va arab bosqinlari bilan chambarchas bog‘liq. IX
asrda Bag‘dodda tashkil etilgan Baytul Hikma (Bilimlar uyi) butun Islom dunyosidagi eng yirik
kutubxona bo‘lgan va unda Sharq va G‘arb olimlarining asarlari saqlangan. Bu kutubxona O‘rta
Osiyo olimlari – Al-Xorazmiy, Al-Farg‘oniy, Ibn Sino kabi buyuk olimlar uchun ilmiy manba
bo‘lib xizmat qilgan.
3
O‘rta Osiyoning o‘zida ham ilm-fan markazlari sifatida mashhur bo‘lgan kutubxonalar
tashkil etilgan. Xorazmda Ma’mun Akademiyasi, Buxoroda Abdulazizxon kutubxonasi,
Samarqandda Mirzo Ulug‘bek kutubxonasi va boshqa kutubxonalar ilmiy markaz bo‘lib xizmat
1
Ahmedov Anvar. Mirzo Ulug’bek (hayoti va faoliyati). Toshkent Fan nashryoti-1991
2
Harris, Michael H. History of Libraries in the Western World. Scarecrow Press, 1999.
743
ResearchBib IF-2023: 11.01, ISSN: 3030-3753, Valume 1 Issue 10
qilgan. Bu kutubxonalarda nafaqat diniy, balki matematik, astronomik, tibbiyot va boshqa
sohalarga oid asarlar saqlangan.
Yozma manbalarning guvohlik berishicha, Ulug’bekning bobosi Temur va uning otasi
Shohruh kitoblarga ishtiyoqmand odamlar edi.Temur Kichik Osiyoni bosib olganida Bursa
shahrida juda qadimgi va boy kutubxonaga duch kelgan va bu kutubxonani Samarqandga o’z
kutubxonasiga yuborgan.
Bu yerda shuni ta’kidlash lozimki, O’rta Osiyo xalqlarining kitobsevarligi,
kutubxonachilik bilan shug’ullanishi Temur va Ulug’bek zamonida yangilik emas edi. Ma’lumki,
Abu Ali Ibn Sino (980-1037) o’sha davrda Buxoroda ajoyib kitob bozori bo’lgani, undan Abu
Nars Muhammad ibn Muhammad ibn O’zlag’ ibn Tarxan al Farobiyning Aristotelning “
Metafizika”siga yozgan sharhini sotib olgani va uni qanday qilib Buxoro amiri saroyidagi
kutubxona kitoblaridan foydalanishga ruxsat olgani haqida yozadi.
4
Kutubxonaning Ulug’bek vafotidan keying taqdiri noma’lum, ba’zi rivoyatlarga
qaraganda, Ulug’bekning shogirdi Ali qushchi saqlab qolgan. Ali Qushchi Ulug’bek vafotidan
keyin Bashir qishlog’iga berkitgan. Lekin kutubxonaning hamma kitoblarini olib kelganmi yoki
yo’qmi bu haqida ma’lumot yetib kelmagan. Ulug’bek kutubxonasidagi kitoblar soni 15 ming
jilddan ziyodroq bo’lgan.
Yana rivoyatlarga qaraganda, Qushchi kutubxona kitoblarini Hazrat Bashir qishlog’idan
uncha uzoq bo’lmagan, Niyoztepadagi g’orlardan biriga yashirgan. Qushchi o’z vaqtida Ulug’bek
bilan birga Samarqand atrofidagi ovlarda qatnashganidan bu yerlarni yaxshi bilgan.
Ulug’bek kutubxonasini topishga hamma davrda ham urinishlar bo’lgan.Lekin hamon
topilmagan.Mirzo Ulug'bek kutubxonasi o‘z davrida ilm-fan markazi sifatida muhim ahamiyatga
ega bo'lgan. Samarqand shahridagi madrasalarda tashkil etilgan bu kutubxona o‘z davrining eng
yirik va qimmatbaho kitob to‘plamlariga ega edi. Ulug'bek madrasasida tashkil etilgan kutubxona
ilmiy faoliyat olib borayotgan olim va talabalarning asosiy ilmiy manbasi bo'lgan va bu yerda turli
fanlar bo‘yicha juda boy kitoblar jamlangan edi
Kutubxona fondi va kitoblar tarkibi.Ulug‘bek kutubxonasi Islom olamidagi boshqa yirik
kutubxonalar singari keng qamrovli bo‘lib, astronomiya, matematika, geometriya, falakiyot,
falsafa, fiqh, adabiyot va tarix kabi turli fanlarga oid kitoblar bilan to‘lgan edi. O‘sha davrda
qog‘oz qimmat va nodir mahsulot bo‘lganligi sababli, kitoblar qo‘lda yozilib, maxsus usulda
bezatilgan. Ko‘plab kitoblar qo‘lyozma bo‘lib, arab va fors tillarida yozilgan, ba'zilari esa o‘sha
davrdagi turkiy tillarda ham mavjud bo‘lgan. Ulug‘bek kutubxonasida nafaqat Sharq, balki G‘arb
olimlarining asarlari, yunon va hind manbalaridan tarjimalar ham bo‘lgan. Kutubxonaning kitob
4
Abdurahmonov.A “ Ulug’bek akademiyasi”. Toshkent-1998
744
ResearchBib IF-2023: 11.01, ISSN: 3030-3753, Valume 1 Issue 10
fondi Samarqanddagi madrasada ilm bilan shug‘ullanayotgan olimlar va talabalarning bilim
olishiga xizmat qilgan. Ulug‘bekning astronomiya va matematika sohasidagi asarlari
kutubxonaning eng qimmatli qismini tashkil etgan. Uning o‘zi ham astronomiya sohasidagi “Ziji
Ko‘ragoniy” asarini yozgan. Ushbu asarda yulduzlarning joylashuvi, quyosh, oy va boshqa
sayyoralar harakati haqida aniq hisob-kitoblar keltirilgan. Bu asar o‘z davrining ilmiy yutug‘i
sifatida tan olingan va keyinchalik Yevropa olimlari tomonidan ham qadrlangan. Kutubxonada
shuningdek, Abu Rayhon Beruniy, Ibn Sino, Nasiriddin Tusi kabi buyuk olimlarning astronomiya
va matematika asarlari ham mavjud bo‘lgan.
Mirzo Ulug‘bek kutubxonasida tarix va geografiyaga oid asarlar ham keng o‘rin egallagan.
Jumladan, tarixchi olimlardan Tabariy, Ibn Xaldun, Rashididdin va Juvayniy kabi mashhur
tarixchilar asarlari mavjud edi. Bu asarlar yordamida Ulug‘bek va uning zamondoshlari nafaqat
Movarounnahr, balki butun Islom dunyosi va undan tashqaridagi davlatlarning tarixini
o‘rganishgan.
Kutubxonada falsafaga oid turli asarlar mavjud bo‘lib, ular Sharq va G‘arb olimlarining
fikr-mulohazalari bilan boyitilgan. Yunon falsafasi namoyandalari – Platon, Arastu, Pifagor kabi
buyuk faylasuflarning asarlari o‘z davrida arab tiliga tarjima qilingan va kutubxonada saqlangan.
Ulug‘bek falsafiy bilimlarni rivojlantirish va ularni amalda qo‘llash tarafdori bo‘lgan.
Ulug‘bekning o‘zi ham ilmga juda ixlos qo‘ygan olim bo‘lgan. Kutubxonadagi kitoblar
unga o‘zining mashhur "Ziji jadidi Ko‘ragoniy" asarini yozishda, shuningdek, ilmiy tadqiqotlar
olib borishda asosiy manba bo‘lib xizmat qilgan. Bu kutubxona olimlar uchun katta ilhom manbai
bo‘lib, bu yerda Ali Qushchi kabi mashhur astronomlar va boshqa olimlar ilmiy tadqiqotlar olib
borgan. Kutubxona orqali Samarqandga turli hududlardan kelgan olimlar ilmiy bilimlarini
oshirishgan va tajriba almashganlar.Afsuski, Ulug‘bekning o‘limidan so‘ng Samarqanddagi ilmiy
markazlar, shu jumladan kutubxona ham inqirozga uchradi. Siyosiy beqarorlik va davlat ichidagi
nizolar natijasida Ulug‘bek kutubxonasining katta qismi yo‘q qilindi yoki tarqab ketdi. Ammo
o‘sha davrda saqlanib qolgan ayrim qo‘lyozmalar keyinchalik boshqa kutubxonalarga yetkazilgan
va ayrim qismlarining nusxalari bugungi kunga qadar saqlanib qolgan. Shu sababli, hozirda
O‘zbekiston va dunyodagi boshqa kutubxonalarda Ulug‘bek davriga oid bir qator qo‘lyozmalar va
ilmiy asarlar saqlanmoqda.
Xulosa o’rnida shuni ta’kidlash joizki, Mirzo Ulug‘bek kutubxonasi ilm-fan, madaniyat va
ma’rifat markazi sifatida O‘rta Osiyoda yuksak maqomga ega bo‘lgan. Bu kutubxona orqali
ko‘plab olimlar bilim olishgan, yangi ilmiy izlanishlar olib borishgan. Mirzo Ulug‘bek o‘z
kutubxonasida saqlangan asarlardan ilhom olib, o‘zining buyuk asarlarini yaratgan. Shu tariqa u
nafaqat o‘z davriga, balki kelajak avlodlarga ham ulkan ilmiy meros qoldirgan. Bugungi kunda
Ulug‘bek kutubxonasi o‘sha davrning bilim va madaniyat darajasini ko‘rsatuvchi yodgorlik
745
ResearchBib IF-2023: 11.01, ISSN: 3030-3753, Valume 1 Issue 10
sifatida qadrlanadi va tadqiq qilinmoqda. Bugungi kunda Mirzo Ulug‘bek kutubxonasining o‘zi
yo‘q bo‘lsa-da, uning ilm-fan rivojiga qo‘shgan hissasi yodda saqlanmoqda. O‘zbekistonda
Ulug‘bek nomidagi ko‘plab ilmiy muassasalar, kutubxonalar va madaniy markazlar mavjud. Bu
markazlar orqali Ulug‘bek davridagi ilmiy yutuqlar o‘rganilmoqda va yosh avlodga
yetkazilmoqda. Ulug‘bek kutubxonasi o‘z davrida nafaqat Samarqand, balki butun Markaziy
Osiyo uchun ilmiy-ma’rifiy markaz sifatida katta rol o‘ynagan. Bu kutubxona o‘z davrida olimlar
uchun muhim ilmiy manba bo‘lib, Ulug‘bekning ilmiy merosini shakllantirishda asosiy o‘rin
tutgan.
REFERENCES
1.
Abdurahmonov.A “ Ulug’bek akademiyasi”. Toshkent-1998
2.
Mirzo Ulug’bek “To’rt ulus tarixi” Toshkent.Cho’lpon nashryoti-1994
3.
Shcheglov.V.P “Ulug’bek rasadxonasi” Toshkent-1980
4.
Ahmedov Anvar. Mirzo Ulug’bek (hayoti va faoliyati). Toshkent Fan nashryoti-1991
5.
B. A. Rozenfeld, E. I. Grits: Ulug‘bek va uning davrida astronomiya. Samarqand, 1978.
6.
J. Xodjayev: O‘rta Osiyoda ilm-fan va ma’rifat. Toshkent, 2001.
7.
Yuldosheva , F. Y. qizi. (2023). LEV NIKOLAYEVICH GUMILYOVNING “QADIMGI
TURKLAR” ASARIDA KOʻKTURKLAR YODGORLIKLARI XUSUSIDA. GOLDEN
BRAIN, 1(16), 338–342.
8.
Muyiddinov, B. (2023). XII-XIII ASRLAR DAVRIDA BUXORODA ILM – FANNING
RIVOJLANISHI. SCHOLAR, 1(28), 341–345.
https://doi.org/10.5281/zenodo.10027071
9.
Muyiddinov Bekali. (2023). MO’G’ULLAR BOSQINI DAVRIDA BUXORONING
AYANCHLI
TAQDIRI. TADQIQOTLAR.UZ, 25(2),
212–215.
Retrieved
from
http://tadqiqotlar.uz/index.php/new/article/view/308
10.
Muyiddinov Bekali. (2023). THE ROLE OF BUKHARA AND OTHER CITIES IN THE
MILITARY
ART
AND
ARMY
STRUCTURE
OF
KHOREZMSHAHS
.
ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В МИРЕ, 35(3), 55–58.
https://www.newjournal.org/index.php/01/article/view/10035
11.
Muyiddinov, B. (2024). BARTHOLD'S "СОЧИНЕНИЯ. ТОМ I. ТУРКЕСТАН В
ЭПОХУ МОНГОЛЬСКОГО НАШЕСТВИЯ" THE HISTORY OF THE CREATION OF
THE
WORK.
MODERN
SCIENCE
AND
RESEARCH,
3(1),
699–
https://doi.org/10.5281/zenodo.10552555
12.
Vahobovna, S. G. (2024). XX ASR BOSHLARIDA XITOYNING YAPON
AGRESSIYASIGA QARSHI KURASHI.
TA'LIM VA RIVOJLANISH TAHLILI ONLAYN
ILMIY JURNALI
,
4
(5), 264-273.
746
ResearchBib IF-2023: 11.01, ISSN: 3030-3753, Valume 1 Issue 10
13.
Srojeva, G. (2024). 1929-1932-YILLАRDАGI JAHON IQTISODIY INQIROZI
DAVRIDA YAPONIYA.
NRJ
,
1
(2), 118-128.
14.
Vahobovna, S. G. (2024). Canada during the world economic crisis of 1929-1933. TA'LIM
VA RIVOJLANISH TAHLILI ONLAYN ILMIY JURNALI, 4(4), 48-54.
15.
Srojeva, G. . (2024). ATTENTION PAID TO PRESCHOOL EDUCATIONAL
INSTITUTIONS IN NEW UZBEKISTAN. Modern Science and Research, 3(2), 258–266.
Retrieved from
https://inlibrary.uz/index.php/science-research/article/view/30750
16.
Srojeva, G. (2024). THE CANADIAN ECONOMY DURING THE GLOBAL
ECONOMIC CRISIS. Modern Science and Research, 3(2), 57–63. Retrieved from
https://inlibrary.uz/index.php/science-research/article/view/30678
17.
Toshpo’latova,
S.
(2024).
TARIX
FANINI
O’QITISHDA
SAMARALI
METODLAR.
Modern Science and Research
,
3
(11), 774-782.
18.
Тошполатова, Ш. (2024). THE PRESENT IRANIANS.
Журнал универсальных
научных исследований
,
2
(5), 453-462.
19.
Toshpo’latova, S. (2024). BUXORODAGI SAROYLAR.
Modern Science and
Research
,
3
(5), 522-529.
20.
Toshpo’latova, S., & Xudoyqulov, S. (2024). History And Ethnology Of Olot
District.
Modern Science And Research
,
3
(5), 148-151.
21.
Toshpo’latova, S., & Jo’rayeva, M. (2024). HISTORY AND ARCHITECTURAL
MONUMENTS OF JONDOR DISTRICT.
Modern Science and Research
,
3
(2), 447-450.
22.
Qizi, R. S. S., Shukhratovna, T. S., & Karamatovna, M. A. (2024). Implementation of
Education and Protection of Children's Rights in the age of Technology.
SPAST
Reports
,
1
(7).
23.
Shuhratovna, T. S. (2024). Linguistic Anthropology.
European Journal Of Innovation In
Nonformal Education
,
4
(3), 432-437.
24.
Toshpo‘latova, S. S., & Naimov, I. N. (2023). MS ANDREYEV–O’RTA OSIYO
XALQLARI ETNOGRAFIYASINING YIRIK OLIMI.
Innovations in Technology and
Science Education
,
2
(8), 1214-1222.
25.
Toshpo’latova, S., & Tursuntoshova, S. (2024). Khoja Abdulkholiq Gijduvani.
Modern
Science and Research
,
3
(2), 87-93.
26.
Toshpo’latova, S. (2024). Ethnolinguistics Of Ethnologies Of Bukhara.
Modern Science
and Research
,
3
(2), 1004-1011.
27.
Toshpo’latova, S. (2024). Ethnolinguistics.
Modern Science and Research
,
3
(2), 500-507.
28.
Toshpo’latova, S. (2024). Religious Anthropology.
Modern Science and Research
,
3
(1),
504-510.
747
ResearchBib IF-2023: 11.01, ISSN: 3030-3753, Valume 1 Issue 10
29.
Shakhnoza Shuhratovna, T. (2023). MS Andreyev’S Way Of Life.
American Journal of
Language, Literacy and Learning in STEM Education (2993-2769)
,
1
(10), 655-659.
30.
Shuhratovna, T. S. (2023). Ethnological Analysis Of National Costumes And Rituals Of
Tajiks In The Works Of MS Andreyev.
International Journal Of History And Political
Sciences
,
3
(12), 42-47.
31.
Toshpo’latova, S. (2023). MS Andreyev-Scientific Career.
Modern Science and
Research
,
2
(12), 801-807.
32.
Shuhratovna, T. S. (2023). Etymology Of Tajik Marriage Ceremony.
International Journal
Of History And Political Sciences
,
3
(11), 17-23.
33.
Toshpo’latova, S., & Ashurova, G. (2023). THE HISTORY AND DESCRIPTION OF
THE WORK OF MS ANDREYEV-" ARK BUKHARI".
Modern Science and
Research
,
2
(9), 404-409.
34.
Toshpo’latova, S. (2023). ETHNOLOGICAL ANALYSIS OF CALENDRICAL
CALCULATION AND LENGTH MEASUREMENTS OF KHUF VALLEY TAJIKS IN
THE RESEARCHES OF MS ANDREYEV.
Modern Science and Research
,
2
(10), 291-
299.
35.
Toshpo’latova, S. (2023). A STUDY OF THE WEDDING CEREMONY OF THE
TAJIKS OF AFGHANISTAN.
Modern Science and Research
,
2
(9), 84-89.
36.
Naimov, I., & Toshpo‘latova, S. (2023). Marriage Ceremony Of Tajiks In The Work Of
Mikhail Stepanovich Andreyev “Tadjiki Dolini Khuf”.
International Journal of
Intellectual Cultural Heritage
,
3
(1), 12-16.
37.
Toshpo‘latova, S. S. (2023). Tojiklar Milliy Kiyim-Kechaklari Va “Beshmorak”
Marosimining Etnologik Tahlili.
Scholar
,
1
(28), 395-401.
38.
Muxamedovna, G. M. (2023). MAKTABLARDA TARIX FANINI O'QITISH
AHAMIYATI.
Научный Фокус
,
1
(5), 178-180.
39.
Muxamedovna, G. M. (2023). TARIX FANINI O'QITISHDA INNOVATSION
TEXNOLOGIYALARDAN
FOYDALANISHNING
AHAMIYATI.
Научный
Фокус
,
1
(5), 175-177.
40.
Gadayeva, M., & Ismoilova, Z. (2024). The Importance Of Studying The Science Of Youth
Psychology In Improving People'S Lives.
Modern Science and Research
,
3
(2), 676-683.
41.
Gadayeva, M., & Hamroqulova, N. (2024). The Basis Of The Use Of Development-
Pedagogical Skills In Pedagogical Activity.
Modern Science and Research
,
3
(2), 684-689.
42.
Gadayeva, M. (2024). ABOUT THE HISTORY OF THE VEIL OR MEDIEVAL
WOMEN'S DRESS.
Modern Science and Research
,
3
(2), 1097-1103.
748
ResearchBib IF-2023: 11.01, ISSN: 3030-3753, Valume 1 Issue 10
43.
Gadayeva, M. (2023). THE UNIQUE SIGNIFICANCE OF MASTERING SOCIAL
SCIENCES DURING THE DEVELOPMENT OF THE NEW UZBEKISTAN.
Modern
Science and Research
,
2
(10), 459-464.
44.
Universiteti, G. M. M. O. X. (2023). Uchinchi Renesans Davrida Ajdodlarimiz Merosini
Organish Orqali Integratsion Ta’Limni Yanada Takomillashtirish Tamoyillari: Часть 1
Том 1 Июль 2023 Год.
Лучшие интеллектуальные исследования
,
1
(1), 11-16.
45.
Gadayeva, M. (2024). Attack Action.
Modern Science and Research
,
3
(1), 1028-1033.
46.
Gadayeva, M. (2023). ONE OF THE TIMURID QUEENS IS BIBIKHONIM.
Modern
Science and Research
,
2
(12), 749-754.
47.
Gadayeva, M. (2024). Effective Ways To Use The" Thoughtstorm" Method On The Theme
Of The" Eastern Renaissance" Era.
Modern Science and Research
,
3
(1), 1024-1027.
48.
Muxamedovna, G. M. (2023). KREATIV YONDASHUV ASOSIDA DIDAKTIK
MATERIALLAR YARATISH MEXANIZMLARI.
ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И
ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В МИРЕ
,
21
(3), 12-14.
49.
Muxamedovna, G. M. (2023). Uchinchi renesans davrida ajdodlarimiz merosini organish
orqali integratsion ta’limni yanada takomillashtirish tamoyillari.
Образование наука и
инновационные идеи в мире
,
22
(1), 35-38.
50.
Muxamedovna, G. M. (2023). History Of Patriotic Women.
International Journal Of
History And Political Sciences
,
3
(12), 69-75.
51.
Muxamedovna, G. M. (2023). Innovatsion TaLim-Buyuk Kelajak Poydevori.
World
scientific research journal
,
17
(1), 74-76.
52.
Mukhamedovna, G. M. (2024). The Sad Fate Of The Women Of Turkistan: About The
“Hujum” Movement And Its Impacts On Agriculture.
SPAST Reports
,
1
(7).
53.
Gulyamov, A. A. (2024). JАMIYАTIMIZNING IJTIMОIY-IQTISОDIY, MА’NАVIY-
MАDАNIY
SОHАLАRIDА
ОILАNING RОLI.
ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И
ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В МИРЕ
,
36
(2), 149-153.
54.
Azizovich, G. A. (2024). Trade Relations of Population in Bukhara Emirate, Shariah Rules
and Regulations in Commercial Affairs, Partnership Relations.
EUROPEAN JOURNAL
OF INNOVATION IN NONFORMAL EDUCATION
,
4
(9), 189-194.
55.
Azizovich, G. A. (2024). Family-Marriage and Inheritance Relations of the Population in
the Bukhara Emirate.
Miasto Przyszłości
,
53
, 964-969.
56.
Yusupovich, K. S. (2024). Abu Hafs Kabir and the Spread of the Hanafi Madhhab in
Transoxiana. EUROPEAN JOURNAL OF INNOVATION IN NONFORMAL
EDUCATION,
4(9),
204–207.
Retrieved
from
749
ResearchBib IF-2023: 11.01, ISSN: 3030-3753, Valume 1 Issue 10
57.
Ярашова, М. . (2024). ЖАҲОН ЭТНОЛОГИЯСИ ФАНИ ВА УНИ ЎҚИТИШНИНГ
ЗАМОНАВИЙ МЕТОДОЛОГИЯСИ.
Modern Science and Research
,
3
(10), 362–368.
Retrieved from
https://inlibrary.uz/index.php/science-research/article/view/44901
58.
Ярашова, М. (2024). БУХОРО ВОҲАСИДА МАТО ВА МАТО ТАЙЁРЛАШ
УСУЛЛАРИ.
Modern Science and Research
,
3
(11), 782–787. Retrieved from
https://inlibrary.uz/index.php/science-research/article/view/48057
59.
Yarashova Mohlaroyim Shuhratovna. (2024). Muyiddin Ibn Arabiyning Tasavvuf
Ta’limotida Tahsil Olgan Ayol Ustozlari Va Ta’lim Bergan Ayol Shogirdlari.
Miasto
Przyszłości
,
52
,
622–625.
Retrieved
from
https://miastoprzyszlosci.com.pl/index.php/mp/article/view/4679
60.
Sayfutdinov Feruz Ilniyoz o’g’li. (2023). XX ASR 2-YARMI XXI ASR BOSHLARI
ZARAFSHON VOHASIDA ETNOSLARARO MUNOSABATLAR.
TA’LIM VA
RIVOJLANISH TAHLILI ONLAYN ILMIY JURNALI
,
3
(9), 1–5. Retrieved from
https://sciencebox.uz/index.php/ajed/article/view/7941
