Received: 20.02.2023, Accepted: 25.02.2023, Published: 05.03.2023.
УДК: 616-71/-78
TIBBIYOTDA SUN’IY INTELLEKT TEXNOLOGIYALARI
Eminov Ravshanjon Ikromjon Ugli
https://orcid.org/0000-0002-4290-9840
Latibjonov Azizbek Enkinjon Ugli
https://orcid.org/0009-0008-6852-7622
Umarova Sarvinozxon Dilmurodjon Qizi
https://orcid.org/0009-0000-0973-587X
Farg’ona Jamoat Salomatligi Tibbiyot Instituti, 150100, O'zbekiston, Farg'ona viloyati, Shahar:
Farg'ona, Yangi-Turon ko'chasi, 2A, tel:(0373) 245-59-07 Email: info@fjsti.uz
Rezyume
XXI asrda sun’iy intelekktga asoslangan qurilma va algoritmlar barcha soxalarni kabi tibbiyotni ham
tezlik bilan qamrab olmoqda. Maqolada hozirgi kundagi tibbiyotda foydalanilayotgan va kelajagini
belgilovchi texnologiyalari solishtirilib, yutuq va kamchiliklari muhokama qilingan.
Kalit so’zlar: sun'iy intelekt, tibbiyot, ChatGTP, CRISPR, zamonaviy texnologiya
ARTIFICIAL INTELLIGENCE TECHNOLOGIES IN MEDICINE
Eminov Ravshanjon Ikromjon Ugli, Latibjonov Azizbek Enkinjon Ugli, Umarova Sarvinozxon
Dilmurodjon Qizi
Fergana Medical Institute of Public Health
Resume
In the 21st century, devices and algorithms based on artificial intelligence are rapidly covering
medicine as well as all other fields. The article compares the technologies that are used in today's medicine
and determines the future, and discusses their achievements and shortcomings.
Key words: artificial intelligence, medicine, ChatGTP, CRISPR, modern technology
ТЕХНОЛОГИИ ИСКУССТВЕННОГО ИНТЕЛЛЕКТА В МЕДИЦИНЕ
Эминов Р.И., Латибжонов А.Э., Умарова С.Д.
Ферганский Институт Медицины Общественного Здоровья
Резюме
В 21 веке устройства и алгоритмы на основе искусственного интеллекта стремительно
охватывают медицину, а также все другие области. В статье сравниваются технологии,
которые используются в современной медицине и определяют будущее, обсуждаются их
достижения и недостатки.
Ключевые слова: искусственный интеллект, медицина, ChatGTP, CRISPR, современные
технологии.
Dolzarbligi
ozirgi zamonaviy tibbiyotda sun’iy intellektni tutgan o’rni oshib bormoqda, buni ayniqsa diagnostik va
davolash sohalarida ko’rish mumkin. Ma’lumki sun’iy intellekt tibbiyotni deyarli barcha soxasini
qamrab olmoqda. Masalan jarrohlik, tashxislashning instrumental usullari, onkologiya, qayta tiklash, tez
tibbiy yordam ko’rsatish bo’limlaridagi sun’iy intellektga asoslangan qurilmalar va robotlar imkoniyatlari
taqsinga loyiq. Buning yorqin misolini Da Vinci va Mazor X uskunalarida(rasm 2.) kuzatishimiz mumkin.
Yuqoridagi zamonaviy texnologiyalar va sun’iy intellekt tibbiyotning dolzarb muammolariga yechim
bo’lmoqda.
Tadqiqot maqsadi:
Hozirgi kundagi tibbiyotda foydalanilayotgan va kelajagini belgilovchi
texnologiyalari solishtirilib, yutuq va kamchiliklari tahliliy o’rganish.
H
20
«Òèááè±òäà ÿíãè êóí»
3
(
5
3
) 202
3
ISSN 2181-712X. EISSN 2181-2187
Taqdiqot material va usullari
Sog'liqni saqlash xizmatlarini yaxshilashda sun'iy intellektni tatbiq etishda o'rganilgan maqolalarni
aniqlash uchun internet ma'lumotlar bazasidan (PubMed, Google Scholar, Vikipedia) keng qamrovli adabiyot
qidiruvi to'plandi.
Da Vinchi roboti (rasm 1.a,b) minimal invaziv jarrohlikda yutuq bo'lib, jarrohlarga masofaviy konsoldan
aniqlik va nazorat bilan operatsiya qilish imkonini beradi.
Rasm 1. a
Rasm 1. b
Mazor X robotli jarrohlikning afzalliklari
Radiatsiya ta'sirining keskin kamayishi.
Har bir bemor uchun moslashtirilgan jarrohlik rejasi.
Asboblarni joylashtirishda aniqlik va xavfsizlikni oshirish.
Operatsiya vaqtining qisqarishi.
Mumkin bo'lgan asoratlarning kamayishi.
Rasm 2.
Yuqoridagi texnologiya umurtqa pog’onasi jarrohligida erishilgan eng zamonaviy usul hisoblanadi.
Yana bir tibbiyotning yorqin yutuqlaridan biri neyrojarrohlik sohasidagi Gamma pichoq, “Gamma
Knife”—jarrohligi umuman jarrohlik emas, balki bosh suyagini kesmasdan miya shishi va boshqa holatlarga
qaratilgan radiatsiya terapiyasi (rasm 3.).
Rasm 3.
Bir necha yil oldin, John Hopkins Universitetida o'tkazilgan tadqiqot shuni ko'rsatdiki, tibbiy nosozliklar
mamlakatda o'limning uchinchi sababi bo'lishi mumkin. Ushbu tadqiqotga asoslanib, har yili kamida 250 000
amerikalik qandaydir tibbiy xato tufayli vafot etadi. Ammo, tibbiy xato deb hisoblangan narsaga qarab, bu
raqam 440,000 gacha bo'lishi mumkin [1]. Yuqoridagi misol faqatgina bir davlatgagina tegishli bo’lib, butun
dunyodagi ko’rsatgich esa yuqori bo’lishi haqiqatdan uzoq emas.
Ayniqsa, dori moddalarini dozalashdagi qiyinchiliklar oqibatida tibbiyotda o’lim soni kam emas.
Zamonaviy infusion nasoslar (rasm 4.) esa dori moddalarini aniq dozalab, belgilangan vaqt, harorat va tezlik
bilan inson tanasiga yubora oladi. Infuzion nasos - bu oziq moddalar va dori-darmonlar kabi suyuqliklarni
21
3
(
5
3
) 202
3
«Òèááè±òäà ÿíãè êóí»
ISSN 2181-712X. EISSN 2181-2187
bemorning tanasiga nazorat qilinadigan miqdorda etkazib beradigan tibbiy qurilma. Infuzion nasoslar
shifoxonalar, qariyalar uylari va uyda kabi klinik sharoitlarda keng qo'llanilmoqda.
Rasm 4.
Hozirgi tibbiyotning erishgan yutuqlari (Jadval 1.) avvalo bemorga sarflanadigan mablag’larni
kamaytirish, o’sma kasalliklarini erta aniqlash, davolash va oldini olish chora - tadbirlarini yaratib berish
qobiliyatiga egadir. Birgina misol, 30 Noyabr, 2022 yilda ishga tushirilgan ChatGTP(Chat Generative Pre-
trained Transformer) - boti ko’plab kasalliklar haqida tushuncha berishi, bemordagi kuzatilayotgan kasallik
simptomlari asosida tashxis qo’yib, keyingi yondashuvlarni taklif bera oladi [2].
Hozirgi tibbiyotning erishgan yutuqlari.
Jadval 1.
Artificial Organs
Sun'iy Organlar
HIV Treatments
OIVni davolash
Functional MRI (Magnetic Resonance
Imaging)
Funktsional MRI (magnit-rezonans tomografiya)
Controlling Heart Disease
Yurak Kasalligini Nazorat Qilish
Targeted Therapy in Cancer Treatment
Saraton kasalligini davolashda maqsadli davolash
Cyberknife
Kiberpichoq
Bionic Prosthetics
Bionik Protezlash
Nanomedicine
Nanomeditsina
3-D Printed Body Parts
3-D Bosilgan Tana Qismlari
Laparoscopic Surgery
Laparoskopik Jarrohlik
New Class of Antibiotics
Antibiotiklarning yangi klassi
Completion of the Human Genome Draft
Inson genomi loyihasini yakunlash
Hemgenix
Gemogeniks
Lab-Grown Blood (RESTORE Trial)
Laboratoriya ishlab chiqarilgan qon (sinovni qayta
tiklash)
Aduhelm
Aduhelm
ctDNA
ctDNK
Virtual Reality (VR)
Virtual haqiqat (VR)
mRNA Vaccines
mRNK vaktsinalari
A More Effective Parkinson’s Medication
Parkinson uchun yanada samarali dori
CRISPR (“Clustered Regularly Interspaced Short Palindromic Repeats”) uchun qisqartma) -
tadqiqotchilar tirik organizmlarning DNKsini tanlab o'zgartirish uchun foydalanadigan texnologiya. CRISPR
laboratoriyada bakteriyalarda topilgan tabiiy genomlarni tahrirlash (rasm 5) tizimlaridan foydalanish uchun
moslashtirilgan [3].
22
«Òèááè±òäà ÿíãè êóí»
3
(
5
3
) 202
3
ISSN 2181-712X. EISSN 2181-2187
Rasm 5.
2018-yil noyabr oyida Associated Press tomonidan suratga olingan videoda Lula va Nana ismli geni
tahrirlangan egizaklar tug‘ilganini e’lon qildi. Biofizik He Jiankui ma’ruzasidan ( rasm 6 ) keyin esa
tibbiyotda olamshumul voqea bo’lgani hali hamon yodimizda.
Rasm 6. (biofizik He Jiankui
associate professor, PhD)
Sun'iy intellektning juda ko'p afzalliklari bilan bir qatorda zaif tomonlari ham bor. Asosiy kamchiliklar
orasida quyidagilarni ajratib ko'rsatish mumkin:
sun'iy intellektni o'qitish uchun taqdim etilgan ma'lumotlarda sifatsiz ma'lumotlarning mavjudligi
ehtimoli;
dasturiy ta'minot kutubxonalaridan foydalanishda xatolar ehtimoli;
jinoiy guruhlar tomonidan xakerlik orqali sun'iy intellektdan foydalanish imkoniyati;
shaxsiy ma'lumotlardan noto'g'ri foydalanish tahdidi;
kirish ma'lumotlari etarli bo'lmasa, noto'g'ri tashxis qo'yish xavfi ortadi;
yuridik shaxs, ob'ektlarning huquqiy holati va sun'iy intellekt tomonidan yaratilgan ob'ektlarning
intellektual mulki bilan bog'liq muammolar [4].
Sog'liqni saqlash xizmatida sun'iy intellektni qo'llash muammolari:
1) Ma'lumotlarga qarama-qarshilik.
2) Shaxsiy sog'liqni saqlash xizmati ma'lumotlari boshqa shaxsga tegishli bo'lishi mumkin bo'lgan eng
nozik ma'lumotlardir. Sog'liqni saqlash sohasida shaxsning shaxsiy daxlsizligini hurmat qilish hayotiy
axloqiy tamoyil hisoblanadi, chunki shaxsiy hayot bemorning avtonomiyasi yoki o'zini o'zi boshqarishi,
shaxsiy identifikatori va farovonligi bilan bog'langan. Shunday qilib, bemorning maxfiyligini hurmat qilish
va adekvat jarayonlarni ta'minlash axloqiy jihatdan muhimdir. to'g'ri rozilikni olish.
3) Axloqiy ikki tomonlama ta'sir printsipi. Ilm-fanning orqaga surilish ekanligini hisobga olsak, ma'lum
topilmalar oxir-oqibat zarar keltiradi.
4) Tadqiqot va biotibbiyot tibbiyoti bilan bog'liq axloq muammosi Barcha yangi ilmiy texnikalar kabi,
biotibbiyotning axloqiy tamoyillariga rioya qilish kerak [5].
Xulosa
Hozirgi kundagi tibbiyot hodimlariga bo’lgan ehtiyoj, shifokorlarga tushayotgan yuklamani va sarf-
harajatlarni kamaytirish, shifokorlar tomonidan qilinayotgan xatoliklar, kech tashxislash va katta hajmdagi
ma’lumotlarni qisqa vaqt Ichida qayta ishlash muammolarini bartaraf etishda va tibbiyotni kelgusidagi
kelajagini barpo etishda sun’iy intellekt va zamonaviy texnologiyalarni o’rni katta. Ularga investitsiya
kiritish, ilmiy izlanuvchilar guruxlarini tuzish, tibbiyot bilim yurtlari dasturlariga zamonaviy tibbiyotdagi
sun’iy intellekt fanini kiritilishi maqsadga muvofiq bo’lar edi.
23
3
(
5
3
) 202
3
«Òèááè±òäà ÿíãè êóí»
ISSN 2181-712X. EISSN 2181-2187
ADABIYOTLAR RO’YXATI:
1.
Makary M.A, Daniel M. Medical error—the third leading cause of death in the US. BMJ. 2016; May
3(353):i2139
2.
ChatGPT.
In:
Wikipedia
[Internet].
2023;
[cited
2023
Mar
8].
Available
from:
https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=ChatGPT&oldid=1143551132
3.
CRISPR
[Internet].
Genome.gov.
2022
[cited
2023
Mar
8].
Available
from:
https://www.genome.gov/genetics-glossary/CRISPR
4.
Karabaev Jasurbek Mavlyanjanovich. (2025). CURRENT CHALLENGES AND ADVANCES IN
PEDIATRIC TRAUMATOLOGY. International Multidisciplinary Journal for Research &
Development, 12(05), 157–160. Retrieved from https://www.ijmrd.in/index.php/imjrd/article/
view/3051
5.
Meliboev, R. A., & Eminov, R. I. (2025). EXPLORING METHODS TO IMPROVE THE
TREATMENT OF COMPLICATIONS ARISING FROM ENDOUROLOGICAL OPERATIONS
FOR URINARY STONE DISEASE (LITERATURE REVIEW). mortality, 4, 13.
6.
Qoraboyev Jasurbek Mavlonjon O‘G‘Li, & Raximova Ruxshona Shavkat Qizi (2024).
KATTALARDAGI OG‘IR MIYA SHIKASTLANISHI. Eurasian Journal of Medical and Natural
Sciences, 4 (2), 156-162. doi: 10.5281/zenodo.10776140
Tashmamatova, D. K. (2025). UNDERSTANDING AND MANAGING CONSTIPATION IN
CHILDREN AGED 0-3: CAUSES, DIAGNOSIS, AND TREATMENT STRATEGIES.
ORIENTAL JOURNAL OF MEDICINE AND NATURAL SCIENCES, 2(1), 4-12.
Ёкубов, Д., & Мазалова, А. (2024). On differential diagnostics of spinal cord pathology of organic
and functional genesis. Актуальные вопросы фундаментальной медицины: сегодня и в
будущем, 1(1), 36-36.
9.
Ибрагимова Х., & Эгамбердиева Г. (2020). ЭКОЛОГИЯ И ЗДОРОВЬЕ ЧЕЛОВЕКА. Мировая
наука, (1 (34)), 226-229.
10.
Кoрабоев, Ж. (2024). ПАТОЛОГИЧЕСКИЕ ПЕРЕЛОМЫ КОСТЕЙ. В МЕЖДУНАРОДНАЯ
КОНФЕРЕНЦИЯ АКАДЕМИЧЕСКИХ НАУК (Т. 3, Выпуск 7, сс. 32–35). Zenodo. https://
doi.org/10.5281/zenodo.11632660
11.
Кoрабоев, Ж. (2024, June). ПАТОЛОГИЧЕСКИЕ ПЕРЕЛОМЫ КОСТЕЙ. In Международная
конференция академических наук (Vol. 3, No. 6, pp. 32-35).
Qabul qilingan sana 05.03.2023
24
«Òèááè±òäà ÿíãè êóí»
3
(
5
3
) 202
3
ISSN 2181-712X. EISSN 2181-2187
