«
Anatomiya va jarrohlikda fanlararo yondashuvlar: fundamental tadqiqotlardan klinik amaliyotgacha
»
87
UROGENITAL DIABETIK NEYROPATIYA: KLINIK XUSUSIYATLARI VA
DAVOLASH
Pirmatov Sh.Sh., Eminov R.I.
Farg‘ona jamoat salomatligi tibbiyot instituti, Farg‘ona, O‘zbekiston
Annotatsiya: Ushbu maqolada qandli diabetning og‘ir asoratlaridan biri bo‘lgan
urogenital diabetik avtonom polineyropatiya (DAP)ning klinik ko‘rinishlari, tashxis
usullari va davolash natijalari tahlil qilingan. 80 nafar bemor ishtirokida o‘tkazilgan
retrospektiv tadqiqot natijalari ko‘p qirrali yondashuv — farmakologik terapiya,
glikemik nazorat va hayot tarzi o‘zgarishlari — simptomlarni yengillashtirishda
muhim rol o‘ynashini ko‘rsatdi.
Kalit so‘zlar: diabetik avtonom polineyropatiya, urogenital disfunksiya, glikemik
nazorat
Kirish
Dolzarbligi: Diabetik avtonom polineyropatiya (DAP) qandli diabetning og‘ir
asorati bo‘lib, bemorlarning hayot sifatini sezilarli darajada pasaytiradi. Uning
urogenital shakli neyrogen qovuq disfunksiyasi, erektil disfunksiya va jinsiy
buzilishlar bilan namoyon bo‘lib, kuchli jismoniy va ruhiy azoblanishga olib keladi.
Keng tarqalganligiga qaramay, samarali davolash usullari hali yetarlicha
o‘rganilmagan, bu esa qo‘shimcha tadqiqotlar o‘tkazilishini taqozo etadi.
Materiallar va usullar: Ushbu retrospektiv tadqiqotda uch yil davomida avtonom
neyropatiya tufayli qandli diabet va urogenital disfunksiyasi tasdiqlangan 80 nafar
bemor o‘rganildi. Qo‘llanilgan tashxis usullari quyidagilarni o‘z ichiga oladi:
1.
Klinik nevrologik tekshiruv: sezgi, harakat va avtonom funksiyalarni baholash.
2.
Neyrofiziologik testlar: avtonom asab tizimini baholash uchun EMG, YuRV va
AST.
3.
Urodinamik tekshiruvlar: Qovuq funksiyasini o‘rganish.
4.
Laboratoriya tahlili: HbA1c, buyrak faoliyati va qondagi glyukoza miqdorini
nazorat qilish.
Davolash natijalari bemorlarning shaxsiy hisobotlari, simptomlar shkalasi va klinik
ko‘rsatkichlar asosida baholandi.
Natijalar: Bemorlarning o‘rtacha yoshi 52,7 ± 8,4 yil, erkaklar va ayollar nisbati 55:45,
qandli diabetning o‘rtacha davomiyligi 11,8 ± 6,1 yilni tashkil etdi. Neyrogen qovuq
70% bemorda, erektil disfunksiya 55% erkakda, sezgi buzilishi 75% bemorda
kuzatildi. Vegetativ asab tizimi disfunksiyasi 80% da, harakat reaksiyasining
kechikishi 74% da aniqlandi. Alfa-lipoy kislotasi 60% holatlarda asab
o‘tkazuvchanligini yaxshiladi, antixolinergik vositalar 56% holatlarda qovuq faolligini
kamaytirdi, PDE ingibitorlari esa 42% holatlarda erektil disfunksiyani bartaraf etdi.
«
Anatomiya va jarrohlikda fanlararo yondashuvlar: fundamental tadqiqotlardan klinik amaliyotgacha
»
88
Glikemik nazorat (HbA1c <7,0%) 78% holatlarda simptomlarni yaxshiladi. Chanoq
tubi mashqlari 52% holatlarda siydik pufagi funksiyasini yaxshiladi, jarrohlik
aralashuvlari esa kamdan-kam hollarda, faqat refrakter holatlarda zarur bo‘ldi.
Muhokama: Urogenital DAPning murakkab muammolari ko‘p tarmoqli
yondashuvni talab qiladi. Farmakologik davolash usullari, ayniqsa alfa-lipoy kislotasi
va antixolinergik vositalar istiqbolli natijalar ko‘rsatdi. Glikemiyani nazorat qilish va
vaznni boshqarishga qaratilgan hayot tarzi o‘zgarishlari natijalarni yanada yaxshiladi.
Jahon miqyosidagi taqqoslashlar tibbiy, jismoniy va psixologik strategiyalarni o‘z
ichiga olgan keng qamrovli parvarish zarurligini ta’kidlaydi.
Xulosa: Ushbu tadqiqot urogenital DAPning og‘ir yukini ko‘rsatadi va ko‘p
qirrali davolash yondashuvining samaradorligini isbotlaydi. Erta tashxis, farmakologik
terapiya va hayot tarzi o‘zgarishlari bemorlar ahvolini sezilarli darajada yaxshiladi.
Qondirilmagan klinik ehtiyojlarni qondirish va hayot sifatini oshirish uchun ilg‘or
davolash usullarini yanada chuqurroq o‘rganish muhim ahamiyatga ega.
References:
1.
Karabaev Jasurbek Mavlyanjanovich. (2025). CURRENT CHALLENGES
AND ADVANCES IN PEDIATRIC TRAUMATOLOGY.
International
Multidisciplinary Journal for Research & Development
,
12
(05), 157–160.
https://www.ijmrd.in/index.php/imjrd/article/view/3051
2.
Meliboev, R. A., & Eminov, R. I. (2025). EXPLORING METHODS TO
IMPROVE THE TREATMENT OF COMPLICATIONS ARISING FROM
ENDOUROLOGICAL OPERATIONS FOR URINARY STONE DISEASE
(LITERATURE REVIEW).
mortality
,
4
, 13.
3.
Qoraboyev Jasurbek Mavlonjon O‘G‘Li, & Raximova Ruxshona Shavkat Qizi
(2024). KATTALARDAGI OG‘IR MIYA SHIKASTLANISHI. Eurasian
Journal of Medical
and Natural Sciences, 4 (2), 156-162. doi:
10.5281/zenodo.10776140
4.
Tashmamatova, D. K. (2025). UNDERSTANDING AND MANAGING
CONSTIPATION IN CHILDREN AGED 0-3: CAUSES, DIAGNOSIS, AND
TREATMENT STRATEGIES.
ORIENTAL JOURNAL OF MEDICINE AND
NATURAL SCIENCES
,
2
(1), 4-12.
5.
Ёкубов, Д., & Мазалова, А. (2024). On differential diagnostics of spinal cord
pathology of organic and functional genesis.
Актуальные вопросы
фундаментальной медицины: сегодня и в будущем
,
1
(1), 36-36.
6.
Кoрабоев, Ж. (2024). ПАТОЛОГИЧЕСКИЕ ПЕРЕЛОМЫ КОСТЕЙ. В
МЕЖДУНАРОДНАЯ КОНФЕРЕНЦИЯ АКАДЕМИЧЕСКИХ НАУК (Т. 3,
Выпуск 7, сс. 32–35). Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.11632660
«
Anatomiya va jarrohlikda fanlararo yondashuvlar: fundamental tadqiqotlardan klinik amaliyotgacha
»
89
7.
Кoрабоев, Ж. (2024, June). ПАТОЛОГИЧЕСКИЕ ПЕРЕЛОМЫ КОСТЕЙ.
In
Международная конференция академических наук
(Vol. 3, No. 6, pp. 32-
35).
8.
Ёкубов, Д. (2025). Роль анатомических и гормональных факторов в
патогенезе варикоцеле у детей и методы его профилактики (обзор
литературы).
in Library
,
1
(1), 26-30.
9.
Тўхтаев, Ж. Т., Ботиров, Н. Т., & Нишонов, Э. Х. (2023). Болдир-ошиқ
бўғими шикастланишларини ташхислаш ва даволаш.
Zamonaviy tibbiyot
jurnali (Журнал современной медицины)
,
1
(1), 27-39.
10.
Xamedxuja o‘g‘li, N. E. IMPROVEMENT OF TREATMENT METHODS
FOR CALF-ASIK JOINT INJURIES.
11.
Ravshan o'g'li, K. S., & Mavlonjon o’g’li, Q. J. (2024). Review Of The Use Of
Tomosynthesis For The Diagnosis Of Injuries And Diseases Of The
Musculoskeletal System.
Frontiers in Health Informatics
,
13
(6).
