37
TA’LIMDA JAMOAVIY ISH VA MOTIVATSIYANI OSHIRISHDA MENEJMENTNING
ROLI
Turdaliyev Zulfiqor Baxromovich
Surxondaryo viloyati Denov tumani
Tadbirkorlik va pedagogika instituti
Tadqiqotchi pedagog
https://doi.org/10.5281/zenodo.14062711
Annotatsiya:
Zamonaviy ta’lim tizimida jamoaviy sih tashkil etish, ta’limni rivojlanishida
muhim hisoblanadi, shu bilan birga motivatsiyani oshishi , ta’lim jarayonidagi samaradorlikka
kata ta’sir qiladi. Ushbu maqolada ta’limda jamoaviy ish tashkil etish, uning ta’limga ta’siri,
motivatsiyani ta’siri, motivatsiyani oshirishda menejmentni roli haqida aytib o’tilgan.
Kalit so’zlar.
Ta’lim, jamoa, motivatsiya, hodim, o’quvchi, rahbar.
Абстрактный.
В современной системе образования организация командной работы
имеет важное значение в развитии образования, и в то же время повышение мотивации
оказывает существенное влияние на эффективность образовательного процесса. В данной
статье говорится об организации командной работы в образовании, ее влиянии на
обучение, влиянии мотивации, а также роли менеджмента в повышении мотивации.
Ключевые слова.
Образование, команда, мотивация, сотрудник, студент, лидер.
Abstract
. In the modern educational system, the organization of team work is important in
the development of education, and at the same time, increasing motivation has a significant impact
on the effectiveness of the educational process. This article talks about the organization of
teamwork in education, its influence on education, the influence of motivation, and the role of
management in increasing motivation.
Key words
. Education, team, motivation, employee, student, leader.
Ta'lim tizimining asosiy maqsadi - yuqori sifatli bilim berish orqali malakali kadrlar
tayyorlashdir. Bunga erishish uchun ta'lim muassasalarida menejment, ya'ni boshqaruvning
samarali mexanizmlarini ishlab chiqish va jamoaviy ishni rivojlantirish zarur. Ta'limda
menejmentning asosiy vazifalaridan biri - jamoa a’zolari, ya’ni o‘qituvchilar, talaba va xodimlar
o‘rtasidagi motivatsiyani oshirishdir. Motivatsiyaning yuqori darajada bo‘lishi nafaqat o‘quv
jarayonining samaradorligini oshiradi, balki umumiy ta'lim sifatiga ham ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.
Menejment va liderlik tushunchalari ta'lim muassasalarida ham dolzarb hisoblanadi.
Samarali boshqaruv vositalari orqali ta'lim jarayoni yaxshi muvofiqlashtiriladi, xodimlar va
o‘quvchilarning faoliyati bir maqsadga yo‘naltiriladi. Bu yerda menejmentning asosiy vazifalari:
rejalashtirish, tashkil etish, motivatsiya va nazorat hisoblanadi. Ta'lim muassasalarida
menejmentning rolini oshirish orqali o‘quv jarayonini yaxshilash va jamoaviy ishni rivojlantirish
mumkin.
Motivatsiya menejmentning asosiy elementlaridan biri hisoblanadi. Maslowning ehtiyojlar
iyerarxiyasi nazariyasiga ko‘ra, insonning o‘zini o‘zi anglash va o‘z imkoniyatlarini to‘laqonli
amalga oshirish motivatsiya manbai hisoblanadi. Herzbergning ikki omilli nazariyasiga ko‘ra,
motivatsiyaga ichki va tashqi omillar ta’sir qiladi.
Ta'limda jamoaviy ishni rivojlantirish uchun Tuckmanning "Jamoaning rivojlanish
bosqichlari" modeli keng qo‘llaniladi. Bu bosqichlarda jamoa birlashib, umumiy maqsadga
38
erishish uchun o‘z harakatlarini muvofiqlashtiradi. Belbinning "Jamoaviy rollar" nazariyasi esa
har bir jamoa a’zosining rolini aniqlash va jamoa samaradorligini oshirish imkonini beradi.
O‘qituvchilar va xodimlar orasida jamoa sifatida ishlashni rivojlantirish ularning
samaradorligini oshiradi. Jamoaviy ishning asosiy xususiyati - har bir ishtirokchining o‘z hissasini
qo‘shishi va umumiy natijaga hissa qo‘shishdir. Menejment esa jamoaviy ishni tashkil qilish va har
bir xodimning o‘z vazifasini bilishi uchun muhim vositadir. Ta'lim muassasalarida motivatsion
mexanizmlar o‘qituvchilar va xodimlarning ishiga rag‘bat berish, ularni samaradorlikka undashda
muhim rol o‘ynaydi. Bunda maqtov, mukofot va rag‘batlantirishning o‘rni katta. Har bir xodimning
shaxsiy yutuqlarini tan olish va taqdirlash jamoada ijobiy kayfiyat yaratadi va ularning
motivatsiyasini oshiradi. Ichki motivatsiya o‘z-o‘zini anglash, bilim olishga bo‘lgan qiziqish va o‘z
imkoniyatlarini to‘laqonli amalga oshirish orqali shakllanadi. Tashqi motivatsiya esa maqtov,
mukofot va rag‘batlantirish orqali yuzaga keladi. O‘qituvchilarning motivatsiyasini oshirish orqali
ta'lim jarayonining samaradorligini oshirish mumkin.
Ba’zi yetakchi ta'lim muassasalari motivatsiyani oshirish va jamoaviy ishni rivojlantirishda
yaxshi natijalarga erishgan. Ushbu muassasalar o‘z xodimlarini muntazam rag‘batlantirish va
jamoaviy ishni targ‘ib qilish orqali ta'lim sifatini sezilarli darajada oshirishgan.
Ta'lim muassasalarida motivatsiyani oshirish va jamoaviy ishni tashkil qilishda moliyaviy
cheklovlar va inson resurslariga yetarlicha e’tibor bermaslik kabi muammolar uchraydi. Bundan
tashqari, o‘qituvchilar orasida raqobatning yuqoriligi jamoaviy ishlashga to‘sqinlik qilishi
mumkin.
Menejerlar uchun tavsiyalar sifatida o‘qituvchilarni rag‘batlantirish, ularning jamoaviy ishga
jalb etish usullarini takomillashtirish muhimdir. Shuningdek, o‘qituvchilarga liderlik va
menejerlik ko‘nikmalarini rivojlantirish bo‘yicha treninglar o‘tkazish zarur. Jamoada ijobiy muhit
yaratish va o‘qituvchilarning motivatsiyasini oshirish uchun rahbariyat tomonidan doimiy qo‘llab-
quvvatlash zarur.
Menejment ta'lim muassasalarida motivatsiya va jamoaviy ishni rivojlantirishda muhim rol
o‘ynaydi. Shu sababli, menejerlar uchun samarali boshqaruv va motivatsiya usullarini ishlab
chiqish zarur. Buning natijasida ta'lim jarayoni yanada sifatli va samarali bo‘ladi.
References:
1.
Karimov, Z. Ta'lim jarayonida menejmentning yangi tamoyillari. Toshkent: Innovatsiya va
rivojlanish, 2021.
2.
Yusupov, O. A. O‘quvchilarning bilimlarini rivojlantirishda menejmentning roli. Toshkent:
Fan va texnologiya, 2022.
3.
Xolboev, E. T. Ta'lim boshqaruvi va o‘quvchilarning muvaffaqiyatini kuzatish usullari. Nukus:
Qoraqalpog‘iston, 2023.
4.
Abdurashidov, K. Ta'limda menejment va zamonaviy yondashuvlar. Toshkent: Milliy
Universitet nashriyoti, 2020.
5.
Qo‘chqorov, I. Raqamli davrda ta'lim menejmenti. Toshkent: Ma'naviyat va ma'rifat, 2021.
