`
101
5G TEXNOLOGIYASINING IQTISODIYOTDAGI IMKONIYATLARI
Qodirov Farrux Ergash o’g’li
Shahrisabz davlat pedagogika instituti
Informatika va uni o’qitish metodikasi kafedrasi mudiri
Rahimova Hosila
Shahrisabz davlat pedagogika instituti
Matematika Informatika yo’nalishi 2-bosqich talabasi
https://doi.org/10.5281/zenodo.14498918
Annotatsiya:
Ushbu maqolada 5G texnologiyasining iqtisodiyotdagi imkoniyatlari tahlil
qilingan. 5G tarmog’ining yuqori tezligi va past kechikishi, avtomatlashtirish va yangi iqtisodiy
sektorlarni yaratishda qanday ahamiyat kasb etishi muhokama qilinadi. Shuningdek, sog’liqni
saqlash, moliya, transport va energetika sohalarida 5G texnologiyasining kutilayotgan ijobiy
ta’siri va innovatsion imkoniyatlari ko’rib chiqilgan. Maqolada, 5G tarmog’ining yangi
xizmatlarini yaratish, masofaviy boshqaruvni rivojlantirish va global iqtisodiy o’sishni qo’llab-
quvvatlashdagi o’rni hamda uning iqtisodiyotga bo’lgan keng ko’lamli ta’siri yoritilgan.
Kalit so’zlar:
5G texnologiyasi, iqtisodiy imkoniyatlar, avtomatlashtirish, innovatsion
xizmatlar, sog’liqni saqlash, telemeditsina, moliya sektor, transport, logistika, energetika,
yuqori tezlik, past kechikish, raqamli transformatsiya, masofaviy boshqaruv, global iqtisodiy
o’sish.
Аннотация:
В данной статье анализируется потенциал технологии 5G в
экономике. Будет обсуждаться, как высокая скорость и низкая задержка сети 5G станут
важными для автоматизации и создания новых секторов экономики. Также были
рассмотрены ожидаемое положительное влияние и инновационные возможности
технологии 5G в сферах здравоохранения, финансов, транспорта и энергетики. В статье
описывается роль сети 5G в создании новых услуг, развитии дистанционного
управления и поддержке глобального экономического роста, а также ее
широкомасштабное влияние на экономику.
Ключевые слова:
технология 5G, экономические возможности, автоматизация,
инновационные услуги, здравоохранение, телемедицина, финансовый сектор,
транспорт, логистика, энергетика, высокая скорость, низкая задержка, цифровая
трансформация, удаленное управление, глобальный экономический рост.
Abstract:
This article analyzes the economic potential of 5G technology. It discusses the
importance of 5G network high speed and low latency, automation and the creation of new
economic sectors. It also examines the expected positive impact and innovative opportunities
of 5G technology in the healthcare, finance, transport and energy sectors. The article
highlights the role of 5G network in creating new services, developing remote management
and supporting global economic growth, as well as its broad impact on the economy.
Keywords:
5G technology, economic opportunities, automation, innovative services,
healthcare, telemedicine, financial sector, transport, logistics, energy, high speed, low latency,
digital transformation, remote management, global economic growth.
Kirish:
Hozirgi kunda mobil aloqa texnologiyalari tez sur’atlarda rivojlanmoqda. 5G
texnologiyasi bu rivojlanishning keyingi bosqichini anglatadi. 5G texnologiyasi bu
rivojlanishning keyingi bosqichini anglatadi. 5G texnologiyasi internet tezligini, ulanish
imkoniyatlarini va tarmoq samaradorligini yangi darajaga ko’tarardi. 5G texnologiyasi,
`
102
Internet of Things qurilmalarining imkoniyatlarini kengaytirishda katta ro’l o’ynaydi. 5G
texnologiyasining iqtisodiyotdagi imkoniyatlari haqida umumiy ravishda ko’plab ilmiy
maqolalar va tahlillar mavjud bo’lsa-da, aynan “5G texnologiyasining iqtisodiyotdagi
imkoniyatlari “ degan mavzuda hali hech kim yozmagan degan da’vo qilish qiyin. Ammo, bu
soha hozirda juda tez o’sib borayotgan, yangi tadqiqotlar va amaliy qo’llanmalar talab
qilayotgan mavzu bo’lib, turli yirik texnologik kompaniyalar, ilmiy tadqiqotchilar va
iqtisodchilar tomonidan muntazam ravishda o’rganilmoqda.
5G- texnologiyasi bu telefon aloqalari va internet tezzligini yanada oshiradigan yangi
avlod tarmog’idir. U faqatgina tezroq internet ta’minotini emas, balki sanoatning turli
sohalarida inqilobiy o’zgarishlarni amalga oshiirish imkonini taqdim etadi.
5G texnologiyasining eng katta imkoniyatlaridan biri raqamli iqtisodiyotning
rivojlanishini tezlashtirishdir. Ushbu tarmoq yuqori tezlik va past kechikish bilan xizmat
ko’rsatadi, bu esa ko’plab yangi texnologiyalarni amalga oshirishga imkon beradi.
5G texnologiyasi – bu mobil aloqa sohasida yuz berayotgan inqilobiy o’zgarishlarning
asosiy elementlaridan biridir. Avvalgi avlodlar ( 1G, 2G, 3G, 4G ) mobil aloqaning tezligi,
ulanish imkoniyatlari va ko’lamini oshirishga qaratilgan bo’lsa, 5G texnologiyasi faqatgina bu
ko’rsatkichlarni yaxshilash bilan cheklanmaydi. U yangi iqtisodiy imkoniyatlarni yaratish,
sanoatni modernizatsiya qilish va butun dunyo bo’ylab yangi xizmatlarni taqdim etish
imkoniyatini beradi.
5G texnologiyasining asosiy afzalliklaridan biri bu yuqori tezlik va past kechikishdir. Bu,
o’z navbatida, real vaqt rejimida ma’lumot almashishni ta’minlab, ishlab chiqarish
jarayonlarini optimallashtirish, masofaviy ishlarni qo’llab-quvvatlash va yangi turdagi
xizmatlarni yaratish imkonini beradi. Masalan, masofadan boshqariladigan avtomobillar,
smart shaharlar va sog’liqni saqlash tizimlarida tezkor va ishonchli ulanish zarur bo’ladi.
5G texnologiyasi sanoatni avtomatlashtirishni rivojlantirishda katta ro’l o’ynaydi. Yangi
avlod tarmoqlari robototexnika, IoT (Internet of Things) va sun’iy intellekt kabi texnologiyalar
bilan integratsiyalashgan holda ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish imkoniyatini
yaratadi. Bu esa ishlab chiqarish samaradorligini oshiradi, xarajatlarini kamaytiradi va yangi
ish o’rinlarini yaratadi. 5G tarmog’ining o’zi esa, masalan, ko’plab sensorlardan olingan katta
hajmdagi ma’lumotlarni tez va samarali tarzda qayta ishlashni ta’minlaydi.
5G texnologiyasining rivojlanishi, shuningdek, yangi xizmatlarni yaratish va yangi
iqtisodiy sektorlarni shakllantirish imkoniyatlarini ham ochadi. Masalan, augmented reality
(AR) va virtual (VR) kabi texnologiyalarni keng joriy etish, turizm, o’qitish va tibbiyot
sohalarida yangi imkoniyatlarni yaratadi. 5G yuqori tezlikdagi ma’lumot uzatishni ta’minlash
orqali bu texnologiyalarni ommalashtiradi va ulardan kundalik hayotda foydalanishni
osonlashtiradi.
Sog’liqni saqlash sohasida 5G texnologiyasi telemeditsina, masofaviy diagnostika va
jarrohlik amaliyotlariyangi imkoniyatlarni yaratadi. 5G tarmog’ining tezligi va past kechikishi,
shifokorlar uchun masofaviy konsultatsiyalarini samarali o’tkazishga, real vaqt rejimida
bemorlar holatini monitoring qilishga va jarrohlik operatsiyalarini masofadan boshqarishga
imkon beradi. Bu ayniqsa, uzoq hududlarda yoki rivojlanayotgan mamlakatlarda tibbiy
xizmatlar sifatini yaxshilashda muhim rol o’ynaydi.
`
103
Moliya va bank sohalarida 5G texnologiyasining ta’siri juda katta. Masalan, yuqori
tezlikdagi internet orqali raqamli to’lovlar, blockchain texnologiyasi va onlayn kredit olish
tizimlari yanada samarali ishlay boshlaydi. 5G tarmog’i orqali yanada tezroq va xavfsizroq
tranzaksiyalarni amalga oshirish mumkin bo’ladi. Shuningdek, bu texnologiya moliya sektori
uchun yangi imkoniyatlarni, masalan, real vaqt rejimida mablag’ o’tkazmalari va interaktiv
xizmatlar yaratishga yordam beradi.
5G texnologiyasi transport va logistika sohasin ham tubdan o’zgartirishi mumkin.
Avtomatlashtirilgan yuk tashish vositalari, dronlar va masofadan boshqariladigan transport
tizimlari 5G orqali samarali boshqariladi. Bu texnologiya o’z navbatida, yuklarni tashish va
yetkazib berishni tezlashtiradi, transport tarmoqlarini optimallashtirishga imkon beradi va
iqtisodiy samaradorlikni oshiradi.
5G texnologiyasi energetika sektorida ham samarali foydalanish imkoniyatlarini taqdim
etadi. IoT texnologiyalari orqali energiya iste’molini monitoring qilish, energiya ishlab
chiqarish va taqsimlash jarayonlarini optimallashtirish mumkin. Shuningdek, 5G orqali ilg’or
texnologiya tarmoqlari va qayta tiklanadigan energiya manbalaridan samarali foydalanishni
ta’minlash imkoniyatlari yaratiladi.
5G texnologiyasi iqtisodiyotda katta imkoniyatlar yaratadi. U sanoat, tibbiyot, transport,
turizm va ko’ngilochar sanoatlarida yangi biznes modellari va innovatsiyalarni joriy etish
imkoniyatlarini oshiradi. Bundan tashqari, 5G texnologiyasi yangi ish o’rinlarini yaratish,
iqtisodiy samaradorlikni oshirish va yangi raqamli xizmatlar paydo bo’lishiga turtki bo’ladi.
Shunday qilib, 5G texnologiyasi iqtisodiyotning turli sohalarida o’sishni tezlashtiruvchi
kuchga aylanishi mumkin. Biroq, uning to’liq joriy qilinishi uchun katta sarmoyalar va
infratuzilma yangilanishi talab etiladi.
5G texnologiyasining tizimlariga ta’siri ko’plab afzalliklarga ega bo’lsa-da, ba’zi
kamchilik tomonlari ham mavjud:
1.
Yuqori infratuzilma xarajatlari. 5G tarmog’ini joriy etish va uni qo’llab-quvvatlash uchun
katta infratuzilma investitsiyalar talab etiladi. Bu, ayniqsa, rivojlanayotgan davlatlarda yuqori
xarajatlar keltirib chiqarishi mumkin.
2.
Qamrov hududining cheklanishi. 5G yuqori chastotalardan foydalanadi, bu esa
tarmoqning qamrov hududini cheklaydi. 5G signalining yaxshi ishlashi uchun ko’proq
antennalar va stansiyalar kerak bo’ladi, bu esa ayniqsa qishloq joylarida muammo tug’dirishi
mumkin.
3.
Energiya iste’moli. 5G tarmog’i yuqori tezlikda ishlaydi, bu esa IoT qurilmalari va tarmoq
infrastrukturasi uchun ko’proq energiya sarfini keltirib chiqarishi mumkin. Energiya
samaradorligini ham ahamiyatli bo’lishi mumkin.
4.
Xavfsizlik va maxfiylik muammolari. 5G tarmog’i ko’proq qurilmalarni ulashni
ta’minlashga qodir bo’lsa-da, bu xafvsizlik va maxfiylikka doir yangi xavf-xatarlarni keltirib
chiqarishi mumkin. IoT qurilmalari orqali ma’lumotlar o’zgarishi va noto’g’ri ishlash xavfi
mavjud.
Tez-tez texnologik yangilanishlar. 5G texnologiyasi tezda yangilanib boradi, bu esa IoT
qurilmalarini doimiy ravishda yangilab borishni talab qiladi. Bu, ayniqsa, kichik va arzon IoT
qurilmalarining ishlab chiqaruvchilari uchun qo’shimcha xarajatlar keltirishi mumkin.
`
104
References:
1.
Sh, Mavlonov Sh, and F. B. Jurayeva. "ZAMONAVIY TEXNOLOGIYALAR YORDAMIDA
MINTAQALAR IQTISODIYOTINI RIVOJLANTIRISH." Экономика и социум 10 (125) (2024):
234-238.
2.
Aliqulov, Sh. "M. Yaxiyaxonova. Taʻlim samaradorligini oshirishda kreativ va zamonaviy
metodlarning ahamiyati. Raqamli ta’lim muhitida fanlararo integratsiyani Qoʻllashning ta’lim
samaradorligiga ta’siri: xalqaro Tajribalar va rivojlanish istiqbollari." (2024).
3.
ShukurulloFayzullo o‘g‘li, Aliqulov. "TA ‘LIMDA MULTIMEDIYA TEXNOLOGIYALARINI
QO ‘LLASH."
PEDAGOGS
50.2 (2024): 51-55.
4.
Shamsiddinov, G‘iyosjon, Barchin Ro‘ziqulova, and Laziza Inatillayeva. "BOSHLANG ‘ICH
TA’LIMDA
AXBOROT
TEXNOLOGIYALARIDAN
FOYDALANISH
USULLARI
VA
AFZALLIKLARI."
Педагогика и психология в современном мире: теоретические и
практические исследования
3.10 (2024): 39-41.
5.
Shamsiddinov, G‘iyosjon, Jasmina Murodulloyeva, and Umida Nurmaxmatova. "YASHIL
IQTISODIYOT VA YO ‘NALISHLARI BO ‘YICHA TA’LIM DASTURLARINI RIVOJLANTIRISH
MEXANIZMLARI."
Models and methods in modern science
3.5 (2024): 44-49.
6.
Shamsiddinov, G‘iyosjon, and Temurbek Zarifov. "GLOBAL TARMOQ QURISHDA
TARMOQ QURILMALARIDAN FOYDALANISH VA TARMOQ TOPOLOGIYALARINING
O’RNI."
Science and innovation in the education system
3.5 (2024): 50-60.
7.
Raxmatov Sherqo'zi Akbar Kodirov. “Ta'lim jarayonida bulutli texnalogiyalardan
foydalanishning samaradorligi” Pedagogis Internatsianal researcg ISSN:281-4027_SJIF:4.995.
2023/5/15
8.
F Qodirov. Aholiga tibbiy xizmatlar ko'rsatishning rivojlanishini iqtisodiy-matematik
modellashtirish. Scienceweb academic papers collection . 2023/1/1.
9.
F Qodirov. Zamonaviy to'lov tizimlari tahlili va elektron pul birliklari. Scienceweb
academic papers collection. 2023/1/1.
10.
Ergash o'g'li, Qodirov Farrux. "Аҳолига тиббий хизмат кўрсатиш соҳасининг келгуси
ҳолатини башоратлаш."
Сервис” илмий-амалий журнал
(2022): 56-59.
11.
Ergash o’g’li, Qodirov Farrux. "ECONOMETRIC MODELING OF THE DEVELOPMENT OF
MEDICAL SERVICES TO THE POPULATION OF THE REGION."
Berlin Studies Transnational
Journal of Science and Humanities
2.1.1 Economical sciences (2022).
12.
Ergash o’g’li, Qodirov Farrux. "CREATION OF ELECTRONIC MEDICAL BASE WITH THE
HELP
OF
SOFTWARE
PACKAGES
FOR
MEDICAL
SERVICES
IN
THE
REGIONS."
Conferencea
(2022): 128-130.
13.
Қодиров, Фаррух. "ПРОЦЕСС РАЗРАБОТКИ ИГРОВОГО ДВИЖКА UNITY." АХБОРОТ-
КОММУНИКАЦИЯ
ТЕХНОЛОГИЯЛАРИНИ
РИВОЖЛАНТИРИШ
ШАРОИТИДА
ИННОВАЦИЯЛАР мавзусидаги Республика илмий-амалий анжуман МАЪРУЗАЛАР
ТУПЛАМИ (2019).
14.
Qodirov, Farrux. "" AQLLI UY" TIZIMINING IMKONIYATLARI." Scienceweb academic
papers collection (2019).
15.
Qodirov, Farrux. "DESCRIPTION AND PERFORMANCE OF THE PROGRAM 3D MAX
STUDIO." АХБОРОТ-КОММУНИКАЦИЯ
ТЕХНОЛОГИЯЛАРИНИ
РИВОЖЛАНТИРИШ
`
105
ШАРОИТИДА ИННОВАЦИЯЛАР мавзусидаги Республика илмий-амалий анжуман
МАЪРУЗАЛАР ТУПЛАМИ (2019).
16.
Qodirov, Farrux. "GPON TEXNOLOGIYASI-OPTIK KIRISH TARMOG'I." АХБОРОТ-
КОММУНИКАЦИЯ
ТЕХНОЛОГИЯЛАРИНИНГ
РИВОЖЛАНИШ
ИСТИҚБОЛЛАРИ
мавзусидаги Республика илмий-амалий анжуман МАЪРУЗАЛАР ТЎПЛАМИ (2018).
17.
Shamsiddinov, G‘iyosjon, and Gulandom Raxmatova. "O ‘ZBEKISTONDA AXBOROT
HAVFSIZLIGINI MA’NAVIY VA HUQUQIY ASOSLARI." Solution of social problems in
management and economy 3.4 (2024): 45-57.
