ISSN (E): 2992-9148 SJIF 2024 = 5.333
ResearchBib Impact Factor: 9.576 / 2024
VOLUME-3, ISSUE-1
30
TA’LIM VA RAQAMLI TEXNOLOGIYALARNING INTEGRATSIYASI
BOSQICHLARI
Choriyev Islom G‘ayratovich
Eshqorayev Abduqodir Iskandar o‘g‘li
Termiz davlat universiteti Fizika mutaxassisligi 2-kurs magistranti
Annotatsiya:
Ushbu maqolada ta’lim jarayoniga raqamli texnologiyalarni
integratsiya qilishning ahamiyati, bosqichlari qo‘llanilishi yoritilgan. Raqamli
texnologiyalar o‘quvchilarning fanlarga bo‘lgan qiziqishini oshirish, murakkab
tushunchalarni sodda va vizual tarzda tushuntirish hamda interaktiv o‘qitish usullarini
joriy etishda keng imkoniyat yaratadi. Maqolada integratsiya jarayonining asosiy
bosqichlari, o‘qituvchi va talabalar uchun yaratiladigan imkoniyatlar, shuningdek,
zamonaviy elektron vositalardan foydalanish bo‘yicha tavsiyalar tahlil qilinadi.
Kalit so‘zlar:
ta’lim va raqamli texnologiyalar, fizika fanini o‘qitish, interaktiv
o‘qitish usullari, raqamli laboratoriyalar, simulyatsiya va vizualizatsiya, masofaviy
ta’lim, o‘quv motivatsiyasi, zamonaviy ta’lim vositalari, innovatsion pedagogika.
Integratsiya bosqichi
— ta’lim jarayonida raqamli texnologiyalarni qo‘llash va
ulardan samarali foydalanish uchun amalga oshiriladigan qadamlar to‘plamidir. Bu
bosqich, raqamli texnologiyalarni ta’lim dasturlariga, o‘quv jarayonlariga va o‘qitish
usullariga birlashtirishni anglatadi. Integratsiya bosqichining asosiy maqsadi, ta’limni
yanada samarali, interaktiv va qiziqarli qilishdir.
Integratsiya bosqichining asosiy jihatlari quyidagilar hisoblanadi.
1. Raqamli texnologiyalarni tanlash, ya’ni ta’lim jarayonida foydalanishga mos
keladigan raqamli vositalar va platformalar tanlanadi (masalan, simulyatsiya dasturlari,
virtual laboratoriyalar).
2. O‘qituvchilarni tayyorlash. O‘qituvchilarga yangi texnologiyalarni qanday
qo‘llashni o‘rgatish, ularni tayyorlash va qo‘llab-quvvatlash.
3. Sinov va tajriba. Tanlangan texnologiyalarni sinovdan o‘tkazish va ularning
ta’lim jarayoniga qanday ta’sir ko‘rsatishini baholash.
4. Interaktiv darslar o‘tkazish. Raqamli texnologiyalar yordamida darslarni
interaktiv va qiziqarli qilish, talabalarning faol ishtirokini rag‘batlantirish.
5. Monitoring va baholash. Talabalarning natijalarini kuzatish va baholash,
raqamli texnologiyalarning samaradorligini tahlil qilish.
ISSN (E): 2992-9148 SJIF 2024 = 5.333
ResearchBib Impact Factor: 9.576 / 2024
VOLUME-3, ISSUE-1
31
6. Takliflar va yangilanishlar. Olingan natijalar asosida ta’lim jarayonini yanada
rivojlantirish uchun takliflar ishlab chiqish va yangi texnologiyalarni joriy etish.
Ta’lim jarayonini modernizatsiya qilish, shuningdek, talabalarning o‘rganish
jarayonini yanada qiziqarli va samarali qilish uchun integratsiya bosqichi muhim
ahamiyatga ega. Bu jarayon, o‘qituvchilar va talabalar o‘rtasidagi hamkorlikni
kuchaytiradi va ta’lim sifatini oshiradi.
Ta’lim va raqamli texnologiyalarning integratsiyasi bosqichlari, ta’lim
jarayonini yanada samarali va zamonaviy qilish maqsadida amalga oshiriladigan
qadamlar to‘plamidir. Ushbu integratsiya jarayoni bir necha bosqichlardan iborat
bo‘lib, har bir bosqichda maqsad va yondashuvlar o‘zgaradi.
Dastlab, ya’ni integratsiyaning birinchi bosqichida o‘qituvchilar va ta’lim
muassasalari raqamli texnologiyalar haqida ma’lumot to‘playdilar. Bu bosqichda
mavjud resurslar va imkoniyatlar tahlil qilinadi. Keyingi qadamda, raqamli
texnologiyalarni integratsiya qilishdan ko‘zlangan maqsadlarni belgilab olish zarur
hisoblanadi, masalan, talabalarning qobiliyatlarini oshirish yoki ta’lim jarayonini
yanada interaktiv qilish.
Integratsiyaning ikkinchi bosqichida o‘qituvchilar uchun treninglar va
seminarlar tashkil etiladi, bu orqali ularga raqamli texnologiyalarni qo‘llash bo‘yicha
bilim va ko‘nikmalar beriladi. Shuningdek, seminarlar davomida o‘qituvchilar o‘zaro
tajribalarini baham ko‘rib, eng yaxshi amaliyotlarni o‘rganadilar.
Uchinchi bosqichda, raqamli texnologiyalarni tanlash jarayonida mavjud
platformalar, dasturlar va vositalar tahlil qilinadi hamda ta’lim dasturlariga va
talabalarning ehtiyojlariga mos keladigan texnologiyalar tanlab olinadi.
To‘rtinchi, tajriba sinov bosqichida, tanlangan raqamli texnologiyalar sinovdan
o‘tkaziladi, bu jarayonda o‘qituvchilar va talabalar birgalikda ishlaydilar. Bunda,
tegishli o‘quv materiallarini ishlab chiqish va raqamli texnologiyalarni qo‘llab-
quvvatlovchi o‘quv materiallari va resurslari yaratiladi.
Yuqoridagi bosqichlar muvaffaqiyatli yakunlanganidan so‘ng, interaktiv
darslarni tashkil etish maqsadga muvofiq hisoblanadi. O‘qituvchilar raqamli
texnologiyalarni integratsiya qilib, interaktiv darslar o‘tkazadilar. Bu jarayonda
simulyatsiyalar, virtual laboratoriyalar va boshqa interaktiv vositalar ishlatiladi.
Shunindek, mashg‘ulotlarga talabalarning ham faol ishtirokini ta’minlash zarur.
Chunki, bunday dars mashg‘ulotlarida talabalar raqamli vositalar yordamida o‘z
ISSN (E): 2992-9148 SJIF 2024 = 5.333
ResearchBib Impact Factor: 9.576 / 2024
VOLUME-3, ISSUE-1
32
bilimlarini mustahkamlash va yangi ko‘nikmalarni o‘zlashtirish imkoniyatiga ega
bo‘ladilar.
Beshinchi, monitoring va baholash bosqichida, o‘qituvchilar ta’lim jarayonida
talabalarning natijalarini baholaydilar, raqamli texnologiyalarning ta’sirini tahlil
qiladilar hamda olingan natijalar asosida o‘qitish jarayonini yanada rivojlantirish
uchun takliflar ishlab chiqiladi.
Yakuniy bosqich — bu takliflar va yangilanishlar bosqichi bo‘lib, texnologik
yangiliklarni kuzatish orqali ta’lim jarayonidagi raqamli texnologiyalar doimiy
ravishda yangilanadi va o‘zgartiriladi. Bundan tashqari, o‘qituvchilarning doimiy
rivojlanishi, yangi texnologiyalarni o‘rganishi va qo‘llash davomida o‘z bilimlarini
yangilab borishlari zarur bo‘ladi.
O‘tkazilgan tajriba hamda olib orilgan tadqiqotlar natijasida ko‘ra, yuqoridagi
bosqichlar ta’lim va raqamli texnologiyalarning samarali integratsiyasini ta’minlaydi,
shuningdek, talabalarning o‘rganish jarayonini yanada interaktiv va qiziqarli qiladi.
Foydalanilgan adabiyotlar
1. Bransford, J.D., Brown, A.L., & Cocking, R.R. (2000). How People Learn:
Brain, Mind, Experience, and School. National Academy Press.
2. Siemens, G. (2005). Connectivism: A Learning Theory for the Digital Age.
International Journal of Instructional Technology and Distance Learning, 2(1), 3-10.
3. Bates, A.W. (2019). Teaching in a Digital Age: Guidelines for Designing
Teaching and Learning. Tony Bates Associates Ltd.
4. Баум Д. Цифровая педагогика: вызовы и перспективы. М.: Просвещение,
2021.
