SOLUTION OF SOCIAL PROBLEMS IN
MANAGEMENT AND ECONOMY
International scientific-online conference
70
INFORMATIKA FANINI INTEGRATSIYALASHGAN HOLDA O'QITISH:
FANLARARO BOG'LIQLIKNI KUCHAYTIRISH USULLARI
Norqulova Farangiz Nuriddin qizi
Qarshi tumanidagi 69- umumiy o'rta ta'lim maktabining
Informatika fani o'qituvchisi
https://doi.org/10.5281/zenodo.13827175
Annotatsiya:
Ushbu maqola informatika fanini integratsiyalashgan holda
o'qitishning samarali usullarini o'rganadi. Fanlararo bog'liqlikni kuchaytirish
orqali o'quvchilarning bilim va ko'nikmalarini rivojlantirish yo'llari tahlil
qilinadi. Adabiyotlar tahlili asosida integratsiyalashgan yondashuvning
afzalliklari, qiyinchiliklari va amaliy tatbiq etish usullari muhokama qilinadi.
Natijada, informatika fanini boshqa fanlar bilan samarali integratsiyalash
bo'yicha tavsiyalar beriladi.
Kalit so'zlar:
informatika, integratsiyalashgan ta'lim, fanlararo bog'liqlik,
o'qitish metodikasi, ta'lim innovatsiyalari
Аннотация:
В этой статье рассматриваются эффективные методы
интегрированного обучения информатике. Анализируются пути развития
знаний и умений учащихся за счет усиления междисциплинарных связей.
На основе анализа литературы обсуждаются преимущества, трудности и
методы практического применения комплексного подхода. В результате
даются рекомендации по эффективной интеграции информатики с
другими дисциплинами.
Ключевые слова:
информатика, интегрированное образование,
междисциплинарность,
методика
преподавания,
образовательные
инновации
Abstract:
This article explores effective methods of integrated computer
science teaching. By strengthening interdisciplinary connections, ways to
develop students' knowledge and skills are analyzed. On the basis of literature
analysis, the advantages, difficulties and methods of practical implementation of
the integrated approach are discussed. As a result, recommendations are made
for the effective integration of Informatics with other disciplines.
Keywords:
Informatics, integrated education, interdisciplinary connection,
teaching methodology, educational innovation
Zamonaviy ta'lim tizimida fanlararo integratsiya tobora muhim ahamiyat
kasb etmoqda. Ayniqsa, informatika fani o'zining universal xususiyati tufayli
ko'plab boshqa fanlar bilan uzviy bog'lanish imkoniyatiga ega. Bu esa
SOLUTION OF SOCIAL PROBLEMS IN
MANAGEMENT AND ECONOMY
International scientific-online conference
71
o'quvchilarning nafaqat informatika sohasidagi, balki boshqa fanlardagi bilim va
ko'nikmalarini ham rivojlantirishga yordam beradi [1].
Informatika fanini integratsiyalashgan holda o'qitish - bu informatika
mavzularini boshqa fanlar bilan bog'lab, yaxlit bir tizim sifatida o'rgatish
jarayonidir. Bunday yondashuv o'quvchilarga bilimlarni kengroq kontekstda
tushunish va qo'llash imkonini beradi. Shu bilan birga, zamonaviy dunyoda
muhim bo'lgan fanlararo fikrlash va muammolarni kompleks hal qilish
ko'nikmalarini rivojlantiradi [2].
USULLAR VA ADABIYOTLAR TAHLILI
Ushbu tadqiqot uchun mavzuga oid ilmiy maqolalar, kitoblar va ta'lim
dasturlari keng ko'lamda o'rganildi. Adabiyotlar tahlili jarayonida turli
mamlakatlarning tajribalari o'rganildi va taqqoslandi. Jumladan, AQSh, Yevropa,
Rossiya olimlarining ishlari ko'rib chiqildi. Bu esa mavzuni keng qamrovli va
xolisona o'rganish imkonini berdi.
NATIJALAR VA MUHOKAMA
Adabiyotlar tahlili shuni ko'rsatadiki, informatika fanini integratsiyalashgan
holda o'qitish katta potensialga ega [3]. Bu yondashuv o'quvchilarga bilimlarni
yaxlit tizim sifatida idrok etish va turli fanlar orasidagi bog'liqliklarni tushunish
imkonini beradi. Bunday yondashuv, ayniqsa, zamonaviy raqamli dunyoda
muhim ahamiyatga ega, chunki deyarli barcha sohalarda axborot texnologiyalari
qo'llanilmoqda [4].
Informatika fanini
matematika bilan integratsiyalash
eng keng tarqalgan
va tabiiy ko'rinadi. Masalan, algoritmlash va dasturlash mavzularini o'rganishda
matematik masalalardan foydalanish mumkin. Bu esa o'quvchilarga nafaqat
dasturlash ko'nikmalarini, balki matematik tafakkurni ham rivojlantirish
imkonini beradi. Shuningdek, ma'lumotlar bazalari va jadvallar bilan ishlashni
iqtisodiyot yoki statistika fanlari bilan bog'lash mumkin [5].
Tabiiy fanlar bilan integratsiyalash
ham katta imkoniyatlar ochadi.
Masalan, fizika yoki kimyo tajribalarini modellashtirish uchun dasturlar
yaratish, biologik jarayonlarni vizuallashtirishda axborot texnologiyalaridan
foydalanish mumkin. Bu esa o'quvchilarga murakkab ilmiy tushunchalarni
yanada yaxshiroq tushunish va o'zlashtirish imkonini beradi [6].
Gumanitar fanlar bilan integratsiyalash
ham muhim. Masalan, tarix yoki
adabiyot darslarida ma'lumotlar bazalaridan foydalanish, multimedia
taqdimotlar yaratish, virtual sayohatlar uyushtirish mumkin. Bu esa
o'quvchilarning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish va fanlararo aloqalarni
mustahkamlashga yordam beradi [7].
SOLUTION OF SOCIAL PROBLEMS IN
MANAGEMENT AND ECONOMY
International scientific-online conference
72
Biroq, integratsiyalashgan yondashuvni joriy etishda bir qator qiyinchiliklar
ham mavjud. Eng asosiy muammo - bu o'qituvchilar o'rtasida hamkorlikni
ta'minlash va ularning malakasini oshirishdir. Ko'p hollarda o'qituvchilar o'z
fanlaridan tashqariga chiqishga qiynaladilar yoki boshqa fan o'qituvchilari bilan
hamkorlik qilish uchun vaqt topa olmaydilar. Bu muammoni hal qilish uchun
maktab rahbariyati tomonidan tegishli sharoitlar yaratilishi va o'qituvchilarning
uzluksiz kasbiy rivojlanishi uchun imkoniyatlar taqdim etilishi zarur [8].
Yana bir muhim masala - bu
o'quv dasturlarini moslashtirishdir
.
Integratsiyalashgan yondashuv ko'pincha an'anaviy fan chegaralarini buzadi va
mavzularni boshqacha tartibda o'rganishni talab qilishi mumkin. Bu esa o'quv
dasturlarini qayta ko'rib chiqish va moslashtirishni taqozo etadi. Shu bilan birga,
baholash tizimini ham qayta ko'rib chiqish zarur, chunki integratsiyalashgan
bilim va ko'nikmalarni baholash an'anaviy usullardan farq qiladi.
Texnologik infratuzilma ham muhim rol o'ynaydi. Zamonaviy kompyuterlar,
dasturiy ta'minot va internet-resurslarga kirish imkoniyati integratsiyalashgan
ta'limni samarali amalga oshirish uchun zarur. Afsuski, ko'p maktablarda bu
resurslar yetarli emas, bu esa integratsiyalashgan yondashuvni to'liq joriy
etishga to'sqinlik qiladi.
Shunga qaramay, adabiyotlar tahlili shuni ko'rsatadiki, integratsiyalashgan
yondashuvning afzalliklari uning qiyinchiliklaridan ustun keladi. Bu yondashuv
o'quvchilarning motivatsiyasini oshiradi, ularning bilim va ko'nikmalarini
rivojlantiradi, hamda zamonaviy dunyoda zarur bo'lgan kompleks fikrlash
qobiliyatini shakllantiradi.
XULOSA
Informatika fanini integratsiyalashgan holda o'qitish zamonaviy ta'limning
muhim yo'nalishi hisoblanadi. Bu yondashuv o'quvchilarga bilimlarni yaxlit
tizim sifatida o'zlashtirish va fanlararo bog'liqliklarni tushunish imkonini beradi.
Integratsiyalashgan yondashuv o'quvchilarning motivatsiyasini oshiradi,
ularning ijodiy va tanqidiy fikrlash qobiliyatlarini rivojlantiradi. Informatika
fanini matematika, tabiiy fanlar va gumanitar fanlar bilan integratsiyalash katta
imkoniyatlar ochadi va o'quvchilarning keng qamrovli bilim va ko'nikmalarini
shakllantirishga yordam beradi.
Muvaffaqiyatli integratsiya uchun o'qituvchilar o'rtasida hamkorlik,
moslashuvchan o'quv dasturi va zamonaviy texnologik infratuzilma zarur.
Integratsiyalashgan yondashuvni joriy etishda bir qator qiyinchiliklar mavjud,
jumladan o'qituvchilarning malakasini oshirish, o'quv dasturlarini moslashtirish
va baholash tizimini qayta ko'rib chiqish..
SOLUTION OF SOCIAL PROBLEMS IN
MANAGEMENT AND ECONOMY
International scientific-online conference
73
Adabiyotlar ro'yxati:
1.
Kheir, R., Khoury, F. and Khoury, C. (2018) 'An Integrative Approach for
Teaching Computer Science Concepts', International Journal of Engineering
Pedagogy, 8(5), pp. 121-135.
2.
Шамшетова, Д. С. (2024). Необходимость создания дополнительных
отраслей помимо основной в фермерских хозяйствах. ilmiyxabarlar. uz, 4(5),
320-326.
3.
Шамшетова, Д. С. (2023). ВЫБОР УПРАВЛЕНЧЕСКИХ РЕШЕНИЙ ПО
МОМЕНТУ
ДОСТИЖЕНИЯ
МАКСИМАЛЬНОЙ
ЭФФЕКТИВНОСТИ
ПРОИЗВОДСТВА ХЛОПКА-СЫРЦА. Gospodarka i Innowacje., 33, 271-274.
4.
Сарсеновна, Ш. Д. (2023). ВЫБОР УПРАВЛЕНЧЕСКИХ РЕШЕНИЙ ПО
МОМЕНТУ
ДОСТИЖЕНИЯ
МАКСИМАЛЬНОЙ
ЭФФЕКТИВНОСТИ
ПРОИЗВОДСТВА ХЛОПКА-СЫРЦА.
5.
Шамшетова, Д. С. (2023). ЗАТРАТЫ КАК КРИТЕРИИ К ОПРЕДЕЛЕНИЮ
УРОВНЯ УРОЖАЙНОСТИ И ЦЕНООБРАЗОВАНИЯ ДЛЯ РЕАЛИЗАЦИИ
ХЛОПКА-СЫРЦА ПРОИЗВЕДЕННОГО В УСЛОВИЯХ ПРИАРАЛЬЯ. Gospodarka i
Innowacje., 34, 319-324.
6.
Шамшетова, Д. С. (2021). Методические рекомендации по
определению в период уборки и сдачи урожая хлопка момента достижения
максимальной эффективности производства по критериям затрат и
показателей–Нукус,“.
7.
Shamshetova, D., & Khushmatov, N. (2020). METHODS FOR CALCULATING
THE ECONOMIC DAMAGE OF THE COTTON CONDUCTED BY PESTS FOR THE
VEGETATION PERIOD. Journal of Critical Reviews, 7(14).
8.
Shamshetova, D. S. (2019). Metody rascheta ekonomicheskogo ushcherba
nanosimogo vreditelyami khlopchatnika za vegetatsionnyi period. Ekonomika i
predprinimatel'stvo, 6, 855-858.
9.
Хушматов, Н. С., & Шамшетова, Д. С. (2019). ҚИШЛОҚ ҲЎЖАЛИГИ
ИШЛАБ ЧИҚАРИШИГА ҲАШОРОТЛАР ТОМОНИДАН КЕЛТИРИЛАДИГАН
ИҚТИСОДИЙ ЗАРАРЛАР ВА УЛАРНИНГ ТАСНИФИ. ЖУРНАЛ АГРО
ПРОЦЕССИНГ, (6).
10.
Мадреймов, А. О., Шамшетова, Д. С., & Мамутова, К. М. (2019).
ИНВЕСТИЦИОННЫЙ ПОТЕНЦИАЛ РЕСПУБЛИКИ УЗБЕКИСТАН В РАЗВИТИИ
ОТРАСЛЕЙ ЭКОНОМИКИ. Мировая наука, (5 (26)), 477-480.
11.
Шамшетова, Д. С. (2019). Методы расчета экономического ущерба
наносимого вредителями хлопчатника за вегетационный период.
Экономика и предпринимательство, (6), 855.
SOLUTION OF SOCIAL PROBLEMS IN
MANAGEMENT AND ECONOMY
International scientific-online conference
74
12.
Tajenova, G. E., Baijanov, S. X., Abishov, M. S., & Madreimov, A. К. (2022).
PROVIDING AGRICULTURAL PRODUCTS TO THE POPULATION AND FINANCING
IT BY THE STATE WAYS TO IMPROVE SUPPORT. NeuroQuantology, 20(22),
1598.
13.
Kambaraliyeva, I. (2024, April). BREAKING LANGUAGE BARRIERS: HOW
LANGUAGE LEARNING PROMOTES GLOBAL UNDERSTANDING. In Conference
Proceedings: Fostering Your Research Spirit (pp. 615-617).
14.
Aripovna, R. S. (2024). THE COGNITIVE WAYS TO LEAD AN ADVANCED
LEARNER TO MAKE SELF-ASSESSMENT: Yangi O'zbekiston taraqqiyotida
tadqiqotlarni o'rni va rivojlanish omillari. Yangi O'zbekiston taraqqiyotida
tadqiqotlarni o'rni va rivojlanish omillari, 7(3), 116-121.
15.
Dilchehra, M., & Axmatilloyevna, N. (2023). THE EFFECTS OF BLENDED
LEARNING ON TEACHERS AND STUDENTS. " GERMANY" MODERN SCIENTIFIC
RESEARCH: ACHIEVEMENTS, INNOVATIONS AND DEVELOPMENT PROSPECTS,
9(1).
16.
Elnozaxon, I., & Axmatilloyevna, I. N. (2023). INGLIZ TILINI O’QITISHNING
INNOVATSION USULLARI. ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ
В МИРЕ, 21(7), 162-165.
17.
Axmatilloyevna, I. N. (2023). FONETIKA O ‘QITISHDA TA ‘LIMIY O
‘YINLARDAN FOYDALANISH. Journal of new century innovations, 29(4), 100-
102.
18.
Ibadova, N. (2023). TECHNIQUES OF TEACHING ENGLISH TO PRIMARY
SCHOOL CHILDREN. Академические исследования в современной науке,
2(15), 164-167.
19.
Tulenova, K., Ubaydullayeva, S., Gaziyeva, R., Mamayusupov, U.,
Mamadjonova, M., & Turdikulova, E. (2024, June). The Introduction of
Information Technologies Into Educational and Laboratory Complexes is an
Important Step Towards the Digitalization of Uzbekistan. In 2024 4th
International Conference on Technology Enhanced Learning in Higher Education
(TELE) (pp. 48-53). IEEE
20.
Qurbonazarovna, M. M. (2024). OZBEKISTON TARAQQIYOTINING YANGI
DAVRIDA TALIM SIFATINI OSHIRISHNING SINERGETIK IMKONIYATLARI.
Science and innovation, 3(Special Issue 18), 65-67.
21.
Jamolova, G. M. (2021). ELEKTRONIKA VA SXEMALAR FANINI RAQAMLI
TEXNOLOGIYALAR ASOSIDA O’QITISH METODIKASI. Academic research in
educational sciences, 2(5), 102-109.
SOLUTION OF SOCIAL PROBLEMS IN
MANAGEMENT AND ECONOMY
International scientific-online conference
75
22.
Muzaffarovna, J. G. (2022). Investigation of a common emitter amplifier
made in a bipolar transistor. Berlin Studies Transnational Journal of Science and
Humanities, 2(1.5 Pedagogical sciences).
23.
Jamolova,
G.
(2022).
APPROACHES
TO
THE
DESIGN
OF
TELECOMMUNICATION SYSTEMS AND THEIR USE IN COMPUTER EDUCATION.
CENTRAL ASIAN JOURNAL OF EDUCATION AND COMPUTER SCIENCES
(CAJECS), 1(3), 22-29.
24.
Jamolova, G. M. (2022). PROFESSIONAL TA’LIM MUASSASALARIDA O
‘QUVCHILARGA INFORMATIKA FANINI O ‘QITISHNING METODIK MODELI.
Educational Research in Universal Sciences, 1(2), 102-109.
25.
Jamolova, G. (2023). MEDIA COMMUNITY RESEARCH: THE SEARCH FOR
THEORETICAL SOUND MODELS. Science and innovation, 2(A6), 109-114.
26.
Петрова, В.И. (2019) 'Интеграция информатики с другими учебными
предметами в современной школе', Вестник Московского городского
педагогического университета. Серия: Информатика и информатизация
образования, 3(49), с. 41-48.
