SOLUTION OF SOCIAL PROBLEMS IN
MANAGEMENT AND ECONOMY
International scientific-online conference
90
MAMLAKATIMIZDA MILLIY VALYUTA BARQARORLIGINI
TA’MINLASHNING USTUVOR YO‘NALISHLARI
D.Bayzakova
Jizzax politexnika instituti o‘qituvchisi
A.Xabibullayev
Jizzax politexnika instituti 502-24 BH va A guruhi talabasi
https://doi.org/10.5281/zenodo.16892049
Annotatsiya.
Ushbu maqolada milliy valyutaning barqarorligini ta’minlash
bo‘yicha dolzarb muammolar, ularni keltirib chiqaruvchi omillar hamda ularni
bartaraf etish bo‘yicha taklif etilayotgan yechimlar tahlil qilinadi. Xususan,
valyuta kursiga bo‘lgan bosim, inflyatsiya darajasi, import-eksport muvozanati,
xorijiy investitsiyalar oqimi va pul-kredit siyosatining o‘rni yoritilgan.
Shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan amalga
oshirilayotgan siyosatning samaradorligi baholab chiqiladi va milliy valyutaning
uzoq muddatli barqarorligini ta’minlash bo‘yicha takliflar beriladi.
Kalit so‘zlar:
milliy valyuta, barqarorlik, inflyatsiya, valyuta kursi, Markaziy
bank, pul-kredit siyosati, investitsiya, eksport, import, iqtisodiy siyosat.
Annotation.
This article analyzes the urgent issues related to ensuring the
stability of the national currency, the factors causing volatility, and the proposed
solutions to address them. In particular, the paper explores exchange rate
pressure, inflation rate, trade balance, foreign investment flows, and the role of
monetary policy. It also evaluates the effectiveness of the Central Bank of
Uzbekistan's actions and provides recommendations for ensuring long-term
stability of the national currency.
Key words:
national currency, stability, inflation, exchange rate, Central
Bank, monetary policy, investment, export, import, economic policy.
Milliy valyutaning barqarorligi har qanday mamlakat iqtisodiyotining
asosiy tayanchlaridan biri hisoblanadi. Valyuta barqarorligi narxlar barqarorligi,
xalqaro savdo munosabatlarining rivojlanishi, investitsion muhitning
jozibadorligi kabi omillar bilan uzviy bog‘liqdir. O‘zbekiston iqtisodiyotining
bosqichma-bosqich erkinlashtirilishi jarayonida milliy valyutaning kursini
barqaror saqlash masalasi davlat iqtisodiy siyosatining markazida turadi.
Milliy valyuta (so‘m) barqarorligiga ta’sir etuvchi asosiy omillar
quyidagilardir:
Inflyatsiya darajasi
– narxlar umumiy darajasining o‘sishi so‘mning xarid
qobiliyatiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi.
SOLUTION OF SOCIAL PROBLEMS IN
MANAGEMENT AND ECONOMY
International scientific-online conference
91
Valyuta kursining o‘zgaruvchanligi
– AQSH dollari, yevro va boshqa
asosiy valyutalarga nisbatan so‘m kursining keskin o‘zgarishi import narxlariga
bevosita ta’sir ko‘rsatadi.
Tashqi savdo saldosining salbiy bo‘lishi
– eksportdan ko‘ra import ko‘p
bo‘lsa, milliy valyutaga bo‘lgan talab pasayadi.
Xorijiy investitsiyalar hajmi
– chet el sarmoyasi kirib kelishi so‘mga
bo‘lgan talabni oshiradi, chiqib ketishi esa pasaytiradi.
Pul-kredit siyosatidagi muvozanatsizlik
– Markaziy bankning foiz
stavkalari, pul massasini nazorat qilishdagi xatoliklar milliy valyutaga salbiy
ta’sir qiladi.
O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki milliy valyutaning kursini
erkin bozor mexanizmlari asosida shakllantirishni maqsad qilgan. Shu bilan
birga, quyidagi yo‘nalishlar bo‘yicha faoliyat olib borilmoqda:
Inflyatsiyani nishonlash siyosati orqali narxlar barqarorligini ta’minlash;
Oltin-valyuta zaxiralarini oshirish orqali valyuta kursini qo‘llab-
quvvatlash;
Tashqi savdoni rag‘batlantirish orqali eksport salohiyatini oshirish;
Bozor mexanizmlarini rivojlantirish asosida valyuta ayirboshlash tizimini
liberallashtirish.
Milliy valyuta barqarorligini ta’minlash uchun quyidagi chora-
tadbirlarni amalga oshirish zarur:
Inflyatsiyani jilovlash
: narx-navo ustidan nazoratni kuchaytirish, ishlab
chiqarishni rag‘batlantirish orqali ichki bozorni to‘ldirish.
Diversifikatsiyalashgan eksport siyosatini amalga oshirish
: eksport
tarkibini ko‘p tarmoqli qilish, qayta ishlangan mahsulotlar ulushini oshirish.
Ishonchli valyuta tartibini shakllantirish
: aholi va tadbirkorlik
subyektlari ishonchini oshirish.
Investitsion muhitni yaxshilash
: xorijiy kapital oqimini jalb qilish orqali
so‘mga talabni ko‘paytirish.
Moliyaviy savodxonlikni oshirish
: aholining valyuta bozoridagi xatti-
harakatlarini barqarorlashtirish.
Milliy valyuta – har qanday mamlakat suverenitetining timsoli bo‘lib, uning
barqarorligini saqlash davlat iqtisodiy siyosatining muhim yo‘nalishidir.
O‘zbekiston sharoitida so‘m barqarorligini ta'minlash uchun inflyatsiyani
nazorat qilish, investitsiyalarni jalb etish, eksport salohiyatini kengaytirish va
Markaziy bank siyosatini yanada takomillashtirish talab etiladi. Uzoq muddatli
SOLUTION OF SOCIAL PROBLEMS IN
MANAGEMENT AND ECONOMY
International scientific-online conference
92
barqarorlikka erishish esa faqat makroiqtisodiy barqarorlikni ta’minlash bilan
bog‘liqdir.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati:
1.
O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki ma’lumotlari – www.cbu.uz
2.
Xalqaro Valyuta Jamg‘armasi (IMF) hisobotlari
3.
Statistika agentligi rasmiy sayti – www.stat.uz
4.
Soliq va moliyaviy siyosatga oid ilmiy maqolalar to‘plami
5.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining farmon va qarorlari
