ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 8 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
202
“YUSUP-AXMET” DÁSTANINDA TURAQLI SÓZ DIZBEKLERINIŃ JUMSALIWI
Jamiyetova Ayzada Kungradbay qızı
Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik universiteti Filologiya hám tillerdi oqıtıw
(qaraqalpaq tili) tálim baǵdarı studenti.
https://doi.org/10.5281/zenodo.13373693
Annotaciya.
Bul maqalada turaqlı sóz dizbekleriniń qollanılıwı,ózgeshelikleri olardıń
tutqan ornı Yusup- Axmet dástanı mısalında sóz etildi.
Tayanısh sózler:
grammatikalıq turaqlı sóz dizbekleri, leksikalıq turaqlı sóz dizbegi, sózlik
quram.
THE USE OF PHRASEOLOGISMS IN “YUSUP AHMET'S” EPIC
Abstract.
In this article, the use of phraseologisms, their differences, and their place are
determined on the example of Yusup-Akhmet's epic.
Key words:
grammatical phraseology, lexical phraseology, lexicon.
УПОТРЕБЛЕНИЕ ФРАЗЕОЛОГИЗМОВ В ЭПОСЕ “ЮСУПА АХМЕТА”
Аннотация.
В данной статье на примере эпоса Юсупа-Ахмета определяются
употребление фразеологизмов, их различия и место.
Ключевые слова:
грамматическая фразеология, лексическая фразеология, лексикон.
Frazeologiya – til iliminiń belgili tarawlarınıń biri. Bul terminniń ózi tiykarınan grektiń
phzasis (fraza) hám logos (ilim) sózlerinen kelip shıqqan. Tildegi frazeologiyalıq sóz dizbekleri
frazeologiyanıń úyrenetuǵın, izertleytuǵın obyekti bolıp tabıladı.
Biz qaysı tilde alıp qarasaqta, onıń sózlik quramında tek jeke sózler ǵana emes, al jeke
sózlerdey pútin mánini ańlatıwshı bir neshe sózlerden quralǵan sóz dizbekleri de bar ekenligin,
olardıń belgili bir orındı iyelep kelgenligin kóremiz. Bulardan biri, frazeologiyalıq sóz dizbekleri
bolıp esaplanadı. Frazeologiyalıq sóz dizbekleri mánili jaqtan, mánilik ótkirligi jaǵınan tildiń
qaymaǵı, maǵızı sıpatında bahalanadı.
Qaraqalpaq til biliminde frazeologiya tarawı boyınsha usı waqıtqa shekem sistemalı túrde
jazılǵan arnawlı miynetler sanawlı. Qaraqalpaq til biliminde frazeologiyalıq sóz dizbekleri birinshi
ret E.Berdimuratovtıń “Házirgi zaman qaraqalpaqtili. Leksika” (Nókis, 1994) atlı miynetinde sóz
etilgen. Sonday-aq, frazeologiyalıq sóz dizbekleri boyınsha J.Eshbaev, G.Aynazarova hám
T.Nawrızbaevalardıń miyneetleri belgili. Folklorlıq shıǵarmalar tilinde frazeologizmlerdiń
izertleniwi boyınsha búgingi kúnge shekem birde-bir ilimiy miynet joq. Tek ǵana ayırım
miynetlerde qısqasha toqtap ótilgenligin kóriwimizge boladı. Mısalı, A.Abdievdiń “Alpamıs”
dástanı tiliniń leksika-semantikalıq ham stilistikalıq ózgeshelikleri”, Sh.Ábdinazimovtıń
“Qırqqız” dástanınıń leksikası” hám t.b. Sonday-aq biz bul maqalamızda “Yusup-Axmet”
dástanında frazeologizmlerdiń qollanılıw ózgesheliklerin úyreniwdi maqset etip qoydıq. Usı
tiykarda tómendegi wazıypalardı belgilep aldıq:
- Yusup-Axmet” dástanında jumsalǵan frazeologizmlerdiń sóz shaqaplarına qatnası
jaǵınan túrlerin úyreniw ;
- “Yusup-Axmet” dástanında jumsalǵanǵan somantizmlerdiń qollanılıw ózgeshekigin
úyreniw.
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 8 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
203
Qaraqalpaq xalqınıń oǵada bay ruwxıy qádiriyatlarınıń ajıralmas bir bólegi esaplanǵan
xalıq awızeki dóretpeleri, sonıń ishinde xalıq dástanları, mıńlaǵan jıllar dawamında áwladtan-
áwladqa, atadan-balaǵa ótip, eń qádirli xalıq ǵáziynesi sıpatında izin joǵaltpay kiyatırǵan,
tárbiyalıq áhmiyeti kúshli kúshli biybaha miyras bolıp easplanadı.
Qaraqalpaq xalıq dástanlarınıń ishinde “Yusup-Axmet” dástanı ayrıqsha orındı iyeleydi.
“Yusup-Axmet” dástanınıń leksikası júdá bay bolıp, dástan tilinde tildiń qaymaǵı bolǵan
frazeologizmler jiyi ushırasadı. Mısalı:
Qızıl gúlim solǵan
bolsa,
Paymanası tolǵan bolsa
Yusup-Axmet ólgen bolsa,
Qara baylap jılap kelgil [8.315].
Bul mısalda “qızıl gúli solıw” frazeologizmi qapa bolıw, qıynalıw mánilerin ańlatıp kelgen.
Periyzatlar
kóz ushınan
naz etsin,
Hár nazına júz mıń gáwhar kerekdur [8.294].
Bul mısaldaǵı “kóz ushınan” frazeologizmi uzaqtan, alıstan degen mánini bildirip kelgen.
Zindannıń ishinde
kewlim buzılar
,
Tırna sálem jetir biziń ellerge [8.315].
Mısaldaǵı “kewli buzılıw” frazeologizmi qapa boldı, eljiredi, qayǵırdı degen mánilerdi
bildirip kelgen.
Ishim dártte
qayǵı basıp
,
Beglerim qalǵan usaydı [8.305].
Bul mısalda “qayǵı basıw” dizbegi qollanılǵan bolıp, qıynalıw, uwayımǵa túsiw degen
mánilerde qollanılǵan. Keltirilgen bul mısallardaǵı frazeologiyalıq sóz dizbekleri emocional-
ekspressivlik xızmetlerdi atqarıp kelgen.
“Yusup-Axmet” dástanında qollanılǵan frazeologizmlerdi sóz shaqaplarına qatnasına
qaray 2 túrge bólip qarawǵa boladı:
1. Kelbetlik sóz shaqabına tiyisli frazeologizmler;
2. Feyil sóz shaqabına tiyisli frazeologizmler
Adektiv frazeologizmler kelbetlik xızmetindegi turaqlı sóz dizbekleri. Sonlıqtan, geypara
izertlewshiler frazeologizmlerdiń sóz shaqaplarına qatnas máselesin sóz etkende olardıń bir toparı
sıpatında adektivlik yamasa sınlıq frazeologizmlerdi ajıratıp kórsetedi.
Óziniń boyına obrazlı, ótkir, emocional-ekspressiv mánini jánlegen adektiv
frazeologizmler kórkem ádebiyatta ayrıqsha súwretlew quralı bolıp, sóz sheberiniń ideyasına,
aytayın degen oy-pikirine, alǵa qoyǵan stiline maqsetke say qosımsha máni, stillik boyawlar,
poetikalıq sıpat, subyektiv modallıq reńkler beriwshi ayrıqsha qural bolıp esaplanadı.
“Yusup-Axmet” dástanı tilinde adektiv frazeologizmler jiyi qollanılıp. Olar dástandaǵı
qaharmanlardıń obrazın jaratıw, portret sızıw, xarakter, peyzaj jasaw ushın qollanılıp,
qaharmannıń minez-qulqın, psixologiyasın sıpatlap, epitet, metafora, ironiya, giperbola, litota h.t.b
sıyaqlı súwretlew quralları xızmetlerinde sheber jumsaladı. Mısalı:
Zindan ishinde yar etpege,
Hárbir isti júritpege,
Tas júrekti
eritpege,
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 8 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
204
Paldan shiyrin sóz kelip tur [8.312]
Babakambar dúnyada
qolı epli
adam edi, bir maydanda duwtar dúzetti [8.312].
Zulım menen jigger-bawırım paraman,
Íǵbalı ashılmas
baxtı qaraman
.
Bul mısaldaǵı “tas júrek” frazeologizmi miyrimsiz, rehimsiz, jawız degen mánilerdi
bildiredi. Bul turaqlı sóz dizbegi “tas bawır” dep te qollanıladı. Sonday-aq, “qolı epli” turaqlı sóz
dizbegi uqıplı, qolınan hámme nárse kelew degen mánilerdi, al “baxtı qara” frazeologizmi baxıtsız
degen mánini bildirip kelgen.
“Yusup-Axmet” dástanında tómendegishe feyil sóz shaqabına tiyisli frazeologizmler
qollanılǵan:
Anası Lalaxan ayım, yarı Gúlhásel ayım, sińlisi Qarlıǵash ayım – úshewleri qosılıp
,
botaday bozlap
, yusup-Axmetti joqlap, zarı-giryan bolıp turar edi [8.307].
Yusupbekten juwap alıp
jolǵa ráwana boldı
[8.298].
Bul zindanda
jábir-japa shegermen
,
Pálektiń gárdishi tústi náylermen,
Kózlerimnen qanlı jastı tógermen
,
Tırna sálem jetir biziń ellerge [8.315].
Alǵárez, bul sózden keyin Axmetbektiń
júzi qızarıp
, uyqıǵa mayıl boldı [8.311].
Keltirilgen bul mısallarda botaday bozlaw – jılaw mánisinde jumsalǵan bolsa, jolǵa ráwana
bolıw turaqlı sóz dizbegi ketiw, jolǵa shıǵıw, atlanıw mánisinde jumsalǵan. Úshinshi mısaldaǵı
jábir-japa shegiw frazeologizmi xorlıq kórdi, zıyan kórdi degen mánilerde jumsalıp kelgen.
Feyil mánili frazeologizmler bolımlı hám bolımsız formalarda da qollanıladı. Feyildiń
bolımlı forması is-hárekettiń islengenligin, islanip atırǵanlıǵın yamasa endi islenetuǵınlıǵın, al
onıń bolımsız forması hárekettiń islenbegenligin bildiredi. Feyil mánili frazeologiyalıq sóz
dizbekleriniń sońǵı konponentine bolımsızlıq qosımtası qosılıw arqalı bolımsızlıq máni bildiredi.
Mısalı, qulaq salıw – qulaq salmaw, bas iyiw – bas iymew, qádirin biliw – qádirin bilmew,
bas qatırıw – bas qatırmaw t.b.
“Yusup-Axmet” dástanında da feyil mánili frazeologizmler bolımlı hám bolımsız
formalarda jumsalǵanın kóriwimizge boladı. Mısalı:
Ol kózimnen boldı ǵayıp,
Múlkimiz boldı bissahıp[8.300].
Yusupbekten juwap alıp
jolǵa ráwana boldı
[8.298].
Nesiybesi ziyat bolar dúnyada,
Ullılardıń
tilin alǵan
jigittiń [8.292].
Kewliń bálent tutpa,
bas urma
tatqa,
Zinhar, balam, tákabırlıq áyleme [8.291].
Keltirilgen bul qatarlarda “jolǵa ráwana bolıw”, “tilin alıw” frazeologizmleri bolımlı
formada, al “bas urma” frazeologizmi bolsa bolımsız formada jumsalıp klegen.
Ráwish mánili frazeologiyalıq sóz dizbekleri
“
Yusup-Axmet” dástanında ráwish mánili frazeologizmler de qollanǵan, biraq basqa
túrlerge salısrırǵanda siyrek ushırasadı. Dástanda ráwish mánili frazeologizmler birneshe
belgilerdi bildirip kelgen. Mısalı:
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 8 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
205
1. Waqıt mánisin bildiredi: bir maydan, bir zamatta, jeti túnde, háp zamatta, túyeniń quyrıǵı
jerge jetkende hám t.b. Mısalı:
Bir múyeshte jasırınıp jattı,
bir maydan
ótkennen keyin toǵız maylı pátir menen bir gúze
qatıqtı alıp kelip zindanǵa tasladı [8.313].
Babakambar dúnyada qolı epli adam edi,
bir maydanda
duwtar dúzetti, Yusupnek perde
bayladı, Axmetbek tar taqtı,
bir maydanda
saz qılıp namaǵa salıp, Qarakóz ayımdı maqtap bir
sóz der edi [8.312].
2. Muǵdardı bildiredi: bir jutım, bir asım, bir kese shay ishim t.b. Mısalı:
Periyzatlar kóz ushınan naz etsin,
Hár nazına
júz mıń
gáwhar kerekdur [8.294].
3. Sının bildiredi: kózdi ashıp jumǵansha, qas peenn kózdiń arasında, túyeden postın
taslaǵanday, ayaq astınan, at ústi t.b. Mısalı:
Kesip bawrım
duzlashalı,
Men seni súydim Qarakóz [8.312].
Periyzatlar
kóz ushınan
naz etsin,
Hár nazına júz mıń gáwhar kerekdur [8.294].
Juwmaqlap aytqanda, “Yusup-Axmet” dástanında ushırasatuǵın feyil mánili, kelbetlik
mánili, ráwish mánili frazeologizmlerdiń ózine tán grammatikalıq qurılısı bolıp, onıń quramındaǵı
sózler gáp ishinde kelgende ózgerip otırǵan. Ásirese, feyil mánili frazeologizmlerdiń quramındaǵı
komponentler ózgerip, grammatikalıq formalardı qabıl etken. Sonday-aq, hesh qanday ózgerissiz
sol qálpinde jumsalatuǵınları da bar ekenliginiń gúwası boldıq. Bular tiykarınan ráwish mánili
frazeologizmler bolıp esaplanadı. Solay bolsa da frazeologizmler óziniń quramındaǵı erkin sóz
dizbekleriniń grammatikalıq qurılısın saqlap morfologiyalıq jaqtan ózgermeli bolǵanı menen,
olardıń forma ózgerisiniń shegi boladı. Máselen, feyil mánili frazeologizmler feyildiń barlıq
kategoriyaların qabıllay bermeydi. Sonday-aq, atlıq mánisindegi frazeologizmler de atlıqlardıń
barlıq grammatikalıq kategoriyalarına iye emes.
“Yusup-Axmet” dástanında qollanılǵan somantizmler
Frazeologizmlerdiń ishinde ayırım sózler semantikalıq jaqtan ayrıqsha kózge túsip
frazeologizmniń uytqısı retinde xızmet etedi. Bunday sózler frazeologizmlerdiń quramında
qaytalanıp otıradı. Máselen, til, júrek, kóz, awız, qol, tis h.t.b sózler uytqı sózler qatarına jatadı.
Qaraqalpaq tili leksikası boyınsha ilimpaz E.Berdimuratov bul boyınsha “Qaraqalpaq
tilindegi sóz dizbekleriniń kópshilik toparı adamzat turmısında belgili bir áhmiyetke iye bolıp
kelgen eń jaqın predmetler menen qubılıslar dógereginde payda bolǵanlıǵın kóremiz” degen
pikirdi aytadı hám adam músheleriniń atamalarına baylanıslı (til, awız, júrek, ayaq, qol, bet, bas,
murın, qulaq, ókpe t.b.), haywanatlar atamalarına baylanıslı (iyt, túye, qoy, at, eshek t.b) sózler
frazeologiyalıq sóz dizbekleriniń quramında kóp ushırasatuǵının kórsetedi. Sonday-aq, ilimpaz
J.Eshbaevtıń “Qaraqalpaq tiliniń qısqasha frzaeologiyalıq sózligi” miynetinde sematikalıq máni
menen berilgen frazeologizmler kóplep ushırasadı.
Xalıq awızeki dóretpelerinde adamnıń dene músheleriniń atamalarına (somatizmlerge)
baylanıslı birqansha frazeologizmler bar. “Yusup-Axmet” dástanında da bunday frazeologizmler
jiyi ushırasadı. Mısalı:
1.
“Kóz” sózine baylanıslı frazeologiyalıq sóz dizbekleri:
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 8 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
206
Adam múshelerinen ásirese kóz leksemalı frazeologizmler de kóp ushırasadı. “Ózbek tiling
izohli luǵati” miynetinde “kóz” leksemalı frazeologizmlerdiń 80nen artıǵı keltirilip ótilgen.
Sh.Rahmatullaevtiń “Ózbek tilining izohli frazeologik luǵati” miynetinde 158 sonday
frazeologizm bar ekenligi aytılǵan.
“Yusup-Axmet” dástanında da kóz leksemalı frazeologizmler jiyi jumsalǵan. Mısalı:
Álqıssa, onnan keyin Márger, jániwar awzın ashıp kisnedi, Yusupbek shar tárepke
kózin
salıp
qarasa, qubla tárepten jasıl ala tuw álemge nurlana kórindi [8.290].
Álqıssa, onnan soń bul sóz Bozuǵlan dayısınıń kewline kelippe, qapa bolıp kózine jas alıp,
- Áy Yusupjan, árman menen bende bolarsań, sol waqta aytqandı tutpaǵanıń yadqa túser, sonda
pushayman shegerseń, paydası bolmas, - dep eline qaytıp ketti [298].
Qarakóz
kóziń súziler
,
Óńirińnen túymeń úziler [8.312].
Joqarı qaraysań
kóziń alartıp
,
Yusup penen Axmet xandı náylediń [8.313].
Kóz tigip
ǵoshshaq yarlarǵa,
Xosh kelip, sapa kelipseń [8.285].
Bul mısallarda “kózin salıw” frazeologizmi qaraw kórdi, serledi mánilerin, “kózine jas
aldı” frazeologizmi jıladı, qayǵırdı mánilerin, “kóz súziw” dizbegi qaradı, tigildi, telmirdi dámetti
mánilerin, al “kóz alartti” turaqlı sóz dizbegi jek kóriw mánisin, “kóz tigiw” turaqlı sóz dizbegi
kewil bólip, úmitleniw, qaraw mánilerin bildirip kelgen.
2.
“Bas” sózine baylanıslı frazeologiyalıq sóz dizbekleri:
Kelińler waqtıń xosh bolıp,
Sansız láshkerge
bas bolıp
[8.297].
Álqıssa, Gúlásel ayımnıń bul sózdi esitip, Áshirbek sárdar basına túsken awır islerdi bayan
qıldı [8.306].
Kewliń bálent tutpa,
bas urma
tatqa,
Zinhar, balam, tákabırlıq áyleme [8.291].
Bul sózińiz óz
basıńa báledur
,
Yusup alar sháhárińdi, patshayım [8.285].
Ómirlik bir doslıqqa bas qoyǵan,
Sálem degil Gúlhásel degen yarıma [8.304].
Keltirilgen mısallardaǵı frazeologizmlerdiń quramında “bas” sózi qatnasıp, somatikalıq
frazeologiyalıq sóz dizbekleri jumsalǵan. Bul mısallardaǵı “bas bolıw” frazeologizmi basshılıq
etiw mánisin, “basına túsiw” dizbegi bolsa qıyınshılıqqa ushıradı, qıynaldı degen mánilerdi, al
basına bále bolıw frazeologizmi artıqsha táshwish bolıw mánisin bildirip kelgen.
3.
“Qol” sózine baylanıslı frazeologiyalıq sóz dizbekleri:
Qırq mıńlar
qol keldi
ol jaqtan bizge,
Qalqanım tutpadım kóterip júzge. [8.301].
Kótergen lágenim jerge tógildi,
Kelip turıp maǵan
pánje saldılar
[8.295].
Bul mısallarda qollanılǵan “qol keldi” turaqlı sóz dizbegi járdem keldi, paydası tiydi degen
mánilerdi, sonday-aq “pánje saldı” turaqlı sóz dizbegi topılıs qıldı degen mánini ańlatıp kelgen.
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 8 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
207
4.
“Til” sózine baylanıslı frazeologiyalıq sóz dizbekleri:
Dástanda “til” komponentine baylanıslı “tilin alıw” frazeologizmi de qollanılǵan:
Nesiybesi ziyat bolar dúnyada,
Ullılardıń
tilin alǵan
jigittiń [8.292].
Bul mısalda “tilin alıw” frazeologizmi aytqanın orınlaw, tıńlaw mánisin bildirip kelgen.
5.
“Shash” sózine baylanıslı frazeologiyalıq sóz dizbekleri:
Aǵam deyip
shashın jayıp
,
Qarlıǵashtay sińlim qaldı [8.300].
Bul qatarlarda “shash jayıw” frazeologizmi jumsalǵan bolıp, qıynalıw, azaplanıw degen
mánilerdi bildirip kelgen.
6.
“Qulaq” sózine baylanıslı frazeologiyalıq sóz dizbekleri:
Qulaq salıp
esit arzım, Axmetjan,
Beglerbegi bizge sálem jazıptı [8.291].
Qulaq salıń
Gúlháseldiń zarına,
Xabar berip ótiń kewil shadına [8.305].
Bul keltirilgen mısallarda jumsalǵan “qulaq salıw” frazeologiyalıq sóz dizbegi tıńlaw,
esitiw mánilerin bildirip kelgen.
7.
“Júz”, “bet” sózlerine baylanıslı frazeologiyalıq sóz dizbekleri:
Ada bolmas meniń sózim,
Sarǵayıp tur ráńkim júzim
[8.301].
Alǵárez, bul sózden keyin Axmetbektiń
júzi qızarıp
, uyqıǵa mayıl boldı [8.311].
Bul mısallarda “júzi sarǵayıw”, “júzi qızarıw” turaqlı sóz dizbekleri qollanǵan bolıp, “júzi
sarǵayıw” turaqlı sóz dizbegi qapa bolıw, renjiw, qıynalıw mánilerin, al “júzi qızarıw” turaqlı sóz
dizbegi uyalıw, tartınıw degen mánilerdi ańlatıp kelgen.
8.
“Júrek”, “bawır” sózlerine baylanıslı frazeologiyalıq sóz dizbekleri:
Nala qılıp
júregimdi daǵlama
,
Sabır áyle men kelgenshe sultanım [8.303].
Ayralıq dárt penen
bawrı jaraman
,
Bilmem, ne sebepten baxtıqaraman [8.301].
Bawrım boldı para-para,
Yusup qáne, Axmet qáne. [8.301].
Keltirilgen mısallardaǵı “júregi daǵlanıw” frazeologiyalıq dizbegi azaplanıw, qıynalıw
degen mánilerdi, al “bawrı jara” frazeologiyalıq sóz dizbegi de qıynalıw, azaplanıw mánilerin
bildirip kelgen.
Ulıwma alǵanda, “Yusup-Axmet” dástanında somantikalıq frazeologizmler jiyi
qollanılǵan bolıp, olar kóbinese dástanda pikirdiń konkretligin, tásirsheńligin arttırıwda oǵada
áhmiyetli rol atqarıp kelgen.
REFERENCES
1.Айназарова Г. Қарақалпақ тилинде еки компонентли фразеологизмлердиң лексика-
семантикалық ҳәм стиллик өзгешеликлери. -–Нѳкис: Билим, 2015
2. Ешбаев Ж. Қарақалпақ тилиниң қысқаша фразеологиялық сөзлиги. – Нөқис, 1985.
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 8 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
208
3. Қарақалпақ фолклоры. Көп томлық 14-16. – Нөкис: Илим, 2010.
4. Қарақалпақфолклоры. Көптомлық 27-42. – Нөкис: Илим, 2010.
5. Yusupova B. Qaraqalpaq tiliniń frazeologiyası. – Tashkent: Tafakkurqanoti, 2014.
