ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
554
TA’LIM MUASSALARINI BOSHQARISHDA INNOVATSION
TEXNOLOGIYALARDAN FOYDALANISH
Xakimova Gulchehra
“Pedagogika” kafedrasi o‘qituvchisi.
xakimovagulchehra557@gmail.com
Boqiyeva Baxtiniso Dilshod qizi
“Matematika va Informatika” yo‘nalishi talabasi.
https://doi.org/10.5281/zenodo.15652604
Annotatsiya.
Mazkur maqolada ta’lim muassasalarini boshqarish jarayonida innovatsion
texnologiyalardan foydalanishning nazariy asoslari va amaliy jihatlari yoritilgan. Bugungi
kunda ta’lim tizimida raqobatbardoshlikni ta’minlash, samaradorlikni oshirish va strategik
maqsadlarga erishishda zamonaviy texnologiyalar muhim vosita sifatida qaralmoqda. Maqolada
boshqaruv faoliyatiga raqamli platformalar, sun’iy intellekt asosidagi tizimlar, elektron hujjat
aylanishi, masofaviy monitoring va tahlil dasturlarini joriy etishning afzalliklari tahlil qilinadi.
Shuningdek, xorijiy tajribalar asosida milliy sharoitga mos innovatsion boshqaruv modellarini
yaratish imkoniyatlari o‘rganiladi. Tadqiqot asosida innovatsion texnologiyalarni ta’lim
menejmentiga integratsiya qilish orqali samarali, shaffof va tezkor boshqaruv tizimini
shakllantirish bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqilgan.
Kalit so‘zlar:
ta’lim muassasasi, boshqaruv, innovatsion texnologiyalar, raqamli
transformatsiya, elektron boshqaruv.
Abstract.
This article covers the theoretical foundations and practical aspects of the use
of innovative technologies in the management of educational institutions. Today, modern
technologies are considered as an important tool in ensuring competitiveness in the educational
system, improving efficiency and achieving strategic goals. The article analyzes the advantages
of introducing digital platforms, artificial intelligence-based systems, electronic document
management, remote monitoring and analysis programs into management activities. Also, on the
basis of foreign experiments, the possibilities of creating innovative management models suitable
for the national situation are studied. Based on the research, recommendations have been
developed for the formation of an effective, transparent and operational management system
through the integration of innovative technologies into educational management.
Keywords:
educational institution, management, innovative technologies, digital
transformation, electronic management.
Аннотация.
В данной статье освещены теоретические основы и практические
аспекты
использования
инновационных
технологий
в
процессе
управления
образовательными учреждениями. Сегодня современные технологии рассматриваются
как важный инструмент обеспечения конкурентоспособности системы образования,
повышения эффективности и достижения стратегических целей. В статье
анализируются преимущества внедрения в управленческую деятельность цифровых
платформ,
систем
на
основе
искусственного
интеллекта,
электронного
документооборота, программ удаленного мониторинга и анализа. Также на основе
зарубежных экспериментов изучаются возможности создания инновационных моделей
управления, подходящих для национальной ситуации.
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
555
На основе проведенного исследования были разработаны рекомендации по
формированию эффективной, прозрачной и оперативной системы управления за счет
интеграции инновационных технологий в образовательный менеджмент.
Ключевые слова:
образовательное учреждение, менеджмент, инновационные
технологии, цифровая трансформация, электронное управление.
Kirish.
Zamonaviy ta’lim tizimi jadal rivojlanayotgan raqamli transformatsiya sharoitida
boshqaruvning innovatsion yondashuvlarini joriy etishni taqozo etmoqda. Axborot-
kommunikatsiya texnologiyalarining keng joriy qilinishi ta’lim muas
sasalarida tashkil
etilayotgan boshqaruv jarayonlariga ham tubdan yangicha ko‘rinish baxsh etmoqda. Bugungi
kunda ta’lim sifatini oshirish, samarador va shaffof boshqaruvni yo‘lga qo‘yish, resurslardan
oqilona foydalanish, o‘qituvchilarning faoliyatini monitoring qilish hamda muassasa
faoliyatining ochiqligini ta’minlash innovatsion texnologiyalarsiz tasavvur etib bo‘lmaydi.
Raqamli platformalar, sun’iy intellekt asosidagi boshqaruv tizimlari, elektron hujjat
aylanishi, masofaviy tahlil va baholash vositalari ta’lim muassasasi rahbariyatiga tezkor va asosli
qarorlar qabul qilish imkonini bermoqda.
Shu nuqtai nazardan, ta’lim muassasalarini
boshqarishda innovatsion texnologiyalarni tizimli va maqsadli ravishda joriy etish dolzarb ilmiy-
amaliy vazifa sifatida qaralmoqda. Mazkur tadqiqotda boshqaruv jarayonlarida innovatsion
texnologiyalarning tutgan o‘rni, ularning samaradorlikka ta’siri va milliy ta’lim tizimiga mos
integratsiya qilish imkoniyatlari tahlil qilinadi.
ADABIYOTLAR TAHLILI
.
So‘nggi yillarda ta’lim muassasalarida boshqaruv
jarayonlarini raqamlashtirish va innovatsion texnologiyalarni joriy etish bo‘yicha qator ilmiy
izlanishlar olib borilmoqda.
O‘zbekistonlik tadqiqotchilar tomonidan bu borada e’tiborga molik
fikrlar ilgari surilgan. Jumladan, A. Xolboyev boshqaruv tizimini raqamli texnologiyalar bilan
uyg‘unlashtirish orqali samaradorlikni oshirishning nazariy asoslarini bayon etgan. D.
Normurodov innovatsion texnologiyalarning ta’lim muassasalari faoliyatidagi tashkiliy va
metodik jihatlarini chuqur tahlil qilib, ularni amaliyotga tatbiq qilish yo‘llarini taklif etgan.
Shuningdek, Z. Raximova tomonidan olib borilgan tadqiqotlarda elektron boshqaruv,
avtomatlashtirilgan monitoring tizimlari, ta’lim sifatini baholashning raqamli usullari bo‘yicha
milliy tajribalar yoritilgan.
Xorijiy adabiyotlarda ham bu masalaga keng e’tibor qaratilgan.
Xususan, M. Fullan va H. Mintzberg kabi olimlar innovatsion boshqaruvda raqamli
transformatsiyaning roli, rahbarlarning texnologik kompetensiyasi va muassasa ichki
jarayonlarini avtomatlashtirish orqali samaradorlikka erishish haqida ilmiy asoslangan
qarashlarni ilgari surishgan. UNESCO, OECD kabi xalqaro tashkilotlar tomonidan chop etilgan
hisobotlarda esa ta’lim menejmentida sun’iy intellekt, bulutli texnologiyalar va masofaviy
boshqaruv tizimlarining tatbiqi bo‘yicha konseptual tavsiyalar berilgan. Bu adabiyotlar tahlili
shuni ko‘rsatadiki, innovatsion texnologiyalarni boshqaruv jarayonlariga integratsiyalash nafaqat
texnik yechim, balki butun tizimning yondashuv uslublarini yangilashni talab qiladi. Shu bois,
milliy ta’lim tizimida bu boradagi ilmiy yondashuvlar xorijiy tajriba bilan uyg‘unlashgan holda
olib borilishi zarur.
TADQIQOTLAR METODOLOGIYASI. Ushbu tadqiqotning metodologiyasi ta’lim
muassasalarida boshqaruv tizimiga innovatsion texnologiyalarni joriy etish holatini aniqlash,
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
556
mavjud tajribalarni tahlil qilish va takliflar ishlab chiqishga yo‘naltirilgan. Tadqiqotda sifat
(kvalitativ) va miqdoriy (kvantitativ) metodlar uyg‘unlashtirildi. Ma’lumotlarni yig‘ish uchun
so‘rovnoma, yarim strukturali suhbatlar, amaliy kuzatuvlar va hujjatlarni tahlil qilish
metodlaridan foydalanildi. So‘rovnomalar asosan umumiy o‘rta, o‘rta maxsus va oliy ta’lim
muassasalari rahbarlari hamda axborot texnologiyalari bo‘yicha mutaxassislar ishtirokida
o‘tkazildi. Suhbatlar orqali esa innovatsion texnologiyalarni qo‘llashdagi mavjud muammolar,
qaror qabul qilish mexanizmlari va xodimlar malakasining holati o‘rganildi. Kuzatuvlar orqali
ayrim ilg‘or muassasalarda joriy etilgan elektron boshqaruv tizimlarining real ish faoliyati tahlil
qilindi. Shuningdek, xorijiy davlatlarning tajribasi o‘rganilib, ularning milliy sharoitga mos
modellarini ishlab chiqish imkoniyatlari ko‘rib chiqildi. Olingan natijalar asosida tahliliy jadval
va diagrammalar tuzilib, ular asosida ilmiy-amaliy xulosalar chiqarildi. Tadqiqotda tizimli
yondashuv, innovatsion metodlar, muqobillik tahlili va samaradorlik ko‘rsatkichlari baholash
kabi yondashuvlar asos qilib olindi. Bu metodologiya ta’lim menejmentiga innovatsion
texnologiyalarni samarali joriy etishning ilmiy asoslangan yo‘llarini aniqlashga xizmat qildi.
NATIJA VA MUHOKAMA. Tadqiqot natijalari ta’lim muassasalarida innovatsion
texnologiyalarning boshqaruv tizimiga integratsiyalashuvi hali ham izchil va tizimli tus
olmaganini ko‘rsatdi. So‘rovnoma va suhbat natijalariga ko‘ra, aksariyat muassasalarda elektron
hujjat aylanishi, raqamli monitoring tizimlari, onlayn rejalashtirish va hisobot berish vositalari
mavjud bo‘lsa
-
da, ularning salohiyati to‘liq ishga solinmayotgani aniqlangan. Xususan,
texnologik infratuzilmaning yetarli emasligi, kadrlarning malaka darajasi pastligi va raqamli
madaniyatning rivojlanmaganligi boshqaruv samaradorligiga to‘siq bo‘layotgan asosiy omillar
sifatida namoyon bo‘ldi.Ilg‘or muassasalar misolida olib borilgan kuzatuvlar shuni ko‘rsatdiki,
boshqaruv jarayonlariga sun’iy intellekt asosidagi tahliliy tizimlar, elektron baholash
platformalari va avtomatlashtirilgan qaror qabul qilish vositalari joriy etilgan taqdirda, nafaqat
ish samaradorligi oshadi, balki rahbarlarning real vaqt rejimida muhim axborotlar asosida tezkor
harakat qilish imkoniyatlari ham kengayadi. Bu esa boshqaruvda shaffoflik, aniqlik va
natijadorlikni ta’minlaydi.
Muhokamalarda ta’lim menejmentining innovatsion texnologiyalar
bilan uyg‘unlashuvi boshqaruv konsepsiyasini tubdan o‘zgartirayotganini tasdiqladi. Ya’ni,
an’anaviy vertikal boshqaruv o‘rnini ochiq, tarmoq asosida tashkil etilgan, ma’lumotlarga
asoslangan va interaktiv boshqaruv modeli egallamoqda. Bunda innovatsion texnologiyalar faqat
texnik vosita emas, balki qaror qabul qilish, jarayonlarni muvofiqlashtirish va muassasaning
strategik rivojlanishini boshqarishda muhim strategik resurs sifatida namoyon bo‘lmoqda.
Shuningdek, xorijiy tajribalar milliy tizimga mos holda tatbiq etilganida, muassasalarning
raqobatbardoshligi sezilarli darajada oshishini ko‘rsatmoqda.
XULOSA. Olib borilgan tadqiqotlar natijasida aniqlanishicha, ta’lim muassasalarining
boshqaruv tizimiga innovatsion texnologiyalarni joriy etish, ularning samarali faoliyat
yuritishida muhim omil hisoblanadi. Innovatsion texnologiyalar boshqaruvda shaffoflikni
ta’minlash, tezkor qaror qabul qilish, o‘qituvchi va o‘quvchi faoliyatini monitoring qilish,
shuningdek, resurslardan oqilona foydalanish imkonini beradi. Biroq, mavjud holat tahlili shuni
ko‘rsatmoqdaki, ko‘plab muassasalarda bu texnologiyalar yuzaki joriy etilgan yoki umuman
qo‘llanilmayapti.
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
557
Bu esa, asosan, texnik baza yetishmovchiligi, kadrlar malakasining pastligi, tizimlilikning
yo‘qligi va rahbarlar orasida texnologik yondashuvlarga nisbatan sust munosabat bilan
izohlanadi.
Shunga ko‘ra, quyidagi amaliy takliflar ilgari suriladi: birinchidan, ta’lim
muassasalari rahbarlari va menejerlari uchun innovatsion texnologiyalar bo‘yicha maxsus o‘quv
-
trening kurslarini joriy etish zarur; ikkinchidan, muassasalarda raqamli boshqaruv platformalari,
elektron hujjat aylanishi, sun’iy intellekt asosidagi monitoring tizimlari va boshqa raqamli
vositalarni keng joriy etish kerak; uchinchidan, mavjud texnologik infratuzilmani zamonaviy
talablarga mos ravishda takomillashtirish va uzluksiz texn
ik qo‘llab
-quvvatlash xizmatlarini
yo‘lga qo‘yish lozim; to‘rtinchidan, ta’lim muassasalari faoliyatini baholashda innovatsion
yondashuvlar asosida ishlab chiqilgan ko‘rsatkichlar tizimini yaratish va tatbiq etish maqsadga
muvofiq. Bundan tashqari, xorijiy ilg‘or tajribalarni milliy sharoitga moslashtirib, o‘zbek modeli
asosida innovatsion boshqaruv konsepsiyasini ishlab chiqish muhim ilmiy-amaliy vazifa sifatida
qaralishi lozim.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati:
1.
Xolboyev A.
Ta’lim muassasalarini boshqarish asoslari.
–
Toshkent: Fan va texnologiya,
2020.
2.
Normurodov D.
Raqamli texnologiyalar va ta’lim tizimi menejmenti.
–
Toshkent: Ilm ziyo,
2021.
3.
Raximova Z.
Innovatsion boshqaruv va uning ta’limdagi o‘rni.
–
Toshkent: O‘qituvchi,
2019.
4.
Yuldashev M.
Ta’lim menejmenti: nazariya va amaliyot.
–
Samarqand: SamDU nashriyoti,
2022.
5.
Alimov Sh.
Elektron ta’lim tizimlari va boshqaruv texnologiyalari.
–
Toshkent: Fan, 2020.
6.
Turg‘unov D.
Ta’limda innovatsion yondashuvlar va axborot texnologiyalari.
–
Toshkent:
Yangi asr avlodi, 2021.
7.
G‘ulomova N.
Ta’lim muassasalarida strategik boshqaruv mexanizmlari.
–
Termiz: TDPI
nashriyoti, 2022.
8.
Qodirova D.
Zamonaviy ta’lim menejmentida raqamli transformatsiya.
–
Toshkent:
Iqtisodiyot, 2023.
9.
Karimov B.
Pedagogik boshqaruvda innovatsiyalar va muammo yondashuvi.
–
Toshkent:
Ilmiy-fan, 2020.
10.
Usmonova D.
Ta’lim tizimida AKT vositalarining boshqaruvdagi o‘rni.
–
Nukus:
Qoraqalpoq universiteti nashriyoti, 2021.
