2368
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Volume 2 Issue 4
DUNYO MIQYOSIDA AHOLINI JISMONIY TARBIYAGA JALB ETISHGA
QARATILGAN FAOLIYAT TURLARI
Elboyeva Umida
umidaelboyeva6@gmail.com
Mirzo Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy universiteti Jismoniy tarbiya va sport menejmenti,
sport tadbirlarini tashkil etish va boshqarish yo’nalishi Magistranti.
https://doi.org/10.5281/zenodo.15332674
Annotatsiya.
Ushbu maqolada dunyo miqyosida aholini jismoniy tarbiyaga jalb etishga
qaratilgan turli faoliyat turlari, dasturlar va strategiyalar tahlil qilinadi. Jismoniy tarbiya
faolligi jamiyatning sog‘lomligini oshirish, kasalliklarning oldini olish va ijtimoiy farovonlikni
ta'minlashda muhim rol o‘ynaydi. Maqolada AQSh, Buyuk Britaniya, Xitoy va Kanadadagi
muvaffaqiyatli dasturlar, jismoniy mashqlar va sport musobaqalari kabi faoliyat turlari taqdim
etiladi. Shuningdek, aholini jismoniy tarbiyaga jalb etishning samarali yondashuvlari, metodlar
va infratuzilma rivojlanishi muhokama qilinadi. Maqola jismoniy tarbiya va sportni jamiyatda
keng targ‘ib qilishga qaratilgan ilmiy va amaliy yondashuvlarni o‘rganishga xizmat qiladi.
Kalit so‘zlar:
Jismoniy tarbiya, Aholi, Jismoniy faollik, Samarali dasturlar, Sport,
Jamiyat, Sog‘lom turmush tarzi, Faoliyat turlari, Sog‘liqni saqlash, Infratuzilma, Ommaviy
sport, Global strategiyalar, Fitnes, Sport musobaqalari, Tashkiliy faoliyat.
ACTIVITIES AIMING TO INVOLVE THE POPULATION IN PHYSICAL EDUCATION
WORLDWIDE
Abstract.
This article analyzes various activities, programs and strategies aimed at
attracting the population to physical education worldwide. Physical education activity plays an
important role in improving the health of society, preventing diseases and ensuring social well-
being. The article presents successful programs, activities such as physical exercises and sports
competitions in the USA, Great Britain, China and Canada. It also discusses effective
approaches, methods and infrastructure development for attracting the population to physical
education. The article serves to study scientific and practical approaches aimed at widely
promoting physical education and sports in society.
Keywords:
Physical education, Population, Physical activity, Effective programs, Sports,
Society, Healthy lifestyle, Activities, Health, Infrastructure, Mass sports, Global strategies,
Fitness, Sports competitions, Organizational activities.
ВИДЫ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ, НАПРАВЛЕННЫЕ НА ВОВЛЕЧЕНИЕ НАСЕЛЕНИЯ В
ФИЗИЧЕСКОЕ ВОСПИТАНИЕ ВО ВСЕМ МИРЕ
Аннотация.
В статье анализируются различные мероприятия, программы и
стратегии, направленные на вовлечение населения в занятия физической культурой во
2369
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Volume 2 Issue 4
всем мире. Занятия физической культурой играют важную роль в укреплении здоровья
общества, профилактике заболеваний и обеспечении социального благополучия. В статье
представлены успешные программы, мероприятия, такие как физические упражнения и
спортивные соревнования в США, Великобритании, Китае и Канаде. Также будут
обсуждаться эффективные подходы, методы и развитие инфраструктуры для
вовлечения населения в занятия физической культурой. Статья посвящена исследованию
научных и практических подходов, направленных на популяризацию физической культуры
и спорта в обществе.
Ключевые слова:
Физическое воспитание, Население, Физическая активность,
Эффективные программы, Спорт, Общество, Здоровый образ жизни, Виды
деятельности, Здравоохранение, Инфраструктура, Массовый спорт, Глобальные
стратегии, Фитнес, Спортивные соревнования, Организационная деятельность.
Jismoniy tarbiya va sport faoliyati nafaqat sportchilar uchun, balki jamiyatning barcha
qatlamlari uchun muhim ahamiyatga ega. Bugungi kunda aholini jismoniy tarbiyaga jalb etishga
qaratilgan har qanday faoliyat jamiyatning umumiy sog‘ligini yaxshilash, kasalliklarning oldini
olish va ijtimoiy farovonlikni oshirishga xizmat qiladi. Har bir mamlakatda jismoniy tarbiyani
targ‘ib qilishga qaratilgan turli xil dasturlar, strategiyalar va faoliyat turlari mavjud. Maqolada
dunyo miqyosida aholini jismoniy tarbiyaga jalb etish uchun qo‘llaniladigan faoliyat turlari,
dasturlar va metodlar tahlil qilinadi.
Aholini jismoniy tarbiyaga jalb etishning global ahamiyati
Jismoniy tarbiya, insonning jismoniy va ruhiy holatini yaxshilashda, kasalliklarning
oldini olishda, umr davomiyligini uzaytirishda muhim rol o‘ynaydi. Bugungi kunda global
miqyosda ko‘plab davlatlar aholini jismoniy tarbiyaga jalb etish orqali nafaqat sog‘liqni saqlash,
balki ijtimoiy barqarorlikni ta’minlashga ham qaratilgan kompleks dasturlarni amalga
oshirmoqdalar.
Boshqa sohalarda bo‘lgani kabi, jismoniy tarbiya sohasida ham bir qator muammolar
mavjud, jumladan, jismoniy faoliyatga bo‘lgan qiziqishning pasayishi, kasalliklarning keng
tarqalishi, shuningdek, o‘quvchilarning, o‘qituvchilarning va jamiyatning bu boradagi bilim
darajasining pastligi. Shu sababli, jismoniy tarbiya faoliyatini targ‘ib qilish va unga jalb qilish
global ahamiyatga ega.
Aholini jismoniy tarbiyaga jalb etish bo‘yicha muvaffaqiyatli dasturlar va strategiyalar
Dunyo miqyosida jismoniy tarbiyani rivojlantirishga qaratilgan bir qancha muvaffaqiyatli
dasturlar va strategiyalar mavjud. Ulardan ba’zilari quyidagi kabi ko‘rsatilishi mumkin:
2370
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Volume 2 Issue 4
“Let’s Move!” (AQSh) AQShda birinchi xonim Michelle Obama tomonidan taqdim
etilgan “Let’s Move!” tashabbusi 2009 yilda boshlangan va bu dastur jismoniy tarbiya va
sog‘lom ovqatlanishning ahamiyatini targ‘ib qilishni maqsad qilgan. Ushbu dasturda maktablar,
oilalar va jamoat tashkilotlari birgalikda ishlab, jismoniy faollikni oshirishga qaratilgan o‘yinlar,
mashqlar va sport musobaqalarini tashkil qilishgan.
“Active 10” (Buyuk Britaniya) Buyuk Britaniyada jismoniy faollikni oshirishga
qaratilgan "Active 10" dasturi o‘zining oddiy va samarali yondashuvi bilan mashhur. Dasturda,
har kuni 10 daqiqa davomida o‘rtacha jismoniy faollikni amalga oshirishni targ‘ib qilishga
qaratilgan. Bu oddiy, ammo samarali usul orqali aholi orasida faollikni oshirishga muvaffaq
bo‘lishdi.
“Sport for All” (Xitoy) Xitoyda sog‘lom turmush tarzini targ‘ib qilishga qaratilgan davlat
dasturlari mavjud bo‘lib, “Sport for All” harakatining maqsadi jismoniy tarbiyani keng
jamoatchilikka, xususan, yoshlar va keksa fuqarolarga etkazishdir. Xitoyda sport musobaqalarini
o‘tkazish, ommaviy sportni rivojlantirish va aholini jismoniy faollikka jalb qilish doimiy
ravishda amalga oshirilmoqda.
“Active School” (Kanada) Kanadadagi “Active School” dasturi maktablarda jismoniy
faollikni oshirishga qaratilgan. Bu dasturda o‘quvchilarning darslardan tashqari sportga bo‘lgan
qiziqishini oshirish uchun jismoniy mashg‘ulotlar, to‘garaklar va musobaqalar tashkil etiladi.
Jismoniy tarbiyaning turli faoliyat turlari
Aholini jismoniy tarbiyaga jalb etish uchun dunyo bo‘ylab qo‘llaniladigan faoliyat turlari
quyidagi tarzda guruhlanishi mumkin:
Maktablar va oliy ta'lim muassasalarida jismoniy tarbiya
Maktablarda jismoniy tarbiya darslari va sport turlari orqali yoshlar orasida jismoniy
faollikni oshirishga qaratilgan ko‘plab dasturlar mavjud. Bu dasturlar orqali o‘quvchilarning
nafaqat jismoniy, balki ijtimoiy qobiliyatlari ham rivojlanadi. Oliy ta'lim muassasalarida esa
talabalar orasida sport musobaqalari va klublar tashkil etiladi.
Jismoniy mashqlar va fitnes dasturlari
Jismoniy tarbiyaning yana bir turi – fitnes va jismoniy mashqlar. Bugungi kunda jismoniy
mashqlar, aerobika, yoga, pilates, sport zalida mashqlar kabi faoliyat turlari jamiyatda keng
tarqalgan. Bu mashqlar o‘z-o‘zidan jismoniy holatni yaxshilash, mushaklarni kuchaytirish va
stressni kamaytirish uchun samarali vosita hisoblanadi.
Yugurish, velosipedda yurish va sayr qilish
Dunyo bo‘yicha ko‘plab jamoat joylarida yugurish yo‘laklari va velosipedda yurish uchun
yo‘llar tashkil etilgan. Bu faoliyatlar keng jamoatchilikka jismoniy faollikni oshirish
imkoniyatini yaratadi.
2371
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Volume 2 Issue 4
Sport musobaqalari va tadbirlar
Xalqaro va mahalliy sport musobaqalari va festival tadbirlari, shuningdek, ochiq havoda
o‘tkaziladigan sport musobaqalari jismoniy faollikni oshirishda katta rol o‘ynaydi. Sport
tadbirlari yoshlarni jismoniy faollikka rag‘batlantirishga xizmat qiladi.
Aholini jismoniy tarbiyaga jalb etishga qaratilgan samarali yondashuvlar
Aholini jismoniy tarbiyaga jalb etish samarali bo‘lishi uchun quyidagi yondashuvlar
qo‘llanilishi kerak:
Ma'lumot tarqatish va ta'lim
Jismoniy tarbiya va sportning ahamiyati haqida jamoatchilikka keng ma'lumot berish. Bu,
xususan, sog‘liqni saqlash masalalarida, shuningdek, jismoniy faollikni oshirishda muhimdir.
Infratuzilmani rivojlantirish
Jismoniy faoliyat uchun qulay sharoitlar yaratish, ya'ni sport inshootlarini qurish, mashq
qilish uchun joylarni ko‘paytirish va sayr qilish yo‘laklarini yaratish.
Sog‘lom turmush tarzini targ‘ib qilish
Ommaviy axborot vositalari va ijtimoiy tarmoqlar orqali sog‘lom turmush tarzini targ‘ib
qilish va aholini jismoniy faollikka jalb qilish.
Xulosa
Dunyo miqyosida aholini jismoniy tarbiyaga jalb etishga qaratilgan faoliyat turlari turlicha
bo‘lishi mumkin, ammo bularning barchasi aholi sog‘ligini yaxshilash va ijtimoiy farovonlikni
oshirishga qaratilgan.
Muvaffaqiyatli dasturlar va yondashuvlar orqali jismoniy faollikni targ‘ib qilish, jismoniy
tarbiya sohasini rivojlantirishga yordam beradi. O‘zbekistonda ham jismoniy tarbiya va sportni
rivojlantirishga alohida e'tibor qaratilishi kerak, chunki bu nafaqat sog‘lom jamiyat barpo
etishga, balki xalqning farovonligini oshirishga xizmat qiladi.
REFERENCES
1.
Abduqahhorov, F. (2020). Aholini jismoniy tarbiyaga jalb etishning samarali metodlari.
Toshkent: O‘zbekiston Respublikasi Ta'lim vazirligi.
2.
Davronov, S. (2018). Sport faoliyati va uning jismoniy tarbiya sohasidagi roli. Toshkent:
O‘zbekiston pedagogika nashriyoti.
3.
G‘ulomov, N. (2021). Jismoniy tarbiya va sog‘lom turmush tarzini targ‘ib qilish.
Toshkent: O‘zbekiston xalqaro ilmiy nashriyoti.
4.
Karimov, R. (2019). Jismoniy faollik va uning jamiyatdagi ijtimoiy roli. Toshkent:
O‘zbekiston davlat nashriyoti.
2372
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Volume 2 Issue 4
5.
Mavlonov, A. (2020). Jismoniy tarbiya va sportni rivojlantirishda innovatsiyalar.
Toshkent: Fan va ta'lim nashriyoti.
6.
Qodirov, D. (2021). Jismoniy tarbiyaning global ahamiyati va o‘zgarishlar. Toshkent:
O‘zbekiston ilmiy-nashriyot jamiyati.
