2025
JANUARY
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 2
|
ISSUE 1
136
YORLIQ (MARKIROVKA) TUSHUNCHASI, UNING VAZIFALARI VA MAQSADI
Babayev Nasim
Samarqand iqtisodiyot va servis instituti
“Marketing” kafedrasi dotsenti, i.f.n.
Narzullayev Muzaffar
Samarqand iqtisodiyot va servis institute
https://doi.org/10.5281/zenodo.14626560
Annotatsiya. Yorliq (markirovka) mahsulot va tovarlar haqida ma‘lumotlarni
iste‘molchilarga etkazuvchi muhim vosita hisoblanadi. Ushbu maqolada yorliq tushunchasi, uning
turlari, vazifalari va maqsadlari batafsil tahlil qilinadi. Yorliqning xalqaro savdo, logistika va
marketingdagi o‘rni hamda uning iste‘molchi qarorlariga ta‘siri ko‘rib chiqiladi. Shuningdek,
yorliqning huquqiy va ekologik talablarni bajarishda tutgan roli haqida ma‘lumotlar beriladi.
Kalit so‘zlar: yorliq, markirovka, mahsulot belgilari, xalqaro savdo, logistika, marketing.
КОНЦЕПЦИЯ МАРКИРОВКИ, ЕЕ ФУНКЦИИ И НАЗНАЧЕНИЕ
Аннотация. Маркировка — это важный инструмент, который передает
информацию о продуктах и товарах потребителям. В данной статье подробно
рассматриваются понятие маркировки, ее виды, функции и цели. Также обсуждается роль
маркировки в международной торговле, логистике и маркетинге, а также ее влияние на
решения потребителей. Особое внимание уделено правовым и экологическим требованиям
к маркировке.
Ключевые слова: маркировка, ярлык, товарные знаки, международная торговля,
логистика, маркетинг.
THE CONCEPT OF LABELING, ITS FUNCTIONS AND PURPOSE
Abstract. Labeling is an essential tool that conveys information about products and goods
to consumers. This article provides a detailed analysis of the concept of labeling, its types,
functions, and objectives. The role of labeling in international trade, logistics, and marketing, as
well as its impact on consumer decisions, is discussed. Additionally, the article highlights the role
of labeling in meeting legal and environmental requirements.
Keywords: labeling, marking, product labels, international trade, logistics, marketing.
Yorliq (Markirovka) tushunchasi
Yorliq (markirovka) – bu mahsulot yoki tovar haqida ma‘lumot beruvchi belgilar, yozuvlar
yoki grafik elementlar majmuasidir. Yorliq mahsulotning qayerda ishlab chiqarilganligi, tarkibi,
2025
JANUARY
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 2
|
ISSUE 1
137
saqlash shartlari, foydalanish bo‘yicha ko‘rsatmalar va boshqa muhim ma‘lumotlarni o‘z ichiga
oladi.
Yorliqning asosiy elementlari quyidagilardan iborat:
1.
Mahsulot nomi va brendi:
Iste‘molchilarni mahsulotni tanib olishini ta‘minlaydi.
2.
Ishlab chiqaruvchi haqida ma‘lumot:
Kompaniya nomi, manzili va aloqa ma‘lumotlari.
3.
Mahsulot tarkibi:
Tabiiy, kimyoviy yoki texnologik tarkib.
4.
Foydalanish muddati va shartlari:
Mahsulotning qachon va qanday sharoitda
foydalanilishi mumkinligini ko‘rsatadi.
5.
Ekologik belgilash:
Atrof-muhit talablariga javob berishini tasdiqlovchi belgilar.
Yorliqning vazifalari
1.
Axborot berish:
Mahsulot haqida zarur ma‘lumotlarni iste‘molchilarga yetkazadi.
2.
Aniqlash va identifikatsiya qilish:
Mahsulotni boshqa tovarlardan farqlash imkonini
beradi.
3.
Huquqiy talablarni bajarish:
Yorliq orqali mahsulot standartlarga va qonuniy talablariga
javob berishini ko‘rsatadi.
4.
Marketing vazifasi:
Yorliq iste‘molchilarning e‘tiborini jalb qiladi va brendni reklama
qiladi.
5.
Xavfsizlikni ta‘minlash:
Mahsulotdan xavfsiz foydalanish bo‘yicha ko‘rsatmalar beradi.
Yorliqning maqsadi
Yorliqning asosiy maqsadlari quyidagilardan iborat:
1.
Mahsulotning sifatini kafolatlash:
Yorliq orqali mahsulotning sifati va xavfsizligi
tasdiqlanadi.
2.
Iste‘molchilarni himoya qilish:
Foydalanuvchilarga mahsulot haqida to‘liq va ishonchli
ma‘lumot taqdim etish.
3.
Xalqaro savdoni qo‘llab-quvvatlash:
Turli mamlakatlarda mahsulotlarni to‘g‘ri
sertifikatlash va eksport qilish imkonini beradi.
4.
Brend imidjini mustahkamlash:
Yorliq mahsulotning imidjini yaxshilaydi va
iste‘molchilar ishonchini oshiradi.
5.
Atrof-muhitni muhofaza qilish:
Ekologik yorliqlar orqali iste‘molchilarni ekologik
mahsulotlar tanlashga rag‘batlantirish.
Yorliqning turlari
1.
Informatsion yorliq:
Faqat axborot berishga qaratilgan yorliqlar (masalan, saqlash
muddati).
2025
JANUARY
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 2
|
ISSUE 1
138
2.
Reklama yorliqlari:
Mahsulotning marketing va savdo maqsadlariga xizmat qiluvchi
yorliqlar.
3.
Maxsus yorliqlar:
Mahsulot xavfsizligi yoki ekologik talablarga mosligini tasdiqlovchi
belgilar.
4.
Ombor va logistika yorliqlari:
Tovarlarni tashish va saqlash bo‘yicha ma‘lumotlarni o‘z
ichiga oladi.
Xulosa
Yorliq (markirovka) mahsulotlar va tovarlarning sifatini ta‘minlashda, iste‘molchilarga
zarur ma‘lumotlarni taqdim etishda va savdo jarayonlarining samaradorligini oshirishda muhim
rol o‘ynaydi. Yorliqning to‘g‘ri va zamonaviy talablar asosida rasmiylashtirilishi xalqaro savdo va
ekologik standartlarga javob berish uchun zarur. Yorliq nafaqat huquqiy va marketing vositasi,
balki iste‘molchilar uchun ishonchli axborot manbai sifatida ham ahamiyatga ega.
REFERENCES
1.
Kotler, P., & Keller, K. L. (2016).
Marketing Management.
Pearson Education.
2.
Soloman, M. R. (2020).
Consumer Behavior: Buying, Having, and Being.
Pearson
Education.
3.
International Organization for Standardization (ISO) Standards: https://www.iso.org.
4.
World Trade Organization (WTO) Guidelines: https://www.wto.org.
5.
Environmental Labeling Initiatives - UNEP: https://www.unep.org.
6.
GOST Marking Standards (CIS countries): https://www.gost.ru.
7.
European Union Labeling Regulations: https://ec.europa.eu.
8.
Federal Trade Commission (FTC) Guidelines on Labeling: https://www.ftc.gov.
