ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
952
QARAQALPAQ ELINIŃ PIDAYÍSÍ
MAQSETDULLA KAMALOV
Xojabaeva Mavlyuda Salamat qızı
Ózbekstan mámleketlik konservatoriyasıNókis filialı “Ulıwma kásiplik hám
social gumanitar pánleri” kafedrasıMuzıkatanıw bólimi 3
-kurs student.
Kamalova Gúlmaryam
Ilimiy basshı.
https://doi.org/10.5281/zenodo.15706238
Annotaciya.
Bul maqalada tanıqlı ustaz, dirijor, muzıka iyesi, xalıq saz ásbaplarınıń
xalqımız arasında jańrawında, óz úlesin qosıp kiyatırǵan Maqsetdulla Kamalov ómir jolı hám
dóretiwshiligi haqqında maǵluwmat beriledi.
Tayanısh sózler:
muzıka, rayon, kórik tańlawlar, oqıwshılar, shágirt, ustaz.
ПРЕДАННЫЙ КАРАКАЛПАКСКОМУ НАРОДУ
МАКСЕТДУЛЛА КАМАЛОВ
Аннотация.
В этой статье рассказывается о жизни Максетдулла Камалова,
известного мастера, дирижера, музыканта, внесшего свой вклад в развитие народных
музыкальных инструментов в нашей стране.
Ключевые слова:
Музыка, районы, конкурсы, ученики, учительница.
A DEVOTEE OF THE PEOPLE OF KARAKALPAKSTAN
MAQSETDULLA KAMALOV
Annotation.
This article provides information about the life and work of Maqsetdulla
Kamalov, a renowned teacher, conductor, musician, and contributor to the resonance of folk
instruments among our people.
Key words:
music, district, competitions, students, student, teacher.
Qaraqalpaqstanǵa xızmet kórsetken artist, pedagog, sazende, dirijor, óz kásibiniń
mamanı, pidáyi insan Maqsetdulla Kamalov 1945
-
jılı 27
-
fevralda Taxtakópir rayonında, ziyalılar
shańaraǵında dúnyaǵa keledi.
M.Kamalov 5 jasında anasınan ayrılsada ákesi oǵan jaqsı tálim tárbiya bergen. Ulıwma
bilim beriw mektebinde
oqıp 1960
-
1964 jıllar aralıǵında Nókis muzıkalı
-
xoreografiyalıq
uchilishesiniń xalıq sazları bóliminde bilim alıp júrgen waqıtlarında Ózbekstan hám
Qaraqalpaqstanǵa xizmet kórsetken kórkem óner ǵayratkeri A.Sultanovtan dirijyorlıq sırların da
úyrenedi. Ayrıqsha oqıǵanlıǵı sebepli ol 1962
-1963-
jılları Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq
mámleketlik filarmoniyasiniń xalıq sazları orkestrine sazende sıpatında jumısqa mirát etiledi
hám óziniń dáslepki miynet jolın baslaydı.
1964-
1968 jıllar aralıǵında Murmansk qalasında áskeriy xizmette boladı hám ol jerde de
waqtın biykar ótkermesten orkestr jámáátinde balalayka saz ásbabında sazende bolıp
koncertlerge qatnasadı. M.Kamalov 1968
-
jıldan baslap qánigeler jetispegenligi sebepli Nókis
muzıkalı
-
xoreografiyalıq uchilishesiniń xalıq sazları bóliminde prima, qashqar rubabı, awǵan
rubabı, duwtar bas saz ásbapları boyınsha shákirt tayarlap, oqıtıwshı bolıp óz iskerligin dawam
ettiredi.
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
953
Sonıń menen birge usı oqıw dárgayiniń studentler xalıq sazları orkestrin keńnen
rawajlandırıp, kóplegen qaraqalpaq xalıq namaların, shet el, rus, ózbek, qaraqalpaq
kompozitorlarınıń shıǵarmalarin orkestr ushın ásbaplastırıp, repertuarin keńeytip, dirijyor
sıpatında da jumıs isleydi. Kórkem óner bilim jurtiniń orkestrin Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq
mámleketlik
filarmoniyasi
orkestriniń
atqarıw
dárejesine
kóterip
Qaraqalpaqstan
Respublikasinda jáne bir kúshli orkestr jámáátin shólkemlestirip onıń quramın 80 sazendege
jetkeredi. Orkestr menen jumıs islewge degen qiziǵiwshiliǵi artip sol jıllari Nókis mám
leketlik
T.G.Shevchenko atındaǵı pedagogikalıq institutında «Pedagogika» fakultetinıń xalıq sazları
orkestrin dúzedi hám bul orkestr jámááti menen respublikamızda ótkerilgen koncertlerge
qatnasıp xalqımız ishinde keńnen tanılıp baslaydi.
Tashkent qalasında, Xorezmde bolıp ótken hápteliklerge orkestr menen qosıq
atqarıwshıların tayarlap, qatnasıp, barǵan jerlerinen jańa shıǵarmalar alıp kelip orkestr
repertuarin ele de bayıtadı. Sonıń menen birge Qaraqalpaqstanda qashqar rubabi, prima saz
ásbaplari klaslarına tiykar salıp, óziniń shákirtlerin kórik tańlawlarǵa tayarlap sıylı orınlardı
iyelewge de erisedi.
M.Kamalov
1973-1978-
jıllari
M.Ashrafiy
atındaǵı
Tashkent
mámleketlik
konservatoriyasiniń xalıq sazları bólimin sirttan oqıp atqarıwshı, orkestr dirijyorı hám oqıtıwshı
qánigeliklerine iye boladı. Bes jıl dawamında konservatoriya professorlari A.I.Petrosyans hám
M.Nasimovlardan dirijyorlıq qánigeliginiń sırların tereń úyrenedi.
1977-
jıldan baslap Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik filarmoniyasiniń kórkemlik
jaqtan basshısı bolıp isleydi.
1980-
jılı Qaraqalpaqstan mámleketlik radio hám televideniyesiniń xalıq sazları orkestrine
kórkemlik jaqtan basshı hám bas dirijyor bolıp tayınlanadı. Bul jerde miynet jolın baslaǵan
waqtında xalıq sazları orkestriniń quramı 40 adamnan ibarat bolǵan bolsa, 1983
-
jılǵa shekem
orkestr quramın 60 sazendege jetkeredi. Orkestr jámááti menen Ózbekstan, Tatarstan,
Bashqurtstan, Qazaqstan, Azerbayjan hám taǵı basqa respublikalarda ótkerilgen mádeniyat
kúnlerinde qatnasadı hám úlken tabıslarǵa erisedi. Islegen miynetleri ushın Ózbekstan
Respublikasi tárepinen bir neshe «Húrmet jarliq»ları, 1983
-
jılı «Ózbekstan xalıq bilimlendiriw
aǵlası» kókirek belgisi, 1988
-
jılı «Qaraqalpaqstanǵa xizmet kórsetken artist» ataǵı menen
sıylıqlandı.
M.Kamalov 1982-1985-
jılları R.Glier atındaǵı 1
-
sanlı balalar muzıka mektebi direktorı,
al, 1985-1999-
jıllar aralıǵında J.Shamuratov atındaǵı Nókis mámleketlik kórkem óner uchilishesi
direktorı lawazımlarında óz iskerligin dawam ettiredi. Bilim dargayınıń jańa imaratın saldıradı,
materiallıq bazasın rawajlandiradi, saz ásbaplar menen tolıqtıradı, qánigeleri jetilistirip shiǵiwda
ayanbay miynet etedi. Islegen iygilikli miynetleriniń jáne biri, bul umıtılıp baratırǵan
xalqımızdıń milliy miyrasın ele de rawajlandırıw hám propagandalaw maqsetinde dáslep 1991
-
jılı Esjan baqsı atındaǵı balalar muzıka mektebinde, soń 1992
-
jılı kórkem óner bilim jurtinda
«Milliy muzıka» bólimin ashiwǵa miyassar boladı. Respublikamizdaǵi belgili Genjebay
Tilewmuratov, Turǵanbay Qurbanov, Kárimbay Tnıbayev, Jaqsılıq Sirimbetov Tilepbay
Qoshqarov, Ǵayratdin Ótemuratov siyaqlı baqsı, jıraw, sazendelerdı jumısqa mirát etip, kóplegen
shákirtlerdi, ásirese qız baqsılardı jetilistirip házirgi kúnde olar mıńnan asıp óz jemislerin berip
atır desek asira aytqan bolmaymız.
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 6 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
954
Qaraqalpaq radio hám televideniyesiniń altın fondin tek ǵana orkestr atqarıwındaǵı
shıǵarmalar menen emes al, jas jıraw, baqsı, sazendelerdıń atqarǵan dástan hám namaları menen
de bayitti.
M.Kamalovtiń shákirtleri qatarınan Ózbekstan hám Qaraqalpaqstan kórkem óner
ǵayratkeri, Berdaq atındaǵı mámleketlik siyliǵiniń laureati, kompozitor, dirijyor, professor
Qurbanbay Zaretdinov, Ózbekstan xalıq baqsısı Ǵayratdin Ótemuratov, Zaripbay Xalmuratov,
Qalbay Matchanov, Qidirbay Reypnazarov, Jalǵasbay Jumamuratov, Berdimurat Ótemuratov,
Qidirbay Dosaxov, Madina Kabijanova, Bazarbay Yerniyazov, Bayram Bekmuratov, Orınbay
Jumaniyazov, Nesipbay Alekeyevler orın alǵan.
M.Kamalov 1999-2001-
jılları Qaraqalpaqstan Respublikasi «Úlketanıw» muzeyi
direktori lawazımında islep, kórgizbeler shólkemlestirip xalqımızdıń mádeniy hám ruwxıy
tárepten rawajlaniwina úles qostı. M.Kamalov 2001
-
jılı 19
-
oktyabrde dúnyadan ótedi.
Ómiriniń sońǵı kúnlerine shekem jumıs islep, qaraqalpaq kórkem óneri tariyxında óz
miynetleri hám jaratqan mektebi menen iz qaldırǵan Maqsetdulla Kamalov hámiyshe ádiwli áke,
sazende, úlken ustaz, belgili dirijyor, jámiyet iskeri bolıp yadımızda qaladı.
Paydalanılǵan ádebiyatlar:
1.
Kamalova G. JAMIL CHARSHEMOVTÍŃ “POPURRI” SHÍǴARMASÍNÍŃ
ÓZGESHELIGI //Вестник
музыки
и
искусства
.
–
2024.
–
Т
. 1.
–
№. 4. –
С
. 52-57.
2.
Kamalova.
G.
&Xojabaeva.
M.
(2025).
ShARAPADDIN
PAXRATDINOVDÓRETIWSHILGINDE “GÚLDÁSTE” QOSÍǴÍ ОБРАЗОВАНИЕ
НАУКА
И
ИННОВАЦИОННЫЕ
ИДЕИ
В
МИРЕ
|
Выпуск
журнала
№
-61|
Часть
-2
3.
Kamalova G. Xojabaeva Mavlyuda Salamat qızı KÁSIBIMNEN KAMAL TAPTÍM
4.
2025 ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В МИРЕ| Выпуск
журнала
5.
Kamalova, G., & Dauletbaeva, G. (2024). DUWTAR SAZ ÁSBABÍN
ZAMANAGÓYLESTIRIWDIŃ ÁHMIYETI. Вестник музыки и искусства, 1(4), 89–
94. извлечено от https://science.uzdknf.uz/index.php/science/article/view/231
6.
Kamalova G. QÁLEMI ÓTKIR KOMPOZITOR (D. Djańabaeva dóretiwshilik jolı)
//Вестник музыки и искусства. –
2023.
–
Т. 1. –
№. 2.
