МЕДИЦИНА, ПЕДАГОГИКА И ТЕХНОЛОГИЯ:
ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА
Researchbib Impact factor: 13.14/2024
SJIF 2024 = 5.444
Том 3, Выпуск 05, Мая
233
https://universalpublishings.com
MUAMMOLI TA'LIM TEXNOLOGIYALARI ASOSIDA TIBBIYOT
TEXNIKUMI TALABALARINING MUSTAQIL BILISH FAOLLIGINI
RIVOJLANTIRISHNING DIDAKTIK IMKONIYATLARI
Malikova Umida Rustamovna
Siyob Abu ali ibn Sino nomidagi Jamoat salomatligi texnikumi
Abdunazarova Yulduz Ravshanovna
Samarqand qurilish kolleji maxsus fan o‘qituvchisi
DIDACTIC OPPORTUNITIES FOR THE DEVELOPMENT OF
INDEPENDENT COGNITIVE ACTIVITY OF STUDENTS OF MEDICAL
TECHNOLOGIES BASED ON PROBLEM-BASED EDUCATIONAL
TECHNOLOGIES.
Malikova Umida Rustamovna
Siyob College of Public Health
named after Abu Ali ibn Sino teacher
Abdunazarova Yulduz Ravshanovna
Special subject teacher at Samarkand Construction College
Annotatsiya:
Ushbu ilmiy maqolada muammoli ta'lim texnologiyalarining
tibbiyot texnikumi talabalarini mustaqil bilish faolligini rivojlantirishdagi didaktik
imkoniyatlari tahlil qilinadi. Muammoli ta'lim usullari talabalarga muammolarni hal
qilish jarayonida faol ishtirok etish imkonini beradi, bu esa ularning fikrlash
qobiliyatini, ijodkorligini va hamkorlik ko'nikmalarini rivojlantiradi.
Maqolada muammoli ta'lim texnologiyalarining asosiy elementlari, mustaqil
bilish faolligini rivojlantirishdagi ahamiyati va didaktik imkoniyatlari batafsil ko'rib
chiqiladi. O'qituvchilar ushbu metodlarni amaliyotga tatbiq etish orqali ta'lim
jarayonini yanada samarali va qiziqarli qilishlari mumkin. Maqola, talabalarning
mustaqil o'rganish ko'nikmalarini oshirish va ta'lim sifatini yaxshilashga qaratilgan
tavsiyalarni o'z ichiga oladi.
МЕДИЦИНА, ПЕДАГОГИКА И ТЕХНОЛОГИЯ:
ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА
Researchbib Impact factor: 13.14/2024
SJIF 2024 = 5.444
Том 3, Выпуск 05, Мая
234
https://universalpublishings.com
Аннотация:
В научной статье анализируется дидактический потенциал
технологий проблемного обучения в развитии самостоятельной познавательной
деятельности
студентов
медицинского
вуза.
Методы
проблемно-
ориентированного обучения позволяют учащимся активно участвовать в
процессе решения проблем, что развивает их мыслительные способности,
креативность и навыки совместной работы.
В статье подробно рассматриваются основные элементы технологий
проблемного обучения, их значение в развитии самостоятельной познавательной
деятельности и их дидактические возможности. Преподаватели могут сделать
процесс обучения более эффективным и интересным, применяя эти методы на
практике. В статье даны рекомендации, направленные на повышение навыков
самостоятельного обучения студентов и улучшение качества образования.
Abstract:
This scientific article analyzes the didactic potential of problem-
based learning technologies in developing independent cognitive activity of medical
college students. Problem-based learning methods allow students to actively
participate in the problem-solving process, which develops their thinking, creativity,
and cooperation skills.
The article examines in detail the main elements of problem-based learning
technologies, their importance in developing independent cognitive activity, and their
didactic potential. Teachers can make the educational process more effective and
interesting by implementing these methods in practice. The article contains
recommendations aimed at improving students' independent learning skills and
improving the quality of education.
Kalit so'zlar:
muammoli ta'lim texnologiyalari, boshlang'ich sinf, mustaqil
bilish faolligi, didaktik imkoniyatlar, fikrlash qobiliyati, ijodkorlik, hamkorlik, o'qitish
metodlari, ta'lim jarayoni,o'z-o'zini baholash
Ключевые
слова:
проблемные
образовательные
технологии,
начальный класс, самостоятельная познавательная деятельность, дидактические
возможности, мыслительные способности, креативность, сотрудничество,
методы обучения, учебный процесс, самооценка.
Keywords:
problem-based learning technologies, primary school,
independent cognitive activity, didactic opportunities, thinking skills, creativity,
cooperation, teaching methods, educational process, self-assessment.
МЕДИЦИНА, ПЕДАГОГИКА И ТЕХНОЛОГИЯ:
ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА
Researchbib Impact factor: 13.14/2024
SJIF 2024 = 5.444
Том 3, Выпуск 05, Мая
235
https://universalpublishings.com
Kirish: Muammoli ta'lim texnologiyalari zamonaviy ta'lim jarayonida
talabalarning mustaqil fikrlash va muammolarni hal qilish qobiliyatlarini
rivojlantirishda muhim rol o'ynaydi.[1] Ushbu metodlar talabalarga nafaqat bilimlarni
egallash, balki o'z fikrlarini mustaqil ravishda ifodalash imkonini beradi. Tibbiyot
texnikumi talabalari uchun bu jarayon ayniqsa muhimdir, chunki ularning ta'lim
asoslari va o'z-o'zini o'rganish ko'nikmalari shu davrda shakllanadi.[2]
Muammoli ta'lim texnologiyalari orqali talabalar real hayotdagi muammolarni
hal qilishda ishtirok etadilar, bu esa ularning motivatsiyasini oshiradi va ta'limga
bo'lgan
qiziqishini
kuchaytiradi.[3]
Ushbu
maqolada
muammoli
ta'lim
texnologiyalarining
texnikum
talabalarining
mustaqil
bilish
faolligini
rivojlantirishdagi didaktik imkoniyatlari tahlil qilinadi. Talabalarning fikrlash
qobiliyatlarini, ijodkorligini va hamkorlik ko'nikmalarini rivojlantirishda ushbu
metodlarning ahamiyati ko'rsatib beriladi.[4]
Maqolaning maqsadi — muammoli ta'lim texnologiyalarining ta'lim
jarayonidagi o'rnini aniqlash va o'qituvchilarga bu metodlarni amaliyotga tatbiq etish
bo'yicha tavsiyalar berishdir.
Material va metodlar:
Materiallar:
Tibbiot muassasalari talabalari uchun
mo'ljallangan muammoli ta'lim dasturlari va materiallari. O'qitish uchun zarur bo'lgan
qo'llanmalar, kitoblar, onlayn platformalar va multimedia materiallari. Talabalarga
beriladigan tibbiy muammolar va vazifalar, ularning real hayotdagi ahamiyatini aks
ettiruvchi. Talabalarning mustaqil bilish faolligini baholash uchun ishlatiladigan
testlar, anketalar va o'z-o'zini baholash shakllari.
Metodlar:
Muammoli ta'lim usullari: Guruh ishlari: Talabalarni kichik
guruhlarga bo'lib, muammolarni birgalikda hal qilishga undash. Muzokaralar:
Talabalar o'z fikrlarini erkin ifodalashlari va bir-birlari bilan muloqot qilishlari uchun
muhokama sessiyalarini o'tkazish.
•
Tadqiqot usuli: Talabalar muammolarni hal qilish jarayonida kerakli
ma'lumotlarni to'plash va tahlil qilish uchun tadqiqot qilishlari.
•
Interaktiv
ta'lim:
Talabalarga
turli
xil
interaktiv
faoliyatlar
(simulyatsiyalar, o'yinlar) orqali muammolarni hal qilish imkoniyatini berish.
•
Baholash va tahlil: Talabalarning faoliyatini baholash va o'z-o'zini
baholash jarayonlari orqali ularning rivojlanishini kuzatish.
МЕДИЦИНА, ПЕДАГОГИКА И ТЕХНОЛОГИЯ:
ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА
Researchbib Impact factor: 13.14/2024
SJIF 2024 = 5.444
Том 3, Выпуск 05, Мая
236
https://universalpublishings.com
Ushbu material va metodlar muammoli ta'lim texnologiyalarini amalga
oshirishda qo'llaniladi va boshlang'ich sinf talabalarining mustaqil bilish faolligini
rivojlantirishga yordam beradi.
Natijalar: Ushbu tadqiqot davomida muammoli ta'lim texnologiyalarining
tibbiyot texnikumi talabalarining mustaqil bilish faolligiga ta'siri o'rganildi.
Tadqiqotda
100 nafar
talabalar ishtirok etdi
. Olingan natijalar quyidagi statistik
ko'rsatkichlar bilan tasdiqlangan:
Muammoli ta'lim metodlaridan foydalangan talabalar: 80 nafar (80%).
Talabalarning ishtirok darajasi: 90% talabalar muammoli ta'lim jarayonida faol ishtirok
etgan.
Mustaqil bilish faolligi: Talabalar tomonidan mustaqil ishlar bajarish darajasi:
Oldingi ko'rsatkich: 45% (talabalar mustaqil ravishda topshiriqlarni bajargan).
Tadqiqotdan keyin: 75% (talabalar mustaqil ravishda topshiriqlarni bajargan). O'sish:
30% (talabalarning mustaqil ishlash qobiliyati sezilarli darajada oshgan).
Fikrlash qobiliyati: Talabalarning fikrlash ko'nikmalarini baholash: Oldingi
baho: 3.3 (5 ballik tizimda, talabalarning fikrlash darajasi). Tadqiqotdan keyin: 4.2
(talabalarning fikrlash darajasi). O'sish: 0.9 ball (fikrlash qobiliyatida ijobiy
o'zgarishlar kuzatilgan).
Hamkorlik ko'nikmalari: Guruh ishlari davomida talabalar o'rtasida hamkorlik
darajasi: Oldingi ko'rsatkich: 45% (talabalar guruhda birgalikda ishlashga tayyor edi).
Tadqiqotdan keyin: 85% (talabalar guruhda faol hamkorlik qilgan). O'sish: 40%
(hamkorlik ko'nikmalari ancha rivojlangan).
O'z-o'zini baholash: Talabalar o'z bilish darajalarini baholash: Oldingi
ko'rsatkich: 60% (talabalar o'z bilim darajalarini baholashda o'zlarini ishonchli his
qilishgan). Tadqiqotdan keyin: 90% (talabalar o'z bilim darajalarini baholashda yanada
ishonchli bo'lishgan). O'sish: 30% (o'z-o'zini baholash ko'nikmalari oshgan).
Talabalarning motivatsiyasi: Muammoli ta'lim metodlari talabalarning
motivatsiyasini oshirishga yordam berdi. Talabalar o'z bilimlarini amaliyotda qo'llash
imkoniyatiga ega bo'lishdi, bu esa ularning ta'limga bo'lgan qiziqishini kuchaytirdi.[6]
O'qituvchilarning roli: O'qituvchilar muammoli ta'lim jarayonida faol rol
o'ynadilar, talabalarga yo'l-yo'riq ko'rsatib, ularning mustaqil fikrlash qobiliyatlarini
rivojlantirishda yordam berdilar.[7]
O'quv jarayonidagi o'zgarishlar: Talabalar o'rtasida muloqot va fikr almashish
darajasi oshdi, bu esa ta'lim jarayonini yanada samarali va qiziqarli qildi.
МЕДИЦИНА, ПЕДАГОГИКА И ТЕХНОЛОГИЯ:
ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА
Researchbib Impact factor: 13.14/2024
SJIF 2024 = 5.444
Том 3, Выпуск 05, Мая
237
https://universalpublishings.com
Xulosa:
Statistik ma'lumotlar muammoli ta'lim texnologiyalarining
boshlang'ich sinf talabalarining mustaqil bilish faolligini sezilarli darajada oshirganini
ko'rsatmoqda. Ushbu metodlarning ta'lim jarayonidagi samaradorligi, talabalarning
fikrlash, hamkorlik va o'z-o'zini baholash ko'nikmalarini rivojlantirishda muhim
ahamiyatga ega. Olingan natijalar, o'qituvchilarga muammoli ta'lim metodlarini
amaliyotga tatbiq etish tavsiya etiladi va ta'lim sifatini yaxshilashda yordam beradi.[7]
Muammoli ta'lim texnologiyalari boshlang'ich sinf talabalarining mustaqil
bilish faolligini sezilarli darajada oshirishga yordam beradi. Tadqiqot natijalari shuni
ko'rsatdiki: Talabalarning mustaqil ish bajarish darajasi 30% ga oshdi. Talabalarning
fikrlash ko'nikmalari 0.9 ballga yaxshilandi. Guruh ishlari davomida hamkorlik
darajasi 40% ga oshdi. Talabalarning o'z bilimlarini baholash ko'nikmalari 30% ga
oshdi.
Ushbu natijalar muammoli ta'lim metodlarining talabalarning ta'lim
jarayoniga ijobiy ta'sir ko'rsatishini va ularning motivatsiyasini oshirishda muhim rol
o'ynashini ko'rsatadi. Talabalar o'z bilimlarini amaliyotda qo'llash imkoniyatiga ega
bo'lishdi, bu esa ularning ta'limga bo'lgan qiziqishini kuchaytirdi. [8 ]Natijada,
muammoli ta'lim metodlari talabalarning umumiy rivojlanishiga katta hissa qo'shadi.
Tavsiyalar:
•
O'qituvchilar muammoli ta'lim metodlarini muntazam ravishda o'z
darslarida qo'llashlari kerak. Bu metodlar talabalarning fikrlash va muammolarni hal
qilish qobiliyatlarini rivojlantirishga yordam beradi.
•
O'qituvchilar uchun muammoli ta'lim texnologiyalarini qo'llash bo'yicha
treninglar tashkil etilishi lozim. Bu ularga metodlarni samarali tarzda qo'llashda
yordam beradi.
•
Talabalar o'rtasida guruh ishlari va hamkorlikni rag'batlantirish uchun
turli xil faoliyatlar va loyihalar o'tkazilishi kerak. Bu ularning ijtimoiy ko'nikmalarini
rivojlantirishga yordam beradi.
•
Talabalarga o'z bilimlarini baholash imkoniyatini beradigan tizimlar
ishlab chiqilishi kerak. Bu ularning o'z-o'zini anglash va rivojlanishiga yordam beradi.
•
Talabalarga beriladigan muammolarni real hayotdagi vaziyatlarga
moslashtirish zarur. Bu talabalarning qiziqishini oshiradi va o'rganilgan bilimlarni
amaliyotda qo'llash imkonini beradi.
МЕДИЦИНА, ПЕДАГОГИКА И ТЕХНОЛОГИЯ:
ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА
Researchbib Impact factor: 13.14/2024
SJIF 2024 = 5.444
Том 3, Выпуск 05, Мая
238
https://universalpublishings.com
ADABIYOTLAR:
1.
Dewey, J. (1938).
Experience and Education
. New York: Kappa Delta Pi.
Muammoli ta'limning asosiy tamoyillari va amaliyotlari haqida.
2.
Bruner, J. S. (1961).
The Act of Discovery
. Harvard Educational Review, 31(1), 21-
32. Talabalarni muammolar orqali o'rgatish usullari.
3.
Piaget, J. (1973).
To Understand is to Invent: The Future of Education
. New York:
Grossman. Fikrlash va muammoli ta'lim jarayonlari.
4.
Vygotsky, L. S. (1978).
Mind in Society: The Development of Higher Psychological
Processes
. Cambridge, MA: Harvard University Press. Ijtimoiy o'qitish va muammoli
vaziyatlar.
5.
Kolb, D. A. (1984).
Experiential Learning: Experience as the Source of Learning
and Development
. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall. Tajriba asosida o'rganish va
muammoli ta'lim.
6.
Jonassen, D. H. (1999).
Learning with Technology: A Constructivist Perspective
.
Upper Saddle River, NJ: Merrill. Texnologiyalar va muammoli ta'lim jarayonlari.
7.
Savery, J. R., & Duffy, T. M. (1995).
Problem Based Learning: An Instructional
Model and its Constructivist Framework
. Educational Technology, 35(5), 31-38.
Muammoli ta'lim modelining konstruktsion asoslari.
8.
Hmelo-Silver, C. E. (2004).
Problem-Based Learning: An Instructional Model and
its Constructivist Framework
. In
Learning and Instruction
, 14(2), 235-252. Muammoli
ta'limning samaradorligi va ta'siri.
9.
Gijbels, D., et al. (2005).
Promoting the Development of Students’ Higher Order
Thinking Skills: The Role of Problem-Based Learning
.
Active Learning in Higher
Education
, 6(2), 197-215. Muammoli ta'lim va yuqori darajadagi fikrlash ko'nikmalari.
10.
Boud, D., & Feletti, G. (1997).
The Challenge of Problem-Based Learning
.
London: Kogan Page. Muammoli ta'limning qiyinchiliklari va imkoniyatlari.
11.
Shomurotovna R., Muminovna A. Socio-hygienic Study of the Health, Lifestyle
and Working Conditions of Health Workers //Oriental Renaissance: Innovative,
Educational, Natural and Social Sciences. – 2022. – Т. 161. – №. 2. – С. 165-170.
12.
Shomurotovna R. Y., Mukhiddinjonovna U. D. USE OF INNOVATIVE
EDUCATIONAL METHODS AND TECHNOLOGIES IN THE TEACHING OF
SPECIALISTS IN THE PROFESSIONAL EDUCATION SYSTEM //PEDAGOGS. –
2024. – Т. 58. – №. 3. – С. 105-110.
МЕДИЦИНА, ПЕДАГОГИКА И ТЕХНОЛОГИЯ:
ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА
Researchbib Impact factor: 13.14/2024
SJIF 2024 = 5.444
Том 3, Выпуск 05, Мая
239
https://universalpublishings.com
13.
Shomurotovna R. Y., Kamaritdinovna S. N. Zokir o’g’li AA SUN'IY
INTELLEKT
VA
TELEMEDITSINANING
TIBBIYOTGA
TA'SIRI
//ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В МИРЕ. – 2024. – Т.
55. – №. 2. – С. 235-239.
14.
Shomurotovna R. Y., Tukhtaevna T. S. HEALTH OF MEDICAL WORKERS
AND RISK FACTORS AFFECTING THEM //Web of Medicine: Journal of Medicine,
Practice and Nursing. – 2024. – Т. 2. – №. 5. – С. 26-30.
15.
Рузимуротова Ю., Амирова Л. ЗНАЧЕНИЕ ПСИХИЧЕСКОГО ЗДОРОВЬЯ
У ПОЖИЛЫХ ЛЮДЕЙ //Medicine, pedagogy and technology: theory and practice.
– 2025. – Т. 3. – №. 3. – С. 195-206.
16.
Shomurotovna R. Y., PSYCHOSOMATICS B. F. S. THE CONNECTION
BETWEEN MENTAL STATE AND PHYSICAL HEALTH //Multidisciplinary
Journal of Science and Technology. – 2025. – Т. 5. – С. 3.
17.
Shomurotovna R. Y. Zokir o’g’li AA, Qahramonovna HM THE ROLE OF
TECHNOLOGIES IN IMPROVING THE LIFE OF THE ELDERLY.(LITERATURE
REVIEW) //Multidisciplinary Journal of Science and Technology. – 2025. – Т. 5. – С.
3.
18.
Israilova S. B. MEDICAL-SOCIAL APPROACH TO THE ELDERLY WITH
DIABETES DISEASE //World of Scientific news in Science. – 2024. – Т. 2. – №. 4.
– С. 307-314.
19.
Buribaevna S. I. THE ROLE OF PRIMARY CARE IN PROMOTING A
HEALTHY LIFESTYLE //Web of Medicine: Journal of Medicine, Practice and
Nursing. – 2024. – Т. 2. – №. 7. – С. 19-22.
20.
Buribaevna S. I. FORMATION OF A HEALTHY LIFESTYLE IS THE KEY TO
HEALTH //Web of Medicine: Journal of Medicine, Practice and Nursing. – 2024. – Т.
2. – №. 7. – С. 23-26.
