International scientific journal
“Interpretation and researches”
Volume 1 issue 1 (47) | ISSN: 2181-4163 | Impact Factor: 8.2
255
O‘ZBEKISTON ENERGETIKA SEKTORI MISOLIDA RAQAMLI
TRANSFORMATSIYA, TEXNOLOGIK VA IQTISODIY SUVERENITET
Isxaqov Abdulaxat Kayumovich
Toshkent davlat texnika universiteti dotsenti, iqtisodiyot fanlari nomzodi
Xakimdjanova Surayyo Xabibullayevna
Toshkent davlat texnika universiteti doktoranti, assistent
Annotation.
In recent years, within the framework of global trends of
digitalization and innovative development, the energy sector of Uzbekistan has also
experienced significant changes. One of the most important factors for Uzbekistan in
this process is not only increasing the efficiency and sustainability of energy supply,
but also strengthening technological and economic sovereignty. The industry, the
development of innovative solutions and the creation of its own capacities for the
production of power equipment are becoming an integral part of the country's
strategy aimed at ensuring independence and sustainability.
Key words:
energy, digitalization, transformation, automation.
O'zbekiston energetika sanoatining raqamli transformatsiyasi energiya ishlab
chiqarish, taqsimlash va iste'mol qilish jarayonlarini optimallashtirish uchun yangi
axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini (AKT) joriy qilishni nazarda tutadi. Bu
jarayonning maqsadi nafaqat energiya ta'minotining ekspluatatsiya samaradorligi va
ishonchliligini oshirish, balki mamlakat energiya xavfsizligi va mustaqilligini
ta'minlashdan iborat. O'zbekiston energetika sohasidagi raqamli transformatsiyaning
muhim elementlaridan biri bu Smart Grid bo'ldi. Ushbu tizimlar turli xil energiya
manbalarini, shu jumladan an'anaviy va qayta tiklanadigan energiya manbalarini
yagona tarmoqqa integratsiyalashishga imkon beradi, shuningdek, butun energiya
infratuzilmasining moslashuvchanligi va barqarorligini oshiradi. Smart Grid-dan
foydalanish elektr tarmoqlari holatini aniqroq monitoring qilishga, favqulodda
vaziyatlarga tezkor javob berish va energiya iste'molini optimallashtirishga yordam
beradi.[2] O'zbekistonda, xususan, aqlli hisoblagichlar joriy etilmoqda, ular nafaqat
energiya iste'molini qayd qilish, balki real vaqt sur'atida ma'lumotlarni uzatish
imkonini beradi, bu nafaqat iste'molchilar bilan hisob-kitob qilishda shaffoflikni
ta'minlashga, balki turli hududlardagi ehtiyojlardan kelib chiqib, elektr energiyasi
taqsimlanishini optimallashtirishga yordam beradi.
Ushbu sohada Big Data tahlili energiya iste'molini prognozlash, shuningdek
elektr tarmoqlarining alohida tugunlari va elektr energiyasini ishlab chiqarish
jarayonini tahlil qilish uchun ishlatiladi. O'zbekistonda iste'mol cho'qqilarini bashorat
International scientific journal
“Interpretation and researches”
Volume 1 issue 1 (47) | ISSN: 2181-4163 | Impact Factor: 8.2
256
qilish va real vaqt rejimida yukni tartibga solish imkonini beruvchi ma'lumotlarni
yig'ish va tahlil qilish uchun platformalar yaratish bo'yicha loyihalar faol
rivojlanmoqda. Bunday yechimlardan foydalanish operatsion xarajatlarni sezilarli
darajada kamaytirishga, energiya infratuzilmasining ishonchliligini oshirishga va
energiya yo'qotishlarini minimallashtirishga yordam beradi. Ushbu texnologiyalarni
muvaffaqiyatli tatbiq etishning misoli sifatida elektr energiyasini taqsimlashni tahlil
qilish va boshqarish platformasini ishlab chiqish misol bo'lib, bu allaqachon
mamlakatning ayrim hududlarida foydalanilmoqda. O'zbekiston energetika sohasida
energiya ishlab chiqarish va uni taqsimlashda jarayonlarni avtomatlashtirish faol joriy
etilmoqda.[3] Avtomatlashtirilgan boshqarish tizimlarini o'rnatish energiya
ob'yektlarining samaradorligini oshirish, inson omilini kamaytirish va ishlab
chiqarish jarayonlarini tez boshqarish imkonini beradi. Issiqlik va gidroelektr
stansiyalarida ishlarni avtomatlashtirishga, shuningdek, tarmoqlarni boshqarish uchun
aqlli yechimlarni joriy etishga alohida e'tibor qaratilmoqda. Bunga SCADA (Nazorat
nazorati va ma'lumotlarni yig'ish) tizimidan foydalanish kiradi, bu bosim, harorat va
kuchlanish kabi ob'ektlarning ishlash parametrlarini real vaqt rejimida kuzatib borish
va optimal ishlashni ta'minlash uchun o'z vaqtida qaror qabul qilishga yordam beradi.
Quyosh va shamol fermalari kabi qayta tiklanadigan energiya manbalarining
rivojlanishi bilan yanada murakkab va moslashuvchan raqamli yechimlarga ehtiyoj
mavjud. O'zbekistonda qayta tiklanadigan energiyani boshqarish bo'yicha raqamli
platformalar yaratish loyihalari amalga oshirilmoqda, bu esa ushbu energiya
manbalarini umumiy energiya tizimiga integratsiyalashga yordam beradi. Yashil
texnologiyalarning joriy etilishi energetika sohasida yoqilg'i iqtisodi nuqtai nazaridan
muhim rol o'ynaydi, shuningdek, atmosferaga chiqadigan chiqindilarni kamaytirishda
ham muhim rol o'ynaydi. O'zbekiston qayta tiklanadigan energiya ishlab chiqarish va
quvvatlari bo'yicha maqsadlar belgilab qo'ygan. Mamlakat 2030 yilga qadar elektr
energiyasining 25 foizini o'zining qayta tiklanadigan manbalaridan ishlab chiqarishni
rejalashtirmoqda va 7 GVt quyosh energiyasi va 5 GVt shamol energiyasini qo'shish
orqali energiya quvvatini oshirish niyatida[4].
1-jadval
2030-yilgacha quyosh elektr stansiyalari qurilishi
Quyosh stansiyalari
17
Loyihalarning umumiy quvvati
7000 MVt
Total cost of projects
$4.8 milliard
Yillik ishlab chiqarish
15.3 milliard kVt.
Tabiiy gazning yillik jamg'armasi
4.5 milliard kub.
2-jadval
2030-yilgacha shamol fermalarini qurish bo'yicha ko'rsatma
Loyihalar soni
11
Loyihalarning umumiy quvvati
5000 MVt
International scientific journal
“Interpretation and researches”
Volume 1 issue 1 (47) | ISSN: 2181-4163 | Impact Factor: 8.2
257
Loyihalarning umumiy qiymati
$6.0 milliard
yillik ishlab chiqarish
17.5 milliard kVt.
Tabiiy gazning yillik jamg'armasi
5.2 milliard kub.
Yillik zararli chiqindilarni kamaytirish
6.7 million tonna.
O'zbekiston uchun yashil energetika sohasidagi asosiy ustuvor vazifalari
infratuzilmani takomillashtirish, xususiy investitsiyalarni qo'llab-quvvatlash, qayta
tiklanadigan manbalarni milliy energetika tizimiga integratsiyalash hisoblanadi.
Quyosh va shamol elektr stantsiyalarini qurish bo'yicha ko'plab yirik loyihalar,
shuningdek, sarmoyadorlar uchun yanada qulay muhit yaratishga qaratilgan
qonunchilik tashabbuslari mamlakatning ekologik va energetika siyosatini amalga
oshirish niyatlarining jiddiyligini ko'rsatadi. Shu bilan birga, Barqaror rivojlanish
maqsadlariga erishish va milliy energiya aralashmasida qayta tiklanadigan energiya
ulushini oshirish uchun qo'shimcha sa'y-harakatlar talab etiladi. Infratuzilmani
modernizatsiya qilish, yuqori kapital xarajatlar va o'zgaruvchan energiyani texnik
integratsiyalash zarurati bilan bog'liq muammolar kompleks yondashuvni talab
qiladigan muammolar bo'lib qolmoqda. Umuman olganda, O'zbekistonda yashil
energetikaning rivojlanishi iqtisodiy o'sish, ekologik vaziyatni yaxshilash va
mamlakatning energetika xavfsizligini oshirish uchun yangi imkoniyatlar ochadi. Bu
sohada yangi ish o'rinlarini yaratish, xorijiy investitsiyalarni jalb qilish, mamlakatni
jahon energetika va ekologik tendensiyalariga uyg'unlashtirish istiqbollari mavjud.
Bunday ob'ektlarda raqamli texnologiyalardan foydalanish ob-havo sharoitiga
bog'liq holda energiya ishlab chiqarishni optimallashtirishga, shuningdek uskunaning
ish samaradorligini nazorat qilishga, nosozliklarning oldini olish va texnik
xizmatlarni o'z vaqtida rejalashtirishga imkon beradi. O'zbekiston energetika
sohasidagi texnologik suvenitet mamlakatning energetika ob'yektlari uchun o'z
asbob-uskunalari va texnologiyalarini ishlab chiqish va ishlab chiqarishga intilishi,
shuningdek, yangi yechimlarni ishlab chiqish va amalga oshirishda mustaqillikni
mustahkamlashga intilganida namoyon bo'ladi. Global iqtisodiy beqarorlik va
sanksiya xatarlari sharoitida ichki ishlab chiqarishni rivojlantirish energetika
xavfsizligini ta'minlash strategiyasining muhim qismiga aylanmoqda.
Texnologik suverenitet yo'lidagi eng muhim qadamlardan biri bu elektr
asboblarini ishlab chiqaruvchi o'z ishlab chiqarish quvvatlarini yaratish va
rivojlantirishdir. O'zbekiston energetika ob'yektlari uchun turbinalar, generatorlar,
transformatorlar va boshqa asbob-uskunalarni ishlab chiqaruvchi mahalliy zavodlarni
yaratish bo'yicha faol ish olib borilmoqda. Bu importga qaramlikni kamaytiradi va
tashqi iqtisodiy sanktsiyalar holatida zaiflikni kamaytiradi. An'anaviy va qayta
tiklanadigan energiya manbalarini rivojlantirish, shuningdek, energiya uskunalari
ishlab chiqarishni takomillashtirish muhim jihat.
International scientific journal
“Interpretation and researches”
Volume 1 issue 1 (47) | ISSN: 2181-4163 | Impact Factor: 8.2
258
2020-yilda O'zbekistonning Toshkent shahrida xorijiy hamkorlar bilan qo'shma
loyiha bo'yicha gaz turbinasi zavodi ochildi. Ushbu zavod gaz va issiqlik elektr
stantsiyalari uchun turbinalar ishlab chiqarish imkonini beradi. Avvalo, ushbu uskuna
mavjud ob'ektlarni modernizatsiya qilish va yangi ob'ektlarni qurish uchun ishlatiladi,
bu mamlakatda o'sib borayotgan elektr energiyasiga bo'lgan talabni qondirish uchun
juda muhimdir. Shuningdek, 2021-yilda O'zbekistonning Navoiy viloyatida quyosh
panellarini ishlab chiqaruvchi zavod ishga tushirildi. Ushbu loyiha mamlakatda qayta
tiklanadigan energiya manbalaridan, ayniqsa quyoshdan foydalanishni kengaytirish
bo'yicha milliy dasturning bir qismidir. O'zbekiston quyosh energiyasini rivojlantirish
uchun katta salohiyatga ega, va bunday stansiyaning ishga tushirilishi mamlakatga
nafaqat quyosh energiyasini rivojlantirish, balki o'zining quyosh panellarini ishlab
chiqarishni yaratishga imkon beradi. Elektr ta'minoti ishonchliligi va barqarorligini
ta'minlash uchun Toshkent shahrida transformator zavodi ham ochildi. Ushbu
kompaniya turli quvvatdagi transformatorlarni ishlab chiqaradi, ular elektr
energiyasini tarqatish va uzatish, shuningdek mamlakat tarmoqlari va energiya
tizimlarini modernizatsiya qilish uchun ishlatiladi. Energetika sanoatidagi yana bir
muhim ob'ekt – so'nggi yillarda ochilgan generatorlar va elektr generator
majmualarini ishlab chiqaradigan zavod. Ushbu zavod energetika sohasi ehtiyojlari
uchun, shuningdek sanoat korxonalari va uy-joy ob'ektlari uchun generatorlar ishlab
chiqarishga ixtisoslashgan. Zavodning ishlab chiqarish quvvati ichki bozorni yuqori
sifatli va ishonchli generatorlar bilan ta'minlash, shuningdek qo'shni mamlakatlarga
eksport qilishni boshlash imkonini beradi.
O'zbekistonning energetika xavfsizligi va texnologik suvereniteti ta'minlashda
energetika sohasida yangi zavod va ishlab chiqarish quvvatlarining ochilishi muhim
rol o'ynaydi. Mamlakatimiz energetika ob'yektlari uchun o'zining yuqori texnologik
asbob-uskunalarini ishlab chiqarishni faol rivojlantirmoqda, bu nafaqat ichki energiya
samaradorligini oshirishga, balki importga qaramlikni kamaytirishga imkon beradi.
Shu bilan birga, O'zbekiston tabiiy resurslardan foydalanish, qayta tiklanadigan
energiya manbalarini rivojlantirish va yuqori texnologiyali tarmoqlarda ish o'rinlari
yaratishni rag'batlantirishga intiladi. Bu qadamlar iqtisodiy va texnologik
suverenitetni mustahkamlash, barqaror rivojlanishni ta'minlash va fuqarolar hayoti
sifatini yaxshilashga qaratilgan uzoq muddatli strategiyaning bir qismidir.
Energetika infratuzilmasida raqamli texnologiyalarni tobora ko'proq qo'llash
bilan kiberhujumlar tahdidi ham o'sib bormoqda. O'zbekiston energetika sanoatini
yuzaga kelishi mumkin bo'lgan tashqi va ichki tahdidlardan himoya qilish uchun
milliy kibermudofaa tizimlarini faol rivojlantirmoqda. Shu nuqtai nazardan, ichki
axborot muhofazasi tizimlarini rivojlantirish, muhim ob'ektlarni monitoring qilish va
himoya qilish infratuzilmasini yaratish texnologik suverenitetni ta'minlashning
muhim qismiga aylanib bormoqda. So'nggi yillarda O'zbekiston kibermudofaa
International scientific journal
“Interpretation and researches”
Volume 1 issue 1 (47) | ISSN: 2181-4163 | Impact Factor: 8.2
259
tizimini, shu jumladan energetika sohasida jadal rivojlantirmoqda. Xavfsizlikni
ta'minlashning asosiy qadamlari orasida quyidagilar mavjud:
1.
So'nggi yillarda O'zbekistonda davlat darajasida kiberxavfsizlikga e'tibor
yanada kuchaydi. 2020 yilda O'zbekiston Respublikasining Kiberxavfsizlik
strategiyasi tasdiqlandi, u nafaqat davlat va xususiy sektorni, balki energetika,
transport va sog'liqni saqlash kabi strategik sohalarni ham qamrab oldi. Strategiya
kiber-tahdidlardan himoya qilish uchun huquqiy, tashkiliy va texnik asoslarni
yaratishga qaratilgan.
2.
Energetika sohasining kiber mudofaasini ta'minlashning eng muhim
qadamlaridan biri bu infratuzilma holatini real vaqt rejimida kuzatib boradigan
Kiberxavfsizlik monitoring va boshqaruv markazlarini yaratishdir. Bunga SCADA
tizimlarining doimiy monitoringi, anomaliyalarni aniqlash, tahdidlarga o'z vaqtida
javob berish va hujumlarning oldini olish kiradi.
3.
O'zbekistonda energiya infratuzilmasini boshqarish tizimlari himoya
qilish uchun SCADA tizimlari va boshqa muhim ilovalar uchun xavfsizlik
protokollari joriy etilmoqda. Bunga ma'lumotlarni shifrlash, ko'p darajali
autentifikatsiya, shuningdek, ob'ektlarni boshqarish uchun ishlatilishi mumkin
bo'lgan maxsus o'rtadagi odam (MITM) himoyasidan foydalanish kiradi.
1.
Muhim qadamlardan biri kiberxavfsizlik bo'yicha mutaxassislarni
tayyorlashdir. O'zbekistonda energetika ob'yektlarini zamonaviy kiber-tahdidlardan
samarali himoya qilishga layoqatli kadrlarni tayyorlashga qaratilgan o'quv dasturlari
va kurslar yaratilmoqda. Treningning muhim jihatlari SCADA tizimidan
himoyalanish, tahdidlarni tahlil qilish va hodisalarni tekshirish sohasidagi amaliy
ko'nikmalardir.
2.
O'zbekiston kiberhimoyaning samaradorligini oshirish maqsadida
kiberxavfsizlik sohasida ishlaydigan xalqaro tashkilotlar va kompaniyalar bilan faol
hamkorlik qiladi. Bunga tajriba almashish, shuningdek, energetika sohasining
kiberhujumlarga chidamliligini oshirishga qaratilgan qo'shma mashg'ulotlar va
mashqlar kiradi.
3.
Xususan, O'zbekiston kiberxavfsizlik bo'yicha global forum kabi muhim
infratuzilma
himoyasini
kuchaytirishga
qaratilgan
xalqaro
tashabbuslarda,
shuningdek texnologik kompaniyalar bilan ikki tomonlama kelishuvlar doirasida
ishtirok etmoqda.
O'zbekistonda iqtisodiyotni modernizatsiya qilish va hayot sifatini yaxshilash
yo'lidagi eng muhim bosqich hisoblanadi. So'nggi yillarda mamlakatda energetika
infratuzilmasining
samaradorligi,
ishonchliligi va
barqarorligini
oshirishga
yo'naltirilgan yangi texnologiyalar faol joriy etilmoqda. xavfsizlik, xarajatlarini
kamaytirish va atrof-muhit barqarorligini oshirish. Aqlli tarmoqlar va energiya
ta'minotini boshqarish platformalarini o'z ichiga olgan yuqori texnologiyali energiya
International scientific journal
“Interpretation and researches”
Volume 1 issue 1 (47) | ISSN: 2181-4163 | Impact Factor: 8.2
260
infratuzilmasini yaratish xorijiy va mahalliy investorlar uchun jozibador bo'lib
bormoqda. Shuningdek, u yangi ish o'rinlarini yaratadi va kiberxavfsizlik, axborot
texnologiyalari va tadqiqotlar va ishlanmalar kabi iqtisodiyotning yangi tarmoqlarini
rivojlantirishni rag'batlantiradi. texnologiyalar va milliy ishlab chiqarish quvvatlarini
rivojlantirish O'zbekistonga tashqi asbob-uskunalar va texnologiyalarni etkazib
berishga qaramlikni kamaytirishga yordam beradi. O'z ma'lumotlar bazasi,
tarmoqlarni boshqarish tizimi va analitik platformalarni rivojlantirish mamlakatga o'z
energiya resurslarini yanada samarali boshqarishga va tashqi iqtisodiy yoki siyosiy
zarbalar yuz berganda zaiflikni minimallashtirishga imkon beradi.
Xulosa qilib aytganda O'zbekiston energetikasining raqamli transformatsiyasi
mamlakatning texnologik va iqtisodiy suverenitetini ta'minlash strategiyasining
muhim elementi hisoblanadi. Aqlli energiya tizimlari, katta ma'lumotlar tahlili va
jarayonlarni avtomatlashtirish joriy etish nafaqat energiya infratuzilmasining
samaradorligi va ishonchliligini oshiradi, balki global muammolar sharoitida
sanoatning barqaror rivojlanishiga hissa qo'shadi. Raqamli texnologiyalardan
foydalanish turli energiya manbalarini, shu jumladan, qayta tiklanadigan energiya
manbalarini birlashtirishga imkon beradi, bu esa energiya ta'minotini yanada
moslashuvchan va xavfsiz boshqarishni ta'minlaydi. Raqamlashtirishning muhim
jihati – bu o'z ishlab chiqarish quvvatimizni rivojlantirishdir, bu esa importga
qaramlikni sezilarli darajada kamaytiradi va milliy energetika xavfsizligini
mustahkamlashga hissa qo'shadi. Energetika sanoati uchun yuqori texnologik asbob-
uskunalar ishlab chiqaradigan zavodlarni qurish va quyosh panellari, gaz turbinalari
va boshqa infratuzilma elementlarini ishlab chiqarish bo'yicha mamlakat
texnologiyalarini ishlab chiqish texnologik suverenitetni mustahkamlash yo'lidagi
muhim qadamlardir. Energetika ob'ektlari uchun kiber-mudofaa tizimini ishlab
chiqish ham muhim ahamiyatga ega bo'lib, u kiberhujumlarning tobora kuchayib
borayotgan tahdidlariga qarshi xavfsizlikni ta'minlashning ajralmas qismiga
aylanmoqda. Samarali himoya tizimlarini yaratish va kiberxavfsizlik bo'yicha
mutaxassislarning ko'nikmalarini oshirish muhim infratuzilmani himoya qilish uchun
muhim choralardir. O'zbekiston energetika sektorini raqamlashtirish nafaqat energiya
ta'minoti sifatini yaxshilashga yordam beradi, balki investitsiyalarni jalb qilish, ish
o'rinlarini yaratish va mamlakatning xalqaro maydondagi mavqeini mustahkamlash
uchun yangi imkoniyatlar ochadi. Raqamli va texnologik innovatsiyalarga strategik
yondashuv O'zbekiston energetika sektorini yanada moslashuvchan va mustaqil
qiladi, iqtisodiy rivojlanish va fuqarolarning hayot sifatini yaxshilashga hissa
qo'shadi. O'zbekiston, mamlakatimiz ishlab chiqarish bazasini mustahkamlash,
raqamli platformalarni rivojlantirish va boshqaruv tizimlarini takomillashtirish orqali
O'zbekistonning kelajakda ham energetika suvereniteti va barqaror taraqqiyot
sohasida sezilarli yutuqlarga erishishi mumkin.
International scientific journal
“Interpretation and researches”
Volume 1 issue 1 (47) | ISSN: 2181-4163 | Impact Factor: 8.2
261
Foydalangan adabiyotlar ro‘yxati:
1.
O'zbekiston Respublikasini 2020-2030 yillarda elektr energiyasi bilan
ta'minlash konsepsiyasi – O'zbekiston Respublikasi Energetika vazirligi, 2020 yil
O'zbekiston Respublikasi Energetika vazirligining rasmiy veb-sayti.
2.
T.Kh. Nosirov, V.A. Nepomnyashchiy, X.A. Shamsiyev. - «Yangi
texnologiyalar – O'zbekiston energetika sanoatini rivojlantirish asoslari» respublika
ilmiy-texnik konferensiyasi, TDTU, 2020 yil dekabr.
3.
O'zgaruvchan ishlab chiqarish uchun moslashuvchan gaz bozorlari.
EURELECTRIC hisoboti, May 2014.
4.
Shamsiyev X.A. Qayta tiklanadigan energiya manbalarini O'zbekiston
energetika tizimiga integratsiyalash muammolari va ularni hal etish bo'yicha
tavsiyalar. - "SDG 7-ga erishish uchun MDHga a'zo davlatlar energetika tizimlariga
shamol va quyosh energiyasini joriy etish orqali energetika sohasida transchegaraviy
hamkorlikni kengaytirish" seminari, Olmaota, 2021 yil dekabr.
5.
Allayev K.R. Zamonaviy energetika va uning rivojlanishi istiqbollari.
Toshkent, 2021-yil
6.
Shamsiev X.A., Shamsiev B.Kh. O'rta Osiyo IPS-da Blackout darslari. //
Energetika va resurslarni tejash muammolari. No1, 2022. - Pp. 29-37.
7.
Shamsiyev X.A. Markaziy Osiyoda energiya xavfsizligi: hozirgi holat va
kelajakdagi harakatlar yo'nalishlari. - Ekspertlar darajasidagi mintaqaviy seminar,
OECD, 8 iyun 2021 yil.
8.
Набиева,
С.
(2024).
Развитие
концепции
увеличения
инновационного
потенциала
предприятий
топливно-энергетического
комплекса. Экономическое развитие и анализ, 2(9), 152-161.
9.
Набиева, С. (2023). Современные методы инвестиционной
деятельности в развитии промышленных предприятий. Экономическое
развитие и анализ, 1(6), 33-39.
10.
Nabiyeva, S. (2023). Sanoat korxonalarini rivojlantirishda investitsiya
faoliyatni amalga oshirishning zamonaviy usullari. Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil, 1(6),
33-39.
11.
Allaeva, G. J. (2022). Econometric Factors of Sustainable Development
of Fuel and Energy Complex Enterprises of the Republic of Uzbekistan. International
Journal of Multicultural and Multireligious Understanding, 9(3), 505-512.
12.
Аллаева, Г., & Хакимджанова, С. (2024). Расширение возможностей
зелёной энергетики и её роль в устойчивом развитии предприятий
энергетической отрасли Узбекистана.
13.
Аллаева, Г. Ж. (2024). Методика расчета устойчивого развития
предприятий тэк на основе сводных интегральных индексов. YASHIL
IQTISODIYOT VA TARAQQIYOT, 2(8).
International scientific journal
“Interpretation and researches”
Volume 1 issue 1 (47) | ISSN: 2181-4163 | Impact Factor: 8.2
262
14.
Otabek, A., & Otabek, B. (2023, January). Alternative energy and its
place in ensuring the energy balance of the Republic of Uzbekistan. In AIP
Conference Proceedings (Vol. 2552, No. 1). AIP Publishing.
15.
Akhmedov, O., & Begmullaev, O. (2020). The ways ensuring energy
balance in Uzbekistan. In E3S Web of Conferences (Vol. 216, p. 01137). EDP
Sciences.
16.
Begmullayev, O. I., Soatov, F. Y., & Irisaliyev, A. O. (2024).
O‘zbekistonda issiqlik energetikasi korxonalari rivojlanishining tashkiliy-iqtisodiy
xususiyatlari. Educational Research in Universal Sciences, 3(1), 84-92.
17.
Бегмуллаев, O., Мирсаидова, Ш., Ибрагимова, К., & Ирисалиев, А.
(2024). Анализ эффективности деятельности предприятий энергетической
отрасли Узбекистана. Interpretation and researches, 2(24).
18.
Irisalievich, B. O., & Sunnatullaevich, M. N. (2024). The Current State
of Innovation and Investment Activity at Mining Enterprises of Uzbekistan.
Excellencia: International Multi-disciplinary Journal of Education (2994-9521), 2(4),
556-560.
19.
Бегмуллаев, О., & Мирсаитов, Н. (2024). “Ўзбеккўмир” АЖ
корхоналарида инновацион фаолиятни амалга оширишнинг замонавий холати.
Interpretation and researches, 2(5 (27)).
20.
Begmullayev, O. (2024). O‘zbekistonda elektr energiya tizimini
ta’minlash muammolari. Raqamli iqtisodiyot (Цифровая экономика), (8), 712-726.
21.
Begmullayev, O. I. (2024). Sanoat korxonalarini bozor sharoitlariga
moslashtirish samaradorligini oshirish (Monografiya). Interpretation and researches,
2(15).
22.
Бегмуллаев, О. И. (2008). Оценка финансово-экономического
состояния промышленного предприятия. Вопросы экономических наук, (5), 25-
26.
23.
Sayfutdinova, N., & Xikmatov, R. (2024). Investitsion muxitni
shakllanishi va baxolashning metodologik masalalari. Interpretation and researches,
2(24).
24.
Abdumuminovna, I. S. (2023). The main ways to ensure the economic
security of industrial enterprises in the digital economy. Open Access Repository,
9(1), 29-33.
25.
Husainov, R., & Ibragimova, S. (2024). Financial literacy in uzbekistan.
Interpretation and researches, 2(24).
26.
Ibragimova, S., & Bakhodirova, K. (2023). Formation of investment
activities of energy enterprises. In E3S Web of Conferences (Vol. 461, p. 01074).
EDP Sciences.
International scientific journal
“Interpretation and researches”
Volume 1 issue 1 (47) | ISSN: 2181-4163 | Impact Factor: 8.2
263
27.
Abdumuminovna, I. S. (2022). Management of innovative development
socioeconomic systems. Asian Journal of Multidimensional Research, 11(4), 62-66.
28.
Юсупходжаева, Г. Б. (2024). Цифровая транспортно-логистическая
интеллектуальная платформа в Узбекистане. Interpretation and researches, 2(24).
29.
Yusupkhodjaeva, G. B. (2024). Formation and development of the
digital economy problems and risks. World Economics and Finance Bulletin, 32, 64-
69.
