International scientific journal
“Interpretation and researches”
Volume 1 issue 11 (57) | ISSN: 2181-4163 | Impact Factor: 8.2
124
HUJUROT SURASIDA KELGAN ISLOMIY VA IJTIMOIY ODOBLAR VA
ULARNING AHAMIYATI
Xujaxanov Anvar
Toshkent islom instituti 405- guruh talabasi
Qur’on – musulmonlar uchun yagona haqiqat manbai bo‘lib, u hayotning har bir
sohasiga yo‘l-yo‘riq beradi. Islom nafaqat e’tiqod va ibodat tizimi, balki axloqiy-
odobiy me’yorlar, jamiyat bilan munosabatlar, muomala madaniyatini ham belgilab
beradi. Shu jihatdan
“al-Hujurot” surasi
musulmon jamiyatining axloqiy asoslarini
aniq va keng qamrovli tarzda bayon qiladi. Ushbu surada musulmonlar o‘rtasidagi
o‘zaro hurmat, bir-birini kamsitmaslik, g‘iybat va tuhmatdan tiyilish,
tinchlikparvarlik, jamoa birligi kabi ko‘plab ijtimoiy odoblar zikr etilgan. Bu sura
Alloh taoloning musulmonlar jamiyatini tarbiyalashga, uni axloqiy jihatdan pok,
adolatli va uyg‘un bo‘lishini ta’minlashga bo‘lgan yuksak g‘amxo‘rligini ko‘rsatadi.
Islomiy va ijtimoiy odoblarning bayoni
Payg‘ambar
oldida
odob
saqlash
(1–5-oyatlar)
Hujurot surasi quyidagi oyat bilan boshlanadi:
عيِمَس َ َّاللَّ َّنِإ ۚ َ َّاللَّ اوُقَّتا َو ۖ ِهِلوُسَر َو ِ َّاللَّ ِيَدَي َنْيَب اوُمِِّدَقُت َلَ اوُنَمآ َنيِذَّلا اَهُّيَأ اَي
ميِلَع
“Ey mo‘minlar! Alloh va Uning Rasulining oldiga (ya’ni buyrug‘i oldidan)
o‘zlaringizni qo‘ymanglar va Allohdan qo‘rqinglar. Albatta, Alloh eshituvchidir,
biluvchidir.” (Hujurot, 1-oyat)
Bu oyat Rasululloh ﷺning shaxsiyati oldida qanday holatda bo‘lish lozimligini
o‘rgatadi: baland ovozda gapirmaslik, hurmat va ehtirom bilan munosabatda bo‘lish,
u kishining amrlari oldida ixtilof qilmaslik. Bu nafaqat o‘sha zamonda, balki hozirgi
kunda ham sunnatga bo‘lgan munosabatda ko‘zga tashlanishi lozim bo‘lgan muhim
odobdir.
G‘iybat, tuhmat, va yomon gumondan saqlanish (6, 12-oyatlar)
ْغَي َلَ َو اوُسَّسَجَت َلَ َو ۖ مْثِإ ِِّنَّظلا َضْعَب َّنِإ ِِّنَّظلا َنِِّم اًريِثَك اوُبِنَتْجا اوُنَمآ َنيِذَّلا اَهُّيَأ اَي
اًضْعَب مُكُضْعَّب بَت
...
“Ey mo‘minlar! Ko‘p gumonlardan yiroq bo‘linglar. Zero, gumonlarning ba’zisi
gunohdir. Ayb izlamanglar va bir-birlaringizni orqangizdan g‘iybat qilmanglar...”
(Hujurot, 12-oyat)
Bu oyat jamiyatdagi ijtimoiy muvozanatni saqlash uchun juda muhim
tamoyillarni o‘rgatadi. Zamonamizda ijtimoiy tarmoqlar orqali insonlar orasida
gumon qilish, ayb izlash va g‘iybat qilish keng tarqalgan. Hujurot surasining ushbu
oyati musulmon jamiyatini bu illatlardan tozalashga undaydi.
Qardoshlar orasida sulh va adolatni tiklash (9–10-oyatlar)
International scientific journal
“Interpretation and researches”
Volume 1 issue 11 (57) | ISSN: 2181-4163 | Impact Factor: 8.2
125
ْمُكْي َوَخَأ
َنْيَب
اوُحِلْصَأَف
ة َوْخِإ
َنوُن ِمْؤُمْلا
اَمَّنِإ...
“Mo‘minlar, albatta, birodarlardir. Bas, ikki birodaringiz orasini to‘g‘rilanglar.”
(Hujurot, 10-oyat)
Islom qardoshlik rishtasini eng muqaddas rishta deb biladi. Hujurot surasida bu
rishtaning buzilmasligi, nizolarni adolat bilan hal etish, birodarlik muhitini
mustahkamlash zarurligi ta’kidlangan. Bu ijtimoiy odob har qanday jamiyatning
mustahkamligi uchun zarur asosdir.
Bir-birini masxara qilmaslik va haqorat qilmaslik (11-oyat)
م ْوَق
نِِّم
م ْوَق
ْرَخْسَي
َلَ
اوُنَمآ
َنيِذَّلا
اَهُّيَأ
اَي...
“Ey mo‘minlar! Hech bir jamoa boshqa bir jamoani masxara qilmasin...” (Hujurot,
11-oyat)
Islom barcha insonlarni teng ko‘radi. Irq, til, millat yoki jamiyatdagi mavqe
sababli birovni masxara qilish, uni kamsitish qat’iyan man etilgan. Bu ijtimoiy
barobarlik va insoniylik tamoyilining asosidir.
Mo‘minlarning eng afzali – taqvodoridir (13-oyat)
ْمُكاَقْتَأ
ِ َّاللَّ
َدنِع
ْمُكَمَرْكَأ
َّنِإ...
“Albatta, Alloh nazdida sizlarning eng ulug‘ingiz – taqvodorrog‘ingizdir.” (Hujurot,
13-oyat)
Islomda afzallik boylikda, nasabda emas – balki Allohdan qo‘rqish, ya’ni
taqvoda. Bu oyat millatchilik, irqchilik va jamiyatdagi tabaqalashtirishni rad etadi.
Zamonaviy ahamiyati
Hujurot surasida keltirilgan odoblar bugungi kunda ham o‘z dolzarbligini
yo‘qotmagan. Bugungi ijtimoiy tarmoqlar, insonlar orasidagi tezkor aloqalar, nizolar
va noto‘g‘ri axborotlar davrida bu suraning oyatlari hayotimiz uchun o‘ziga xos
me’yor va tartibdir. Masalan, yolg‘on xabar tarqatish, birovni masxara qilish, diniy
yoki milliy kamsitish, g‘iybat qilish kabi illatlar zamonaviy jamiyatda keng tarqalgan.
Hujurot surasi esa bularning barchasini bartaraf etish uchun Qur’oniy yechimlar taklif
etadi.
Hujurot surasi musulmon kishi hayotidagi eng muhim axloqiy va ijtimoiy
me’yorlarni belgilaydi. Ushbu sura orqali Qur’on musulmon jamiyatini axloqiy
tozalikka, adolat, tinchlik va hurmatga asoslangan jamiyat bo‘lishini istaydi. Har bir
musulmon ushbu oyatlar ustida tafakkur qilishi, ularni hayotiga tatbiq etishi lozim.
Zero, bu orqali biz o‘z jamiyatimizda baraka, tinchlik va birdamlikni qaror toptiramiz.
