SUN’IY A’ZOLAR YARATISH: HOZIRGI HOLAT VA ISTIQBOLLAR

Abstract

Sun’iy a’zolar yaratish zamonaviy biotibbiyot va regenerativ tibbiyotning eng inqilobiy yutuqlaridan biri sifatida e’tirof etilmoqda. Ushbu maqolada sun’iy a’zolar bo‘yicha olib borilayotgan ilmiy-tadqiqot ishlarining hozirgi holati keng qamrovli tahlil qilinadi hamda 3D bioprinting, nano-texnologiyalar va ilg‘or biomateriallar sohasidagi so‘nggi innovatsiyalar yoritiladi. Mexanik va bio-sun’iy organ prototiplari, jumladan, sun’iy yurak, buyrak va jigar tuzilmalari bo‘yicha amaliy ishlanmalar o‘rganilib, ularning biologik moslashuvchanligi, funksional integratsiyasi va immun javobini kamaytirishga doir muammolar ko‘rib chiqiladi. Shu bilan birga, donor organlar tanqisligi muammosini bartaraf etishga qaratilgan strategiyalar va bemorlarning yashash darajasini oshirish bo‘yicha istiqbolli yo‘nalishlar muhokama etiladi. Xususan, induksiya qilingan pluripotent ildiz hujayralari (iPSC) va gen tahriri texnologiyalari yordamida bemorga mos organlarni yaratish imkoniyatlariga alohida e’tibor qaratiladi. Xulosa qilib aytganda, texnologik va axloqiy cheklovlarga qaramasdan, sun’iy organlar sohasi kelgusi o‘n yilliklarda transplantatsiya va shaxsiylashtirilgan tibbiyot sohalarini tubdan o‘zgartirish salohiyatiga ega.

Source type: Journals
Years of coverage from 2023
inLibrary
Google Scholar

Downloads

Download data is not yet available.
To share
Robilova Sadafxon Abduhalimovna. (2025). SUN’IY A’ZOLAR YARATISH: HOZIRGI HOLAT VA ISTIQBOLLAR. International Journal of Scientific Researchers, 12(1), 285–287. Retrieved from https://www.inlibrary.uz/index.php/ijsr/article/view/130466
0
Citations
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Abstract

Sun’iy a’zolar yaratish zamonaviy biotibbiyot va regenerativ tibbiyotning eng inqilobiy yutuqlaridan biri sifatida e’tirof etilmoqda. Ushbu maqolada sun’iy a’zolar bo‘yicha olib borilayotgan ilmiy-tadqiqot ishlarining hozirgi holati keng qamrovli tahlil qilinadi hamda 3D bioprinting, nano-texnologiyalar va ilg‘or biomateriallar sohasidagi so‘nggi innovatsiyalar yoritiladi. Mexanik va bio-sun’iy organ prototiplari, jumladan, sun’iy yurak, buyrak va jigar tuzilmalari bo‘yicha amaliy ishlanmalar o‘rganilib, ularning biologik moslashuvchanligi, funksional integratsiyasi va immun javobini kamaytirishga doir muammolar ko‘rib chiqiladi. Shu bilan birga, donor organlar tanqisligi muammosini bartaraf etishga qaratilgan strategiyalar va bemorlarning yashash darajasini oshirish bo‘yicha istiqbolli yo‘nalishlar muhokama etiladi. Xususan, induksiya qilingan pluripotent ildiz hujayralari (iPSC) va gen tahriri texnologiyalari yordamida bemorga mos organlarni yaratish imkoniyatlariga alohida e’tibor qaratiladi. Xulosa qilib aytganda, texnologik va axloqiy cheklovlarga qaramasdan, sun’iy organlar sohasi kelgusi o‘n yilliklarda transplantatsiya va shaxsiylashtirilgan tibbiyot sohalarini tubdan o‘zgartirish salohiyatiga ega.


background image

INTERNATIONAL JOURNAL OF SCIENTIFIC RESEARCHERS

ISSN: 3030-332X Impact factor: 8,293

Volume 12, issue 1, June 2025

https://wordlyknowledge.uz/index.php/IJSR

worldly knowledge

Index:

google scholar, research gate, research bib, zenodo, open aire.

https://scholar.google.com/scholar?hl=ru&as_sdt=0%2C5&q=wosjournals.com&btnG

https://www.researchgate.net/profile/Worldly-Knowledge

https://journalseeker.researchbib.com/view/issn/3030-332X

285

SUN’IY A’ZOLAR YARATISH: HOZIRGI HOLAT VA ISTIQBOLLAR

Robilova Sadafxon Abduhalimovna

Biologiya fani o'qituvchisi

Abstract:

The development of artificial organs represents one of the most transformative

advancements in modern biomedical science and regenerative medicine. This article provides a

comprehensive analysis of the current state of artificial organ research, highlighting the latest

innovations in bioengineering, such as 3D bioprinting, nanotechnology, and advanced

biomaterials. The paper examines both mechanical and bioartificial organ prototypes—

including artificial hearts, kidneys, and liver constructs—while addressing the challenges

associated with biocompatibility, functional integration, and immune response mitigation.

Furthermore, emerging strategies aimed at overcoming organ donor shortages and improving

patient survival rates are discussed. Particular emphasis is placed on future prospects, including

patient-specific organ fabrication through induced pluripotent stem cells (iPSCs) and gene-

editing technologies. The article concludes that, despite existing technological and ethical

hurdles, the artificial organ field holds immense potential to revolutionize organ transplantation

and personalized healthcare in the coming decades.

Keywords:

artificial organs, 3D bioprinting, tissue engineering, regenerative medicine,

transplantation, biocompatibility, organ donor shortage.

Annotatsiya:

Sun’iy a’zolar yaratish zamonaviy biotibbiyot va regenerativ tibbiyotning eng

inqilobiy yutuqlaridan biri sifatida e’tirof etilmoqda. Ushbu maqolada sun’iy a’zolar bo‘yicha

olib borilayotgan ilmiy-tadqiqot ishlarining hozirgi holati keng qamrovli tahlil qilinadi hamda

3D bioprinting, nano-texnologiyalar va ilg‘or biomateriallar sohasidagi so‘nggi innovatsiyalar

yoritiladi. Mexanik va bio-sun’iy organ prototiplari, jumladan, sun’iy yurak, buyrak va jigar

tuzilmalari bo‘yicha amaliy ishlanmalar o‘rganilib, ularning biologik moslashuvchanligi,

funksional integratsiyasi va immun javobini kamaytirishga doir muammolar ko‘rib chiqiladi.

Shu bilan birga, donor organlar tanqisligi muammosini bartaraf etishga qaratilgan strategiyalar

va bemorlarning yashash darajasini oshirish bo‘yicha istiqbolli yo‘nalishlar muhokama etiladi.

Xususan, induksiya qilingan pluripotent ildiz hujayralari (iPSC) va gen tahriri texnologiyalari

yordamida bemorga mos organlarni yaratish imkoniyatlariga alohida e’tibor qaratiladi. Xulosa

qilib aytganda, texnologik va axloqiy cheklovlarga qaramasdan, sun’iy organlar sohasi kelgusi

o‘n yilliklarda transplantatsiya va shaxsiylashtirilgan tibbiyot sohalarini tubdan o‘zgartirish

salohiyatiga ega.

Kalit so‘zlar:

sun’iy a’zolar, 3D bioprinting, to‘qima injiniring, regenerativ tibbiyot,

transplantatsiya, biomoslashuvchanlik, donor organlar tanqisligi

Kirish

Tibbiyot va biologiya fanining taraqqiyoti natijasida inson salomatligini saqlashga xizmat

qiluvchi bir qator innovatsion texnologiyalar ishlab chiqilmoqda. Shulardan eng dolzarb

yo‘nalishlardan biri — sun’iy a’zolar yaratish va ularni klinik amaliyotga joriy etishdir. Butun


background image

INTERNATIONAL JOURNAL OF SCIENTIFIC RESEARCHERS

ISSN: 3030-332X Impact factor: 8,293

Volume 12, issue 1, June 2025

https://wordlyknowledge.uz/index.php/IJSR

worldly knowledge

Index:

google scholar, research gate, research bib, zenodo, open aire.

https://scholar.google.com/scholar?hl=ru&as_sdt=0%2C5&q=wosjournals.com&btnG

https://www.researchgate.net/profile/Worldly-Knowledge

https://journalseeker.researchbib.com/view/issn/3030-332X

286

dunyoda donor a’zolar yetishmovchiligi va organ transplantatsiyasiga bo‘lgan talabning ortib

borishi ushbu yo‘nalishdagi izlanishlarni yanada jadallashtirmoqda. Sun’iy a’zolar bemor

hayotini saqlash, organ yetishmovchiligi oqibatlarini yengib o‘tish va umr davomiyligini

uzaytirishda muhim ahamiyat kasb etadi.

Metod

Maqola tayyorlashda hozirgi davr ilmiy manbalari (PubMed, ScienceDirect, Nature

Biotechnology kabi xalqaro bazalar) tahlil qilindi. Sun’iy a’zolar yaratish bo‘yicha olib

borilayotgan amaliy tajribalar va texnologik yondashuvlar (mexanik protezlar, 3D bioprinter

texnologiyasi, nano-texnologiyalar va gen tahriri) o‘rganildi. Shuningdek, klinik amaliyotdagi

namunalar va tajribalar natijalari tahlil qilindi.

Natijalar

Hozirgi vaqtda quyidagi asosiy natijalarga erishilgan:
Mexanik sun’iy a’zolar: Elektron boshqaruvli protezlar bemorlarning hayot sifatini

yaxshilashga yordam bermoqda. Zamonaviy protezlar foydalanuvchining miya signallariga

javob berishi mumkin bo‘lgan texnologiyalar bilan jihozlanmoqda.
Sun’iy yurak: Sun’iy yurak prototiplari (masalan, Total Artificial Heart) donor organ

kutayotgan bemorlarga vaqtinchalik hayotiy qo‘llab-quvvatlashni ta’minlayapti.
Sun’iy buyraklar: Gemodializ apparatlari millionlab bemorlarning hayotini saqlab qolishga

xizmat qilmoqda, lekin ular tabiiy buyrakning to‘liq funksiyasini bajara olmaydi.
3D bioprinting: Bioprinterlar orqali jigar, teri, yurak klapanlari kabi to‘qimalar

shakllantirilmoqda. Hozircha to‘liq ishlovchi murakkab organlarni yaratish bosqichida turibdi.

Muhokama

Sun’iy a’zolar yaratish sohasidagi ilg‘or texnologiyalar transplantatsiya sohasida muhim

muammolarni bartaraf etishga qaratilgan. Hozirgi kunda bu yo‘nalishda qator cheklovlar

mavjud:
Sun’iy organlar to‘liq tabiiy organ funksiyasini bajarishga hali yaroqli emas.

Sun’iy a’zolarni ishlab chiqarish juda qimmatga tushadi, bu esa ularning keng qo‘llanilishini

cheklaydi. Immun tizim tomonidan rad etilish xavfi to‘liq bartaraf etilmagan.
Kelajak istiqbollari umid uyg‘otmoqda. 3D bioprinting texnologiyasi rivoji, gen tahriri

(CRISPR-Cas9), va nano-texnologiyalar yordamida sun’iy a’zolarni to‘liq biologik

hujayralardan yaratish imkoniyati kengaymoqda. Shuningdek, a’zolarni bemorning o‘z

hujayralaridan ishlab chiqarish orqali transplantatsiya muvaffaqiyati oshadi va rad etilish xavfi

kamayadi.

Xulosa


background image

INTERNATIONAL JOURNAL OF SCIENTIFIC RESEARCHERS

ISSN: 3030-332X Impact factor: 8,293

Volume 12, issue 1, June 2025

https://wordlyknowledge.uz/index.php/IJSR

worldly knowledge

Index:

google scholar, research gate, research bib, zenodo, open aire.

https://scholar.google.com/scholar?hl=ru&as_sdt=0%2C5&q=wosjournals.com&btnG

https://www.researchgate.net/profile/Worldly-Knowledge

https://journalseeker.researchbib.com/view/issn/3030-332X

287

Sun’iy a’zolar yaratish yo‘nalishidagi ilmiy yutuqlar bemorlarning umrini saqlash, donor

a’zolar yetishmovchiligi muammosini hal qilish va tibbiyot amaliyotini takomillashtirishga

xizmat qilmoqda. Hozirgi ilmiy-texnik taraqqiyot natijasida kelajakda sun’iy a’zolarni keng

ommaga qulay narxlarda yetkazib berish, to‘liq funksional biologik organlarni yaratish va

ularni bemor organizmiga moslashtirish imkoniyatlari sezilarli darajada kengayadi. Bu

yo‘nalishdagi har bir yutuq tibbiyotda yangi davrga yo‘l ochadi.

Foydalanilgan adabiyotlar:

1 Zhang, Y. S., & Khademhosseini, A. (2017). Advances in engineering hydrogels. Science,

356(6337), eaaf3627. https://doi.org/10.1126/science.aaf3627
2 Atala, A. (2011). Tissue engineering of human bladder. British Medical Bulletin, 97(1), 81-

104. https://doi.org/10.1093/bmb/ldr002
3 Noor, N., Shapira, A., Edri, R., Gal, I., Wertheim, L., & Dvir, T. (2019). 3D printing of

personalized thick and perfusable cardiac patches and hearts. Advanced Science, 6(11),

1900344. https://doi.org/10.1002/advs.201900344
4 Badylak, S. F., & Gilbert, T. W. (2008). Immune response to biologic scaffold materials.

Seminars in Immunology, 20(2), 109-116. https://doi.org/10.1016/j.smim.2007.11.003
5

Murphy, S. V., & Atala, A. (2014). 3D bioprinting of tissues and organs. Nature

Biotechnology, 32(8), 773-785. https://doi.org/10.1038/nbt.2958
6 Lavik, E., & Langer, R. (2004). Tissue engineering: current state and future directions.

NeuroRx, 1(4), 372-378. https://doi.org/10.1602/neurorx.1.4.372
7 Ott, H. C., Matthiesen, T. S., Goh, S. K., Black, L. D., Kren, S. M., Netoff, T. I., & Taylor,

D. A. (2008). Perfusion-decellularized matrix: using nature's platform to engineer a bioartificial

heart. Nature Medicine, 14(2), 213-221. https://doi.org/10.1038/nm1684
8 Jungebluth, P., Baiguera, S., & Macchiarini, P. (2012). Perspectives for bioengineered

organs

in

transplantation.

Molecular

Aspects

of

Medicine,

33(1),

93-106.

https://doi.org/10.1016/j.mam.2011.10.004
9 Song, J. J., & Ott, H. C. (2011). Organ engineering based on decellularized matrix scaffolds.

Trends in Molecular Medicine, 17(8), 424-432. https://doi.org/10.1016/j.molmed.2011.03.005

Fernandez-Colino, A., Wolf, F., Rütten, S., & Schmitz-Rode, T. (2019). Artificial organs:

Current status and future perspectives. Biomaterials Science, 7(3), 953-973.

https://doi.org/10.1039/C8BM01201K

References

️⃣ Zhang, Y. S., & Khademhosseini, A. (2017). Advances in engineering hydrogels. Science, 356(6337), eaaf3627. https://doi.org/10.1126/science.aaf3627

️⃣ Atala, A. (2011). Tissue engineering of human bladder. British Medical Bulletin, 97(1), 81-104. https://doi.org/10.1093/bmb/ldr002

️⃣ Noor, N., Shapira, A., Edri, R., Gal, I., Wertheim, L., & Dvir, T. (2019). 3D printing of personalized thick and perfusable cardiac patches and hearts. Advanced Science, 6(11), 1900344. https://doi.org/10.1002/advs.201900344

️⃣ Badylak, S. F., & Gilbert, T. W. (2008). Immune response to biologic scaffold materials. Seminars in Immunology, 20(2), 109-116. https://doi.org/10.1016/j.smim.2007.11.003

️⃣ Murphy, S. V., & Atala, A. (2014). 3D bioprinting of tissues and organs. Nature Biotechnology, 32(8), 773-785. https://doi.org/10.1038/nbt.2958

️⃣ Lavik, E., & Langer, R. (2004). Tissue engineering: current state and future directions. NeuroRx, 1(4), 372-378. https://doi.org/10.1602/neurorx.1.4.372

️⃣ Ott, H. C., Matthiesen, T. S., Goh, S. K., Black, L. D., Kren, S. M., Netoff, T. I., & Taylor, D. A. (2008). Perfusion-decellularized matrix: using nature's platform to engineer a bioartificial heart. Nature Medicine, 14(2), 213-221. https://doi.org/10.1038/nm1684

️⃣ Jungebluth, P., Baiguera, S., & Macchiarini, P. (2012). Perspectives for bioengineered organs in transplantation. Molecular Aspects of Medicine, 33(1), 93-106. https://doi.org/10.1016/j.mam.2011.10.004

️⃣ Song, J. J., & Ott, H. C. (2011). Organ engineering based on decellularized matrix scaffolds. Trends in Molecular Medicine, 17(8), 424-432. https://doi.org/10.1016/j.molmed.2011.03.005