№ 6 (2020) Иқтисодиёт ва инновацион технологиялар

Mақолада инновация ва инновацион фаолиятнинг мазмун ва моҳияти, уларга берилган хорижлик ва Ўзбекистонлик олимлар томонидан берилган таърифлар келтирилган. Шунингдек, “Инновацион фаолият тўғрисида”, “Таълим тўғрисида” ҳамда “Илм-фан ва илмий фаолият тўғрисида”ги Қонунлари доираси “Инновация” ва “Инновацион фаолият”га берилган таърифлар, муносабатлар, моддалар юзасидан фикр-мулоҳазалар баён этилган.

Мазкур мақолада ишлаб чиқаришни ташкил этиш, унинг ресурслар билан таъминланиши ва хўжалик бошқаруви, шу жумладан асосий ва айланма капиталга инвестициялар миқдори кўп жиҳатдан ишлаб чиқариш тури билан белгиланиши ёритилган. Ишлаб чиқариш тури-номенклатура кенглиги, мунтазамлиги, барқарорлиги ва маҳсулот ҳажми, ишлаб чиқариш ресурсларидан фойдаланиш, хўжалик юритувчи субъектлар фаолиятини янада ривожлантириш йўлини ва истиқболларини белгилаш тамойилларига кўра ажратиладиган ишлаб чиқаришнинг таснифий категориясига бағишланган.

Ушбу мақолада озиқ-овқат саноатида юзага келаётган муаммолар тўғрисида фикр билдирилган. Асосий эътибор озиқ-овқат корхоналарини муҳофаза қилиш бўйича комплекс ёндашувга қаратилган. Корхонларда ресурслар самарадорлигининг ўрни ва аҳамияти нимадан иборат эканлиги қайд этилган. Шунингдек, мақолада озиқ-овқат
маҳсулотларини ишлаб чиқаришда рақамли технологиялардан фойдаланишга асосланган
ахборот тизимларининг методлари ва лойиҳалаш воситалари хусусида сўз юритилди.

Сўнгги йилларда тўғридан тўғри хорижий инвестицияларни жалб қилишда интернет технологияларидан фойдаланиш ҳажмининг кескин ортиши кузатилди. Ушбу мақолада Ўзбекистондаги эркин иқтисодий ҳудудларга тўғридан - тўғри хорижий инвестицияларни жалб қилишда интернет маркетинг технологияларидан фойдаланишнинг
аҳамияти, ҳозирги ҳолати ёритилган. Тадқиқотда эркин иқтисодий зоналарнинг веб саҳифалари ҳамда контенти таҳлил қилинган, хориж тажрибаси ўрганилган ва таклифлар ишлаб чиқилган.

Хизмат кўрсатиш соҳаси инсоният тарихи билан чамбар-час боғлиқ бўлиб, ушбу илмий мақолада айнан хизмат кўрсатиш соҳасининг эвалуцион модели яратилган бўлиб, ушбу илмий моделда хизмат кўрсатиш соҳасининг ривожланиши натижасида рақамли хизматларга айланиб бораётганлиги бу эса инсоният кундалик ҳаёти билан боғлиқ эканлигини кўрсатади. Шу сабабли ушбу илмий мақолада хизмат кўрсатиш ва рақамли хизматлар атамаларига илмий таъриф берилган.

Мазкур мақолада дунёда иқтисодий тараққиётнинг бугунги замонавий босқичида иқтисодий муносабатларга ахборот-коммуникация технологияларнинг шиддат билан жорий этилиши, шу жумладан, электрон технологияларга асосланган савдо муносабатлари ривожининг ўзига хос хусусиятлари, аҳамияти ва афзалликлари баён
қилинган. Шунингдек, мамлакатимизда электрон савдоларни ривожлантириш борасидаги давлат сиёсати ва унинг асосий принциплари ёритиб берилган.

В статье рассматриваются особенности современного развития бухгалтерских информационных системы, преимущества их использования путем внедрения и развития информационных технологий, типовая структура бухгалтерской информационной системы, роль и значение автоматизации процесса бухгалтерского и финансового учета в повышение эффективности деятельности предприятий.

Банк тизими миллий иқтисодиётнинг тараққиётида муҳим ўрин эгаллаб, хўжалик юритувчи субъектлар ва тадбиркорларни молиявий қўллаб-қувватлашда муҳим роль ўйнайди. Мақолада банк амалиётида мижозга йўналтирилганликка муаллифлик таърифи берилди. Ушбу таърифга кўра, мижозга йўналтирилганлик банк тизимидаги барча бошқарув даражаларида мижоз билан банк ўртасидаги ўзаро ҳаракатнинг махсус алгоритми доирасида қўллаб-қувватланишини ва ўзининг талаблари бажарилишини таъминлаш имконини беради. Замонавий
мижозга йўналтирилганлик концепцияси қўлланадиган банкларга оид омиллар тақдим этилди. Шунингдек, мақолада банкларда мижозларни жалб қилишнинг асосий йўналишлари таҳлил қилинди. Бундан ташқари банк хизматлари хусусиятларининг банк маркетинги хусусиятига таъсири кўрсатилган.

Банк тизими миллий иқтисодиётнинг тараққиётида муҳим ўрин эгаллаб, хўжалик юритувчи субъектлар ва тадбиркорларни молиявий қўллаб-қувватлашда муҳим роль ўйнайди. Мақолада банк амалиётида мижозга йўналтирилганликка муаллифлик таърифи берилди. Ушбу таърифга кўра, мижозга йўналтирилганлик банк тизимидаги барча бошқарув даражаларида мижоз билан банк ўртасидаги ўзаро ҳаракатнинг махсус алгоритми доирасида қўллаб- қувватланишини ва ўзининг талаблари бажарилишини таъминлаш имконини беради. Замонавий
мижозга йўналтирилганлик концепцияси қўлланадиган банкларга оид омиллар тақдим этилди. Шунингдек, мақолада банкларда мижозларни жалб қилишнинг асосий йўналишлари таҳлил қилинди. Бундан ташқари банк хизматлари хусусиятларининг банк маркетинги хусусиятига таъсири кўрсатилган.

Ушбу мақолада реклама ва унинг асосий вазифалари, этика қоидаларига риоя қилиниш муҳимлиги, соф рақобат муҳитини шакллантириш ва халқаро иқтисодий ҳамжамият интеграция жараёнига қўшилиш кўриб чиқилган.

Мақола Ўзбекистонда макроиқтисодий сиёсатни мулк қийматини баҳолаш хизматлари бозорига таъсирига ва ушбу бозорнинг миллий иқтисодиётдаги ролига таҳлилий баҳо бериш ҳамда унда фаолият юритаётган баҳоловчи ташкилотлар рейтингини баҳолаш муаммоларини ҳал қилишга бағишланган.

Мақолада республикада фармацевтика маҳсулотлари бозорининг ривожланишининг ўзгариш суръатлари базисли ва занжирсимон усуллар орқали статистик таҳлил қилинган ва тренд моделининг қаторларни аналитик текислаш усули орқали прогноз қийматлари аниқланган. Шунингдек, тренд моделининг аҳамиятлилик даражаси баҳоланган.

Мақолада озиқ-овқат саноати тармоғининг ишлаб чиқариш ҳажмини Кобб-Дуглас функциясидан фойдаланилган ҳолда моделлаштирилди. Дастлаб мақолада мавзуга оид илмий манбаларнинг қисқача тавсифи келтирилган. Сўнгра регрессия моделини, детерминация, корреляция коеффициентлари, Дарбин-Уотсон тести ва Фишер мезони эмпирик эҳтимолиги тўғрисидаги маълумотлар каби масалалар баён этилган. Мақоланинг сўнги қисмида барча олинган натижалар умумлаштирилган.

Ушбу мақолада банк томонидан ўрсатиладиган хизматларнинг назарий асослари муҳокама қилинган бўлиб, банк хизматлари ва операциялари таҳлил қилинган. Мақолада таҳлилларга асосланган илмий ва амалий тавсиялар ишлаб чиқилган

Ушбу мақолада мамлакатимизнинг барқарор иқтисодий ривожланишини таъминлашга таъсир этувчи билимлар иқтисодиёти тизими ўрганиб чиқилган. Мамлакатимизда билимлар иқтисодиётини шаклланишида республикамиздаги шарт-шароитлар таҳлил қилиниб, хулосалар қилинган. Шунингдек, билимлар иқтисодиётини ривожлантиришда Ўзбекистоннинг иқтисодий тараққиётнинг тўрт ғилдирагини очиб берилиши аҳамиятлидир.

Мазкур мақолада озиқ-овқат саноатининг трансформациялашуви бўйича хорижий ва республикамиз олимларининг назарий фикрлари, уларнинг мазмуни ва моҳияти, мамлакатимизда мазкур тармоқ корхоналари томонидан соҳада олиб борилаётган ислоҳотлар, шунингдек, озиқ-овқат саноатини трансформациялаш ва унинг рақобатбардошлигини оширишда эътибор қаратиладиган жиҳатлар ёритиб берилган.

Ушбу мақолада саноат корхоналарида ҳудудий ресурс салоҳиятидан фойдаланишнинг назарий асослари ёритилган, экспертлар сўрови усулида ҳудудларда ресурслардан фойдаланиш ҳолати баҳоланган, ҳудудларда ресурслардан фойдаланиш ҳолати таҳлил қилиниб, улардан фойдаланиш самарадорлигини ошириш бўйича таклифлар берилган

Мақолада озиқ-овқат саноатида қиймат занжирнинг шали ва уни бошқариш хусусиятлари ўрганилган. Шунингдек, мақолада саноат тармоғи қиймат занжирининг анъанавий шакли ва унинг таркибий унсурлари, озиқ – овқат саноатида қиймат занжирини бошқариш, озиқ-овқат саноати қиймат занжирида қўшимча хизматларни кўрсатувчи ташкилотлар республикада амалга оширилаётган асосий вазифалардан бири сифатида белгиланади..

Мақолада ёғ-мой корхоналарини иқтисодий самарадорлигини ошириш хусусида сўз юритилди. Шунингдек, аҳолини ўсимлик мойига бўлган талабани қондириш, республиканинг иқтисодий хавфсизлигини таъминлаш юзасидан фикрлар келтирилди.

Бугунги кунда мамлакатимиз истеъмол товарлари бозорини ривожлантириш ва баҳолашнинг ўзига хос хусусиятларини экологик омилларни ҳисобга олган ҳолда кўриб чиқиш аҳамиятлидир. Мақолада мутахассислар учун технологик  жараёнларнинг самарадорлигини тез таҳлил қилиш ва баҳолаш, уларни такомиллаштириш, маҳсулотларнинг юқори сифатлилигига эришиш, шу орқали уларнинг рақобатбардошлигини ошириш учун чоралар кўриш имконини берувчи кузатув тизими учун зарур маълумотларни тизимли тўплаш ва рўйхатга олиш амалиёти таҳлил қилинган. Кузатув тизимининг жорий этилиши мавжуд муаммоларни бартараф этиш, хавфларни камайтириш ва аҳоли истеъмол қилаётган истеъмол товарлари хавфсизлигини оширишга ёрдам беради.

Мақолада корпоратив бошқарув асосидаги корхоналар фаолиятини ривожланишининг асосий устувор йўналишлари тадқиқ этилган бўлиб, унда ишлаб чиқаришнинг барқарор ва мувозанатли ўсишини таъминлаш, тўғридан-тўғри хорижий инвестицияларни жалб этишни кучайтириш, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни ривожлантириш учун қулай
иқтисодий муҳитни яратиш, тармоқ корхоналарини янада реструктуризация қилиш, техник ва технологик жиҳатдан янгилаш ҳамда экспортни кўпайтириш каби масалалар назарий ва амалий жиҳатдан таҳлил қилинган. Шу билан бирга корпоратив корхоналарни модернизациялаш жараёнлари бошқарув самарадорлигини баҳолаш кетма-кетлигида корпоратив корхоналарда модернизациялаш жараёнларини бошқариш циклини белгилаб олиш ва уларнинг тўғри йўлга қўйилганлиги баҳоланган ва корпоратив корхоналарда технологик модернизациялашни ташкил  этиш жараёнининг асосий босқичлари ўрганилган.

Ушбу мақолада миллий иқтисодиётда ички инвестиция салоҳиятидан самарали фойдаланишнинг илмий асослари ёритилган, ички инвестициялардан фойдаланишни баҳолаш услубиёти келтирилган, капитал самарадорлиги таҳлил қилинган ва ички инвестициялардан самарали фойдаланиш бўйича таклифлар берилган.

Мақолада Ўзбекистонда аёлларнинг илмий-тадқиқот соҳасида иш билан бандлиги ҳолати ҳамда унга таъсир этувчи ижтимоий-иқтисодий омилларнинг эконометрик таҳлили амалга оширилган. Янгиланаётган Ўзбекистонда илм-фанни ривожлантириш масалалари давлат даражасига кўтарилган бир вақтда аёлларнинг
илмий-тадқиқот соҳасида иш билан бандлигига айнан қайси омиллар таъсир кўрсатиши аниқланган ва бу соҳада аёлларнинг иш билан бандлигини оширишда тегишли хулоса ва таклифлар чиқарилган.

В статье рассматриваются проблемы оценки рынка труда и занятости населения в Республике Узбекистан. Анализируются направления и размеры расходов на  внедрение новой системы по профессиональному обучению безработных и бедных слоев населения и повышению их трудовой активности. Так как последствия
бедности населения является сдерживающим фактором развития человеческого потенциала. Проведено анализ динамика структуры трудовых ресурсов, уровень участия
населения Республики Узбекистан в трудовых ресурсах по полу, динамика уровня занятости и безработных в Республике Узбекистан. Основным выводом авторов
является, что изменяющиеся условия различных сфер общественной жизни требуют от государства нового подхода к обучению молодежи и женщин, помощи в организации ее взаимодействия с работодателями.

Бугунги кунда сут чорвачилигида маҳсулот таннархини тўғри калькуляция қилиш долзарб масалалардан ҳисобланади. Мазкур мақолада маҳсулот таннархини калькуляция қилиш масалаларига услубий ёндашувлар баён қилинган. Маҳсулот таннархини калькуляция қилишга иқтисодий луғатларда берилган, хорижлик ва иқтисодчи олимларнинг томонидан берилган таърифлар ва фикр-мулоҳазалар ўрганилган. Сут чорвачилигида маҳсулот таннархини калькуляция қилиш бўйича тегишли хулосалар шакллантирилган ва таклифлар берилган.