ЭКСПЕРИМЕНТАЛ ОСТЕОПОРОЗДА СУЯК ТЎҚИМАСИНИНГ МОРФОЛОГИК ТАВСИФИ

Annotasiya

Маколада экспериментал остеопорозда коннинг биокимёвий курсаткичларига кальций сакловчи бирикмаларни даволаш максадида курсатадиган таъсири ва толали бириктирувчи суяк тукимасини усиши тикланиш жараёнлари интенсивлигининг асосий курсаткичларидан бири булган суяк мустахкамлш ини таъминловчи суяк устунчаларини зичлашиши ва бу кальций альгинатии куллаш билан олиб борилган даволаш самарадорлиги хакида фикрлар билдирилган.

Manba turi: Jurnallar
Yildan beri qamrab olingan yillar 2021
inLibrary
Google Scholar
ВАК
Chiqarish:
CC BY f
86-88
146

Кўчирилди

Кўчирилганлиги хақида маълумот йук.
Ulashish
Саидов, С., Мавлонов A., Ахмаджонов, А., & Жиемуратова, Р. (2022). ЭКСПЕРИМЕНТАЛ ОСТЕОПОРОЗДА СУЯК ТЎҚИМАСИНИНГ МОРФОЛОГИК ТАВСИФИ. Doktor Axborotnomasi Jurnali, 1(3), 86–88. Retrieved from https://www.inlibrary.uz/index.php/doctors_herald/article/view/2025
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Annotasiya

Маколада экспериментал остеопорозда коннинг биокимёвий курсаткичларига кальций сакловчи бирикмаларни даволаш максадида курсатадиган таъсири ва толали бириктирувчи суяк тукимасини усиши тикланиш жараёнлари интенсивлигининг асосий курсаткичларидан бири булган суяк мустахкамлш ини таъминловчи суяк устунчаларини зичлашиши ва бу кальций альгинатии куллаш билан олиб борилган даволаш самарадорлиги хакида фикрлар билдирилган.


background image

Доктор ахборотномаси № 3.1 (96)—2020

85

УДК 616.71-007.234: 571.118

ЭКСПЕРИМЕНТАЛ ОСТЕОПОРОЗДА СУЯК ТЎҚИМАСИНИНГ

МОРФОЛОГИК ТАВСИФИ

С. А. Саидов, А. А. Мавлонов, А. Қ. Ахмаджонов, Р. С. Жиемуратова

Тошкент фармацевтика институти, Тошкент,

Бухоро давлат тиббиѐт институти, Бухоро, Ўзбекистон

Таянч сўзлар:

остеопороз касаллиги, қоннинг биокимѐвий кўрсаткичлари, қизил суяк кўмиги, ғовак тўр ва

суяк кўмиги элементлари, экспериментал остеопороз.

Ключевые слова:

заболевание остеопороза, биохимические показатели крови, красный костный мозг, рыхлая

сеть и элементы костного мозга, экспериментальный остеопороз.

Keywords:

disease osteoporosis, biochemical indicators of blood, red bone marrow, loose network and bone marrow

elements, experimental osteoporosis.

Мақолада экспериментал остеопорозда қоннинг биокимѐвий кўрсаткичларига кальций сақловчи

бирикмаларни даволаш мақсадида кўрсатадиган таъсири ва толали бириктирувчи суяк тўқимасини ўсиши
тикланиш жараѐнлари интенсивлигининг асосий кўрсаткичларидан бири бўлган суяк мустаҳкамлигини
таъминловчи суяк устунчаларини зичлашиши ва бу кальций альгинатни қўллаш билан олиб борилган даволаш
самарадорлиги ҳақида фикрлар билдирилган.

МОРФОЛОГИЧЕСКАЯ ХАРАКТЕРИСТИКА КОСТНОЙ ТКАНИ ПРИ ЭКСПЕРИМЕНТАЛЬНОМ

ОСТЕОПОРОЗЕ

С. А. Саидов, А. А. Мавлонов, А. Қ. Ахмаджонов, Р. С. Жиемуратова

Ташкентский фармацевтический институт, Ташкент

Бухарский государственный медицинский институт, Бухара, Узбекистан

В статье указывается о взаимосвязи успешного применения альгината кальция, как одного из кальций

содержащих соединений в изменении основных биохимических показателей крови, путем уплотнения
костных балок, как основного показателя интенсивности укрепления роста костной ткани при
экспериментальном остеопорозе.

MORPHOLOGICAL CHARACTERISTICS OF BONE TISSUE IN EXPERIMENTAL OSTEOPOROSIS

S. A. Saidov, A. A. Mavlonov, A. K. Akhmadjonov, R.S. Jiemuratova

Tashkent Pharmaceutical Institute, Tashkent,

Bukhara state medical institute, Bukhara, Uzbekistan

The article points to the opinion on the relationship between the successful use of calcium alginate, as one of

the calcium-containing compounds in changing the main biochemical parameters of blood, by compacting bone
beams, as the main indicator of the intensity of strengthening the growth of bone tissue in experimental osteoporosis.

Дунѐда таянч-ҳаракат тизими касалликлари ичида кальций минерал моддаси етишмас-

лиги натижасида юзага келадиган остеопороз касаллигининг турли даражадаги шакллари
кун сайин ортиб бормоқда. Касаллик диабет, хавфли ўсма, юрак қон-томир касалликлари
билан тенг даражадаги тиббий ва ижтимоий муаммо бўлиб ҳисобланади. Бугунги кунда
жаҳонда «200 миллионга яқин киши остеопороз (ОП) билан хасталанган бўлса, аѐллар 69%
дан 80% гача» қатор олимлар томонидан ўрганилган. ОП скелетни кенг тарқалган тизимли
касаллиги бўлиб, суяк тўқимаси вазни ҳамда суяклар синиши хавфини ортиши, қаттиқлиги-
ни пасайиши, суяк таркиби микроорхитектоникасини ўзгаришига олиб келиши исботлан-
ган. Статистик маълумотларга кўра «эллик ѐшдан катта бўлган ҳар бешинчи бемор аѐлларда
умуртқа поғонасининг компрессион синиши, 70 ѐшдан катта бўлган ҳар учинчи аѐл ва ҳар
олтинчи эркакларнинг 50%ида сон суяги проксимал қисми синиши натижасида ногиронлик-
ни юзага келиши, 15-20% ўлимга олиб келади. Бугунги кунда ушбу муаммони ечимини то-
пиш соҳа ходимлари олдида турган долзарб муаммолардан биридир.

Экспериментал остеопорозда қоннинг биокимѐвий кўрсаткичларига кальций сақловчи

бирикмаларни даволаш мақсадида кўрсатадиган таъсирини ўрганишда экспериментал пато-
логияли 120 та каламушлар ўрганилди.

Гистологик тадқиқотлар учун суяк тўқимасининг кичик бўлакчаси 4%ли нейтрал фор-

малин эритмасига жойлаштирилди, сўнгра 15%ли азот кислотасида декальцинация қилинди

С. А. Саидов, А. А. Мавлонов,...


background image

Доктор ахборотномаси № 3.1 (96)—2020

86

Расм 1. IV гуруҳ (асосий, тажриба) - экспери-
ментал остеопорозли, кальций альгинат юбо-

рилгандан сўнг. суяк устунчаларини зичлашиш

майдонлари, остеоген толали бириктирувчи

тўқимани пролифирацияси. Бўялиш: ге-

матоксилин ва эозин.

ва шундан сўнг спиртда фиксацияланди. Етарли даражада фиксациялангандан сўнг матери-
алдан парафинли блоклар тайѐрланди. Тайѐр кесмаларни гемотоксилин ва эозин билан
бўялди. Экспериментал остеопороз юзага келгунча I интакт гуруҳни морфологик тадқиқ
қилишда суяк пластинкасининг компакт зичлигини сақланиши қайд этилди, бу вазият
адабиѐт маълумотларига мос келади [1-9]. Зич суяк пластинкаси, қизил суяк кўмиги эле-
ментларини кўриш мумкин. Патологик сийрак ва суяк тўқимаси зичлигини пасайган
қисмлари аниқланмади. Остеопоротик ўзгаришларнинг мавжуд эмаслиги акс этирилган ги-
стологик кўриниш билан тасдиқланади. Ғовак тўр ва суяк кўмиги элементлари орасидан
зич, компакт суяк тўқимасини кўриш мумкин [2].

Тажриба ҳайвонларининг суяк тўқимасини морфологик тадқиқ қилиш натижаларини

II гуруҳ (назорат) тажриба ҳайвонларидан олинган суякнинг натижалари билан солишти-
рилди. Мазкур морфологик тадқиқотлар кўрсатишича II гуруҳдаги (назорат) каламушларда
экспериментал ОПли даволаш ўтказилмаган ҳайвонларда овариоэктомия ўтказилгандан
сўнг катта болдир суягининг эпифизар қисми намуналарида суяк тўқимасининг резорбция-
си, кальций тузларининг ювилиши ҳисобига майдонларни сийраклашиб қолиши, суяк
тўқимасини юмшаши, оддий кучсиз оҳакланган суяк тўсинларининг мавжудлиги, муал-
лифлар маълумотларига мос тушади [3]. Бунда суяк тўқимасининг резорбция жараѐнлари,
лизис ўчоқлари, марказий қисмларда остеомаляция қайд этилиб, микроскоп остида
кўрилганда шаклли элементлари кўп бўлган яхши ривожланган фиброретикуляр строма ва
кучсиз оҳакланган суяк устунчалари қайд этилди [5].

III гуруҳга кирувчи, жарроҳлик амалиѐти ўтказилган ҳайвонларга ҳар куни кальций

альгинат сақлаган дори препаратларини 3 ой муддатда юбориш суяк тўқимаси тузилмасини
тикланишига олиб келди, бундан ОПни аниқ морфологик ўзгаришларининг мавжуд эмасли-
ги гувоҳлик беради. Экспериментал остеопорозли, кальций альгинат юборилгандан сўнг
толали остеоген тўқимасини ўсиб кириши қайд этилди, кейинчалик эса компакт суяк
тўқимасини репарация участкалари билан зичлашиши, ғоваклиликни йўқолиши ва кальций
альгинат билан даволаш фонида кальций тузлари билан тўйиниш ҳисобига остеомаляция
кузатилди. IV гуруҳ (асосий, тажриба)- Экспериментал остеопорозли, кальций альгинат
юборилгандан сўнг толали остеоген тўқимасини ўсиб кириши қайд этилди, кейинчалик эса
компакт суяк тўқимасини репарация участкалари билан зичлашиши, ғоваклиликни йўқоли-
ши ва кальций альгинат билан даволаш фонида кальций тузлари билан тўйиниш ҳисобига
остеомаляция кузатилди.

Шундай қилиб, 1-расмда тақдим этилган

тасвирда суяк устунчаларини зичлашиш май-
донлари кальций етишмаслигини тўлдирилиш
натижаси бўлиши мумкин, бу кальций альгинат-
даги ионланган кальций манбаси ҳисобига юза-
га келади, шунингдек остеоген бириктирувчи
тўқима пролиферацияси ўчоқлари кузатилади,
бу остеоген тикланиш жараѐнларидан гувоҳлик
беради [6-10].

Бунда, зич суяк тўқимасининг фрагментла-

ри ва тоғай пластинка пластлари жойлашиш
майдони бўйича толали остеоген тузилмани
ўсиши навбати билан келади, бу кальций альги-
нат билан олиб борилган даволаш фонида юзага
келадиган суякдаги регенератор жараѐнларини
кўрсатади. Олинган маълумотлар адабиѐт
маълумотлари билан мос тушади, улар кальций
альгинат каби кальцийнинг органик бирикмала-
ри етишмовчилигида кальций миқдорини опти-

Оригинальная статья


background image

Доктор ахборотномаси № 3.1 (96)—2020

87

Расм 2. Экспериментал остеопорозли, каль-
ций альгинат юборилгандан сўнг. Тоғай пла-

стинкаларининг пластли ва толали остеоген

тузилмани ўсиш майдонлари билан зич суяк

тўқимасининг фрагментлари (чап томондаги

майдон). Бўялиш: гематоксилин ва эозин

мал ва физиологик тикланишини кўрсатади.

Шу билан бир вақтда 2-расм остеоген су-

як тўқимасини ўсишидан гувоҳлик беради, бу-
ни суяк тўқимасини ўсиш худудлари бўлган
суяк тўқимасининг зич фрагментлари ва тоғай-
ли пластинка пластлари кўрсатади. Кальйий
ўрнини босувчи даволаш самарадорлигини
кальций альгинат билан бирга олиб бориш
шубҳасиздир.

Шундай қилиб, бизлар томонимиздан

ўтказилган тадқиқот натижаларида ва тажриба-
да юзага келтирилган остеопорозни қиѐсий
таҳлили ҳамда ОПни кальций альгинат билан
даволашда аниқландики, суяк тўқимасининг
зичлиги экспериментал ҳайвонлар фаоллиги ва
қўллаш давомийлигига боғлиқ ҳолда ўсиб бора-
ди, бу эса ушбу препаратни ўзлаштириш сифа-
тига ва кальций альгинат сақловчи препа-
ратларни самарали тиклаш қобилиятига боғлиқ

бўлиши мумкин.

Компакт суяк тўқимасининг майдонлари ѐриқлардан маҳрум бўлган ва нотекис

бўялишга эга. Толали бириктирувчи суяк тўқимасини ўсиши тикланиш жараѐнлари интен-
сивлигининг асосий кўрсаткичларидан бири бўлиб, суяк мустаҳкамлигини таъминловчи су-
як устунчаларини зичлашиши кузатилади, бу кальций альгинатни қўллаш билан олиб бо-
рилган даволаш самарадорлигидан гувоҳлик беради. Буларнинг барчаси кальций альгинат-
нинг таббий бирикмалари билан олиб борилган даволашни ижобий таъсиридан гувоҳлик
бериб, бу суякнинг келгусидаги асоси бўлган остеоген бириктирувчи тўқима пролиферация-
си билан тасдиқланади. Маълумки келиб чиқиши табиий бўлган кальций сақловчи моддала-
рни қўллаш, жумладан кальций альгинатни, бизнинг фикримизча тажриба ости ҳайвонлари-
нинг гормонал фонига шунингдек, кальцийни ўзлаштиришига ижобий таъсир кўрсатади,
маълумки бу меъда ичак тизими ҳолатига боғлиқ бўлади (МИТ) [8-11].

Фойдаланилган адабиѐтлар:

1. Корж Н.А., Горидова Л.Д., Дедух Н.В., Романенко К.К. Репаративная регенерация кости: современный

взгляд на проблему. Медикаментозные препараты, оптимизурующие репаративный остеогенез // Ортопе-
дия, травматология и протезирование. – 2006. – №3. – С.85-92.

2. Ларцев Ю. В., Шерешовец А. А. Выбор оптимальной экспериментальной модели остеопороза // Известия

Самарского научного центра Российской академии наук, т.17, №5(3), 2015 C. 810-812.

3. Пасиешвили Л. М., Бобро Л. Н. Роль заболеваний пищеварительного канала в формировании и прогресси-

ровании вторичного остеопороза //Сучасна гастроентерологія. – 2008. – №. 4. – С.12-18.

4. Пасиешвили Л. М., Андруша А. Б., Бабак М.О. Возможные механизмы костной резорбции при сочетанном

течении заболеваний кишечника и остеохондроза // Український терапевтичний журнал 2006.–№ 2, 47-49.

5. Поворознюк В.В., Дедух Н.В., Григорьева Н.В., Гопкалова И.В. Экспериментальный остеопороз // Киев. –

2012. – 228 с.

6. Поворознюк В.В., Климовицкий Ф.В., Дедух Н.В., 2013 Морфологические особенности регенерации

транскортикального метадиафизарного дефекта при лечении животных альфакальцидолом // Український
медичний альманах, 2013, Том 16, № 1 С. 35-39.

7. Родионова С.С. Роль количества и качества костной ткани в риске развития переломов приостеопорозе //

Журнал «Боль.суставы. позвоночник». – 2013. - №1 (09).– C. 35-39.

8. Худякова Н. А., Баженова Т. В. Поведенческая активность линейных и нелинейных мышей разных цвето-

вых вариаций в тесте «Открытое поле» // Вестник Удмуртского университета. Серия «Биология. Науки о
Земле». – 2012. – №2. - С. 89-93.

9. Booth SL, Centi A, Smith SR, Gundberg C.The role of osteocalcin in human glucose metabolism: marker or medi-

ator? Nat. Rev. Endocrinol 2013;9: 43-55.

10. Confavreux C.B., Levine R.L., Karsenty G. A paradigm of integrative physiology, the crosstalk between bone and

energy metabolisms // Mol. Cell. Endocrinol. – 2009. – Vol. 310. – №. 1-2. – P. 21-29.

С. А. Саидов, А. А. Мавлонов,...

Bibliografik manbalar

Корж Н.А.. Горидова Л.Д., Дедух Н.В.. Романенко К.К. Репаративная регенерация кости: современный взгляд на проблему. Медикаментозные препараты, оптимизурующие репаративный остеогенез // Ортопедия. травматология и протезирование. - 2006. - №3. - С.85-92.

Ларцев Ю. В.. Шсрсшовсц А. А. Выбор оптимальной экспериментальной модели остеопороза // Известия Самарского научного центра Российской академии наук, т.17. №5(3), 2015 С. 810-812.

Пасиешвили Л. М.. Бобро Л. Н. Роль заболеваний пищеварительного канала в формировании и процессировании вторичного остеопороза //Сучасна гастроснтсролопя. - 2008. - №. 4. - С. 12-18.

Пасиешвили Л. М., Андруша А. Б., Бабак М.О. Возможные механизмы костной резорбции при сочетанном течении заболеваний кишечника и остеохондроза // Укражський терапевтичний журнал 2006.-№ 2.47-49.

Поворознюк В.В., Дсдух Н.В.. Григорьева Н.В.. Гопкалова И.В. Экспериментальный остеопороз // Киев. -2012.-228 с.

Поворознюк В.В.. Климовицкий Ф.В.. Дедух Н.В.. 2013 Морфологические особенности регенерации транскортикального мстаднафизарного дефекта при лечении животных альфакальцидолом // Украшський медичний альманах, 2013, Том 16, № 1 С. 35-39.

Родионова С.С. Роль количества и качества костной ткани в риске развития переломов приостеопорозе // Журнал «Боль.суставы. позвоночник». - 2013. - №1 (09).- С. 35-39.

Худякова Н. А., Баженова Т. В. Поведенческая активность линейных и нелинейных мышей разных цветовых вариаций в тесте «Открытое поле» // Вестник Удмуртского университета. Серия «Биология. Науки о Земле». - 2012. - №2. - С. 89-93.

Booth SL, Centi A, Smith SR, Gundberg C.The role of osteocalcin in human glucose metabolism: marker or mediator? Nat. Rev. Endocrinol 2013;9:43-55.

Confavreux C.B., Levine R.L., Karsenty G. A paradigm of integrative physiology, the crosstalk between bone and energy metabolisms // Mol. Cell. Endocrinol. - 2009. - Vol. 310. - №. 1-2. - P. 21-29.