Бошланғич синфларда жисмоний тарбия – соғломлаштириш тадбирларининг педагогик хусусиятлари

Annotasiya

Тадқиқот объекти: умумий ўрта таълим мактабларининг бошланғич синфларида ўкув-соғломлаштириш жараёни.
Ишнинг мақсади: бошлангич синф ўқувчиларини жисмоний тарбиялаш, соғлигини мустаҳкамлаш, ҳаракат фаоллиги ва соғломлаштириш тадбирларининг самарадорлигини оширишни илмий педагогик асослаш.
Тадқиқот методлари: назарий таҳлил, умумлаштириш, педагогик кузатиш, суҳбат, анкета, антропометрия, тест, педагогик тажриба, математик статистика.
Олинган натижалар ва уларнинг янгилиги: бошлангич синф ўқувчилари билан жисмоний тарбия - согломлаштириш тадбирларининг ўтказилиши муҳим аҳамиятга эга эканлиги исботланди.
Бошлангич синфлар жисмоний тарбия дастурига аниклик киритилди ва масаланинг назарий асосланиши кенгайтирилди, шу ёшдаги ўқувчилар учун аник амалий тавсиялар бериш имконияти яратилди.
Амалий ахамияти: бошлангич синфларда жисмоний тарбия ва согломлаштириш тадбирларининг илмий асосланган дастури ишлаб чикилди; жисмоний тарбия - согломлаштириш тадбирларини самарадорлиги аникланди ва уларни бошлангич синф ўкувчиларида кўллаш исботланди; бошлангич синф ўқувчиларининг жисмоний ривожланиши ва тайёргарлиги аникланди; жисмоний тарбия - согломлаштириш тадбирларини мунтазам йўлга қўйилиши таъминланди.
Татбиқ этиш даражаси ва иқтисодий самарадорлиги: бошлангич синф ўкувчилари билан мунтазам олиб борилган жисмоний тарбия -согломлаштириш тадбирлари натижасида ўқувчиларнинг жисмоний ривожланиши ва тайёргарлиги яхшиланди. Тадқиқот натижаларини амалиётга татбик этиш юзасидан 2 та далолатнома мавжуд.
Қўлланиш (фойдаланиш) сохаси: бошлангич синф жисмоний тарбия дарслари ва согломлаштириш тадбирлари жараёнида қўлланилади.

Manba turi: Tezislar
Yildan beri qamrab olingan yillar 1992
inLibrary
Google Scholar
Chiqarish:
CC BY f
1-21
23

Кўчирилди

Кўчирилганлиги хақида маълумот йук.
Ulashish
Исмоилов, Т. (1970). Бошланғич синфларда жисмоний тарбия – соғломлаштириш тадбирларининг педагогик хусусиятлари . Avtoreferat Katalogi, 1(1), 1–21. Retrieved from https://www.inlibrary.uz/index.php/autoabstract/article/view/36946
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Annotasiya

Тадқиқот объекти: умумий ўрта таълим мактабларининг бошланғич синфларида ўкув-соғломлаштириш жараёни.
Ишнинг мақсади: бошлангич синф ўқувчиларини жисмоний тарбиялаш, соғлигини мустаҳкамлаш, ҳаракат фаоллиги ва соғломлаштириш тадбирларининг самарадорлигини оширишни илмий педагогик асослаш.
Тадқиқот методлари: назарий таҳлил, умумлаштириш, педагогик кузатиш, суҳбат, анкета, антропометрия, тест, педагогик тажриба, математик статистика.
Олинган натижалар ва уларнинг янгилиги: бошлангич синф ўқувчилари билан жисмоний тарбия - согломлаштириш тадбирларининг ўтказилиши муҳим аҳамиятга эга эканлиги исботланди.
Бошлангич синфлар жисмоний тарбия дастурига аниклик киритилди ва масаланинг назарий асосланиши кенгайтирилди, шу ёшдаги ўқувчилар учун аник амалий тавсиялар бериш имконияти яратилди.
Амалий ахамияти: бошлангич синфларда жисмоний тарбия ва согломлаштириш тадбирларининг илмий асосланган дастури ишлаб чикилди; жисмоний тарбия - согломлаштириш тадбирларини самарадорлиги аникланди ва уларни бошлангич синф ўкувчиларида кўллаш исботланди; бошлангич синф ўқувчиларининг жисмоний ривожланиши ва тайёргарлиги аникланди; жисмоний тарбия - согломлаштириш тадбирларини мунтазам йўлга қўйилиши таъминланди.
Татбиқ этиш даражаси ва иқтисодий самарадорлиги: бошлангич синф ўкувчилари билан мунтазам олиб борилган жисмоний тарбия -согломлаштириш тадбирлари натижасида ўқувчиларнинг жисмоний ривожланиши ва тайёргарлиги яхшиланди. Тадқиқот натижаларини амалиётга татбик этиш юзасидан 2 та далолатнома мавжуд.
Қўлланиш (фойдаланиш) сохаси: бошлангич синф жисмоний тарбия дарслари ва согломлаштириш тадбирлари жараёнида қўлланилади.


background image

1

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ

ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ

НИЗОМИЙ НОМИДАГИ ТОШКЕНТ ДАВЛАТ

ПЕДAГОГИКА УНИВЕРСИТЕТИ


Қўлёзма ҳуқуқида

УДК: 371.3:372.8796


Исмоилов Турабжон Умирзақович


БОШЛАНҒИЧ СИНФЛАРДА ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ –

СОҒЛОМЛАШТИРИШ ТАДБИРЛАРИНИНГ ПЕДАГОГИК

ХУСУСИЯТЛАРИ


13.00.02 – Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси

(жисмоний тарбия)

13.00.04 – Жисмоний тарбия, спорт машғулотлари,

соғломлаштирувчи ва адаптив жисмоний

тарбия назарияси ва методикаси


Педагогика фанлари номзоди илмий даражасини

олиш учун ѐзилган диссертация


А

А

В

В

Т

Т

О

О

Р

Р

Е

Е

Ф

Ф

Е

Е

Р

Р

А

А

Т

Т

И

И





Тошкент – 2010


background image

2

Иш Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университетида
бажарилган



Илмий раҳбар:

педагогика фанлари номзоди, профессор

Маҳкамжонов Каримжон Маҳмутович



Расмий оппонентлар:

педагогика фанлари доктори

Кадирова Фатима Рашидовна

педагогика фанлари доктори

Халмухамедов Рустам Деканович

Ю



Етакчи ташкилот:

Термиз давлат университети



Ҳимоя Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети
ҳузуридаги К.067.18.03 рақамли ихтисослашган кенгашнинг 2010 йил
«____»_________соат____да ўтадиган мажлисида бўлади. Манзил: 100070,
Тошкент шаҳри, Яккасарой тумани, Юсуф Хос Ҳожиб кўчаси, 103-уй. Тел:
254-92-02, факс: 215-54-18, e-mail:

tgpu_info@edu.uz



Диссертация билан Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика

университетининг ахборот ресурс марказида танишиш мумкин.


Автореферат 2010 йил “____”__________да тарқатилди.





Бирлашган ихтисослашган кенгаш илмий
котиби, педагогика фанлари номзоди, доцент Р.Г.Исянов


background image

3

ДИССЕРТАЦИЯНИНГ УМУМИЙ ТАВСИФИ

Мавзунинг долзарблиги.

Ҳар томонлама етук, комил инсонни

тарбиялаш бугунги кунда жамиятимиз олдида турган долзарб масалалардан

биридир. Шу боис, Президентимиз Ислом Абдуғаниевич Каримов

мустақилликнинг дастлабки йилларидан бошлаб диққат-эътиборини ѐш

авлод тарбиясига қаратиб келмоқда. Юртимизда 2010 йилнинг «Баркамол

авлод йили» деб эълон қилиниши мустақиллик даврида амалга оширилаѐтган

эзгу ишларимизнинг давомидир.

Мамлакатимизда «Таълим тўғрисида», “Жисмоний тарбия ва спорт

тўғрисида”ги Қонунлар, «Кадрлар тайѐрлаш миллий дастури»нинг қабул

қилиниши, уларни ҳаѐтга татбиқ этиш йўл-йўриқларининг ишлаб

чиқилганлиги ҳам фикримизнинг ѐрқин далилидир.

Ёшларимизни миллий истиқлол мафкураси асосида тарбиялаш

республикамиздаги мактаблар олдида турган асосий вазифалардан бири

бўлиб, уни амалга оширишда бошланғич синфларда жисмоний тарбия –

соғломлаштириш тадбирларининг самарали усулларини аниқлаш долзарб

аҳамият касб этади.

Аҳоли турмуш фаровонлигини ошириш, соғлигини мустаҳкамлаш,

жисмоний тарбия ва спортни оммалаштириш, ўсиб келаѐтган ѐш авлодни

ақлан етук, руҳан тетик ва жисмонан баркамол кишилар қилиб тарбиялашни

жисмоний тарбия – соғломлаштириш тадбирларисиз тасаввур қилиб

бўлмайди. Айни шу ҳолат тадқиқот мавзусининг долзарблигини белгилайди.

Муаммонинг ўрганилганлик даражаси.

Келажак авлод ҳақида

қайғуриш бугунги куннинг асосий вазифаларидан биридир. Болалар

саломатлигини мустаҳкамлашда жисмоний тарбиянинг ўрни каттадир.

Умумий ўрта таълим мактабларида жисмоний соғломлаштириш ишларини

ташкил қилиш, жисмоний ривожланиш ва тайѐргарлик масалалари бўйича

А.К.Атаев, К.М.Маҳкамжонов, Р.С.Саламов, А.Н.Абдиев, Ш.Х.Хонкелдиев,

А.К.Ҳамрақулов, Ф.Хўжаев, Т.С.Усмонхўжаев, Э.А.Сейтхалилов, Ф.А.

Керимов, Р.Д.Халмухамедовлар олиб борган илмий изланишлардан

маълумки, бошланғич синф ўқувчиларининг жисмоний ривожланиши ва

жисмоний тайѐргарлигининг кўрсаткичлари МДҲ даги тенгдошлариникидан

фарқ қилади.

Илмий-услубий

адабиѐтларнинг

таҳлили

бошланғич

синф

ўқувчиларининг жисмоний тайѐргарлиги дастурда берилган меъѐрлардан

паст бўлиб, бугунги куннинг талабларига тўлиқ жавоб бермаслигини

кўрсатди.

Хусусан

К.М.Маҳкамжонов,

Х.А.Мелиев,

М.Рахимов,

Х.М.Ражабов,

А.Т.Содиқов,

Ю.Ю.Арипов,

Ғ.М.Салимов,

М.А.

Арслоноваларнинг илмий ишларида бошланғич синф ўқувчиларининг

жисмоний ривожланиши ва жисмоний тайѐргарликлари паст эканлиги

алоҳида кўрсатиб ўтилган.

Ўқувчилар билан таълим-тарбия ва соғломлаштириш ишларини олиб

бориш ҳамда дарслар сифатини ошириш бўйича Р.Ш.Ахлидинов,

Ш.Э.Қурбонов, Ж.Ғ.Йўлдошев, Ж.Ҳасанбоев, М.Туронова, О.Ҳасанбоева,

Р.А.Мавлонова, А.Тўраева, К.Холиқбердиев, Н.Н.Азизходжаева, Д.Д.


background image

4

Шарипова, О.Мусурмонова, М.Тоирова, М.Тохтаходжаева, Р.Ҳ.Жўраев,

М.Э.Хайдаров, К.М.Маҳкамжонов, Ф.Р.Юзликаев, Ф.Р.Кадировалар илмий

изланишлар олиб борганлар.

Россия ва МДҲ мамлакатларида ҳам жисмоний ривожланиш ва

жисмоний тайѐргарлик, жисмоний тарбия ва соғломлаштириш тадбирлари

бўйича турли йилларда А.А.Гужаловский, В.К.Шурухина, А.М.Шлемин,

Г.Б.Мейксон, Л.Е.Любомирский, Б.Н.Миняев, Б.М.Шиян, А.П.Матвеев,

Г.Б.Мельников, Ж.К.Холодов, В.С.Кузнецовлар илмий тадқиқот ишлари

олиб боришган.

Ҳозирги кунда бошланғич синфларда жисмоний тарбия дарсларининг

самарадорлигини яхшилаш ва такомиллаштиришга доир замонавий илмий-

услубий ишларнинг кўлами ва сифати талаб даражасида эмас. Айниқса, кун

тартибидаги жисмоний тарбия тадбирлари, синфдан ташқари машғулотларга

нисбатан камроқ эътибор бериляпти. Ҳолбуки, ўқувчиларни ҳар томонлама

ривожлантириш, соғлиғини мустаҳкамлаш, ҳаѐтга ва фойдали меҳнатга

тайѐрлашда уларнинг жисмоний ривожланиши, тайѐргарлиги ва ҳаракат

фаоллигини ошириш муҳим ўрин тутади.

Республикамизнинг турли вилоятларидаги мактабларда олиб борилган

педагогик кузатишлардан маълум бўлдики, баъзи бир мактабларда жисмоний

тарбия дарслари сифатининг пастлиги ўқувчиларнинг жисмоний тарбия

бўйича чуқур назарий-амалий билимларни эгаллашига салбий таъсир

кўрсатмоқда. Ҳафтада ўтиладиган икки соатлик жисмоний тарбия дарслари

ҳаракатга бўлган эҳтиѐжга тўла жавоб бермайди. Шунинг учун бошланғич

синф ўқувчиларининг яшаш шароитини, иқлим хусусиятларини, миллий

анъана ва қадриятларни, ѐши ва жисмоний тайѐргарлигини ҳисобга олган

ҳолда жисмоний тарбия дарслари ва соғломлаштириш тадбирларини олиб

бориш бугунги куннинг энг долзарб муаммоларидан бўлиб қолади.

Шунга кўра тадқиқот мавзуси «Бошланғич синфларда жисмоний

тарбия – соғломлаштириш тадбирларининг педагогик хусусиятлари» деб

белгиланди.

Диссертация ишининг илмий-тадқиқот ишлари режалари билан

боғлиқлиги.

Тадқиқот иши Ўзбекистон Республикасининг “Кадрлар

тайѐрлаш миллий дастури”ни амалга ошириш юзасидан Низомий номидаги

Тошкент давлат педагогика университети “Жисмоний тарбия методикаси ва

болалар спорти” кафедрасининг истиқболли режаси асосида тайѐрланган.

Тадқиқотнинг мақсади:

Бошланғич синф ўқувчиларини жисмоний

тарбиялаш, соғлигини мустаҳкамлаш, ҳаракат фаоллиги ва соғломлаштириш

тадбирларининг самарадорлигини оширишни илмий педагогик жиҳатдан

асослаш.

Тадқиқотнинг вазифалари:

- мавзуга оид илмий, назарий, услубий манбаларни ўрганиш ва таҳлил

қилиш, муаммонинг долзарблигини илмий жиҳатдан асослаш;

- жисмоний юклама асосида бошланғич синф ўқувчиларининг

жисмоний ривожланиши ва тайѐргарлиги даражасини аниқлаш;

- ўқувчиларнинг жисмоний тарбия ва спорт бўйича назарий

билимларини ўрганиш;


background image

5

- бошланғич синф ўқувчиларининг ҳаракат фаоллигини ошириш

услубларини илмий-педагогик жиҳатдан асослаш;

- жисмоний тарбия – соғломлаштириш тадбирлари юзасидан педагогик

тажрибалар ўтказиш.

Тадқиқот объекти:

умумий ўрта таълим мактабларининг бошланғич

синфларида ўқув-соғломлаштириш жараѐни.

Тадқиқот предмети:

бошланғич синфларда жисмоний тарбия ва

соғломлаштириш тадбирлар жараѐни, машғулотлар мазмуни, методлари ва
воситалари.

Тадқиқот методлари:

назарий таҳлил ва умумлаштириш, педагогик

кузатиш, суҳбат, анкета, антропометрия, тест, математик статистика,
педагогик тажриба.

Тадқиқотнинг илмий фарази:

бошланғич синфларда жисмоний

тарбия дарслари ва кун тартибидаги соғломлаштириш тадбирларини
ўтказишда:

- жисмоний юкламалар ҳажми оширилса;
- ҳаракатга бўлган эҳтиѐж таъминланса;
- жисмоний ривожланиш ва тайѐргарлик оширилса;
- жисмоний тарбия дарсларида, ўқув кун тартибидаги жисмоний

соғломлаштириш тадбирларида ўқувчиларнинг ѐш хусусиятлари инобатга
олинса, таълим-тарбия ишлари самарали бўлади.

Ҳимояга олиб чиқилаѐтган асосий ҳолатлар:

- бошланғич синф ўқувчиларини жисмоний соғломлаштириш

ижтимоий-педагогик муаммо эканлиги;

- ўқувчиларнинг жисмоний тарбиядан назарий билимлари ҳолати;
- бошланғич синф ўқувчиларининг жисмоний ривожланиши ва

тайѐргарлиги ҳолати;

- ўқувчиларни жисмоний тарбиялашнинг замонавий технологиялари;
- жисмоний тарбия ва соғломлаштиришга доир педагогик тажриба

натижалари.

Ишнинг илмий янгилиги:
-

жисмоний тарбия ва соғломлаштириш тадбирлари тизими илмий

асосланди;

- жисмоний юклама асосида ўқувчиларнинг жисмоний ривожланиши

ва жисмоний тайѐргарлиги даражаси аниқланди;

- ўқувчиларга жисмоний тарбия ва спорт бўйича назарий билим

беришнинг самарадор усуллари кўрсатилди;

-

ҳафтада уч соатлик жисмоний тарбия дарси жараѐнида

ўқувчиларнинг жисмоний ривожланиши, жисмоний тайѐргарлиги, маънавий
ва ахлоқий тарбияси, назарий, амалий билимлари, шунингдек, жисмоний
тарбия машғулотларини ўтиш тизими илмий асосланди.

Тадқиқот натижаларининг илмий ва амалий аҳамияти:

бошланғич

синф жисмоний тарбия дарсларида, ўқув кун тартибидаги жисмоний


background image

6

соғломлаштириш тадбирларида самарали услублардан фойдаланиш
аниқланди. Диссертациянинг хулосалари ва тавсияларидан, бошланғич синф
жисмоний тарбия ишларини режалаштиришда, ўрта махсус ва олий ўқув
юртларидаги талабаларга маърузалар ўқишда, жисмоний тарбия ва жисмоний
маданият йўналишига оид ўқув адабиѐтларининг янги авлодини яратишда,
жисмоний тарбия дастурини такомиллаштиришда фойдаланиш мумкин.

Натижаларнинг жорий қилиниши.

Олинган натижа ва хулосалар

Андижон вилоятининг Балиқчи, Улуғнор, Наманган вилоятининг Косонсой,
Поп туманларидаги умумий ўрта таълим мактабларидаги бошланғич
синфларнинг жисмоний тарбия дарслари ва ўқув кун тартибидаги жисмоний
соғломлаштириш тадбирларида қўлланилди.

Ишнинг синовдан ўтиши.

Диссертациядаги асосий натижалар

республика илмий анжуманларида,

Низомий номидаги Тошкент давлат

педагогика университети “Жисмоний тарбия методикаси ва болалар спорти”
кафедрасида, Андижон давлат университети “Педагогика” ва “Жисмоний
тарбиянинг назарий асослари” кафедраларининг қўшма йиғилишида,
Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университетининг
К.067.18.03. рақамли Бирлашган ихтисослашган кенгаш қошидаги
методологик ҳамда Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия институти
ҳузуридаги К.050.10.01. рақамли ихтисослашган кенгаш қошидаги илмий
семинарларда маъруза қилинган ва муҳокамадан ўтган.

Натижаларнинг эълон қилинганлиги.

Муаллиф томонидан

диссертация материаллари асосида “Соғлом авлод учун”, “Фан спортга”,
“Педагогик таълим”, “Бошланғич таълим” журналлари, анжуман ва илмий-
методик тўпламларда 14 та мақола нашр эттирилган.

Диссертациянинг тузилиши ва ҳажми.

Диссертация кириш, уч боб,

хулоса, фойдаланилган адабиѐтлар рўйхати ва иловалардан иборат бўлиб,
150 бетни ташкил қилади. Унга 9 та расм, 21 та жадвал, 2 та далолатнома ва 4
та илова киради.

ДИССЕРТАЦИЯНИНГ АСОСИЙ МАЗМУНИ

Диссертациянинг

кириш қисмида

тадқиқотнинг долзарблиги,

муаммонинг ўрганилганлик даражаси, мақсади, вазифалари, объекти,
предмети, илмий фарази, методлари, илмий янгилиги, назарий ва амалий
аҳамияти, шунингдек, химояга олиб чиқиладиган асосий ҳолатлар баѐн
қилинди.

Диссертациянинг

«Бошланғич синф ўқувчиларининг жисмоний

ривожланиши ва тайѐргарлик ҳолатининг педагогик таҳлили»

деб

номланган биринчи бобида бошланғич синфларда жисмоний тарбия
дарсларининг сифатини яхшилаш, ўқувчилар соғлигини мустаҳкамлаш,
уларнинг ҳаракат фаоллигини ҳамда соғломлаштириш тадбирларининг
самарадорлигини ошириш каби масалалар ѐритилган.


background image

7

Адабиѐтлар таҳлили жисмоний тарбиянинг кўп қирралилигини

кўрсатади, унинг самарадорлигини ошириш ҳақидаги фикрлар ҳам
турличадир.

Ю.А.Кулаков, А.А.Рихсиева, О.М.Жегалло каби бир гуруҳ олимлар ўз

тадқиқотларида жисмоний тарбиянинг тиббий - педагогик муаммоларига
катта эътибор қаратганлар. Лекин мазкур ишларнинг аксариятида
Ўзбекистон шароити ва бугунги кун талаблари тўла инобатга олинмаган.

А.Т.Содиқов, Ю.Ю.Арипов, Ғ.М.Салимов, М.А.Арслоноваларни

бошланғич синф ўқувчиларининг жисмоний ривожланиши бошқа
минтақалардаги тенгдошларига нисбатан паст эканликлиги юзасидан
чиқарган хулосалари ўринли эканлиги асосланди.

Бошланғич синф ўқувчиларининг жисмоний тайѐргарлиги ва ҳаракат

фаоллиги ишчанликнинг асосий белгиси бўлиб, уни тарбиялаш йўллари кўп
қирралидир. Шу боисдан А.К.Атаев, Д.Д.Шарипова каби бир гуруҳ олимлар
ўқувчиларнинг жисмоний тайѐргарлиги, саломатлиги болага нисбатан оилада
бўлган муносабат иқтисодий муҳит билан боғлиқлигини кўрсатиб ўтганлар.

Ш.Х.Хонкелдиев, Е.Я.Бондаревский, Л.Б.Корчагиналар бошланғич

синф ўқувчиларининг жисмоний тайѐргарлиги Москва, Киев, Эстония
шаҳарларидаги тенгдошларига нисбатан фарқи борлигини асослаганлар.

Ҳар хил услублардан тўғри фойдаланиш таълимий, тарбиявий ва

соғломлаштириш вазифаларини самарали ҳал этиш жисмоний тарбия
дарслари сифатини яхшилаш тўғрисида К.М.Махкамжонов, Р.С.Саламов,
А.Н.Абдиев, Ф.Хўжаевларнинг илмий хулосалари ҳам эътиборга лойиқдир.

Н.Т.Лебедева маълумотларига қараганда, ҳафтада 2 соат ўтказиладиган

жисмоний тарбия дарси болаларда ҳафталик ҳаракатга бўлган эҳтиѐжни 11
фоизга таъминлайди. Агар кун тартибида ўтказиладиган соғломлаштириш
тадбирлари, ҳаракатли ўйинлар, спорт тўгараклари ва мусобақалари
мунтазам ўтказилиб борилсагина болаларнинг ҳафталик ҳаракатга бўлган
эҳтиѐжи 60 фоизга таъминланади.

А.А.Иванов, К.М.Махкамжонов, Ф.Н.Насриддинов, А.В.Косоновская,

А.С.Пьявкин, Е.Н.Ворсин, И.А.Казиков, А.В.Крестяниковларнинг фикрича,
ҳафтада 3-4 соатли жисмоний тарбия дарси ва қўшимча машғулотлар
ўтказилиши болаларнинг саломатлигини мустаҳкамлашда, жисмоний
тайѐргарлиги ва ҳаракат фаоллигини оширишда яхши натижалар беради.

Ўзбекистон шароитида ҳам ҳафтада уч соатли жисмоний тарбия дарси

ва соғломлаштириш тадбирларининг мунтазам ўтказилиши асосида
ўқувчиларнинг жисмоний тайѐргарлик ҳолатини илмий асослаш лозим.

“Бошланғич синф ўқувчиларининг тажрибагача жисмоний

ривожланиши ва тайѐргарлигининг ҳозирги кундаги ҳолати”

номли

иккинчи бобда тадқиқот ишининг ташкил этилиши ва услублари, жисмоний
тарбия ва спортни ривожлантиришда давлат директив ҳужжатларининг
аҳамияти: “Таълим тўғрисида”ги Қонун, “Кадрлар тайѐрлаш миллий
дастури”, “Жисмоний тарбия ва спорт тўғрисида”ги Қонун ва “Ўзбекистон


background image

8

болалар спортини ривожлантириш жамғармаси фаолиятини ташкил этиш
тўғрисида”ги қарорларнинг ҳаѐтий моҳияти баѐн этилган. Шунингдек, Шарқ
мутафаккирлари Абу Али ибн Сино, Амир Темур, Алишер Навоий, Абдулла
Авлоний, Ҳамза Ҳакимзодаларнинг жисмоний тарбия ҳақидаги фикрлари
умумлаштирилган.

Ушбу бобда жисмоний тарбия бўйича ўтказилган сўров варақалари

ҳамда Андижон, Наманган, Тошкент вилоятлари ва Тошкент шаҳридаги
мактабларнинг 952 та бошланғич синф ўқувчисидан жисмоний ривожланиш
ва тайѐргарлик бўйича олинган тест натижаларининг математик-статистик
таҳлили келтирилади.

Андижон вилояти Балиқчи туманидаги 1- ва 48-сонли умумий ўрта

таълим мактабларининг бошланғич синфларида тажриба-синов ўтказишдан
олдин болаларнинг дастлабки жисмоний ривожланиши ва тайѐргарлик
кўрсаткичлари аниқланди.

Тажриба учун Андижон вилояти Балиқчи туманидаги 1-, 48-сонли

умумий ўрта таълим мактабларининг бошланғич синф ўқувчилари танланди.
48-сонли умумий ўрта таълим мактаби тажриба гуруҳи, 1-сонли умумий ўрта
таълим мактаби назорат гуруҳи деб белгиланди.

Бошланғич синф ўқувчиларининг гавда узунлиги бўйича тажриба ва

назорат гуруҳидагиларни таққослаганимизда фақат 3-синфда t=2,49 P<0,05
га, гавда оғирлигида 4-синф қиз болалари ўртасида t=2,23 P<0,05 га, кўкрак
қафаси кенглиги кўрсаткичида фақат 3-синф қизлари ўртасида нафас олганда
t=2,15 P<0,05 га фарқ борлиги аниқланди. Кўкрак қафасининг кенглиги, қўл
кучи ҳамда ўпканинг тириклик сиғими кўрсаткичлари бўйича тажриба ва
назорат гуруҳи ўқувчилари орасидаги фарқ бир-бирига яқин P>0,1
эканлигини кўрсатди.

30 м. масофага югуришда тажриба ва назорат гуруҳлари орасида 1-

синф қиз болалар ўртасида t=2,26 Р<0,05 га, турган жойидан узунликка
сакрашда 3-синфларнинг ўғил болаларида t=2,18 Р<0,05 га, қизларида t=2,09
Р<0,05 га, теннис коптогини отишда 2-синфларнинг қизларида t=2,51 Р<0,05
га, оѐқларни узатиб ўтирган ҳолда тиззаларни букмасдан олдинга энгашишда
2-синфларнинг қиз болалари ўртасида t=2,69 Р<0,01 га статистик жиҳатдан
фарқ борлиги аниқланди. 4х10 м.га моккисимон югуриш, 1600 м.га югуриш,
ўтирган ҳолда гавдани 1 дақиқа давомида эгиш ва ѐзиш ҳамда турникда
тортилиш (ўғил болалар), турникда осилиб туриш (қиз болалар) тестларида
тажриба ва назорат гуруҳи ўқувчиларида статистик жиҳатдан фарқ бўлмади.

Олиб борилган илмий изланишлардан маълум бўлдики, тажриба ва

назорат гуруҳларининг натижалари ўртасидаги фарқ катта эмас.

Диссертациянинг учинчи боби

“Бошланғич синфларда жисмоний

тарбия – соғломлаштириш тадбирларини ташкил қилиш бўйича
тажриба-синов ишлари натижаси”

деб номланган. Тажриба-синов майдони

қилиб танланган 48-сонли умумий ўрта таълим мактаби бошланғич синф
ўқувчиларининг жисмоний тарбия дарси ҳафтасига 3 соат ўтказилиши билан


background image

9

биргаликда, ўқув кун тартибидаги жисмоний соғломлаштириш ишлари
самарали воситалардан фойдаланган ҳолда мунтазам олиб борилди.

Назорат майдони қилиб танланган 1-сонли умумий ўрта таълим

мактаби бошланғич синф ўқувчиларининг ҳафталик жисмоний тарбия
дарсига ҳеч қандай ўзгартириш киритилмади ҳамда жисмоний тарбия
дастури асосида дарслар ўтказилди.

Тажриба-синов майдонида ўқувчиларининг кунлик ҳаракат фаоллигини

ошириш, жисмоний тарбия бўйича назарий билимлар бериш, жисмоний
ривожланиш ва тайѐргарлигини оширишга қаратилган тадбирлар ташкил
этилди (1-расм).

Мазкур бобда I-IV синф ўқувчиларининг тажрибадан кейинги

жисмоний ривожланиши ва тайѐргарлиги холати келтирилган.

Жисмоний ривожланиш кўрсаткичлари асосида олинган дастлабки ва

якуний натижалар 1-жадвалда берилган.

1-2-синф ўқувчиларининг гавда узунлиги Р<0,05 га, 3-синф ўғил ва

қизларида, 4-синф ўғил болаларида Р<0,01 ва Р<0,001 га тенг бўлди, 4-синф
тажриба ва назорат гуруҳларининг қизларида Р>0,1 бўлиб, ўсиш кузатилди.

Гавда оғирлиги 1-2-3-синфларнинг қизларида Р<0,01 ва Р<0,001 га,

4-синф қизларининг тажриба гуруҳида Р<0,05га, назорат гуруҳида t=1,81
Р>0,1 га, 1-3-синф ўғил болаларида Р<0,05, Р<0,01га, 2-синф тажриба
гуруҳида Р<0,01га статистик жиҳатдан фарқ қилди, бошқа синфларда Р>0,1
натижа қайд этилди.

Қўл панжа кучи тажриба гуруҳида Р<0,05 га, назорат гуруҳининг

1-синф ўқувчиларида ҳамда 2-синф ўғил болалар ўнг қўл панжа кучида
Р<0,05 га фарқ бўлди, қолган синфларда Р>0,1 га тенг бўлиб ўсиш кузатилди.

Кўкрак қафасининг кенглиги тинч ҳолатда 1-2-синф ўқувчиларида,

3-синф тажриба гуруҳи қизларида ва назорат гуруҳи ўғил болаларида ҳамда
4-синф тажриба гуруҳида Р<0,05га, нафас олганда тажриба гуруҳининг 1-
синфидаги ўқувчиларда, 2-синф тажриба ва назорат гуруҳидаги қизларда
Р<0,05га, 3-синф тажриба гуруҳи қизларида Р<0,01га, назорат гуруҳи ўғил
болаларида Р<0,001га, 4-синф тажриба гуруҳининг ўғил болалари ва назорат
гуруҳи ўғил ва қизларида Р<0,05га, нафас чиқарганда тажриба гуруҳининг 1-
синфидаги ўқувчиларда, 2-синф тажриба гуруҳи қизлари ва назорат гуруҳи
ўғил болаларида Р<0,05га, 3-синф тажриба гуруҳи ўғил болалари ва назорат
гуруҳида Р<0,01га, 3-синф тажриба гуруҳи қизларида ва 4-синфларда
Р<0,05га статистик фарқ қилди, бошқа синфларда Р>0,1га тенг бўлди.

Ўпканинг тириклик сиғими кўрсаткичида тажриба ва назорат

гуруҳлари ўқувчиларининг ўсиш тезлиги Р>0,1 га кузатилди, лекин статистик
жиҳатдан фарққа эришилмади.

Натижалардан кўриниб турибдики, бошланғич синфларда ҳафталик

жисмоний тарбия дарслари сонининг кўпайтирилиши, ўқув кун тартибидаги
жисмоний соғломлаштириш тадбирларининг режа асосида ташкил қилиниши
уларнинг жисмоний ривожланишига ижобий таъсир этиши маълум бўлди.


background image

10







1

асм

. Б

ош

л

ан

ғи

ч

си

н

фл

ард

а жи

смон

и

й

та

рб

и

я

со

ғл

омлаш

ти

ри

ш

та

дб

и

рл

ари

.

Бош

л

ан

ғи

ч си

н

фл

арда

жисм

он

и

й

т

ар

би

я

со

ғл

омлаш

ти

ри

ш

т

ад

би

рл

ари

Жи

см

он

ий

т

ар

би

я

да

рслар

и

Ҳ

афт

ад

а

2 с

оат

жи

см

он

ий

тар

би

я

да

рслар

и

азо

рат г

ур

уҳ

и)

Ҳ

афт

ад

а

3 с

оат

жи

см

он

ий

тар

би

я

да

рслар

и

(тажр

иб

а-

си

но

в

гу

ру

ҳи

)

Ку

н т

ар

ти

би

да

жи

см

он

ий

т

ар

би

я

Машғу

ло

тга

ча

ги

мн

асти

ка

Уму

мт

аъ

ли

м

да

рслар

ид

а қ

увн

оқ

дақ

иқ

ала

р

Катта

тана

фф

ус

даг

и

ўй

ин

ла

р

К

ун

и

уз

ай

ти

ри

лг

ан

гу

ру

ҳл

ар

да

с

по

рт

со

ат

и

Си

нфд

ан

т

аш

қа

ри

ўтказ

ил

ад

ига

н

жи

см

он

ий

т

ар

би

я

О

ил

ад

а ж

исм

он

ий

тар

би

я

Т

ашвиқ

от

ва

тар

ғи

бо

т

ишл

ар

и

Эрталаб

ки

ги

мна

сти

ка

О

чи

қ ҳ

аво

да

ўй

ин

ла

р

Т

ур

ли

э

ст

ефетала

р

Со

ғл

омл

ашти

ри

ш

тад

би

рл

ар

и:

ту

рл

и мус

об

ақала

р;

со

ғл

омл

ашти

ри

ш

гу

ру

ҳл

ар

и;

сп

ор

т

тў

га

ракла

ри

;

дастл

аб

ки

т

ур

изм

-

сай

рл

ар

;

сп

ор

т

бай

рамл

ар

и;

ту

рл

и

танл

ов

лар

.

Сай

рл

ар


background image

11

1- жадвал

Бошланғич синф ўқувчиларининг жисмоний ривожланиши бўйича дастлабки ва якуний натижалар.

Антропометрик

кўрсаткичлар

Гу

ру

ҳи

Жин

си

I синфлар

II синфлар

n

Дастлабки

Якуний

t

p

n

Дастлабки

Якуний

t

p

x±m

x±m

x±m

x±m

1.

Гавда узунлиги (см)

Т

ў

17

124±0,84

126±0,51

2,20

<0,05

35

125±0,81

127±0,47

2,13

<0,05

қ

11

121±0,74

123±0,69

2,00

<0,05

23

125±0,89

128±0,81

2,49

<0,05

Н

ў

16

125±0,67

127±0,56

2,29

<0,05

32

126±0,80

128±0,59

2,03

<0,05

қ

13

123±0,81

125±0,60

2,10

<0,05

27

126±0,99

129±0,97

2,16

<0,05

2.

Гавда оғирлиги (кг)

Т

ў

17

22,0±0,38

23,8±0,58

2,59

<0,05

35

23,0±0,32

25,2±0,60

3,23

<0,01

қ

11

21,4±0,44

23,9±0,54

3,59

<0,01

23

23,2±0,53

26,3±0,45

4,46

<0,001

Н

ў

16

22,2±0,52

24,0±0,52

2,4

<0,05

32

24,1±0,76

26,3±0,82

1,96

>0,1

қ

13

22,1±0,50

24,8±0,51

3,78

<0,001

27

23,0±0,52

26,2±0,43

4,74

<0,001



3

.

Қўл кучи

(кг)

ўнг

Т

ў

17

10,6±0,60

12,2±0,49

2,06

<0,05

35

11,7±0,51

13,1±0,46

2,03

<0,05

қ

11

8,2±0,49

9,7±0,47

2,21

<0,05

23

10,0±0,28

10,8±0,27

2,05

<0,05

Н

ў

16

10,4±0,33

12,0±0,48

2,74

<0,05

32

12,4±0,44

13,8±0,46

2,19

<0,05

қ

13

9,4±0,36

10,4±0,30

2,13

<0,05

27

11,2±0,66

11,7±0,38

0,65

>0,1

чап

Т

ў

17

10,1±0,38

11,3±0,36

2,29

<0,05

35

11,2±0,45

12,6±0,50

2,08

<0,05

қ

11

8,8±0,46

10,1±0,43

2,06

<0,05

23

9,9±0,19

10,6±0,28

2,07

<0,05

Н

ў

16

10,0±0,43

11,1±0,44

1,79

>0,1

32

12,5±0,56

13,4±0,56

1,13

>0,1

қ

13

9,0±0,49

10,0±0,41

1,41

>0,1

27

10,5±0,89

10,9±0,66

0,36

>0,1

4

.

Кўкрак

қафаси

кенглиги

(см)

тинч

ҳолатда

Т

ў

17

60,1±0,71

62,0±0,62

2,01

<0,05

35

61,1±0,72

63,4±0,76

2,19

<0,05

қ

11

58,1±0,64

60,1±0,59

2,29

<0,05

23

61,0±0,40

62,2±0,28

2,46

<0,05

Н

ў

16

60,0±0,44

61,8±0,64

2,32

<0,05

32

61,2±0,54

63,1±0,51

2,58

<0,05

қ

13

59,1±0,64

61,0±0,61

2,14

<0,05

27

60,3±0,55

62,0±0,61

2,06

<0,05

нафас

олганда

Т

ў

17

63,1±0,62

65,0±0,64

2,13

<0,05

35

66,1±0,79

67,4±0,72

1,21

>0,1

қ

11

63,0±0,60

64,8±0,61

2,10

<0,05

23

63,6±0,41

65,4±0,58

2,53

<0,05

Н

ў

16

63,4±0,62

64,5±0,62

1,25

>0,1

32

65,0±0,59

66,2±0,48

1,57

>0,1

қ

13

63,1±0,65

64,0±0,60

1,24

>0,1

27

63,2±0,66

65,1±0,59

2,14

<0,05

нафас

чиқарганда

Т

ў

17

59,0±0,79

61,1±0,59

2,13

<0,05

35

61,0±0,68

62,3±0,74

1,29

>0,1

қ

11

58,0±0,58

59,5±0,45

2,04

<0,05

23

59,2±0,38

61,5±0,86

2,44

<0,05

Н

ў

16

59,2±0,78

61,0±0,55

1,88

>0,1

32

60,3±0,53

62,0±0,46

2,42

<0,05

қ

13

59,0±0,56

59,7±0,51

0,92

>0,1

27

60,0±0,66

61,1±0,60

1,23

>0,1

5.

Ўпканинг тириклик

сиғими (мл)

Т

ў

17

1494±54,88

1536±45,11

0,59

>0,1

35

1550±44,76

1594±39,26

0,73

>0,1

қ

11

1410±47,49

1450±46,42

0,60

>0,1

23

1431±35,14

1473±33,30

0,86

>0,1

Н

ў

16

1531±30,88

1560±49,15

0,49

>0,1

32

1622±51,83

1647±49,25

0,34

>0,1

қ

13

1420±35,02

1435±36,20

0,29

>0,1

27

1504±48,45

1543±40,21

0,62

>0,1

11


background image

12

давоми

Антропометрик

кўрсаткичлар

Гу

ру

ҳи

Жин

си

III синфлар

IV синфлар

n

Дастлабки

Якуний

t

p

n

Дастлабки

Якуний

t

p

x±m

x±m

x±m

x±m

1.

Гавда узунлиги (см)

Т

ў

35

129±0,82

134±0,84

4,26

<0,001

27

133±0,69

136±0,66

3,14

<0,01

қ

23

130±0,51

133±0,69

3,49

<0,01

21

132±0,81

134±0,70

1,87

>0,1

Н

ў

32

132±0,88

136±0,88

3,21

<0,01

19

134±0,71

137±0,69

3,03

<0,01

қ

27

131±0,67

134±0,80

2,87

<0,01

28

133±0,70

135±0,72

1,99

>0,1

2.

Гавда оғирлиги (кг)

Т

ў

35

27,0±0,70

29,2±0,62

2,35

<0,05

27

28,5±0,63

31,0±0,59

1,73

>0,1

қ

23

27,1±0,46

30,0±0,55

4,04

<0,001

21

27,4±0,88

30,7±0,88

2,65

<0,05

Н

ў

32

28,0±0,60

30,3±0,61

2,68

<0,01

19

31,0±1,47

33,6±0,97

1,47

>0,1

қ

27

26,0±0,49

29,1±0,49

4,47

<0,001

28

30,2±0,89

32,5±0,90

1,81

>0,1



3

.

Қўл кучи

(кг)

ўнг

Т

ў

35

14,4±0,35

15,5±0,39

2,09

<0,05

27

15,3±0,44

16,8±0,54

2,15

<0,05

қ

23

11,6±0,45

12,8±0,38

2,03

<0,05

21

13,5±0,52

15,1±0,55

2,11

<0,05

Н

ў

32

14,2±0,42

14,8±0,42

1,01

>0,1

19

15,4±0,47

16,6±0,57

1,62

>0,1

қ

27

11,8±0,40

12,6±0,44

1,34

>0,1

28

13,2±0,77

15,0±0,49

1,97

>0,1

чап

Т

ў

35

13,7±0,21

14,4±0,24

2,19

<0,05

27

14,8±0,41

16,4±0,47

2,56

<0,05

қ

23

11,1±0,30

12,1±0,36

2,13

<0,05

21

13,2±0,55

15,3±0,64

2,48

<0,05

Н

ў

32

13,2±0,45

13,5±0,44

0,47

>0,1

19

14,6±0,46

15,4±0,46

1,22

>0,1

қ

27

11,2±0,51

11,9±0,47

1,00

>0,1

28

12,6±0,72

14,1±0,52

1,68

>0,1

4

.

Кўкрак

қафаси

кенглиги

(см)

тинч

ҳолатда

Т

ў

35

63,0±0,79

65,0±0,79

1,79

>0,1

27

64,5±0,62

66,1±0,27

2,36

<0,05

қ

23

62,2±0,34

63,3±0,39

2,12

<0,05

21

63,3±0,56

65,0±0,57

2,12

<0,05

Н

ў

32

64,1±0,39

65,2±0,38

2,02

<0,05

19

65,0±0,68

66,0±0,54

1,15

>0,1

қ

27

63,0±0,42

64,1±0,40

1,89

>0,1

28

63,4±0,59

64,7±0,48

1,71

>0,1

нафас

олганда

Т

ў

35

68,1±0,76

70,1±0,85

1,75

>0,1

27

69,1±0,76

71,4±0,47

2,57

<0,05

қ

23

66,1±0,33

68,2±0,54

3,32

<0,01

21

67,4±0,59

69,0±0,56

1,97

>0,1

Н

ў

32

68,0±0,33

70,0±0,45

3,58

<0,001

19

69,0±0,76

71,1±0,57

2,21

<0,05

қ

27

67,2±0,39

68,3±0,42

1,92

>0,1

28

67,5±0,58

69,2±0,53

2,16

<0,05

нафас

чиқарганда

Т

ў

35

62,0±0,44

64,0±0,40

3,36

<0,01

27

63,6±0,85

65,9±0,29

2,56

<0,05

қ

23

62,0±0,32

63,0±0,31

2,24

<0,05

21

62,4±0,73

64,8±0,55

2,62

<0,05

Н

ў

32

63,2±0,41

65,0±0,39

3,18

<0,01

19

64,1±0,68

66,0±0,57

2,14

<0,05

қ

27

62,1±0,45

64,0±0,41

3,12

<0,01

28

62,5±0,58

64,2±0,48

2,25

<0,05

5

.

Ўпканинг тириклик

сиғими (мл)

Т

ў

35

1659±44,19

1744±41,76

1,30

>0,1

27

1754±50,78

1844±50,23

1,26

>0,1

қ

23

1519±46,18

1577±40,67

0,94

>0,1

21

1591±59,09

1677±90,60

0,79

>0,1

Н

ў

32

1734±29,31

1794±27,74

1,49

>0,1

19

1793±72,72

1839±42,33

0,54

>0,1

қ

27

1581±37,74

1633±32,24

1,04

>0,1

28

1605±40,51

1670±35,75

1,20

>0,1

12


background image

13

Бошланғич

синф

ўқувчиларининг

жисмоний

тайѐргарлик

кўрсаткичлари асосида олинган дастлабки ва якуний натижаларни фоиз
ҳисобида ортиши 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 расмларда берилган.

Олинган маълумотдан кўриниб турибдики, тажриба гуруҳи ўғил ва

қизларидан дастлабки ва якуний жисмоний тайѐргарлик бўйича олинган
тестларнинг барчасида натижалар Р<0,05, Р<0,01, Р<0,001га статистик
жиҳатдан фарқли ўсган.

Назорат гуруҳидаги тенгдошларида 4х10 м.га моккисимон югуришда

Р<0,05га статистик фарқ қилди.

30 м.га югуришда 1-2-синф ўқувчиларида Р>0,1га, 3-синф ўғил-қизлари

ва 4-синф ўғил болаларида Р<0,05га, 4-синф қизларида Р>0,1га тенг бўлди.

1600 м.га югуришда 1-синф ўғил-қизларида, 2-синф қизларида,

3-4-синф ўғил болаларида Р>0,1га ўсиш кузатилди, бошқа синфлардаги
ўғил ва қизларда Р<0,05 га, 4-синф қизларида Р<0,01га статистик жиҳатдан
фарқ борлиги аниқланди.

Турган жойидан узунликга сакрашда 1-синф ўқувчиларида, 2-синф

қизларида Р>0,1га ўсиш кузатилган бўлса, қолган синфларда Р<0,05га ва
4-синф ўғил болаларида Р<0,01га статистик жиҳатдан фарқли ўсган.

Теннис коптогини отишда 1-синф қизлари ва 4-синф ўғил болаларида

Р<0,05га статистик фарқ қилган бўлса, қолган синфларда Р>0,1 бўлиб ўсиш
кузатилди.

Ўтирган ҳолда гавдани эгиш ва ѐзишда ва оѐқларни узатиб ўтирган

ҳолатда тиззаларини букмасдан олдинга энгашишда Р>0,1 га тенг бўлиб
ўсиш борлиги маълум бўлди.

Турникда тортилишда 1-3-синф болаларида Р>0,1 га, 2-4-синфдаги

ўғил болаларда Р<0,05 га, 1-синф қизларида эса Р<0,05 га, 2-3-4-синфдаги
қизларда Р>0,1 га натижалар қайд қилинди.

Бобда бошланғич синфларда жисмоний тарбия – соғломлаштириш

тадбирларининг педагогик хусусиятлари бўйича услубий кўрсатмалар
келтирилган. Унда: кун тартибидаги жисмоний соғломлаштириш ишларини
ташкил қилиш; ўқув ишлари бўйича хафтасига уч мартадан жисмоний тарбия
дарсини ташкил қилиш; синфдан ташқари ишлар; I-IV синф ўқувчиларининг
жисмоний ривожланиши ва тайѐргарлигини аниқлаш; тиббий педагогик
назорат; ота-оналар билан ишлаш кўрсатиб берилган.

Олинган маълумотларнинг таҳлилларидан аѐн бўлдики, умумий ўрта

таълим мактабларидаги I-IV синфларнинг жисмоний тарбия дарсларида
вақтдан тўғри фойдаланиш, ҳафталик жисмоний тарбия дарслари сонини
кўпайтириш, дарсларда самарали методларни, ўйин ва мусобақа
услубларини қўллаш, ўқув кун тартибидаги жисмоний соғломлаштириш
тадбирлари ва синфдан ташқари спорт тўгаракларининг режа асосида
мунтазам ўтказилиши натижасида ўқувчиларнинг жисмоний тайѐргарлиги,
ҳаракат фаоллиги ошди ҳамда назарий билимлари яхшиланди.


background image

14

0

,0

5

,0

1

0

,0

1

5

,0

2

0

,0

2

5

,0

ўғ

ил

8

,0

4

,3

1

0

,2

5

,7

2

2

,7

9

,0

1

0

,7

4

,8

қиз

9

,3

4

,8

9

,2

3

,5

1

8

,4

8

,1

6

,2

5

,2

тажр

иб

а

назор

ат

тажр

иб

а

назор

ат

тажр

иб

а

назор

ат

тажр

иб

а

назор

ат

1

-си

нфлар

2

-си

нфлар

3

-си

нфлар

4

-си

нфлар

0

,0

2

,0

4

,0

6

,0

8

,0

1

0

,0

1

2

,0

ўғи

л

7

,5

1

,9

2

,8

2

,3

3

,8

1

,3

4

,3

0

,9

қи

з

2

,9

2

,0

6

,0

2

,5

1

0

,8

3

,7

1

0

,0

8

,0

тажр

иб

а

назор

ат

тажр

иб

а

назор

ат

тажр

иб

а

назор

ат

тажр

иб

а

назор

ат

1-си

нфлар

2-си

нфлар

3-си

нфлар

4-си

нфлар

4

ас

м

. 1600 м. мас

оф

аг

а ю

гур

и

ш

(

дақ

и

қ

а, с

он

и

я)

.

5

ас

м

. Тур

ган

ж

ой

и

дан

узунли

к

к

а с

ак

р

аш

м)

.

0

,0

2

,0

4

,0

6

,0

8

,0

1

0

,0

1

2

,0

1

4

,0

1

6

,0

1

8

,0

2

0

,0

ўғ

ил

1

3

,7

7

,1

1

1

,0

3

,0

1

0

,9

1

0

,6

9

,6

8

,6

қиз

1

8

,9

8

,0

1

1

,4

3

,6

4

,6

3

,9

1

0

,0

6

,8

тажр

иб

а

назор

ат

тажр

иб

а

назор

ат

тажр

иб

а

назор

ат

тажр

иб

а

назор

ат

1

-си

нфлар

2

-си

нфлар

3

-си

нфлар

4

-си

нфлар

2

ас

м

. 4х10 м. мокк

и

си

мон

ю

гур

и

ш

(

сон

и

я)

.

0

,0

5

,0

1

0

,0

1

5

,0

2

0

,0

2

5

,0

ўғ

ил

6

,9

2

,5

7

,4

2

,5

2

0

,9

1

4

,8

2

1

,3

1

1

,5

қиз

7

,8

4

,2

7

,3

3

,0

1

9

,9

1

2

,7

1

8

,0

4

,5

тажр

иб

а

назор

ат

тажр

иб

а

назор

ат

тажр

иб

а

назор

ат

тажр

иб

а

назор

ат

1

-си

нфлар

2

-си

нфлар

3

-си

нфлар

4

-си

нфлар

3

ас

м

. 30 м. мас

офа

га

ю

гур

и

ш

(

сон

и

я)

.


background image

15

0

,0

1

0

,0

2

0

,0

3

0

,0

4

0

,0

5

0

,0

6

0

,0

7

0

,0

8

0

,0

9

0

,0

1

0

0

,0

ўғ

ил

8

0

,0

2

7

,2

9

0

,9

6

6

,6

5

0

,0

9

,0

5

5

,0

4

2

,8

қиз

6

6

,6

3

7

,5

4

5

,4

2

0

,0

4

5

,9

3

0

,7

3

1

,5

1

5

,0

тажр

иб

а

назор

ат

тажр

иб

а

назор

ат

тажр

иб

а

назор

ат

тажр

иб

а

назор

ат

1

-си

нфлар

2

-си

нфлар

3

-си

нфлар

4

-си

нфлар

0

,0

2

0

,0

4

0

,0

6

0

,0

8

0

,0

1

0

0

,0

1

2

0

,0

ўғ

ил

8

7

,5

3

7

,0

1

0

0

,0

9

,7

9

6

,7

4

2

,5

4

8

,8

2

6

,9

қиз

7

4

,0

1

5

,1

7

2

,7

1

3

,9

6

7

,5

2

8

,2

4

8

,8

8

,0

тажр

иб

а

назор

ат

тажр

иб

а

назор

ат

тажр

иб

а

назор

ат

тажр

иб

а

назор

ат

1

-си

нфлар

2

-си

нфлар

3

-си

нфлар

4

-си

нфлар

0

,0

5

,0

1

0

,0

1

5

,0

2

0

,0

2

5

,0

3

0

,0

ўғ

ил

1

5

,7

5

,0

1

5

,0

4

,7

2

8

,5

4

,5

1

6

,6

4

,0

қиз

1

7

,6

5

,5

1

6

,6

4

,7

2

0

,0

4

,5

1

3

,6

4

,3

тажр

иб

а

назор

ат

тажр

иб

а

назор

ат

тажр

иб

а

назор

ат

тажр

иб

а

назор

ат

1

-си

нфлар

2

-си

нфлар

3

-си

нфлар

4

-си

нфлар

6

ас

м

.

Т

ен

н

и

с к

оп

тог

и

н

и

оти

ш

(

м)

.

0

,0

5

,0

1

0

,0

1

5

,0

2

0

,0

2

5

,0

3

0

,0

3

5

,0

ўғ

ил

1

3

,6

9

,0

8

,2

3

,7

1

6

,1

8

,1

1

5

,2

1

1

,3

қиз

2

4

,1

1

5

,4

2

8

,6

5

,8

2

9

,8

8

,2

1

7

,7

9

,7

тажр

иб

а

назор

ат

тажр

иб

а

назор

ат

тажр

иб

а

назор

ат

тажр

иб

а

назор

ат

1

-си

нфлар

2

-си

нфлар

3

-си

нфлар

4

-си

нфлар

9

-

р

ас

м

. Тур

н

и

к

да тор

ти

ли

ш

да

(ўғ

и

л болал

ар

, мар

та)

ва тур

н

и

к

да

ос

и

ли

б

тур

и

ш

да (қи

з

болалар, сони

я)

к

ўр

сати

лг

ан

н

ати

ж

алар

.

8

-

р

ас

м

. Оѐқлар

н

и

уза

ти

б ўти

р

ган

ҳолатда т

и

зз

аларн

и

бук

мас

дан

олд

и

н

га

энгаш

и

ш

да к

ўр

сати

лг

ан

н

ати

ж

алар (с

м)

.

7

-

р

ас

м

. Ў

ти

р

ган

ҳолд

а г

авд

ан

и

эг

и

ш

ва ѐ

зиш (

мар

та)

.


background image

16

ХУЛОСА

1. Илмий-услубий адабиѐтлар таҳлили ва тадқиқот муаммоси юзасидан

олиб борилган изланишлар натижасида, бугунги кунда бошланғич синф
ўқувчиларининг жисмоний ривожланиши ва тайѐргарлиги Европа
мамлакатларидаги тенгдошларига нисбатан паст эканлиги аниқланди.

I-IV синфлар учун давлат таълим стандартида ҳафталик жисмоний

тарбия дарсини уч соат ўтиш мумкинлиги ҳақида айтилган бўлсада, умумий
ўрта таълим мактабларининг бошланғич синфларида ҳафтада икки соат дарс
ўтилмоқда. Ҳафтасига ўтказилаѐтган икки соатлик жисмоний тарбия
дарслари болаларнинг ҳафталик ҳаракат фаоллигига бўлган эҳтиѐжни етарли
таъминлаб бермаяпти.

2. Бошланғич синф ўқувчиларининг жисмоний тарбия ва ўқув кун

тартибидаги жисмоний соғломлаштириш тадбирларини ўрганиш ҳамда
таҳлил қилиш натижасида, амалдаги жисмоний тарбия – соғломлаштириш
тадбирларининг олиб борилиши талаб даражасида эмас.

3. Бошланғич синф ўқувчиларининг жисмоний тарбия бўйича назарий

билимлари савияси сўров варақалари орқали аниқланиб таҳлил этилганда
назарий билимлар бериш етарли даражада эмаслиги исботланди.

4. I-IV синф ўқувчилари учун жисмоний тарбия дарсларида миллий ва

ҳаракатли ўйинларни тўғри ташкил этиш, ўқув кун тартибидаги жисмоний
соғломлаштириш тадбирларининг мунтазам ўтказилиши болаларнинг
жисмоний ривожланиши ва тайѐргарлигини яхшилаш билан дастур
материалларини янада мустаҳкам эгаллашга ѐрдам беради t=3,65 P<0,01.

5. Бошланғич синф ўқувчилари учун жисмоний тарбия бўйича ишлаб

чиқилган илмий асосланган тавсиялар ўқувчиларнинг назарий билимларини
бойитишга ҳамда жисмоний сифатларини ривожлантиришга ѐрдам беради.
Бу эса тажрибадан кейин тажриба-синов ва назорат гуруҳлари ўқувчилари
билан ўтказилган тестларда яққол намоѐн бўлди.

6. Олиб борилган илмий изланишлар натижасида, ўқувчиларнинг

жисмоний ривожланиши жисмоний тайѐргарликка боғлиқ эканлиги
аниқланди r=0,56 га.

7. Тадқиқотлар натижасига кўра, тажриба гуруҳи ўқувчиларининг

жисмоний тайѐргарлиги барча кўрсаткичларда P<0,05 – P<0,001 гача
статистик равишда ўсди. Назорат гуруҳининг 4-синф қизларида 1600 м. га
югуришда Р<0,01 га, ўғил болаларда турган жойидан узунликда сакрашда
Р<0,01 га статистик жиҳатдан фарқ қилди. Бошқа олинган тестларда Р<0,05
га статистик фарқ бўлди ҳамда Р>0,1 га статистик фарқли равишда ўсганлиги
аниқланди.

Тавсиялар

1. Бошланғич синф ўқувчиларининг жисмоний тарбия дарслари ва кун

тартибидаги жисмоний соғломлаштириш тадбирларини мунтазам йўлга


background image

17

қўйиш ўқувчиларнинг жисмоний ривожланиши ва тайѐргарлигини ошириш
билан бирга билим, кўникма ва малакаларини яхшилайди.

2. Ҳафтасига уч соатлик жисмоний тарбия дарсининг ўтилиши

ўқувчиларнинг ҳаракат фаоллигини оширади, мустақиллигини тарбиялашга
кўмаклашади.

3. Кун тартибидаги жисмоний соғломлаштириш тадбирлари:

машғулотгача ўтказиладиган гимнастика, 8–10 дақиқа ва 5–6 та оддий
машқлардан иборат бўлади; умумтаълим дарсларида «қувноқ дақиқалар»,
ўтилаѐтган

фанларнинг

мавзусига

ҳамда

ўқувчиларнинг

чарчаш

ҳолатларининг белгиларига қараб, 2-3 та жисмоний машқлардан иборат
бўлади; катта танаффусларда ўйинлар ва куни узайтирилган гуруҳларда
«спорт соатлари», болаларнинг ѐшига, жисмоний ривожланиши ва
тайѐргарлиги ҳамда спорт асбоб-анжомларини ҳисобга олган ҳолда ташкил
қилинади.

4. I-IV синфлардаги ўқувчилар билан спорт тўгараклари ишларини

ҳафтасига икки марта бир соатдан ўтказиш, уларнинг ҳаракат фаоллигини
оширишга олиб келади.

5.

Бошланғич синфларда оммавий спорт тадбирлари, спорт

мусобақалари, сайрлар ҳамда саломатлик кунларини календарь режа асосида
ўтказиш зарур.

6. Мактаб ва оила ҳамкорлигини мунтазам равишда амалга ошириш,

спорт фахрийлари билан учрашувлар ўтказиш, баркамол авлодни
тарбиялашга кўмаклашади.

7. Ўқув йилининг сентябрь ва май ойларида ўқувчиларнинг жисмоний

ривожланишини антропометрик кўрсаткичлар орқали, тайѐргаригини эса
махсус тестлар асосида аниқлаш.

8. Ўқувчиларнинг жисмоний тарбия бўйича назарий билимларини

ошириш учун турли хил спортга оид бўлган кўрсатув ва матбуотдан кенг
фойдаланиш тавсия этилади.

ЭЪЛОН ҚИЛИНГАН ИШЛАР РЎЙХАТИ

1.

Исмоилов Т.У. Бошланғич синф ўқувчиларининг ҳаракат фаоллигини

ошириш йўллари. //Ўзбекистон Республикаси Мустақиллигининг 5 йиллигига

бағишланган “Ўзбекистон мустақиллиги – унинг фани ва технологияларини

ривожлантириш кафолати” мавзуидаги биринчи республика илмий

коллоквиуми маърузалари тўплами. –Тошкент, 1997. - Б.215-216.

2.

Исмоилов Т.У. Мактаб: жисмоний тарбия муаммолари. // Соғлом

авлод учун. –Тошкент, 1997. -№ 5-6. - Б. 18-19.

3.

Маҳкамжонов К., Орипов Ю., Исмоилов Т. Катта синовларга

йўлланма. // Фан – спортга. –Тошкент, 1998. -№ 1. - Б.40-41.

4.

Маҳкамжонов К., Мирзамаҳмудов Ш., Исмоилов Т. Бошланғич синф

ўқувчиларининг жисмоний тайѐргарлик ҳолати ва уни ошириш йўллари.

// “Ўзбекистонда оммавий спортни ривожлантириш муаммолари”: Илмий-


background image

18

амалий конференция материаллари. 1-китоб. –Наманган, 2000. - Б.84-85.

5.

Исмоилов Т., Умарова З., Қурбангалиева Л. Бошланғич синфларда

жисмоний

тарбия

дарсини

ташкил

қилиш

хусусиятларини

такомиллаштириш. //“Ўзбекистонда жисмоний тарбия ва спортнинг
тараққиѐти” мавзусида халқаро-минтақавий илмий-услубий анжуман
маърузаларининг тўплами. –Андижон, 2001.-Б. 30-31.

6.

Исмоилов Т. Бошланғич синф ўқувчиларнинг жисмоний тайѐргарлик

кўрсаткичларини таққослаш. //Педагогик таълим. –Тошкент, 2002. -№ 3. -Б.
69-71.

7.

Исмоилов Т. Ҳаракат – ҳаѐт манбаи. //Бошланғич таълим. –Тошкент,

2002. -№ 5. -Б. 8-9.

8.

Маҳкамжонов К., Исмоилов Т. Кичик мактаб ѐшидаги ўқувчиларни

жисмоний ривожланиш ва жисмоний тайѐргарлигига кундалик жисмоний
машқларнинг аҳамияти. //Болалар-ўсмирлар спортини ривожлантириш
муаммолари ва истиқболлари: Республика илмий-амалий анжуман
материаллари.–Тошкент, 2003. -Б. 42-43.

9.

Исмоилов Т., Маҳкамжанов К. Бошланғич синф ўқувчиларининг

ҳаракат фаоллигини оширишда ноанъанавий машғулотларнинг ўрни.
//Педагогик таълим. –Тошкент, 2004. -№ 6. -Б. 93-94.

10.

Махкамжонов К., Хўжаев Ф., Исмоилов Т. Бошлангич синфларда

ҳаракатли ўйинлар. //”Жисмоний тарбия ва спортнинг назарий ва амалий
муаммолари” мавзусида Республика илмий – амалий конференцияси. –
Андижон, 2006. - Б. 12-13.

11.

Исмоилов Т. Бошланғич синфларда ўқувчиларни жисмоний

тайѐргарлигини оширишда ҳаракатли ўйинлар.//Жисмоний тарбия ва спорт
соҳасида таълимнинг ҳозирги замон муаммолари. Республика илмий-амалий
анжумани. Илмий тезислар тўплами. – Тошкент, 2007. -Б. 12.

12.

Исмоилов Т., Исмоилова М., Исмоилова Н. Бошланғич синф

ўқувчиларини жисмоний тарбия ҳолати ва уни яхшилаш йўллари.
//Ўзбекистон ѐшлари ўртасида жисмоний тарбия ва спортни янада
ривожлантириш муаммолари. Олий таълим муассасалари илмий-назарий
анжумани материаллари. –Тошкент, 2008. - Б. 93-94.

13.

Исмоилов

Т.

Бошланғич

синфларда

жисмоний

тарбия

соғломлаштириш тадбирлари. //Узлуксиз таълим тизими асосида жисмоний

тарбиянинг узвийлиги ва педагогик кадрларни тайѐрлаш муаммолари:

Республика илмий-назарий ва амалий анжуман материаллари. –Тошкент,
2008. - Б.198-199.

14.

Иноземцева Л.А., Сушко Г.К., Исмоилов Т. Особенности

проведение занятий по физическому воспитанию со школьниками младших

классов. //”Олий таълим муассасаларида жисмоний тарбия ва спортнинг

долзарб муаммолари” мавзусида университет миқѐсида ўтказиладиган

илмий-услубий анжумани материаллари. II тўплам.–Тошкент, 2009.-Б.85-86.




background image

19

Педагогика фанлари номзоди илмий даражасига талабгор Исмоилов
Турабжон Умирзақовичнинг 13.00.02-Таълим ва тарбия назарияси ва
методикаси (жисмоний тарбия) ва 13.00.04-Жисмоний тарбия, спорт
машғулотлари, соғломлаштирувчи ва адаптив жисмоний тарбия назарияси ва
методикаси ихтисосликлари бўйича “Бошланғич синфларда жисмоний
тарбия – соғломлаштириш тадбирларининг педагогик хусусиятлари”
мавзусидаги диссертациясининг

Р Е З Ю М Е С И

Таянч (энг муҳим) сўзлар:

жисмоний тарбия, соғломлаштириш,

жисмоний ривожланиш, жисмоний тайѐргарлик, ҳаракат фаоллиги, педагогик
тажриба.

Тадқиқот объекти:

умумий ўрта таълим мактабларининг бошланғич

синфларида ўқув-соғломлаштириш жараѐни.

Ишнинг мақсади:

бошланғич синф ўқувчиларини жисмоний

тарбиялаш, соғлигини мустаҳкамлаш, ҳаракат фаоллиги ва соғломлаштириш
тадбирларининг самарадорлигини оширишни илмий педагогик асослаш.

Тадқиқот методлари:

назарий таҳлил, умумлаштириш, педагогик

кузатиш, суҳбат, анкета, антропометрия, тест, педагогик тажриба, математик
статистика.

Олинган натижалар ва уларнинг янгилиги:

бошланғич синф

ўқувчилари билан жисмоний тарбия – соғломлаштириш тадбирларининг
ўтказилиши муҳим аҳамиятга эга эканлиги исботланди.

Бошланғич синфлар жисмоний тарбия дастурига аниқлик киритилди ва

масаланинг назарий асосланиши кенгайтирилди, шу ѐшдаги ўқувчилар учун
аниқ амалий тавсиялар бериш имконияти яратилди.

Амалий аҳамияти:

бошланғич синфларда жисмоний тарбия ва

соғломлаштириш тадбирларининг илмий асосланган дастури ишлаб чиқилди;
жисмоний тарбия – соғломлаштириш тадбирларини самарадорлиги
аниқланди ва уларни бошланғич синф ўқувчиларида қўллаш исботланди;
бошланғич синф ўқувчиларининг жисмоний ривожланиши ва тайѐргарлиги
аниқланди; жисмоний тарбия – соғломлаштириш тадбирларини мунтазам
йўлга қўйилиши таъминланди.

Татбиқ этиш даражаси ва иқтисодий самарадорлиги:

бошланғич

синф ўқувчилари билан мунтазам олиб борилган жисмоний тарбия –
соғломлаштириш тадбирлари натижасида ўқувчиларнинг жисмоний
ривожланиши ва тайѐргарлиги яхшиланди. Тадқиқот натижаларини
амалиѐтга татбиқ этиш юзасидан 2 та далолатнома мавжуд.

Қўлланиш (фойдаланиш) соҳаси:

бошланғич синф жисмоний тарбия

дарслари ва соғломлаштириш тадбирлари жараѐнида қўлланилади.


background image

20

Р Е З Ю М Е

диссертации Исмоилова Турабжона Умирзаковича на тему: «Педагогические
особенности физического воспитания и оздоровительных мероприятий в
начальных классах», представленной на соискание ученой степени
кандидата педагогических наук по специальностям 13.00.02-Теория и
методика обучения и воспитания (физическое воспитание) и 13.00.04-Теория
и

методика

физического

воспитания,

спортивной

тренировки,

оздоровительной и адаптивной физической культуры.

Ключевые слова:

физическое воспитание, оздоровление, физическое

развитие, физическая подготовка, двигательная активность, педагогический
эксперимент.

Объект исследования:

учебно-оздоровительный процесс в начальных

классах средних общеобразовательных школ.

Цель работы:

научно-педогогическое обоснование мероприятий,

направленных на повышение эффективности физического воспитания,
оздоровления и двигательной активности учащихся начальных классов.

Методы

исследования:

теоретический

анализ,

обобщение,

педагогическое наблюдение, беседа, анкетирование, антропометрия,
тестирование, педагогический эксперимент, методы математической
статистики.

Полученные результаты и их новизна

: доказано огромное значение

систематического проведения физкультурно-оздоровительных мероприятий
с учашимися начальных классов. Уточнены некоторые положения
действующей программы по физическому воспитанию в начальных классах,
расширено

теоретическое

обоснование

проблемы,

разработаны

рекомендации для учащихся данной возрастной группы.

Практическая значимость:

разработана научно обоснованная

программа уроков физического воспитания и оздоровительных мероприятий
в начальных классах. Определена эффективность физического воспитания и
оздоровительных мероприятий, а также их применение в начальных классах;
выявлена степень подготовки и физического развития учащихся начальных
классов;

обеспечено

систематическое

проведение

физкультурно–

оздоровительных мероприятий.

Степень внедрения и экономическая эффективность:

в результате

систематических

физкультурно–оздоровительных

мероприятий,

проведенных с учащимися начальных классов, улучшилось их физическое
развитие и подготовка. Имеются два акта о внедрении в практику школ
результатов исследования.

Область применения:

процесс занятий по физическому воспитанию и

оздоровительных мероприятий в начальных классах.



background image

21

RESUME

Thesis of Turabjon Umirzakovich Ismoilov on the scientific degree

competition of the candidate of sciences in pedagogics on specialities 13.00.02-
Theory and methodology of education (physical culture) and 13.00.04-Theory and
technique of physical education, sports training, health-improving and adaptive
physical culture, subject: “Pedagogical peculiarities of physical training activities
in elementary school”.

Key words:

physical training-healthiness, physical developing, physical

readiness, physical training, physical activity, pedagogical experience.

Subjects of the inquiry:

educational-health process, content, metuods and

means in elementary classes.

Aim of the inquiry:

scientific pedagogical basis of developing of pupils’

health and physical training activities and rise in motive activity.

Methods of inquiry:

theoretical analyses, generalization, pedagogical

observation, conversaion, questionnaire,

anthropometry

, testing, pedagogical

experience, mathematical statistics.

The results achieved and their novelty:

optimum ways of improving

lessons and out of class activities in elementary forms of secondary schools were
revealed.

Practical value:

the syllabuses of physical training and health activities for

the elementary classes of secondary schools were worked out; defining the
effectiveness of physical training activities in elementary classes and their use in
school practice activities; the hours of physical training lessons are increased; the
physical readiness and developing of the pupils of elementary forms were
identified; the physical training activities taking place were supported in
elementary schools.

Degree of embed and economic effectivity:

scientific based programm of

physical training and healthy for elementary classes was worked out. In the fields
of practice the pupils’ physical development and readiness were improved in the
result of regular activities with the pupils in elementary forms. There are two acts
about practical usage of the result scientific research work.

Sphere of usage:

the material may be used in the process of physical

training classes and physical health-improving activities in elementary grades of
the elementary schools.

Bibliografik manbalar

Исмоилов Т.У. Бошланғич синф ўқувчиларининг ҳаракат фаоллигини ошириш йўллари. //Ўзбекистон Республикаси Мустақиллигининг 5 йиллигига бағишланган “Узбекистан мустақиллиги - унинг фани ва технологияларини ривожлантириш кафолати” мавзуидаги биринчи республика илмий коллоквиуми маърузалари тўплами. -Тошкент, 1997. - Б.215-216.

Исмоилов Т.У. Мактаб: жисмоний тарбия муаммолари. // Соғлом авлод учун. -Тошкент, 1997. -№ 5-6. - Б. 18-19.

Махкамжонов К., Орипов Ю., Исмоилов Т. Катта синовларга йўлланма. // Фан - спортга. -Тошкент, 1998. -№ 1. - Б.40-41.

Махкамжонов К., Мирзамаҳмудов Ш., Исмоилов Т. Бошланғич синф ўқувчиларининг жисмоний тайёргарлик ҳолати ва уни ошириш йўллари.

И “Узбекистонда оммавий спортни ривожлантириш муаммолари”: Илмий-амалий конференция материаллари. 1-китоб. -Наманган, 2000. - Б.84-85.

Исмоилов Т., Умарова 3., Қурбангалиева Л. Бошлангич синфларда жисмоний тарбия дарении ташкил килиш хусусиятларини такомиллаштириш. //“Узбекистонда жисмоний тарбия ва спортнинг тараққиёти” мавзусида халқаро-минтақавий илмий-услубий анжуман маърузаларининг тўплами. -Андижон, 2001.-Б. 30-31.

Исмоилов Т. Бошлангич синф ўкувчиларнинг жисмоний тайёргарлик кўрсаткичларини такқослаш. //Педагогик таълим. -Тошкент, 2002. -№ 3. -Б. 69-71.

Исмоилов Т. Ҳаракат - ҳаёт манбаи. //Бошлангич таълим. -Тошкент, 2002. -№ 5. -Б. 8-9.

Махкамжонов К., Исмоилов Т. Кичик мактаб ёшидаги ўкувчиларни жисмоний ривожланиш ва жисмоний тайёргарлигига кундалик жисмоний машкларнинг ахамияти. //Болалар-ўсмирлар спортини ривожлантириш муаммолари ва истиқболлари: Республика илмий-амалий анжуман материаллари.-Тошкент, 2003. -Б. 42-43.

Исмоилов Т., Маҳкамжанов К. Бошлангич синф ўқувчиларининг ҳаракат фаоллигини оширишда ноанъанавий машғулотларнинг ўрни. //Педагогик таълим. -Тошкент, 2004. -№ 6. -Б. 93-94.

Махкамжонов К., Хўжаев Ф., Исмоилов Т. Бошлангич синфларда ҳаракатли ўйинлар. //’’Жисмоний тарбия ва спортнинг назарий ва амалий муаммолари” мавзусида Республика илмий - амалий конференцияси. -Андижон, 2006. - Б. 12-13.

Махкамжонов К., Хўжаев Ф., Исмоилов Т. Бошлангич синфларда ҳаракатли ўйинлар. //’’Жисмоний тарбия ва спортнинг назарий ва амалий муаммолари” мавзусида Республика илмий - амалий конференцияси. -Андижон, 2006. - Б. 12-13.

Исмоилов Т. Бошлангич синфларда ўқувчиларни жисмоний тайёргарлигини оширишда ҳаракатли ўйинлар.//Жисмоний тарбия ва спорт сохасида таълимнинг ҳозирги замон муаммолари. Республика илмий-амалий анжумани. Илмий тезислар тўплами. - Тошкент, 2007. -Б. 12.

Исмоилов Т., Исмоилова М., Исмоилова И. Бошлангич синф ўқувчиларини жисмоний тарбия ҳолати ва уни яхшилаш йўллари. //Ўзбекистон ёшлари ўртасида жисмоний тарбия ва спортни янада ривожлантириш муаммолари. Олий таълим муассасалари илмий-назарий анжумани материаллари. -Тошкент, 2008. - Б. 93-94.

Исмоилов Т. Бошлангич синфларда жисмоний тарбия согломлаштириш тадбирлари. //Узлуксиз таълим тизими асосида жисмоний тарбиянинг узвийлиги ва педагогик кадрларни тайёрлаш муаммолари: Республика илмий-назарий ва амалий анжуман материаллари. -Тошкент, 2008. -Б.198-199.

Иноземцева Л.А., Сушко Г.К., Исмоилов Т. Особенности проведение занятий по физическому воспитанию со школьниками младших классов. //’’Олий таълим муассасаларида жисмоний тарбия ва спортнинг долзарб муаммолари” мавзусида университет миқёсида ўтказиладиган илмий-услубий анжумани материаллари. II тўплам.-Тошкент, 2009.-Б.85-86.