10
“CHET TILLARINI O‘RGANISHNING ZAMONAVIY METODLARI”
Mamarasulova Diana Farhod qizi
Qashqadaryo viloyati Qarshi shahar
Qarshi Xalqaro Universiteti 4-bosqich talabasi
https://doi.org/10.5281/zenodo.16750463
Annotatsiya:
Mazkur maqolada chet tillarini o‘rganishning zamonaviy metodlari haqida
batafsil ma’lumot berilgan. Unda kommunikativ yondashuv, immersiv metod, aylantirilgan sinf
modeli, onlayn ilovalar va sun’iy intellekt texnologiyalari orqali o‘rganish usullari yoritilgan.
Har bir metodning o‘ziga xos afzalliklari, amaliy qo‘llanishi va o‘quvchi faoliyatiga ta’siri tahlil
qilingan. Maqolada zamonaviy til o‘rgatish yondashuvlarining afzalliklari ochib berilib,
samarali ta’lim uchun metodlar moslashuvchanligi muhimligi ta’kidlanadi.
Kalit so‘zlar:
chet tili, til o‘rganish, kommunikativ metod, immersiv yondashuv, flipped
classroom, mobil ilovalar, onlayn ta’lim, sun’iy intellekt, interaktiv o‘qitish, til ko‘nikmalari.
Bugungi global dunyoda chet tillarini bilish nafaqat aloqaning qulay vositasi, balki shaxsiy
va kasbiy muvaffaqiyatning muhim omilidir. Ayniqsa, ingliz, nemis, koreys, xitoy yoki arab
tillari xalqaro darajadagi bilim va axborotlar manbaiga aylanib ulgurgan. Shu sababli chet
tillarini o‘rgatish metodikasiga ham katta e’tibor qaratilmoqda. An’anaviy yondashuvlar o‘rnini
endilikda zamonaviy, interaktiv va o‘quvchiga yo‘naltirilgan metodlar egallab
bormoqda.Zamonaviy til o‘rganish metodlaridan biri bu kommunikativ yondashuvdir. Bu
uslubda grammatika va lug‘at o‘rganishdan ko‘ra, til vositasida muloqot qilish, fikr almashish,
savol-javob va erkin suhbatga urg‘u beriladi. Darslarda o‘quvchilar real hayotiy vaziyatlarga
mos rolli o‘yinlar, suhbatlar, muhokamalar orqali tilni faol ravishda qo‘llashga o‘rganadilar. Bu
metod tilni passiv bilim emas, faol vosita sifatida o‘zlashtirishga yordam beradi.Yana bir keng
qo‘llanilayotgan yondashuv bu immersiv metoddir. Immersiya — o‘quvchini chet tilida
muloqot muhitiga to‘liq botirishdir. Bu uslubda o‘quvchi tilni sun’iy emas, tabiiy sharoitda
o‘rganadi. Masalan, xorijiy filmlar ko‘rish, subtitrlar bilan mashq qilish, chet ellik do‘stlar bilan
muloqot, xorijdagi onlayn forumlarda ishtirok etish shular jumlasidandir. Bu uslub
o‘rganuvchining eshitish va tushunish ko‘nikmalarini, talaffuz va fikrni erkin ifodalashni
rivojlantiradi.Zamonaviy pedagogikada “flipped classroom” deb nomlanuvchi aylantirilgan sinf
metodi ham ommalashib bormoqda. Bu metodda darsliklarni o‘qituvchi emas, o‘quvchi
mustaqil o‘rganadi. Dars vaqtida esa interaktiv topshiriqlar, savol-javob, suhbat mashqlari
orqali bilim mustahkamlanadi. Bu yondashuv o‘quvchini faollikka undaydi, mustaqil izlanishga
rag‘batlantiradi va chet tilini real amaliyotda qo‘llashga imkon beradi.Axborot-
kommunikatsiya texnologiyalarining rivojlanishi bilan chet tillarini o‘rganishda turli mobil
ilovalar, onlayn kurslar va sun’iy intellektga asoslangan dasturlar keng qo‘llanilmoqda.
Masalan, Duolingo, Memrise, Busuu kabi ilovalar o‘rganishni o‘yin shaklida tashkil etib,
o‘quvchini zeriktirmaydi. ChatGPT kabi sun’iy intellekt vositalari orqali esa foydalanuvchi
bevosita suhbat qilish, grammatika va tarjima xatolarini aniqlash, yozma nutqni yaxshilash
imkoniga ega bo‘ladi. Bu texnologiyalar yordamida istalgan joyda va vaqtda mustaqil o‘rganish
imkoniyati mavjud.Shuningdek, task-based learning yoki topshiriq asosidagi o‘qitish ham
hozirgi zamonaviy metodlar sirasiga kiradi. Bu uslubda o‘quvchilar muayyan amaliy
topshiriqlarni bajarish orqali tilni o‘zlashtiradilar. Masalan, maktub yozish, mehmon kutish
11
ssenariysi tuzish, xarita asosida yo‘l ko‘rsatish kabi vazifalar orqali o‘rganilgan bilimlar real
holatlarda mustahkamlanadi.
Chet tillarini o‘rganishda zamonaviy metodlardan foydalanish o‘quvchining faolligini
oshiradi, o‘qituvchining faqat bilim beruvchi emas, balki yo‘naltiruvchi, ko‘makchi sifatidagi
rolini kuchaytiradi. Muhimi, har bir metodning samaradorligi o‘quvchining yoshiga, darajasiga,
ehtiyojiga va imkoniyatiga qarab belgilanadi. Shu sababli zamonaviy ta’limda metodlar tanlovi
moslashuvchan va o‘zgaruvchan bo‘lishi lozim.
Xulosa qilib aytganda, bugungi kunda chet tillarini o‘rganishning an’anaviy shakldan
zamonaviy va ilg‘or metodlarga o‘tib borayotgani quvonarli hol. Tilni o‘rganish — bu oddiy
yodlash emas, balki fikr, madaniyat, dunyoqarashni egallashdir. Zamonaviy metodlar esa bu
jarayonni tez, samarali va qiziqarli qiladi. Har bir til o‘rganuvchi shaxsiy ehtiyojlariga mos
uslubni topib, maqsad sari izchil harakat qilishi lozim. Chet tilini o‘rganish bugun imkoniyat,
ertaga esa raqobat ustunligidir.
References:
Используемая литература:
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
Krashen, S. D. (1982).
Principles and Practice in Second Language Acquisition
. Pergamon
Press.
2.
Richards, J. C., & Rodgers, T. S. (2014).
Approaches and Methods in Language Teaching
(3rd
ed.). Cambridge University Press.
3.
Littlewood, W. (2004).
The Task-Based Approach: Some Questions and Suggestions
. ELT
Journal, 58(4), 319–326.
4.
Cambridge Assessment English (2021).
How Technology is Changing Language Learning
.
[online] www.cambridgeenglish.org
5.
Nation, I. S. P., & Newton, J. (2009).
Teaching ESL/EFL Listening and Speaking
. Routledge.
6.
O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi (2023).
Zamonaviy chet tilini o‘qitish
metodikasi bo‘yicha tavsiyalar
.
7.
Larsen-Freeman, D. (2000).
Techniques and Principles in Language Teaching
(2nd ed.).
Oxford University Press.
8.
Ellis, R. (2003).
Task-based Language Learning and Teaching
. Oxford University Press.
9.
Duolingo Inc. (2024).
Language Learning Trends Report
. [online] www.duolingo.com
10.
Memrise Blog (2023).
Modern Tools for Vocabulary Expansion
. www.memrise.com
