Universal International Scientific Journal
132
Yusupov Muxiddin Maxamadaminovich
O‘zbekiston Respublikasi
Vazirlar Mahkamasi huzuridagi
biznes va tadbirkorlikni rivojlantirish
oliy maktabi MBA-Moliya yo‘nalishi magistranti
Uzbekistan
Annotatsiya:
Xorijiy investitsiyalar mamlakat iqtisodiyotini rivojlantirishda, va hududiy iqtisodiy
o‘sishni ta'minlashda muhim omil hisoblanadi. Andijon viloyati, o'zining strategik joylashuvi, resurslarga
boyligi va ishlab chiqarish salohiyati bilan xorijiy investitsiyalarni jalb qilishda alohida o'rin tutadi.
Maqolada viloyatidagi xorijiy investitsiyalarning hudud iqtisodiyotiga qo'shgan hissasi va ularning
rivojlanishdagi roli tahlil qilinadi.
Kalit so‘zlar:
xorijiy investitsiyalar, sanoat sektori, qishloq xo'jaligi, xizmat ko'rsatish sohasi,
infratuzilma rivoji, ish o'rinlari yaratish, texnologiya va bilimlar almashinuvi, investitsiya muhitini
yaxshilash, investitsiya loyihalari.
Аннотация:
Иностранные инвестиции являются важным фактором развития экономики
страны и обеспечения регионального экономического роста. Андижанская область, благодаря
своему стратегическому расположению, богатству ресурсов и производственному потенциалу,
UNIVERSAL XALQARO ILMIY
JURNAL
Jurnalning bosh sahifasi:
XORIJIY INVESTITSIYALARNING XUDUD IQTISODIYOTIDAGI ROLI (ANDIJON
VILOYATI MISOLIDA)
Universal International Scientific
Year: 2025 Issue: 2 Volume: 1
Published: 24.01.2025
International indexes
Universal International Scientific Journal
133
занимает особое место в привлечении иностранных инвестиций. В статье анализируется вклад
иностранных инвестиций в экономику региона и их роль в развитии.
Ключевые слова:
иностранные инвестиции, промышленный сектор, сельское хозяйство,
сфера услуг, развитие инфраструктуры, создание рабочих мест, обмен технологиями и знаниями,
улучшение инвестиционного климата, инвестиционные проекты.
Abstract:
Foreign investment is an important factor in the development of the country's economy
and ensuring regional economic growth. Andijan region, due to its strategic location, wealth of resources
and production potential, occupies a special place in attracting foreign investment. The article analyzes the
contribution of foreign investment to the regional economy and its role in development.
Keywords:
foreign investment, industrial sector, agriculture, services, infrastructure development,
job creation, exchange of technology and knowledge, improving the investment climate, investment
projects.
Language:
Uzbek
Citation:
Yusupov , M. (2025). THE ROLE OF FOREIGN INVESTMENTS IN THE REGIONAL
ECONOMY (ON THE EXAMPLE OF ANDIJAN REGION). Universal International Scientific Journal,
2(1), 132–137. Retrieved from
https://universaljurnal.uz/index.php/jurnal/article/view/1416
Doi:
https://doi.org/10.5281/zenodo.14731946
Google scholar:
Kirish:
Xorijiy investitsiyalar va
hudud iqtisodiyoti Xorijiy investitsiyalar –
bu boshqa davlatlar tomonidan amalga
oshirilgan
moliyaviy
mablag'lar
va
resurslarni o'z ichiga olgan iqtisodiy
faoliyatdir.
Bu
investitsiyalar
ishlab
chiqarish quvvatlarini oshirish, yangi
texnologiyalarni joriy etish, ish o'rinlari
yaratish
va
hududning
raqobatbardoshligini oshirishga xizmat
qiladi. Xorijiy investitsiyalar o'z navbatida
mahalliy
iqtisodiyotning
diversifikatsiyasini ta'minlaydi va yangi
sohalarning rivojlanishiga yordam beradi.
Hudud iqtisodiyotining rivojlanishiga
xorijiy investitsiyalarning roli shuningdek,
quyidagilarni o'z ichiga oladi:
Infratuzilma rivoji: Yangi yo'llar,
kommunikatsiyalar, elektr tarmoqlari va
boshqa infratuzilma ob'ektlari qurilishi.
Ish o'rinlari yaratish: Yangi sanoat
korxonalari
ochilishi,
aholiga
ish
imkoniyatlari yaratadi.
Asosiy qism: Texnologiya va bilimlar
almashinuvi: Xorijiy kompaniyalar yangi
texnologiyalar va bilimlarni olib kelishadi,
bu esa mahalliy korxonalar va ishlab
chiqarish jarayonlarini modernizatsiya
qilishga yordam beradi.
Universal International Scientific Journal
13
4
1-diagramma. Respublikamizda amalga oshirilgan investitsiyalar (2024 yil
foizda va raqamlarda)
Diagrammada ko‘rinib turgandek.
2024- yilning yanvar-dekabr oylarida jami
28132,2 mlrd so‘m asosiy kapitalga
investitsiyalar o‘zlashtirilib, 2023-yilning
mos davriga nisbatan 136,9 % ni tashkil
etdi. Asosiy kapitalga investitsiyalarning
tarkibida 82,0 % yoki 23067,6 mlrd so‘m
investitsiyalar jalb etilgan mablag‘lar
hisobidan
moliyalashtirilgan
bo‘lsa,
korxona, tashkilot va aholining o‘z
mablag‘lari hisobidan 18,0 % yoki 5064,6
mlrd so‘m moliyalashtirildi. Shuningdek,
markazlashgan moliyalashtirish manbalari
hisobidan asosiy kapitalga investitsiyalar
hajmi 1808,2 mlrd so‘mni tashkil etgan
bo‘lsa, markazlashmagan moliyalashtirish
manbalari hisobidan 26324,0 mlrd so‘m
investitsiyalar o‘zlashtirildi
Olingan natija va taxlillar. Andijon
viloyatidagi
xorijiy
investitsiyalar.
Andijon viloyati o'zining geografik
joylashuvi va iqtisodiy imkoniyatlari bilan
xorijiy investitsiyalarni jalb qilish uchun
katta potentsialga ega. Viloyatning eksport
salohiyati yuqori bo'lib, bu yerda qishloq
xo'jaligi, sanoat va xizmat ko'rsatish
sohalarida
xorijiy
investitsiyalarni
jozibador qiluvchi ko'plab imkoniyatlar
mavjud.
Sanoat sektori- Andijon viloyatida
sanoatning
rivojlanishi
xorijiy
investitsiyalarni jalb qilishda muhim rol
o'ynaydi. Ayniqsa, mashinasozlik, kimyo
sanoati, paxta tozalash va oziq-ovqat
sanoati kabi sohalarda xorijiy kapitalning
ishtiroki ortmoqda. Masalan, Andijonda
Universal International Scientific Journal
13
5
paxta-tozalash korxonalarini yangilash va
modernizatsiya qilish uchun xorijiy
kompaniyalar bilan hamkorlik qilish
amalga oshirilmoqda. Bu viloyatning paxta
eksport salohiyatini oshirishga yordam
bermoqda.
Qishloq xo'jaligi- Andijon viloyati,
shuningdek,
qishloq
xo'jaligi
mahsulotlarini ishlab chiqarishda yuqori
darajaga ega. Xorijiy investitsiyalar
qishloq xo'jaligida modernizatsiya qilish
va samaradorlikni oshirishga yordam
bermoqda. Yangi texnologiyalarni joriy
etish, sug'orish tizimlarini modernizatsiya
qilish va ishlab chiqarishni diversifikatsiya
qilish orqali qishloq xo'jaligi sektoridagi
rentabellikni oshirish mumkin.
Xizmat ko'rsatish sohasi- Andijon
viloyatidagi xizmat ko'rsatish sektori,
ayniqsa, turizm va savdo, xorijiy
investitsiyalarni jalb qilishda sezilarli
o‘sishga erishdi. Andijonning turistik
salohiyati oshib borayotganligi sababli,
xorijiy investitsiyalarni jalb qilish va
turizm infratuzilmasini rivojlantirish uchun
ko'plab loyihalar amalga oshirilmoqda.
Shuningdek, viloyatdagi savdo va transport
sektorlari
rivojlanishiga
xorijiy
investitsiyalar o‘z hissasini qo‘shmoqda.
2-diagramma Andijon viloyatida markazlashmagan moliyalashtirish manbalari
hisobidan asosiy kapitalga investitsiyalar, % da (2024 yil)
Respublika Statistika agentligi bergan
malumotga ko‘ra 2024-yilning yanvar-
dekabr
oylarida
korxona
va
tashkilotlarning o‘z mablag‘lari hisobidan
moliyalashtirilgan
asosiy
kapitalga
investitsiyalar – 2967,9 mlrd so‘m yoki
jami asosiy kapitalga investitsiyalarning
10,5 % ini tashkil etdi.Aholi mablag‘lari
hisobidan
jami
asosiy
kapitalga
investitsiyalarning 7,5 % i yoki 2096,7
mlrd so‘mi o‘zlashtirildi. To‘g‘ridan-
to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar hisobidan
Universal International Scientific Journal
13
6
o‘zlashtirilgan
investitsiyalar
hajmi
11532,0 mlrd so‘mni tashkil etdi va jami
investitsiyalardagi ulushi 2023-yilning mos
davriga nisbatan 1,3 % punktga ko‘payib,
41,0 % ni tashkil etdi.
Shuningdek,
tijorat
banklari
kreditlari va boshqa qarz mablag‘lari
hisobidan 384,8 mlrd so‘m (jami asosiy
kapitalga investitsiyalarning 1,4 % ini
tashkil etdi), O‘zbekiston Respublikasi
kafolati ostidagi xorijiy kreditlar 370,8
mlrd so‘m (1,3 %), kafolatlanmagan va
boshqa xorijiy investitsiya va kreditlar
9342,6 mlrd so‘m (33,2 %), Tiklanish va
taraqqiyot jamg‘armasi 144,9 mlrd so‘m
(0,5 %), Respublika budjeti 1198,9 mlrd
so‘m (4,3 %), Suv ta’minoti va
kanalizatsiya
tizimlarini
rivojlantirish
jamg‘armasi tomonidan 93,6 mlrd so‘m
(0,3 %) miqdorida asosiy kapitalga
inestitsiyalar o‘zlashtirildi.
Shuningdek,
Xorijiy
investitsiyalarni
jalb
qilishning
muammolari. Andijon viloyatida xorijiy
investitsiyalarni
jalb
qilishda
ba'zi
muammolar mavjud. Ular quyidagilardan
iborat:
Huquqiy va iqtisodiy muhit: Ba'zi
xususiy sektorda huquqiy va soliq
tizimidagi noaniqliklar investitsiyalarni
jalb qilishni qiyinlashtiradi.
Kadrlar
tayyorlash:
Xorijiy
kompaniyalar uchun malakali kadrlar
yetishmasligi muammosi hal etilishi lozim.
Infratuzilmaning
rivojlanishi:
Ba'zi
hududlarda
infratuzilmaning
yetarli
darajada
rivojlanmaganligi
investitsiyalarni jalb qilishga salbiy ta'sir
ko'rsatadi.
Xorijiy
investitsiyalarni
yanada
rivojlantirish yo'llari- Andijon viloyatida
xorijiy
investitsiyalarni
yanada
rivojlantirish uchun quyidagi takliflar
kiritilishi mumkin:
Huquqiy
muhitni
yaxshilash:
Investorlar uchun qulay va barqaror
huquqiy sharoitlarni yaratish.
Infratuzilma
rivojini
qo'llab-
quvvatlash: Yo'llar, kommunikatsiyalar va
elektr ta'minotini rivojlantirish.
Ta'lim va malaka oshirish: Xorijiy
kompaniyalar ehtiyojlarini qondirish uchun
malakali kadrlar tayyorlash va mavjud
ishchi kuchini takomillashtirish.
Tashkiliy
yordam
va
maslahat
xizmatlarini
kuchaytirish:
Investorlar
uchun hududdagi sharoitlarni tushunishda
va zarur bo'lgan xizmatlarni ko'rsatishda
yordam berish.
Xulosa
Izlanishlardan malum bo‘lishicha
Andijon viloyati mamlakatmizining eng
sharqida joylashibgina qolmay aholi soni
jihatdan ham yuqori o‘rinda turadi bu esa
investitsiyani
olib
kirish,
yirik
istemolchilarni mavjudligi tufayli maxalliy
aholi
orasida
xar
qanday
biznesni
rivojlanishga olib keladi.
Xorijiy
investitsiyalar
Andijon
viloyatining
iqtisodiy
rivojlanishida
muhim ahamiyatga ega. Ular sanoat,
qishloq xo'jaligi va xizmat ko'rsatish
sohalarining modernizatsiyasi, ish o'rinlari
yaratish
va
hududning
raqobatbardoshligini oshirishda katta rol
o'ynamoqda.
Biroq,
investitsiyalarni
yanada samarali jalb qilish uchun huquqiy
muhitni
yaxshilash,
infratuzilmani
rivojlantirish va kadrlar tayyorlash bo'yicha
tizimli ishlar olib borish zarur. Andijon
viloyatida
xorijiy
investitsiyalarni
rivojlantirish orqali hududning iqtisodiy
salohiyatini oshirish mumkin.
Universal International Scientific Journal
13
7
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI
1.
O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning 2017-yil 19-apreldagi
"O'zbekistonda xorijiy investitsiyalarni jalb qilishni rag'batlantirish va ularni himoya qilish bo'yicha
qo'shimcha chora-tadbirlar to'g'risida"gi qarori. – Toshkent: O'zbekiston, 2017.
2.
Karimov I.A. "Iqtisodiy islohotlar va mamlakatimizning rivojlanish yo'li". – Toshkent:
O'zbekiston, 2015.
3.
Sultanaliev T. "Xorijiy investitsiyalar va iqtisodiy rivojlanish". – Toshkent: Ekonomika,
2016.
4.
Abdullaev A. "O'zbekistonda investitsiyaviy muhitni yaxshilash va iqtisodiy o'sishni
ta'minlash". – Toshkent: Ziyo-Nur, 2018.
5.
Qodirov Sh. "O'zbekiston iqtisodiyotidagi xorijiy investitsiyalarning roli". – Tashkent, 2019.
6.
Andijon viloyati iqtisodiy rivojlanish tahlili: Xorijiy investitsiyalar va iqtisodiy o'sish.
Andijon viloyati Iqtisodiyot va Davlat boshqaruvi institutining ilmiy tadqiqotlari. – Andijon:
Andijon, 2020.
7.
O'zbekiston Respublikasi statistika qo'mitasi. "O'zbekistonning iqtisodiy o'sishi: statistika va
tahlil". – Toshkent: O'zbekiston statistika qo'mitasi, 2021.
8.
Isayev, A. А. "Xalqaro Turizmni Rivojantirishda Havo Transportining Ahamiyati."
Экономика и социум 9 (112) (2023): 132-137.
9.
Abdullayev M., Askarov B. "Xorijiy investitsiyalarni jalb qilish va ularning hududiy
iqtisodiyotga ta'siri". – Toshkent: Universitet, 2021.
10.
Рабиев, Бобомурод Бахадирович. "Ўзбекистонлик Аёллар Миграцияси (Россия
Федерацияси Мисолида)." Gospodarka I Innowacje. 34 (2023): 82-86.
