Universal International Scientific Journal
49
Rabiev Bobomurod Bahadirovich
“Oila va gender” ilmiy-tadqiqot instituti mustaqil izlanuvchi doktoranti
Uzbekistan
https://orcid.org/0009-0001-2036-179X
Annotatsiya:
Tadqiqot natijalariga ko‘ra uy xizmatchilarining katta qismi ushbu faoliyatni
boshlashdan oldin ishsiz yoki uy bekalari bo‘lganliklarini ko‘rsatdi. Shuningdek, ularning aksariyati uy
ishlarida yordamchi sifatida ishlashsa, 28,7 foizi bola parvarishi bilan, 20,4 foizi qariyalarga qarash bilan
shug‘ullanishadi. Uy xizmatchilari kasb sifatida doimo mahorat talab etishini tan olishadi, lekin ayrim
hollarda bu faoliyat mahorat talab etmasligi mumkinligini ham ta’kidlashgan.
Kalit so‘zlar:
Uy xizmatchisi, Enaga, Qariyalarga g‘amho‘rlik, ijtimoiy yordam, ish beruvchilar, turli
xil soha vakillari, mexnat birjalari.
Аннотация:
Исследование показало, что значителная част домашней прислуги была
безработной или домохозяйкой до того, как они начали занимаця этой деятелностю. Кроме того,
хотя болшинство из них работают в качестве домашней прислуги, 28,7% занимающие уходом за
детми и 20,4% - за пожилыми людми. Домашняя прислуга признает, что как профессия она всегда
требует навыков, но также отмечает, что в некоторых случаях ета деятелност может и не требоват
навыков.
UNIVERSAL XALQARO ILMIY
JURNAL
Jurnalning bosh sahifasi:
O‘ZBEKSTONDA AYOLLAR “UY XIZMATI”NI RIVOJLANISHI VA UNGA TASIR
ETUVCHI OMILLAR
Universal International Scientific
Year: 2025 Issue: 2 Volume: 1
Published: 08.01.2025
International indexes
Universal International Scientific Journal
50
Ключевые слова:
домашняя прислуга, няня, уход за пожилыми людми, социалная помощ,
работодатели, представители различных отраслей, биржа труда.
Abstract:
The study showed that a significant proportion of domestic workers were unemployed or
homemakers before they started this activity. In addition, although most of them work as domestic workers,
28.7% care for children and 20.4% care for the elderly. Domestic service recognizes that as a profession it
always requires skills, but also notes that in some cases this activity may not require skills.
Keywords:
domestic help, babysitter, care for the elderly, social assistance, employers,
representatives of various industries, labor exchange.
Language:
Uzbek
Citation:
Rabiev , B. (2025). THE DEVELOPMENT OF WOMEN’S "DOMESTIC SERVICE" IN
UZBEKISTAN AND INFLUENCER FACTORS. Universal International Scientific Journal, 2(1), 49–53.
Retrieved from
https://universaljurnal.uz/index.php/jurnal/article/view/1398
Doi:
https://doi.org/10.5281/zenodo.14619182
Kirish:
So‘ngi
yillarda
mamlakatimizda
barcha
jabhalarda
rivojlanish bo‘lgani kabi uy xizmati
sohalarida o‘zgarishlar va unga bo‘lgan
talab ortib bormoqda. Bu esa xorijiy
mamlakatlar singari oilalarda enaga, uy
yordamchisini mavjudligi, shuningdek,
internet texnologiyalari, globalizatsiya,
oilalarning
daromadlarini
ortishi,
demografik o‘zgarishlar va ijtimoiy-
iqtisodiy omillar bilan bog‘liq.
Tadqiqotlardan ko‘rinib turibdiki
mamlakatimizdagi
rekruting
kompaniyalari va internet ish elonlari
natijalariga ko‘ra uy xizmatchisi va unga
bog‘liq kasblarga bo‘lgan ehtiyoj so‘ngi
besh yilda keskin ortgan quyidagi jadvalda
buni ko‘rishimiz mumkin.
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Biologlar,botaniklar,zoologlar
Oshpazlar
Ingliz tili o'qituvchilari
Texnologik muhandislar
Ofis menejerlari
Enagalar
Transport logistikasi,omborxona…
Traktor va buldozer haydovchilari
O'quv markazlarda matematika,…
Tikuvchi-to'quvchi
Qishloq xo'jaligi uskunalari mexanigi
Farroshlar
Advokatlar
Xaydovchilar
Kadrlar bo'yicha xodimlar
O'simlikshunos bog'bonlar
Onlayn sotuvchilar
Buxgalterlar
Dasturchilar
Marketolog reklamachilar
Mehnat
bozori axborot tizimi portali
М
ehnat.uz,Olx.uz, Headhunter.uz malumotlari
asosida muallif tomondan xisoblab chiqilgan
.
1-Diagramma. Mehnat bozorida talab yuqori bo‘lgan kasblar 2024 yil hisobidan
Universal International Scientific Journal
51
Ijtimoiy tarmoqlar orqali va mehnat
birjalari tomondan o‘rganilgan manbalarga
tayanib aytsak yuqoridagi kasblarga talab
katta hisoblanadi. Marketologlar, dasturchilar,
buxgalterlar
yuqori
reytingda
tursada,
farroshlar, tikuvchilar, enagalar o‘rta
reytingda, ingliz tili o‘qituvchisi, ofis
menejeri kabi sohalar bilan bir qatorda
ko‘rishimiz mumkin. Bu esa yaqin kelajakda
diagrammada
ko‘rinib
turibgandek
O‘zbekistonda ham uy xizmati sohalariga
bo‘lgan talab yuqori bo‘ladi deb taxmin qilish
mumkin.
Respublikamizda ijtimoiy sohalarni
rivojlantirishga qaratilgan say-xarakatlar
ijobiy natija bermoqda. 2022 yil 28
oktyabrdan, Uy xo‘jaligi xodimlarining
ishlagan davrlari ijtimoiy soliq to‘lash sharti
bilan xodimning ish stajiga kiritildi va bu
qonun O‘zbekiston Respublikasining Mehnat
kodeksi alohida bandlar bilan belgilab berildi .
Respublikamizdagi ish beruvchi internet
manbalari va mexnat birjalari malumotlariga
ko‘ra uy xizmati uchun eng yuqori maosh
xozirda Toshkent shahriga to‘g‘ri keladi enaga
uchun 5-7 mlngacha, uy yordamchisi uchun 6-
7 mlngacha qariyalarni parvarishlash uchun
esa 5-8 mlngacha xaq to‘lanmoqda. Tajriba,
hamshiralik diplomi yoki sertifikati bo‘lsa
yanada ko‘proq maosh olish imkoniyatga ega.
Mamlakatimizning
boshka
viloyatlarida masalan Andijonda enagalik
uchun 2-3 mnl so‘mgacha qariyalarni qarash
uchun 3-4 mln uy ishlarida yordamchi uchun
kelishgan holda maosh olib ishlayotganlarni
ko‘rishimiz mumkin. Uy xo‘jaliklarda
yordamchi tushunchasi turli mintaqalarda
turlichadir. Ular xizmatidan yirik shaxarlarda,
ko‘p qavatli uylarda xaftada bir marotaba
foydalanilsa, chekka xududlarda mol ko‘y
boqiladigan ferma ishchisi sifatida ham
ko‘rishimiz mumkin. Bunda xam uy xujalik
yumushlarida faoliyat ko‘rsatib ish beruvchi
tomonidan
uy-joy,
oziq-ovqat
bilan
taminlanadi. Bu xo‘jalik yordamchilarning
oyligi 4-6 mlngachadir .
Rossiyaning ish beruvchi saytlaridagi
mashhur
ijtimoiy
tarmoqlardan
biri
HeadHunter.ru eng kam oylik oluvchi kasblar
va ro‘yxatidagilarni elon qildi va bunga ko‘ra:
1.
Rassom.
2.
Xavfsizlik xodimi.
3.
Aktyor, Animator
4.
Zoopsixolog.
5.
Kutubxonachi
6.
O‘qituvchi,
7.
Tarbiyachi,
8.
Enaga.
9.
Farrosh.
10.
Tozalovchi (Dvornik)
Yuqoridagi kasblar 2024 yil uchun eng
kam haq to‘lanadigan kasblar qatoriga kiradi.
Lekin oylik kam bo‘lishiga qaramay ijtimoiy
tadqiqotlarga ko‘ra Moskva va Sankt-
Piterburgdagi har beshinchi oilaning uy
xizmatchisi bor. Ikki poytaxtdagi oilalarning
deyarli beshdan bir qismi yollangan ishchilar
xizmatidan foydalanadi. Bundan tashqari,
aksariyat ish beruvchilar kam daromadli
odamlardir. Ko‘pincha ular yordamga muhtoj
oila azolari uchun shuningdek, qariyalar va
bolalarga qarash maqsadida uy xizmatchisi
yollashadi. Uy xizmatchilarning 14 foizi
migrantlar hisoblanadi . Ayollar uy xizmati
mehnat migratsiyasining ahamiyati borasida
shuni ta’kidlash lozimki. Migrant ayollarning
uy xizmati faoliyati, Rossiya aholisi uchun
hamda boshqa xizmatlardan ancha arzon. Bu
nisbatan kam daromadli oilalar ham uy
xizmati mehnatidan foydalanish imkonini
Universal International Scientific Journal
52
beradi .
Tadqiqotlardan
malum
bo‘lishicha.
O‘zbekstondan boshqa davlatlarga ish izlab
chiqayotgan migrantlarning 43 foizdan ortig‘i
o‘rta malumotli, 29 foizi tugallanmagan o‘rta
malumotlilar tashqil qiladi . Shu o‘rinda aytish
lozimki Tashqi mehnat migratsiyasi agentligi
Andijon filiali mamuryati bergan hisobotiga
ko‘ra
ayrim
yurtdoshlarimiz
filial
xizmatlaridan foydalanmaydi. Chunki chikish
tartibiga ko‘ra mehnat migratsiyasi uchun chet
elga ketayotgan shaxslaring majburiy kasb
tayorgarligi hamda til sertifikati talab qilinadi.
Shu sabab ko‘pchilik fuqarolar xavfsizligini
o‘ylamay, Rossiya yoki Qozog‘istonga
borishni afzal ko‘radi.
Prezidentimiz ko‘tarib chiqqan dolzarb
masalalalardan biri. O‘zbekistonni yanada
rivojlantirish, uni rivojlangan 50 ta mamlakat
qatoridan o‘rin olishiga erishish, xalqning
hayot farovonligini yuksaltirish, tadbirkorlikni
rivojlantirish, bandlik darajasini oshirish,
ta’lim
sifatini
takomillashtirish,
kambag‘allikka barham berish, innovatsion
iqtisodiyotni
shakllantirish
borasidagi
tashabbuslarining hayotga tadbiq etishning
faol ishtirokchilari sifatida uy xizmati mehnat
migratsiyasi ishlayotgan vatandoshlarimiz
o‘rni beqiyosdir.
XULOSA
1.O‘tkazilgan
tadqiqotlardan
so‘rovnomadan shu narsa ayon bo‘ldiki,
xalqimiz orasida uy xizmatiga bo‘lgan talab
ortib bormoqda. Sohani rivojlantirish va ushbu
kasb bo‘yicha faoliyat olib borayotgan
ayollarini uchun imtiyozlar joriy qilish lozim.
2. Hozirda respublikamizda 4 (10-11foiz)
mlndan ortiq pensiyanerlar bor bo‘lib Shahar
markazlarida yashaydgan qariyalar uchun
maxsus sog‘lomlashtirish markazlari fintes,
basseyn, sport zallar qurish. Qariyalarni
parvarishlash kasblarini taraqqiy etishiga olib
keladi.
3. Qariyalaring ehtiyojiga mos ravishda
tovar va xizmatlar assortimentini taklif qilish
va qariyalar uylarini qurish kerak Xozirda
Andijonda 1 ta qariyalar uyi bor va aholisi eng
zich bo‘lgan viloyat uchun bu kam
hisoblanadi. Bu esa xorijda qariyalarni
parvarishlab Turkiya, Germaniya, BAA, Isroil
tajribasiga ega uy xizmatchilarini ish bilan
taminlab, tajribalaridan foydalanishlik eng
to‘g‘ri yo‘l hisoblanadi.
5. Uy xizmati ishchilarning huquqiy
himoyasini kuchaytirish maqsadga muvofiq.
Ular uchun munosib mehnat sharoitlari, dam
olish vaqti va ijtimoiy kafolatlarni kafolatlash
zarur. Migrant ayollarni ekspluatatsiya
qilishga yo‘l qo‘yilmasligi kerak
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI
1.Inson huquqlari Bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasining milliy strategiyasini
tasdiqlash to‘g‘risida. O‘zbekiston Pespublikasi Ppezidentining PF-6012-son Fapmoni
2020 yil 22 iyun.
2. «Tashqi mehnat migratsiyasi to‘g‘risida»gi O‘zbekiston Respublikasi qonuni
haqida. O‘zbekiston Respublikasi Oliy majlisi senatining SQ-617-IV-son Qarori. 2022 yil
13 sentyabr.
3. Гонтмахер, Е. Мировые миграционные процессы: необходимость
глобального регулирования//Вопросы экономики. 2013. № 10. C. 136–146,
Universal International Scientific Journal
53
4. Abduramanov X.X. O‘zbekiston iqtisodiy xavfsizligini ta’minlashda demografik
jarayonlarni tartibga solishning ilmiy-uslubiy asoslarini takomillashtirish. Iqtisodiyot
fanlari doktori (DSc) dissertatsiyasi avtoreferati. – Toshkent, 2021. – 69 b.
5. Rabiev B. B. PERSPEKTIVЫ UChASTIYa DOMAShNIX RABOTNIKOV
SFERЫ USLUG V UZBEKISTANE //Ekonomika i sotsium. – 2024. – №. 8 (123). – S.
375-384.
6. Martin Susan.Towards a global migration regime//Georegtown Town Journal of
International Affairs.Vol.1. No.2.2002.P.120.
7. Freeman G. Immigrant labour and racial conflict in industrial societies: the french
and british experiences. Princeton, 1979.
8. G.R. Barnoyeva. Xalqaro Mehnat Migratsiyasi Jarayonlarida Muhojir Ayollarning
O‘rni/ philosophy&law journal 2023/2
9. Исакулов Ш. Н. Проблемы выработки идеологического иммунитета
трудовых мигрантов Республики Узбекистан / Ш. Н. Исакулов // Общественное
мнение и права человека. –2018. –No 1. –С. 59.
10. Rabiyev , B. . (2024). SOCIO-ECONOMIC ASPECTS OF WOMEN’S
DOMESTIC SERVICE MIGRATION. Akademicheskie issledovaniya v sovremennoy
nauke, 3(32), 30–35. izvlecheno ot https://inlibrary.uz/index.php/arims/article/view/50141
