ISSN (E): 2181-4570 ResearchBib Impact Factor: 6,4 / 2024 SJIF 2024 = 5.073/Volume-3, Issue-6
49
BOLALARDA BADIIY TAFAKKURNI RIVOJLANTIRISHNING
PSIXOFIZIOLOGIK ASOSI.
Eraliyeva Zamira Rasuljonovna
Qo‘qon universiteti katta o‘qituvchisi
zamirahoneraliyeva22@gmail.com
Annotatsiya.
Ushbu maqolada tadqiqot katta maktabgacha yoshdagi bolalarda badiiy rivojlanishga
ta’sir etuvchi psixofiziologik shart-sharoitlarni o‘rganishga qaratilgan. Tadqiqotning
asosiy maqsadi bolalarning emotsional, motorika va sezgi tizimlarining badiiy salohiyatni
shakllantirishdagi rolini aniqlash, shuningdek, moslashtirilgan ta’lim muhitining ularning
ijodiy ifodasiga qo‘shadigan hissasini o‘rganishdir. Tadqiqotda nazariy tahlil, guruhda
kuzatuvlar va yarim strukturallashgan intervyular usullari qo‘llanildi. Natijalar shuni
ko‘rsatdiki, moslashtirilgan o‘quv-muhit, emotsional qo‘llab-quvvatlash va motorikani
rivojlantirish badiiy salohiyatni shakllantirishda hal qiluvchi omillar hisoblanadi.
Tadqiqot natijalari pedagoglar va ota-onalarga bolaning ijodiy potensialini oshirish uchun
amaliy tavsiyalar beradi.
Tadqiqot natijalari shuni ko‘rsatadiki, pedagog va ota-onalarning iliq va
rag‘batlantiruvchi
munosabati
emotsional
qo‘llab-quvvatlashni
mustahkamlab,
bolalarning o‘zini ifoda etish va ijodiy fikrlash salohiyatini oshiradi. Shuningdek, maxsus
mo‘ljallangan badiiy mashg‘ulotlar orqali bolalarning nozik motorika va sezgi tizimi
rivojlanishi, ularning ijodiy faoliyatga bo‘lgan qiziqishi va ijodiy faoliyatini yanada
chuqurlashtirish imkonini beradi. Tadqiqotda yaratilgan stimulyatsion ta’lim muhitining
moslashtirilgan xususiyatlari bolalarning ijodiy potensialini oshirishda hal qiluvchi omil
sifatida aniqlanadi. Ushbu tadqiqot badiiy tafakkurga oid dasturlarni optimallashtirish va
yosh avlodning ijodiy salohiyatini oshirish bo‘yicha ilmiy asosli tavsiyalar ishlab
chiqishda muhim ilmiy va amaliy ahamiyatga ega hisoblanadi.
Kalit so‘zlar: badiiy tafakkur, psixofiziologik shart-sharoit, emotsional, motorika,
moslashtirilgan ta’lim
.
Kirish.
Katta maktabgacha yosh – bolaning shaxsiyati, sezgi va ijodiy salohiyatining
poydevorini tashkil etuvchi davrdir. Bu davr mobaynida ijodiy faoliyat va badiiy faoliyat
emotsional, intellektual va motorik rivojlanishga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Shu bois, badiiy
ISSN (E): 2181-4570 ResearchBib Impact Factor: 6,4 / 2024 SJIF 2024 = 5.073/Volume-3, Issue-6
50
rivojlanishning psixofiziologik shart-sharoitlarini o‘rganish va ularni ta’lim jarayoniga
integratsiya qilish dolzarb masala hisoblanadi. Mazkur tadqiqotning maqsadi –
bolalarning badiiy salohiyatini oshirishga xizmat qiluvchi psixofiziologik shart-
sharoitlarni aniqlash va ularning samaradorligini baholashdir.
Badiiy rivojlanish nafaqat pedagogik metod va didaktik usullar bilan cheklanib
qolmay, balki bolaning psixofiziologik holati bilan ham chambarchas bog‘liqdir.
Bolalarning asab tizimi, motorika, sezgi qobiliyatlari va emotsional barqarorligi –
bularning barchasi ijodiy faoliyatga bo‘lgan qiziqish va ijodiy faoliyatning
samaradorligiga bevosita ta’sir ko‘rsatadi. Shu sababli, badiiy rivojlanishning
psixofiziologik shart-sharoitlarini chuqur o‘rganish, maktabgacha ta’lim tizimida ijodiy
faoliyatga bag‘ishlangan dasturlarni optimallashtirish va pedagogik yondashuvlarni
yanada samarali shakllantirish uchun dolzarb masala hisoblanadi. Ushbu tadqiqot
natijalari kelajakda pedagoglar, ota-onalar va ta’lim muassasalari uchun badiiy
rivojlanishni qo‘llab-quvvatlash va yosh avlodning ijodiy salohiyatini oshirish borasida
amaliy yondashuvlarni shakllantirishga xizmat qiladi.
Asosiy qism:
Oʻzbekistonda pedagogika, psixologiya va badiiy taʼlim sohalarida
faoliyat yuritayotgan koʻplab olimlar mavjud bo‘lib, ular maktabgacha yoshdagi bolalarda
badiiy rivojlanishning psixofiziologik shart-sharoitlari masalasiga ham alohida eʼtibor
qaratishgan. Ushbu yoʻnalishda anʼanaviy nazariy yondashuvlar va amaliy tajribalarni
birlashtirgan holda, bir qator olimlar ilmiy ishlarini amalga oshirgan. Masalan:
•
Professor Shavkat Azimov
– Toshkent Davlat Pedagogika Universiteti
professorlaridan biri boʻlib, maktabgacha taʼlim va badiiy tarbiya sohasida innovatsion
metodologiyalarni ishlab chiqishga katta hissa qoʻshgan. Uning ishlarida yosh bolalarning
emotsional va ijodiy salohiyatini oshirishga qaratilgan psixofiziologik shart-sharoitlar
batafsil tahlil qilinadi.
•
Professor Dilshod Rahimov
– Oʻzbekiston Milliy Universiteti va boshqa ilmiy
markazlarda faoliyat yuritayotgan olim, bolalarning psixologik rivojlanishi, sezgi tizimi
va motorik qobiliyatlarini badiiy faoliyat bilan bogʻlash masalalariga eʼtibor qaratgan.
Uning ilmiy ishlari pedagogik amaliyotda badiiy tarbiyani qoʻllashning yangi
yondashuvlarini tavsiflaydi.
•
Professor Nodira Abdurahmonova
– Badiiy taʼlim va ijodiy faoliyat sohasida
yetakchi mutaxassis sifatida, yosh avlodning estetik va ijodiy salohiyatini rivojlantirishga
ISSN (E): 2181-4570 ResearchBib Impact Factor: 6,4 / 2024 SJIF 2024 = 5.073/Volume-3, Issue-6
51
yoʻnaltirilgan tadqiqotlar olib borgan. Uning metodologik tavsiyalari maktabgacha taʼlim
muhitini boyitishda muhim o‘rin tutadi.
Bundan tashqari, Oʻzbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi aʼzolari va boshqa
oliy oʻquv yurtlarining ilmiy xodimlari ham ushbu sohada qimmatli ishlar olib
bormoqdalar. Ularning maqolalari, konferentsiya materiallari va amaliy tajribalari
maktabgacha yoshdagi bolalarda badiiy rivojlanishning psixofiziologik shart-sharoitlarini
chuqurroq o‘rganish va pedagogik metodlarni takomillashtirishda asosiy manba sifatida
xizmat qiladi. Ushbu olimlarning ishlari, albatta, mavzuni yanada keng qamrovli yoritish,
nazariy asoslarni boyitish va amaliy tavsiyalar ishlab chiqish jihatidan katta ahamiyatga
ega ekanligini ko‘rsatadi.
Lev Vygotskiyning
madaniyat - nazariyasi va “yaqin rivojlanish zonasi” (Zone of
Proximal Development) tushunchalari badiiy va ijodiy faoliyatning psixologik asoslarini
tushunishda katta ahamiyatga ega. Uning ishlarida bolalarda til, ijtimoiy muloqot va
madaniyatning roli ta’kidlanadi. Vygotskiyning g‘oyalari orqali pedagoglar badiiy
faoliyatni tashkil etishda ijtimoiy muhit va tajriba almashinuvi orqali bolaning ichki
salohiyatini oshirishga erishish mumkinligini ko‘rsatadilar.
Jean Piagetning
kognitiv rivojlanish bosqichlari nazariyasi orqali bolalarda ramziy
ifoda va ijodiy faoliyatga oid faoliyatlarning shakllanishi yoritilgan. Piagetning fikricha,
bolalar o‘zlarining o‘yinlari va ijodiy faoliyat asarlari orqali atrof-muhitni anglashadi va
o‘zlarining ichki dunyosini ifoda etadilar. Ushbu yondashuv badiiy rivojlanishning
psixofiziologik asoslarini, ya’ni bolaning sezgi tizimi va kognitiv jarayonlarini
o‘rganishda muhim ilmiy manba bo‘lib xizmat qiladi.
Howard Gardnerning
ko‘p intellektual nazariyasi, ayniqsa, “estetik intellekt”
tushunchasi badiiy salohiyatni rivojlantirishda muhim rol o‘ynaydi. Gardnerning ishlarida
bolalarning ijodiy va badiiy salohiyatini qo‘llab-quvvatlovchi turli intellektual qirralar –
vizual, musiqiy, kinestetik qobiliyatlar – tahlil qilinadi. Uning nazariyasi maktabgacha
yoshdagi bolalarda ijodiy faoliyatining psixofiziologik jihatlarini yoritishda yangi
yondashuvlarni taqdim etadi.
Reggio Emilia
metodologiyasi doirasida
Loris Malaguzzi
va unga ergashuvchi
tadqiqotchilar bolalarda badiiy ifoda va ijodiy jarayonlarni rivojlantirishga katta urg‘u
berishgan. Ushbu yondashuvda ijodiy faoliyat, til va atrof-muhit bilan o‘zaro munosabat
bolalarning o‘zini ifoda etish vositasi sifatida qaraladi. Amaliy tajribalar, ko‘rgazmalar va
ISSN (E): 2181-4570 ResearchBib Impact Factor: 6,4 / 2024 SJIF 2024 = 5.073/Volume-3, Issue-6
52
interaktiv metodlar orqali maktabgacha yoshdagi bolalarda psixofiziologik shart-
sharoitlarni shakllantirishga e’tibor qaratilgan.
Maria Montessori
tomonidan ishlab chiqilgan pedagogik yondashuvda sensor-motor
rivojlanish va mustaqil o‘rganishga alohida e’tibor berilgan. Montessori metodikasi
bolalarning o‘z-o‘zini ifoda etish qobiliyatini, ijodiy faoliyat va ijodiy faoliyatni qo‘llab-
quvvatlashda psixofiziologik salohiyatini oshirishga qaratilgan. Uning metodlari orqali
guruh muhitida badiiy faoliyatga moslashtirilgan resurslar va faoliyatlar tashkil etilishi,
bolaning sezgi va motorikasini rivojlantirish imkoniyati yaratiladi.
Tadqiqot sifatli va kvantitativ usullarni integratsiyalash orqali olib borildi. Guruh
muhitida 5–7 yoshdagi 40 nafar bolalar qatnashdi. Tadqiqot jarayonida quyidagi usullar
qo‘llanildi: k
uzatuv,
i
ntervyu,
t
est.
Olingan ma’lumotlar statistik va mazmunli tahlil usullari yordamida qayta ishlandi.
Kuzatuvlar natijalari va intervyu yozuvlari mavzuga oid asosiy tendensiyalarni aniqlash
uchun kodlandi. Ushbu tadqiqot katta maktabgacha yoshdagi bolalarda badiiy tafakkurini
rivojlantirishning psixofiziologik shart-sharoitlarini aniqlashga qaratilgan bo‘lib, nazariy
asoslar, eksperimental kuzatuvlar va psixopedagogik testlar usullarini integratsiyalash
orqali olib borilgan.
Tadqiqot har tomonlama yondashuv asosida, sifatli va kvantitativ metodlarning
kombinatsiyasi yordamida amalga oshirildi. Tadqiqotda ma’lumotlar yig‘ish, ularni
statistik va mazmunli tahlil qilish, shuningdek, kodlash usullari qo‘llanildi. Bu yondashuv,
bolalarning badiiy faoliyatiga ta’sir etuvchi psixofiziologik omillarni chuqurroq o‘rganish
va ularning o‘zaro aloqalarini aniqlash imkonini berdi. Ishtirokchilar jins, ijtimoiy-
iqtisodiy holat va taʼlim muhitiga qarab turli guruhlarga ajratildi. Tadqiqotga ota-onalar
va pedagoglar ham jalb etilib, ularning intervyu va kuzatuvlar orqali qo‘shimcha
ma’lumotlar olinib, bolalarning psixofiziologik holati va badiiy salohiyatini yanada
kengroq kontekstda baholash imkoniyati yaratilgan. Tadqiqotning barcha bosqichlarida
ishtirokchilarning roziligi, shaxsiy ma’lumotlarning maxfiyligi va etik normalarga qat’iy
rioya qilindi. Ota-onalar va pedagoglardan yozma rozilik so‘raldi hamda tadqiqot
jarayonida bolalarning huquqlari himoya qilindi.
Metodologik yondashuvlar, katta maktabgacha yoshdagi bolalarda badiiy
rivojlanishning psixofiziologik shart-sharoitlarini aniqlashda chuqur va tizimli tahlil olib
borishga imkon yaratdi. Natijalar asosida pedagogik amaliyotda badiiy faoliyatni
rag‘batlantirish va optimallashtirish bo‘yicha ilmiy asosli tavsiyalar ishlab chiqildi.
ISSN (E): 2181-4570 ResearchBib Impact Factor: 6,4 / 2024 SJIF 2024 = 5.073/Volume-3, Issue-6
53
Guruhning stimulyatsion muhitida qo‘llanilgan rang-barang dekoratsiyalar, ijodiy
faoliyat asbob-uskunalari va turli materiallar bolalarda ijobiy ruhiy holatni
shakllantirishga yordam berdi. Tadqiqotda qatnashgan bolalar individual xususiyatlari va
qiziqishlariga moslashtirilgan mashg‘ulotlar, ularning badiiy faoliyatga bo‘lgan
yondoshuvini sezilarli darajada oshirdi. Interaktiv yondashuv jarayonida guruhda
o‘tkazilgan badiiy mashg‘ulotlar va jamoaviy loyihalar orqali bolalar o‘zaro muloqot,
hamkorlik va ijodiy fikrlash ko‘nikmalarini rivojlantirdilar.
Statistika usullari yordamida olingan ma’lumotlarda badiiy faoliyatga qatnashish,
motorika va sezgi qobiliyatlari o‘rtasidagi ijobiy korrelyatsiya aniqlanib, emotsional
qo‘llab-quvvatlashning samaradorligi tasdiqlandi. Intervyu va kuzatuvlar asosida olib
borilgan sifatli tahlil, pedagoglar va ota-onalarning fikr-mulohazalariga tayanib, badiiy
faoliyatning bolaning shaxsiy rivojlanishida qanchalik muhim rol o‘ynashini ko‘rsatdi.
Bolalar o‘zlarining ijodiy faoliyatga bo‘lgan qiziqishi va o‘zini ifoda etish darajasi
yuqoriligi, ijobiy ruhiy holat va ijodiy motivatsiyaning oshishi aniqlangan.
Emotsional qo‘llab-quvvatlash va ijodiy salohiyat:
Tadqiqot natijalari shuni
ko‘rsatadiki, guruh muhitida pedagog va ota-onalarning iliq va rag‘batlantiruvchi
munosabati bolalarda emotsional qo‘llab-quvvatlashni kuchaytiradi, bu esa ularning
ijodiy faoliyatga bo‘lgan qiziqishini va ijodiy ifodasini oshiradi.
Emotsional qo‘llab-quvvatlashning ijodiy salohiyatga ta’siri:
A [Emotsional qo‘llab-quvvatlash] > B [O‘zini ifoda etish]
B > C [Ijodiy fikrlashning rivojlanishi]
A > D [Ishonchning mustahkamlanishi]
D > C
Tenglamadan
ko‘rinib turibdiki, emotsional qo‘llab-quvvatlash bolaning o‘zini ifoda
etish qobiliyatini oshirib, natijada ijodiy fikrlash salohiyatini rivojlantiradi.
Motorika va sezgi rivojlanishi.
Maxsus badiiy mashg‘ulotlar (rassomchilik, qo‘lda
mehnati, interaktiv o‘yinlar) bolalarning nozik motorikasi va sezgi tizimini
rivojlantirishga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Ushbu mashg‘ulotlar orqali ular ranglar, shakllar
va harakatlarni yaxshiroq qabul qilib, ularni ijodiy ifoda etishda qo‘llash imkoniyatiga ega
bo‘ladi.
Motorika va sezgining rivojlanishi.
A [Ijodiy faoliyat] > B [Nozik motorikani rivojlanishi]
B > C [Qo‘l-ko‘z muvozanati]
ISSN (E): 2181-4570 ResearchBib Impact Factor: 6,4 / 2024 SJIF 2024 = 5.073/Volume-3, Issue-6
54
A > D [Sezgilarni rivojlantirish]
D > E [Yaxshi rang va shaklni qabul qilish]
Tenglamada
ijodiy faoliyat orqali motorika va sezgi rivojlanishi, ularning o‘zaro
ta’siri va bolalarning ijodiy ifodaga bo‘lgan tayyorligini ko‘rish mumkin.
Moslashtirilgan ta’lim muhiti.
Guruhlarda yaratilgan stimulyatsion va interaktiv
ta’lim muhiti bolalarda faollikni, hamkorlikni va ijodiy motivatsiyani oshiradi. Rang-
barang dekoratsiyalar, ijodiy faoliyat jihozlari va turli materiallar bolalarni ijodiy
faoliyatga yanada chuqurroq sho‘ng‘ishga undaydi.
Ta’lim muhitining ta’siri.
A [Stimulyatsion ta’lim muhiti] > B [Bolalarning faolligi]
B > C [Hamkorlik va muloqot]
C > D [Ijodiy tafakkurni kengaytirish]
A > E [Individual qiziqishlarni qo‘llab-quvvatlash]
E > D
Tenglamada
moslashtirilgan ta’lim muhitining bolalarning ijodiy tafakkuri va
hamkorlik ko‘nikmalarini rivojlantirishdagi roli aks etgan.
Umumiy ko‘rsatkich: Psixofiziologik shart-sharoitlar va badiiy rivojlanish.
Quyidagi umumiy ko‘rsatkichda emotsional qo‘llab-quvvatlash, motorika va sezgi
rivojlanishi, shuningdek, moslashtirilgan ta’lim muhitining bolalarning badiiy
rivojlanishiga qanday ta’sir ko‘rsatishi ko‘rsatilgan.
Umumiy o‘zaro bog‘lanishlar.
A [Emotsional qo‘llab-quvvatlash] > D [Ijodiy salohiyat]
B [Motorika rivojlanishi] > D
C [Sezgi rivojlanishi] > D
E [Stimulyatsion ta’lim muhiti] > D
Tenglamada
emotsional qo‘llab-quvvatlash, motorika va sezgi rivojlanishi,
shuningdek, moslashtirilgan ta’lim muhitining badiiy salohiyatni oshirishdagi o‘zaro
bog‘liqligi aks etgan.
Ushbu diagrammalar orqali tadqiqot natijalari vizual tarzda yoritilib, psixofiziologik
shart-sharoitlar va badiiy rivojlanish o‘rtasidagi murakkab o‘zaro bog‘liqliklar aniq aks
ettirilgan. Natijalar asosida pedagogik amaliyotda badiiy faoliyatni rag‘batlantirish va
optimallashtirish bo‘yicha ilmiy asosli tavsiyalar ishlab chiqilishi mumkin.
ISSN (E): 2181-4570 ResearchBib Impact Factor: 6,4 / 2024 SJIF 2024 = 5.073/Volume-3, Issue-6
55
Olingan natijalar shuni ko‘rsatadiki, katta maktabgacha yoshdagi bolalarda badiiy
rivojlanishning
psixofiziologik
shart-sharoitlari
quyidagi
jihatlar
asosida
mustahkamlanadi:
•
Emotsional qo‘llab-quvvatlash: Bolalarning o‘zini ifoda etish qobiliyati va ijodiy
salohiyati to‘liq rivojlanadi.
•
Nozik motorika va sezgi rivojlanishi: Maxsus mo‘ljallangan mashg‘ulotlar orqali
bolalar o‘zining jismoniy va sezgi imkoniyatlarini yanada boyitadi.
•
Moslashuvchan ta’lim muhitining yaratilishi: Guruh va ta’lim muhitining sifatli
tashkil etilishi, bolalarning badiiy faoliyatga bo‘lgan yondoshuvini va ijodiy salohiyatini
sezilarli darajada oshiradi.
Ushbu natijalar asosida pedagogik amaliyotda badiiy faoliyatni rag‘batlantirish,
shaxsiy yondashuv va stimulyatsion o‘quv muhitini yaratish bo‘yicha tavsiyalar ishlab
chiqilishi mumkin. Tadqiqot natijalari kelajakda maktabgacha ta’lim tashkilotlarida
bolalarning psixofiziologik va ijodiy rivojlanishini qo‘llab-quvvatlashda muhim ilmiy
asos bo‘lib xizmat qiladi.
Natijalarga asoslanib, quyidagi fikrlar muhokama qilinadi.
Tadqiqot shuni
ko‘rsatadiki, pedagoglarning bolalarga nisbatan individual yondashuvi va ijodiy muhitni
yaratishdagi roli badiiy salohiyatni oshirishda asosiy omildir. Bu borada o‘yin va amaliy
mashg‘ulotlar strategik ahamiyatga ega. Psixologik va fiziologik omillar o‘rtasidagi
o‘zaro bog‘liqlikni inobatga olgan holda, integrativ ta’lim konsepsiyasini tatbiq etish
lozim. Bunda emotsional, motorik va sezgi jihatlarining birgalikdagi rivojlanishi nazarda
tutiladi. Tadqiqotda ishtirokchi bolalar sonining nisbatan kichikligi va qisqa muddatli
kuzatuvlar ayrim cheklovlarni keltirib chiqardi. Kelajakda yanada keng qamrovli, uzoq
muddatli tadqiqotlar olib borish zarurati mavjud.
Xulosa qilib aytganda, katta maktabgacha yoshdagi bolalarda badiiy rivojlanishning
psixofiziologik shart-sharoitlari mavzusi bugungi kunda keng qamrovli tadqiqotlar
doirasida o‘rganilmoqda. Nazariy va empirik yondashuvlar asosida bu soha bo‘yicha
yetarli ilmiy ma’lumot mavjud bo‘lsa-da, mavzuning ba’zi jihatlari hali ham chuqurroq
tahlilni talab qiladi. Ushbu bilimlar ta’lim tizimida ijodiy faoliyatga oid dasturlarni
shakllantirish va bolalarning ijodiy salohiyatini oshirishda muhim asos bo‘lib xizmat
qiladi. Ushbu tadqiqot katta maktabgacha yoshdagi bolalarda badiiy rivojlanish uchun
zarur bo‘lgan psixofiziologik shart-sharoitlarni aniqlashga qaratilgan. Tadqiqot natijalari
shuni ko‘rsatadiki, emotsional qo‘llab-quvvatlash, nozik motorika va sezgi tizimini
ISSN (E): 2181-4570 ResearchBib Impact Factor: 6,4 / 2024 SJIF 2024 = 5.073/Volume-3, Issue-6
56
rivojlantirish, shuningdek, moslashtirilgan o‘quv muhitining yaratilishi badiiy salohiyatni
oshirishda hal qiluvchi omillardir. Ushbu tavsiyalar pedagoglar, ota-onalar va ta’lim
muassasalari uchun bolalarning ijodiy potensialini rivojlantirishda amaliy asos bo‘lib
xizmat qiladi.
Foydalanilgan adabiyotlar.
1.
Eraliyeva Zamira Rasuljonovna. (2024). IN MTT’S PREPARATORY GROUPS
FOR SCHOOL, CHILDREN ARE TAUGHT TO THINK LOGICALLY AND TO FIND
SOLUTIONS IN CONTROVERSIAL SITUATIONS AND ARTISTIC SPEECH.
INTERNATIONAL JOURNAL OF RECENTLY SCIENTIFIC RESEARCHER’S
THEORY,
2(6),
34–38.
Retrieved
from
https://uzresearchers.com/index.php/ijrs/article/view/3412
2.
Eraliyeva Zamira Rasuljonovna, and Djoʻrayeva Dildoraxon Rahmonaliyevna.
“BOLALAR
TAFAKKURINI
RIVOJLANTIRISHDA
AYRIM
DIDAKTIK
OʻYINLARNING AHAMIYATI”. QO‘QON UNIVERSITETI XABARNOMASI, vol.
9, no. 9, Dec. 2023, pp. 184-6, doi:10.54613/ku.v9i9.866.
3.
Eraliyeva,
Z.
(2023).
MTT
NING
MAKTABGA
TAYYORLOV
GURUHLARIDA BOLALARNI MANTIQIY FIKRLASH VA BAHS MUNOZARALI
VAZIYATLARDA YECHIM TOPISHGA VA BADIIY NUTQQA O‘RGATISH. Talqin
Va
Tadqiqotlar,
1(18).
извлечено
от
https://talqinvatadqiqotlar.uz/index.php/tvt/article/view/19
4.
Zamira Rasuljonovna Eraliyeva.(2024). MАKTАBGАCHА YOSHDАGI
BOLАLАR
INTELEKTINI
VА
KREАTIVLIGINI
RIVOJLАNTIRISHDА
INNOVАTSION TEXNOLOGIYАLАRDАN FOYDАLАNISH. Involta Innovatsion
Scientific Journal, 3(12), 7-14 from https://involta.uz/index.php/iv/article/view/837
5.
Z. R. Eraliyeva. (2024). ERTAKLARNING KOGNITIV-SEMANTIK
XUSUSIYATLARI. INTERNATIONAL JOURNAL OF RECENTLY SCIENTIFIC
RESEARCHER’S
THEORY,
2(6),
25–28.
Retrieved
from
https://uzresearchers.com/index.php/ijrs/article/view/3410
6.
Yuldasheva Dilafruz, Jabborova Marifatxon, Eraliyeva Zamira Rasuljonovna, &
Maziyayeva Muqaddasxon (2022). MAKTABGACHA TA’LIMGA YANGICHA
YONDASHUV. Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS),
2 (Special Issue 3), 121-125.
ISSN (E): 2181-4570 ResearchBib Impact Factor: 6,4 / 2024 SJIF 2024 = 5.073/Volume-3, Issue-6
57
7.
Юлдашева, Д. М., & Эралиева, З. Р. (2023). “БОЛАЛИК” КОНЦЕПТИНИНГ
ИФОДАЛАНИШИ. Research Focus, 2(2), 226-228.
