ISSN (E): 2181-4570 ResearchBib Impact Factor: 6,4 / 2023 SJIF 2024 = 5.073/Volume-2, Issue-11
149
RAQAMLI IQTISODIYOT VA UNING O‘ZBEKISTONDA RIVOJLANISH
ISTIQBOLLARI
Turopova Nigora
Termiz davlat universiteti o’qituvchisi
Asliddinov Diyorbek Sirojiddin o'g'li
Terdu, iqtisodiyot va turizm fakulteti, menejment yo’nalishi talabasi
Annotatsiya
Ushbu maqola raqamli iqtisodiyotning O‘zbekiston iqtisodiyoti uchun ahamiyati va
uning rivojlanish istiqbollarini o‘rganishga bag‘ishlangan. Maqolada raqamli
texnologiyalar va ularning iqtisodiy o‘sishga ta’siri, O‘zbekistonda raqamli iqtisodiyotni
rivojlantirish yo‘llari hamda mavjud imkoniyat va muammolar tahlil qilingan.
Kalit so’zlar.
Raqamli iqtisodiyot, raqamli transformatsiya, texnologik rivojlanish,
innovatsiya, iqtisodiy o‘sish, raqamli xizmatlar.
Abstract
This article is devoted to the study of the importance of the digital economy for the
economy of Uzbekistan and its development prospects. The article analyzes digital
technologies and their impact on economic growth, ways to develop the digital economy
in Uzbekistan, and existing opportunities and problems.
Keywords.
Digital economy, digital transformation, technological development,
innovation, economic growth, digital services.
KIRISH
Raqamli iqtisodiyot zamonaviy dunyoda ijtimoiy-iqtisodiy o‘zgarishlarning asosiy
omillaridan biri bo‘lib, iqtisodiy o‘sish va rivojlanishni ta’minlashda muhim rol
o‘ynamoqda. Ko‘pgina mamlakatlar, jumladan O‘zbekiston ham, raqamli iqtisodiyotni
ISSN (E): 2181-4570 ResearchBib Impact Factor: 6,4 / 2023 SJIF 2024 = 5.073/Volume-2, Issue-11
150
rivojlantirishga katta e’tibor qaratmoqda. Raqamli iqtisodiyot texnologiyalar, internet va
axborot-kommunikatsiya xizmatlaridan foydalanish orqali iqtisodiyotning yangi
yo‘nalishlarini shakllantirib, samaradorlikni oshirish, yangi ish o‘rinlari yaratish va
turmush darajasini yaxshilash imkonini beradi. Ushbu maqola O‘zbekistonda raqamli
iqtisodiyotni rivojlantirish imkoniyatlari, yo‘nalishlari va istiqbollari haqida fikr yuritadi.
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYA
Raqamli iqtisodiyot mavzusida bir qancha muhim tadqiqotlar mavjud. Masalan,
Brynjolfsson va McAfee (2014) raqamli iqtisodiyotning texnologik taraqqiyotga va
bandlikka ta’sirini o‘rganib, raqamli inqilobning iqtisodiyotdagi o‘zgarishlarga olib
kelishini ta’kidlaganlar. Deloitte (2018) tomonidan tayyorlangan raqamli iqtisodiyot
bo‘yicha hisobotda esa davlatlar uchun raqamli transformatsiyaning iqtisodiy o‘sish
uchun foydalari va chaqiruvlari tahlil qilingan. O‘zbekiston tajribasida raqamli
iqtisodiyotning rivojlanishi, xalqaro tajribalar bilan qiyoslanadi va mavjud yondashuvlar
o‘rganiladi.
Ushbu maqolada statistik va iqtisodiy tahlil usullari qo‘llanildi. O‘zbekiston
Statistika qo‘mitasi va Jahon banki ma’lumotlariga asoslanib, mamlakatning raqamli
iqtisodiyot ko‘rsatkichlari o‘rganildi. Shuningdek, raqamli texnologiyalarni iqtisodiy
faoliyatda qo‘llashning asosiy omillari va ularning iqtisodiy rivojlanishga ta’siri
baholandi. Raqamli iqtisodiyotdagi global tendensiyalarni kuzatish maqsadida xalqaro
miqyosdagi tadqiqotlar bilan taqqoslash usuli qo‘llanildi.
NATIJALAR
Tahlillar raqamli iqtisodiyotning O‘zbekiston iqtisodiyotiga ijobiy ta’sir
ko‘rsatishini va bir qator imkoniyatlar mavjudligini ko‘rsatdi:
Raqamli xizmatlarning kengayishi
ISSN (E): 2181-4570 ResearchBib Impact Factor: 6,4 / 2023 SJIF 2024 = 5.073/Volume-2, Issue-11
151
O‘zbekistonda internet infratuzilmasining rivojlanishi va raqamli xizmatlarning
kengayishi natijasida aholi uchun qulay xizmat turlari oshib bormoqda. 2023 yilda
O‘zbekistonda raqamli to‘lovlar hajmi umumiy to‘lovlarning 40% dan ortig‘ini tashkil
etdi, bu esa iqtisodiy samaradorlikni oshirishda muhim omil bo‘lmoqda.
Texnologik yangiliklar va bandlik
Raqamli iqtisodiyot yangi ish o‘rinlari yaratishga yordam bermoqda. 2023 yilda
O‘zbekistonda texnologik startaplar soni 25% ga o‘sgan, bu esa innovatsion loyihalar
uchun imkoniyatlarni oshirish va ish o‘rinlarini yaratishda ijobiy ta’sir ko‘rsatmoqda.
Raqamli infratuzilma rivoji
O‘zbekistonda yuqori tezlikdagi internet xizmatlari kengaytirilishi va axborot
texnologiyalari sohasi uchun malakali kadrlarni tayyorlash bo‘yicha tashabbuslar
rivojlanmoqda. Bu jarayon raqamli iqtisodiyotning davlat siyosatida ustuvor yo‘nalish
sifatida ko‘rilishini tasdiqlaydi.
Inson kapitaliga ta’siri
Raqamli iqtisodiyot sohasidagi malakali kadrlarning yetishmasligi mavjud
muammolardan biridir. 2023 yilda bu sohadagi kadrlar tayyorlash dasturlari orqali 10
mingdan ortiq mutaxassis yetishtirildi, bu esa iqtisodiyotning raqamli sektordagi
salohiyatini yanada oshirishga xizmat qiladi.
Quyidagi jadvalda O‘zbekistondagi raqamli iqtisodiyotning asosiy ko‘rsatkichlari
keltirilgan:
1-jadval. O‘zbekistondagi raqamli iqtisodiyotning asosiy ko‘rsatkichlari
ISSN (E): 2181-4570 ResearchBib Impact Factor: 6,4 / 2023 SJIF 2024 = 5.073/Volume-2, Issue-11
152
Ko‘rsatkichlar
2021
2022
2023
Internet foydalanuvchilari (%)
65
72
78
Raqamli to‘lovlar ulushi (%)
32
36
41
Texnologik startaplar soni
120
150
185
Raqamli iqtisodiy o‘sish (%)
4.5
5.2
6.0
XULOSA
O‘zbekistonda raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish iqtisodiy o‘sishga, yangi ish
o‘rinlari yaratishga va aholi turmush darajasini yaxshilashga katta ta’sir ko‘rsatmoqda.
Biroq, mamlakatda raqamli infratuzilmani yanada kengaytirish, raqamli xizmatlarning
ommabopligini oshirish va kadrlar tayyorlash tizimini yaxshilash zarur. Raqamli
iqtisodiyotning rivojlanishi uchun xalqaro tajribani o‘rganish va mahalliy innovatsion
startaplarni qo‘llab-quvvatlash kelajakda ijobiy natijalarga erishishga xizmat qiladi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI
1.
Brynjolfsson, E., & McAfee, A. (2014). The Second Machine Age: Work,
Progress, and Prosperity in a Time of Brilliant Technologies. W.W. Norton & Company.
2.
Deloitte. (2018). Digital Economy: A Roadmap for Economic Growth.
3.
O‘zbekiston Respublikasi Statistika qo‘mitasi. (2023). Raqamli iqtisodiyot
ko‘rsatkichlari.
4.
Jahon banki. (2023). Raqamli iqtisodiyot rivoji va davlat siyosati.
