ISSN (E): 2181-4570 ResearchBib Impact Factor: 6,4 / 2023 SJIF 2024 = 5.073/Volume-2, Issue-5
892
SURXONDARYO VILOYATIDA KICHIK BIZNES VA XUSUSIY
TADBIRKORLIKNING XIZMAT KO’RSATISH SOHASIDAGI ULUSHI
HAJMINI PROGNOZLASH
G.X. Egamnazarova
Termiz davlat universiteti
B.E. Turayev
Termiz davlat universiteti katta o’qituvchisi, i.f.f.d.
Annotatsiya:
Ushbu maqolada Surxondaryo viloyatida kichik biznes va xususiy
tadbirkorlikning xizmat ko’rsatish sohasidagi ulushi hajmini
eksponentsial, chiziqli,
polinomli, darajali, logarifmli trend modellari yordamida 2028 yilga qadar prognoz
qilingan hamda iqtisodiy jarayonga eng mos model turi aniqlangan.
Kalit so’zlar:
eksponentsial, chiziqli, polinomli, darajali, logarifmli trend
modellari, regressiya.
FORECASTING THE SIZE OF THE SHARE OF SMALL BUSINESS AND
PRIVATE ENTREPRENEURSHIP IN THE FIELD OF SERVICE
PROVISION IN SURKHONDARYO REGION
Abstract
: In this article, the share of small business and private
entrepreneurship in the service sector in the Surkhandarya region is forecasted using
exponential, linear, polynomial, graded, logarithmic trend models until 2028, and the
type of model most suitable for the economic process is determined.
Key words:
exponential, linear, polynomial, rank, logarithmic trend models,
regression.
ПРОГНОЗИРОВАНИЕ РАЗМЕРА ДОЛИ МАЛОГО БИЗНЕСА И
ЧАСТНОГО ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВА В СФЕРЕ
ПРЕДОСТАВЛЕНИЯ УСЛУГ В СУРХОНДАРЬИНСКОЙ ОБЛАСТИ
Аннотация:
В данной статье с использованием экспоненциальной,
линейной, полиномиальной, градуированной, логарифмической трендовых
моделей до 2028 года прогнозируется доля малого бизнеса и частного
ISSN (E): 2181-4570 ResearchBib Impact Factor: 6,4 / 2023 SJIF 2024 = 5.073/Volume-2, Issue-5
893
предпринимательства в сфере услуг Сурхандарьинской области, а также тип
модели, наиболее подходящий для экономического процесса. определен.
Ключевые слова:
экспоненциальная, линейная, полиномиальная,
ранговая, логарифмическая трендовая модель, регрессия.
Etakchi xorijiy davlatlarning (AQSh, Germaniya, Buyuk Britaniya) tajribasi
shuni ko'rsatadiki, ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishda yangi darajasiga mintaqaviy
darajada xizmat ko'rsatish sohasidagi chuqur o'zgarishlarsiz erishish mumkin emas
1
.
Xizmat ko‘rsatish sohasi aholi va korxonalarga turli xizmatlar ko‘rsatish, ishlab
chiqarish samaradorligini oshirish va turmush darajasini oshirishga ko‘maklashish
orqali iqtisodiyotni rivojlantirishda muhim o‘rin tutadi.
Xizmat ko'rsatish sohasi samaradorligini istiqbollarini taxmin qilish biznes
jarayonlarini optimallashtirish, resurslarni rejalashtirish, risklarni boshqarish va
asoslangan qarorlar qabul qilish uchun muhimdir. Bu soha korxonalari rivojlanish
strategiyasini samarali shakllantirish, mijozlarga xizmat ko'rsatish darajasini oshirish
va moliyaviy natijalarni yaxshilash imkonini beradi. Shu jihatdan, uning kelgisida
vujudga kelishi mumkin bo’lgan holatlarini modellashtirish ahamiyatli hisoblanadi.
Surxondaryo viloyatida kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning xizmat
ko’rsatish sohasidagi ulushi hajmini tadqiq etishda ko’rsatkichlarning yillar
oralig’idagi o'zgarishini o'rganish ahamiyati katta. Sababi, o'tmish va hozirgi
tendentsiyalar, qonuniyatlar va aloqalar kelgusi rivojlanish tendentsiyalariga ta’sir
etadi. Bunday holatlarda trend modellari bilan prognozlashtirish ko’rsatkichlarning
nazariy qiymatlarini aniqlash orqali kelgusi holatni tadqiq etish imkonini beradi. Trend
modellari tajribalarda keng qo'llaniladigan eng sodda prognozlash modellaridan biri
hisoblanadi.
Trend - jarayonning uzoq vaqt davomida barqaror, tizimli o‘zgarishidir. Shu
munosabat bilan modellashtirilgan ijtimoiy-iqtisodiy tizimning rivojlanishi tendentsiya
va asosiy ko'rsatkichlar orqali aks ettiriladigan iqtisodiy-matematik dinamik model
trend modeli deb ataladi. Unda natijaviy belgi sifatrida o'rganayotgan ko'rsatkich, omil
1
Молев М.Д. Региональная сфера обслуживания: концепция развития. Научный журнал Серсис PLUS, №3, 2009.
ISSN (E): 2181-4570 ResearchBib Impact Factor: 6,4 / 2023 SJIF 2024 = 5.073/Volume-2, Issue-5
894
belgi sifatida esa kuzatuv davri soni olinadi. Odatda trend modellari umumiy ko’rinishi
quyidagicha bo’ladi
2
:
𝑦
𝑡
= 𝑓(𝑡) + 𝜀
𝑡
(1)
bu yerda,
𝑓(𝑡)
- jarayonlaming vaqt bo'yicha yo'nalishining doimiy tarkibiy
qismi;
𝜀
𝑡
- tasodifiy tarkibiy qism;
Trend modellarining keng qo’llaniladigan quyidagi turlari mavjud
3
4
5
6
:
-
𝑦 = 𝑎 + 𝑏𝑡
- chiziqli trend modeli
-
𝑦 = 𝑎𝑒
𝑏𝑡
- eksponentsial trend modeli
-
𝑦 = 𝑎 + 𝑏
1
𝑥 + 𝑏
2
𝑥
2
- 2-darajali polinom
-
𝑦 = 𝑎𝑡
𝑏
- darajali
-
𝑦 = 𝑎 + 𝑏ln𝑡
- logarifmik trend tenglamalari
Odatda, trend parametrlari eng kichik kvadratlar usuli yordamida baholanadi.
Egri chiziqli trend modellari logarifmlash yo‘li bilan chiziqli trend ko‘rinishiga
keltiriladi va tegishli hisob-kitoblar amalga oshiriladi.
Eng maqbul modelni tanlash uchun ularning determinatsiya koeffitsienti va
xatoliklariga ko’zdan kechiriladi.
rxondaryo viloyatida kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning xizmat ko’rsatish
sohasidagi ulushi hajmini eksponentsial, chiziqli, darajali va 2-tartibi polinom trend
modellari bilan modellashtirish uchun Microsoft Excel dasturiy ta’minotining «
Анализ
данных
» paketidan foydalangan holda amalga oshirildi. Dastlab tahlil uchun 1-
jadvaldagi ma’lumotlardan foydalanildi.
1-jadval
Surxondaryo viloyatida kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning xizmat
ko’rsatish sohasidagi ulushi hajmi (mlrd so’m)
7
2
Фукина С.П. Трендовые модели в экономических исследованиях // Экономический анализ: теория и практика.
2011. №11. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/trendovye-modeli-v-ekonomicheskih-issledovaniyah (дата
обращения: 28.11.2023).
3
Tuychiyeva, M. K., & Turayev, B. E. (2024). Trend modellari yordamida elektron tijorat aylanmasi hajmini
modellashtirish va prognozlashtirish. Technical science research in Uzbekistan, 2(2), 193-199.
4
Mirzohidovna, P. M., & Turayev, B. E. (2024). Surxondaryo viloyati asosiy kapitalga kiritilgan investitsiyalar hajmini
trend modellari orqali modellashtirish. Journal of Universal Science Research, 2(2), 296-302.
5
Xursanova, S. A., & Turayev, B. E. (2024). Hudud dehqonchilik mahsulotlari ishlab chiqarish hajmini trend modellari
yordamida prognozlashtirish. Technical science research in Uzbekistan, 2(2), 200-208.
6
Tulaganova, M. H., & Turayev, B. E. (2024). Asosiy kapitalga kiritilgan investitsiyalarni trend modellari yordamida
prognozlash (Surxondaryo viloyati misolida). Technical science research in Uzbekistan, 2(2), 223-230.
7
Surxondaryo viloyati Statistika boshqarmasi rasmiy sayti
ma’lumotlari.
ISSN (E): 2181-4570 ResearchBib Impact Factor: 6,4 / 2023 SJIF 2024 = 5.073/Volume-2, Issue-5
895
Yillar
𝒚
Yillar
𝒚
2010
653,6
2017
3 431,7
2011
847,9
2018
4 563,9
2012
1 088,4
2019
4 879,9
2013
1 388,2
2020
5 331,3
2014
1 845,6
2021
6 938,5
2015
2 360,0
2022
8 292,3
2016
3 015,2
2023
9 979,1
Tajriba uchun ma’lumotlarni MS Excelga yuklab oldik. Ma’lumotlar oraligini
belgilab olib, “
Вставка – Диаграмма – Точечная – Точечная
” diagrammasini, keyin
esa, istalgan nuqtani belgilab, sichqonchaning o’ng tugmasini bosish orqali hosil
qilinadigan menyudan “
Добавить линию тренда...
” ni tanladik. Natijada quyidagiga
ega bo’ldik (1-rasm).
1-rasm. Eksponentsial trend modeli
8
Boshqa model turlarini tanlab 2-5-rasmlardagi natijalarga ega bo’lamiz.
8
Muallif ishlanmasi
y = 613,74e
0,2057x
R² = 0,987
0,0
2 000,0
4 000,0
6 000,0
8 000,0
10 000,0
12 000,0
0
2
4
6
8
10
12
14
16
ISSN (E): 2181-4570 ResearchBib Impact Factor: 6,4 / 2023 SJIF 2024 = 5.073/Volume-2, Issue-5
896
2-rasm. Chiziqli trend modeli
3-rasm. Logarifmik trend modeli
y = 671,59x - 1135,8
R² = 0,9278
-2 000,0
0,0
2 000,0
4 000,0
6 000,0
8 000,0
10 000,0
12 000,0
0
2
4
6
8
10
12
14
16
y = 3149ln(x) - 1765,1
R² = 0,6985
-4 000,0
-2 000,0
0,0
2 000,0
4 000,0
6 000,0
8 000,0
10 000,0
12 000,0
0
2
4
6
8
10
12
14
16
ISSN (E): 2181-4570 ResearchBib Impact Factor: 6,4 / 2023 SJIF 2024 = 5.073/Volume-2, Issue-5
897
4-rasm. 2-darajali polinom trend modeli
5-rasm. Darajali trend modeli.
Shunday qilib, barcha turdagi modellarni tuzib oldik. Endi ularning sifatini va
ahamiyatliligini tekshirib ko’ramiz (2-jadval).
2-jadval
Regression tahlil natijalari
9
9
Muallif ishlanmasi
y = 48,868x
2
- 61,43x + 818,92
R² = 0,9907
0,0
2 000,0
4 000,0
6 000,0
8 000,0
10 000,0
12 000,0
0
2
4
6
8
10
12
14
16
y = 410,48x
1,0808
R² = 0,9333
0,0
2 000,0
4 000,0
6 000,0
8 000,0
10 000,0
12 000,0
0
2
4
6
8
10
12
14
16
ISSN (E): 2181-4570 ResearchBib Impact Factor: 6,4 / 2023 SJIF 2024 = 5.073/Volume-2, Issue-5
898
T/r
Model turi
Model tenglam,asi
Determinatsiya
koeffitsienti
1
Eksponentsial
𝑦 = 613,74𝑒
0,2057𝑡
0,987
2
Chiziqli
𝑦 = 671,59𝑡 − 1135,8
0,9278
3
Logarifmik
𝑦 = 3149 ln(𝑡) − 1765,1
0,6985
4
Polinomli
𝑦 = 48,868𝑡
2
− 61,43𝑡
+ 818,92
0,9907
5
Darajali
𝑦 = 410,48𝑡
1.0808
0,9333
2-jadvaldan 2-darajali polinom trend modeli bo’yicha determinatsiya
koeffitsienti eng katta. Demak, model sifati boshqalarga qaraganda yuqori. Modelning
ahamiyatini Fisher mezoni bilan va parametrlari statistik ishonchliligini Styudent t
mezoni bilan tekrishilganda ba’zi koeffitsiyentlari statistik ahamiyatga ega bo’lmadi.
Shu sababli o’zgarmas qatnashmagan 2-darajali polinom model turini tajribadan
o’tkazdik (3-jadval).
3-jadval
Regression tahlil natijalari
10
ВЫВОД
ИТОГОВ
Регрессионная статистика
Множественны
й R
0,997
R-квадрат
0,994
Нормированны
й R-квадрат
0,911
Стандартная
ошибка
387,527
Наблюдения
14
10
MS Excelda shakllantirildi.
ISSN (E): 2181-4570 ResearchBib Impact Factor: 6,4 / 2023 SJIF 2024 = 5.073/Volume-2, Issue-5
899
Дисперсионный анализ
df
SS
MS
F
Значи-
мость F
Регрессия
2
321852164
160926082
1
071,577
2,48E-13
Остаток
12
1802122,13
150176,84
4
Итого
14
323654286
Коэффи-
циенты
Стандарт
-ная
ошибка
t-ста-
тистика
P-
Значени
е
Нижние
95%
Y-пересечение
0
#Н/Д
#Н/Д
#Н/Д
#Н/Д
Переменная X 1 164,032
48,801
3,361
0,006
57,703
Переменная X 2 35,910
4,351
8,253
0,000
26,430
3-jadvalga ko’ra, Fisher F mezoni qiymati 1071,577. Bu qiymat jadval
qiymatidan
katta.
Sababi,
p-qiymat
2,48 ∙ 10
−13
ga
teng.
Shuningdek,
parametrlarining Styudent t mezoni bo’yicha qiymati esa 3,361 va 8,253 ga teng.
Bunda p-qiymat 0,05 ahamiyatlilik darajasidan kichik. Demak, model iqtisodiy
jarayonga mos.
Shunday qilib, rxondaryo viloyatida kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning
xizmat ko’rsatish sohasidagi ulushi hajmi bo’yicha modeli umumiy ko’rinishi
quyidagicha bo’ldi:
𝑦 = 48,868𝑡
2
− 61,43𝑡 + 818,92
(2)
Bu modeldan foydalanib, hudud kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning
xizmat ko’rsatish sohasidagi ulushi hajmi prognoz qilindi. (6-rasm)
ISSN (E): 2181-4570 ResearchBib Impact Factor: 6,4 / 2023 SJIF 2024 = 5.073/Volume-2, Issue-5
900
6-rasm. Surxondaryo viloyatida kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning xizmat
ko’rsatish sohasidagi ulushi hajmi (mlrd so’m).
6-rasmga ko’ra 2028 yilga kelib, rxondaryo viloyatida kichik biznes va xususiy
tadbirkorlikning xizmat ko’rsatish sohasidagi ulushi hajmi 16 080,2 mlrd so’mni,
o’sish esa 161% ni tashkil etishi kutilmoqda.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1.
Буранова, Л. В. (2023). Повышение эффективности управления
кредитными ресурсами предприятия.
O'zbekistonda fanlararo innovatsiyalar va
ilmiy tadqiqotlar jurnali
, 2(19), 329-333.
2.
Фукина С.П. (2011). Трендовые модели в экономических
исследованиях //
Экономический анализ: теория и практика
. №11.
3.
Shodiyev T.Sh., Xakimov T.X., Boltaeva L.R., Ishnazarov A.I., Nurullayeva
Sh., Muminova M.A. (2007). Ekonometrika: o’quv qo’llanma. – T.:
TDIU
– 178 b.
4.
Тураев, Б. (2021). Корреляционно-регрессионный анализ доли
строительных работ в валовом региональном продукте Сурхандарьинской
области.
Экономика и инновационные технологии
, (6), 205-214.
5.
Tuychiyeva, M. K., & Turayev, B. E. (2024). Trend modellari yordamida
elektron tijorat aylanmasi hajmini modellashtirish va prognozlashtirish.
Technical
science research in Uzbekistan
, 2(2), 193-199.
0
653,6847,91 088,4
1 388,2
1 845,6
2 360,0
3 015,2
3 431,7
4 563,9
4 879,9
5 331,3
6 938,5
8 292,3
9 979,1
0
9 979,1
10 540,3
11 817,5
13 166,6
14 587,5
16 080,2
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
16000
18000
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028
Haqiqiy
Prognoz
ISSN (E): 2181-4570 ResearchBib Impact Factor: 6,4 / 2023 SJIF 2024 = 5.073/Volume-2, Issue-5
901
6.
Xursanova, S. A., & Turayev, B. E. (2024). Hudud dehqonchilik
mahsulotlari ishlab chiqarish hajmini trend modellari yordamida prognozlashtirish.
Technical science research in Uzbekistan
, 2(2), 200-208.
7.
Mirzohidovna, P. M., & Turayev, B. E. (2024). Surxondaryo viloyati asosiy
kapitalga kiritilgan investitsiyalar hajmini trend modellari orqali modellashtirish.
Journal of Universal Science Research
, 2(2), 296-302.
8.
Tulaganova, M. H., & Turayev, B. E. (2024). Asosiy kapitalga kiritilgan
investitsiyalarni trend modellari yordamida prognozlash (Surxondaryo viloyati
misolida).
Technical science research in Uzbekistan
, 2(2), 223-230.
9.
Субханова, М. А., & Тураев, Б. Э. (2024). Корреляционно-
регрессионный анализ ликвидности коммерческих банков.
Multidisciplinary
Journal of Science and Technology
, 4(3), 38-43.
10.
Khurramov, E. X. (2019). Role of innovation in increasing efficiency of
production of agricultural products in forestry.
Theoretical & Applied Science
, (10),
518-521.
11.
Norbek, N. (2022). Agrar sohada raqamli texnologiyalarni qo ‘llashning
ustuvor yo ‘nalishlari.
Архив научных исследований
,
2
(1).
12.
Khatamov, O. K., & Shakarova, D. R. (2023). Correlation-Regression
Analysis Of The Main Use Indicators Of Railway Transport.
Baltic Journal of Law &
Politics
,
16
(3), 3657-3662.
13.
Abdugabbarovna, D. L., & Abdurashidovich, A. O. (2024). The role of small
business and private entrepreneurship in ensuring the employment of the population
and increasing their income.
Open Access Repository
,
10
(1), 54-57.
14.
Safarovna K. S. et al. Surxondaryo viloyati aholi jon boshining asosiy
kapitaliga o'zlashtirilgan investitsiyalar hajmini arima modeli yordamida
prognozlashtirish //Journal of Universal Science Research. – 2024. – Т. 2. – №. 2. – С.
257-266.
15.
Буранова, Л. В. (2023). Повышение эффективности управления
кредитными ресурсами предприятия.
O'zbekistonda fanlararo innovatsiyalar va
ilmiy tadqiqotlar jurnali
,
2
(19), 329-333.
16.
Ortikov, S. M. (2021). Experience in statistical study and analysis of
employment in foreign countries.
Thematics Journal of Business Management
,
10
(7).
ISSN (E): 2181-4570 ResearchBib Impact Factor: 6,4 / 2023 SJIF 2024 = 5.073/Volume-2, Issue-5
902
17.
Khidirberdievich, A. E., & Mamadillayevich, Z. S. (2021). Issues of
Regulation of Blockchains in the Digital Economy and World Experience in Reducing,
Preventing the" Hidden Economy".
International Journal of Multicultural and
Multireligious Understanding
,
8
(7), 591-597.
18.
Azamat, K., Akmal, I., Nusratillo, N., & Otabek, M. (2022). Improving The
Investment Environment In The Country: The Role And Analysis Of Banks In The
Modernization Of Industry.
Journal of Positive School Psychology
,
6
(10), 2220-2227.
19.
Allayor o’g’li, X. R. (2023). Globallashuv sharoitida hududning eksport
salohiyatini yanada takomillashtirish yo'nalishlari.
Journal of Universal Science
Research
,
1
(6), 799-803.
20.
Алтиев, А. С., Очилов, И. С., & Султонов, Х. Ғ. (2021). Global
experiences in improving the economic mechanisms of irrigated land
improvement.
Экономика и социум
, (6-1), 418-426.
21.
Turopova, N. (2023). O ‘zbekiston moliya tizimida mahalliy moliyaning o
‘ziga xos xususiyatlari.
22.
Solidjonovna, S. R. (2024). The role of localization of production in the
stable and consistent development of the economy.
Web of Scientists and Scholars:
Journal of Multidisciplinary Research
,
2
(3), 1-4.
23.
Gulnoza, E. (2024). The status of the population's use of the stock market in
Uzbekistan. Western European Journal of Linguistics and Education, 2(4), 145-149.
24.
qizi Egamnazarova, G. X. (2024). Kreditning mohiyati, asosiy funksiyalari
va tashkil qilishning nazariy asoslari.
Multidisciplinary Journal of Science and
Technology
, 4(3), 748-754.
25.
qizi Egamnazarova, G. X. (2024). Kredit turlari va uning ilmiy-nazariy
asoslari.
Multidisciplinary Journal of Science and Technology
, 4(3), 755-762.
26.
qizi Egamnazarova, G. X. (2024). Aholi farovonligini oshirishda kredit
mablag'laridan foydalanishning ilg'or xorij tajribalari.
Multidisciplinary Journal of
Science and Technology
, 4(3), 763-770.
27.
Allayarov, P. (2022). The factors affecting Kyrgyzstan's bilateral trade: a
gravity-model approach.
Архив научных исследований
, 4(1).
28.
Khassanov, F. O., Khuzhanazarov, U., Rakhimova, N., Esankulov, A., &
Achilova, N. (2013). Two new species of Iris L.(Iridaceae Juss.) from Uzbekistan.
Stapfia
, 99, 1-3.
ISSN (E): 2181-4570 ResearchBib Impact Factor: 6,4 / 2023 SJIF 2024 = 5.073/Volume-2, Issue-5
903
29.
Bozorov, R. K., & Esankulov, A. E. (2019). Practice of analysis of financial
stability indicators of major commercial banks in Uzbekistan. International
Journal of
Advanced Science and Technology
, 28(20), 873-880.
30.
Eshquvvatov, O. A. (2024). Activation of the human factor in the innovative
economy.
Multidisciplinary Journal of Science and Technology
, 4(3), 475-479.
31.
Eshquvvatov, O. A. (2024). The role of information in the implementation
of foreign economic activity.
Multidisciplinary Journal of Science and Technology
,
4(3), 470-474.
32.
Solijonovna, S. R. (2023). Import Replacement-As an Assistant Mechanism
for Diversification of Production and Approval of Foreign Trade.
33.
Sultonov, X. G. (2022). Effectiveness of attracting investments in improving
the ecological condition of irrigated lands.
Экономика и социум
, (4-1 (95)), 56-60.
34.
Allayor o’g’li, X. R. (2024). Eksport faoliyatini takomillashtirishning xorijiy
mamlakatlar tajribasi.
Technical science research in uzbekistan
, 2(2), 154-160.
35.
Norqobilov, N., & Abdullayev, J. (2023). Specific features of solving the
housing problem in our country in the context of economic reforms.
Multidisciplinary
Journal of Science and Technology
, 3(2), 21-23.
36.
Jumanazar o’g’li, X. M., & Eshpo’latovich, A. J. (2024). Bozor
iqtisodiyotining mazmuni va asosiy belgilari.
Ijtimoiy fanlarda innovasiya onlayn ilmiy
jurnali
, 4(4), 39-41.
37.
O‘G‘Li, S. M. F., & Eshpo’latovich, A. J. (2024). Iqtisodiyot va uning
tarmoqlarini raqamlashtirish. Iqtisodiyot sohasiga raqamli texnalogiyalarni olib
kirilishi.
Ijtimoiy fanlarda innovasiya onlayn ilmiy jurnali
, 4(4), 56-60.
38.
Surxondaryo
viloyati
Statistika
boshqarmasi
rasmiy
sayti
www.surxonstat.uz ma’lumotlari.
