THEORETICAL ASPECTS IN THE FORMATION OF
PEDAGOGICAL SCIENCES
International scientific-online conference
84
INGLIZ TILI AMALIY MASHG‘ULOTLARIDA TALABALARNING
TIBBIY-TEXNIK TAFAKKURINI SHAKLLANTIRISHNING
INNOVATSION TEXNOLOGIYALARINI RIVOJLANTIRISH METODI
Hamroyeva Sanobar Hasan qizi
Osiyo Xalqaro Universiteti
Tayanch doktorant
Buxoro, Uzbekistan
Email:hamroyevasanobar1@gmail.com
https://doi.org/10.5281/zenodo.15037524
Annotatsiya:
Mazkur tezisda ingliz tili amaliy mashg‘ulotlari jarayonida
talabalarining tibbiy-texnik tafakkurini shakllantirish va rivojlantirishga
yo‘naltirilgan innovatsion texnologiyalar tahlil qilinadi. Ta’lim jarayonida
zamonaviy interaktiv usullar, axborot-kommunikatsion texnologiyalar va
STEAM metodikasidan foydalanishning samaradorligi ko‘rib chiqiladi.
Shuningdek, talabalar tomonidan kasbiy terminologiyani o‘zlashtirish va
mustahkamlash uchun lingvodidaktik yondashuvlar taklif etiladi. Maqolada
ilg‘or pedagogik texnologiyalar orqali ingliz tilini o‘qitishda tibbiy va texnik
bilimlarni uyg‘unlashtirish usullari yoritiladi.
Kalit so‘zlar:
Ingliz tili, amaliy mashg‘ulot, tibbiy-texnik tafakkur,
innovatsion texnologiyalar, interaktiv metodlar, axborot-kommunikatsion
texnologiyalar, STEAM, lingvodidaktika, kasbiy terminologiya, pedagogik
texnologiyalar.
Аннотация
: В статье анализируются инновационные технологии,
направленные на формирование и развитие медицинского и технического
мышления студентов в процессе практических занятий по английскому
языку. Рассматривается эффективность использования современных
интерактивных методов, информационно-коммуникационных технологий
и методологии STEAM в образовательном процессе. Также предлагаются
лингводидактические
подходы
для
усвоения
и
закрепления
профессиональной терминологии студентами. В статье освещаются
методы интеграции медицинских и технических знаний с помощью
передовых педагогических технологий в обучении английскому языку.
Ключевые слова
: английский язык, практические занятия,
медицинско-техническое
мышление,
инновационные
технологии,
интерактивные методы, информационно-коммуникационные технологии,
STEAM,
лингводидактика,
профессиональная
терминология,
педагогические технологии.
THEORETICAL ASPECTS IN THE FORMATION OF
PEDAGOGICAL SCIENCES
International scientific-online conference
85
Annotation
: This article analyzes innovative technologies aimed at shaping
and developing students' medical and technical thinking in the process of
practical English language classes. The effectiveness of using modern interactive
methods, information and communication technologies, and the STEAM
methodology in the educational process is discussed. Additionally, linguistic-
didactic approaches are proposed for students to master and reinforce
professional terminology. The article highlights methods of integrating medical
and technical knowledge through advanced pedagogical technologies in teaching
English.
Keywords
: English language, practical classes, medical-technical thinking,
innovative technologies, interactive methods, information and communication
technologies, STEAM, linguistic didactics, professional terminology, pedagogical
technologies.
Kirish
Zamonaviy kasbiy ta’lim tizimida talabalar tafakkurini rivojlantirish va ularni
kasbiy sohada innovatsion fikrlashga yo‘naltirish eng muhim vazifalardan biri
hisoblanadi. Bugungi globallashuv sharoitida chet tillarini, xususan, ingliz tilini
mukammal o‘zlashtirish kasbiy sohada raqobatbardoshlikni oshirishda muhim
omil sifatida qaraladi. Ayniqsa, texnika va tibbiyot sohalarida ingliz tilini bilish
xalqaro tajribalar bilan tanishish, ilmiy manbalarni o‘rganish va innovatsion
texnologiyalarni joriy etishda muhim ahamiyat kasb etadi. Bugungi kunda
kasbiy ta’lim tizimida talabalar tafakkurini rivojlantirish va ularni kasbiy sohada
innovatsion fikrlashga yo‘naltirish muhim vazifalardan biridir. Ayniqsa, ingliz tili
amaliy mashg‘ulotlarida tibbiy va texnik soha bo‘yicha bilim va ko‘nikmalarni
shakllantirish dolzarb hisoblanadi. Mazkur maqolada ingliz tilini o‘qitishda
innovatsion texnologiyalar yordamida tibbiy-texnik tafakkurni shakllantirish
metodikasi yoritiladi. Ingliz tili amaliy mashg‘ulotlarida interaktiv va axborot-
kommunikatsion texnologiyalarni qo‘llash o‘quv jarayonining samaradorligini
oshiradi. Bunday texnologiyalar tibbiy va texnik terminologiyani tezroq
o‘zlashtirish, talabalarning kasbiy bilimlarini chuqurlashtirish hamda ularga
ijodiy fikrlash imkoniyatini yaratishga xizmat qiladi.
Ingliz tili amaliy mashg‘ulotlari doirasida talabalar tafakkurini rivojlantirish
va kasbiy ko‘nikmalarni shakllantirish uchun zamonaviy innovatsion
texnologiyalar keng qo‘llanilmoqda. Jumladan, quyidagi usullar samarali
hisoblanadi:
1.
Axborot-kommunikatsion texnologiyalar (AKT)
: Onlayn ta’lim
platformalari, masofaviy ta’lim tizimlari, multimedia resurslar va virtual
THEORETICAL ASPECTS IN THE FORMATION OF
PEDAGOGICAL SCIENCES
International scientific-online conference
86
laboratoriyalar orqali talabalar o‘z kasbiy sohalariga oid ingliz tilidagi
materiallarni chuqur o‘zlashtirish imkoniyatiga ega bo‘ladilar.
2.
Interaktiv ta’lim metodlari
: Muammoli ta’lim, loyiha asosida o‘qitish,
amaliy mashg‘ulotlar va simulyatsiya texnologiyalari talabalar tafakkurini
rivojlantirishga yordam beradi.
3.
Korpus lingvistikasidan foydalanish
: Maxsus lug‘atlar va tibbiy-texnik
matnlar asosida til o‘rgatish talabalar mutaxassislik sohasiga oid
terminologiyani aniq va to‘g‘ri o‘zlashtirishiga imkon yaratadi.
4.
Kasbiy yo‘naltirilgan muloqot mashg‘ulotlari
: Ingliz tilida kasbiy
terminologiya va kommunikativ kompetensiyalarni shakllantirish uchun
muayyan sohalarga oid seminarlar, rolli o‘yinlar va simulyatsion treninglar
tashkil etiladi.
STEAM Metodikasi
Kasbiy yo‘naltirilgan muloqot mashg‘ulotlari
: Ingliz tilida kasbiy
terminologiya va kommunikativ kompetensiyalarni shakllantirish uchun
muayyan sohalarga oid seminarlar, rolli o‘yiZamonaviy ta’lim jarayonida
innovatsion yondashuvlar tobora dolzarb ahamiyat kasb etmoqda. Shunday
metodikalardan biri
STEAM
bo‘lib, u fan (
Science
), texnologiya (
Technology
),
muhandislik (
Engineering
), san’at (
Arts
) va matematika (
Mathematics
)
yo‘nalishlarini o‘zaro uyg‘unlashtirib, talabalarning tahliliy fikrlash va amaliy
muammolarni hal qilish qobiliyatlarini rivojlantirishga qaratilgan. Mazkur
metodika ayniqsa tibbiyot, texnika va san’at sohalarida yuqori samaradorlik
ko‘rsatmoqda. STEAM metodikasi an’anaviy ta’limdan farqli ravishda turli fanlar
o‘rtasidagi bog‘liqlikni kuchaytirib, o‘quvchilarning nazariy bilimlarini real
hayotdagi muammolarni hal qilishga yo‘naltiradi. Uning asosiy tamoyillari
quyidagilardan iborat:
1.
Integratsiyalashgan yondashuv
– fanlar bir-biridan ajralmagan
holda, o‘zaro bog‘liq tarzda o‘qitiladi.
2.
Muammoga yo‘naltirilgan ta’lim
– o‘quvchilar real hayotdagi
vaziyatlarga asoslangan muammolarni hal qilish orqali bilim oladilar.
3.
Ijodiy tafakkurni rivojlantirish
– san’at va dizayn elementlari
texnik fanlar bilan uyg‘unlashib, yangicha yechimlar topishga yordam beradi.
4.
Ilmiy-amaliy faoliyat
– nazariy bilimlar laboratoriya ishlari,
eksperimentlar va loyihalar orqali mustahkamlanadi.
Tibbiy-texnik tafakkurni shakllantirish usullari
Tibbiy va texnik tafakkurni ingliz tili bilan uyg‘unlashtirish orqali talabalar
kasbiy terminlarni tez o‘zlashtirishi va amaliy ko‘nikmalarga ega bo‘lishi
THEORETICAL ASPECTS IN THE FORMATION OF
PEDAGOGICAL SCIENCES
International scientific-online conference
87
mumkin. Tibbiyot va texnika sohalarida ingliz tilining integratsiyalashuvi kasbiy
tayyorgarlik jarayonida muhim o‘rin tutadi. Ingliz tili xalqaro ilmiy va texnik
muloqotning asosiy vositasi bo‘lib, talabalar tomonidan ushbu tilda kasbiy
terminlarni o‘zlashtirish ularning kelajakdagi kasbiy faoliyatida samaradorlikni
oshirishga xizmat qiladi. Tibbiy va texnik tafakkurni ingliz tili bilan
uyg‘unlashtirish interfaol va integratsiyalashgan o‘qitish metodikalari orqali
amalga oshiriladi. Xususan,
CLIL (Content and Language Integrated
Learning)
– mazmun va tilni integratsiyalashgan holda o‘qitish yondashuvi
talabalar tomonidan kasbiy leksikani o‘zlashtirish jarayonini sezilarli darajada
tezlashtiradi. Tibbiy va texnik tafakkurni shakllantirish usullari quyidagilar
misol bo’la oladi :
Fanlararo (interdisiplinar) yondashuv
Amaliy va loyihaviy ta’lim (Project-Based Learning, PBL)
Raqamli texnologiyalar va sun’iy intellektdan foydalanish
Tibbiy-texnik start-up lar va tadbirkorlik loyihalarini yaratish
Tibbiy-texnik tafakkurni shakllantirish
fanlararo yondashuv
,
amaliy
loyihalar
,
raqamli texnologiyalar
,
VR/AR simulyatsiyalari
va
innovatsion
startaplar
kabi metodlar orqali amalga oshiriladi. Bu usullar orqali talabalar
tibbiyot va texnologiyani uyg‘unlashtirib, zamonaviy tibbiyotda innovatsiyalar
yaratishga qodir mutaxassislarga aylanishlari mumkin. Tibbiyot va texnik
tafakkurning integratsiyasi nafaqat ta’lim sifatini oshiradi, balki zamonaviy
tibbiy muammolarni hal qilishda ilg‘or texnologiyalarni tatbiq etish imkonini
ham beradi. Ushbu yondashuv orqali talabalar mutaxassislikka oid
terminologiyani kontekstual asosda o‘rganib, ularni real amaliyotda qo‘llash
imkoniyatiga ega bo‘ladilar.Bundan tashqari,
problemaga yo‘naltirilgan ta’lim
(PBL – Problem-Based Learning)
va
loyiha asosida ta’lim (Project-Based
Learning)
kabi metodlar ham kasbiy tilni o‘rganishda samarali hisoblanadi.
Ushbu metodlar orqali talabalar tibbiy va texnik muammolarni hal qilish
jarayonida ingliz tilidan faol foydalanadilar, natijada nafaqat nazariy bilimlarga,
balki amaliy ko‘nikmalarga ham ega bo‘ladilar. Ilmiy tadqiqotlar shuni
ko‘rsatadiki, fan va texnologiyani ingliz tili bilan uyg‘unlashtirish talabalar
bilimini chuqurlashtirish bilan birga ularning global mehnat bozoridagi
raqobatbardoshligini oshirishga ham xizmat qiladi. Shu sababli, tibbiyot va
texnika sohalarida ingliz tilini integratsiyalashgan holda o‘qitish zamonaviy
ta’lim jarayonining muhim tarkibiy qismi hisoblanadi. Talabalarning tibbiy-
texnik sohadagi terminlarni chuqur o‘rganishi uchun quyidagi metodlardan
foydalanish tavsiya etiladi:
THEORETICAL ASPECTS IN THE FORMATION OF
PEDAGOGICAL SCIENCES
International scientific-online conference
88
Kontekstual o‘rganish:
Terminlarni real hayotdagi vaziyatlar bilan
bog‘lash.
Vizual ta’lim:
Diagrammalar, grafikalar va animatsiyalar orqali
tushuntirish.
Matn tahlili:
Tibbiy va texnik maqolalar bilan ishlash.
Amaliy mashg‘ulotlarda interaktiv yondashuvlar
Simulyatsiya va virtual laboratoriyalar:
Tibbiyot va texnika
sohasidagi real jarayonlarni simulyatsiya qilish orqali tajriba orttirish.
Loyihaviy ta’lim:
Talabalarning mustaqil ilmiy tadqiqotlar olib
borishi va natijalarni ingliz tilida taqdim etishi.
Muammoli ta’lim:
Real kasbiy muammolarni ingliz tilida hal
qilishga yo‘naltirish.
Xulosa
Ingliz tili amaliy mashg‘ulotlarida innovatsion texnologiyalarni joriy etish
orqali talabalar tibbiy-texnik tafakkurini rivojlantirish mumkin. Zamonaviy
ta’lim metodlaridan foydalanish kasbiy kompetensiyalarni oshirish va xalqaro
standartlarga mos mutaxassislarni tayyorlashga xizmat qiladi. Shunday qilib,
lingvodidaktik va pedagogik yondashuvlarni qo‘llash orqali o‘quv jarayonining
samaradorligini oshirish mumkin. Kasbiy ta’limda talabalar tafakkurini
rivojlantirish va ularni innovatsion fikrlashga yo‘naltirishda ingliz tilining o‘rni
beqiyosdir. Ayniqsa, tibbiy va texnik sohalarda til o‘qitish jarayonida
innovatsion texnologiyalarni qo‘llash ta’lim jarayonining samaradorligini
oshiradi. Yuqorida keltirilgan metodikalar orqali talabalar nafaqat ingliz tilini
chuqur o‘zlashtirish, balki o‘z kasbiy sohalarida xalqaro darajada yetuk
mutaxassis bo‘lish imkoniyatiga ega bo‘ladilar. Tibbiy-texnik tafakkurni
shakllantirish zamonaviy sog‘liqni saqlash va muhandislik sohalarining
rivojlanishi uchun fundamental ahamiyatga ega. Ushbu tafakkurni shakllantirish
nafaqat nazariy bilimlarni chuqurlashtirish, balki amaliy ko‘nikmalarni
rivojlantirish orqali talabalarni innovatsion fikrlashga yo‘naltiradi.
Tibbiyot va texnologiya integratsiyasini ta’minlashda
fanlararo yondashuv
muhim o‘rin tutadi. Bunda talabalar biologiya, muhandislik, axborot
texnologiyalari va sun’iy intellekt yo‘nalishlarida mustahkam bilimga ega bo‘lishi
lozim. Bunday bilimlar zamonaviy tibbiy asbob-uskunalar bilan ishlash,
avtomatlashtirilgan diagnostika tizimlarini qo‘llash va tibbiyot sohasidagi
muammolarni texnologik innovatsiyalar orqali hal qilish imkonini beradi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati:
1.
M.O. Uzaqova “Tibbiyot oliygohlarida ingliz tilini o’qitishning ahamiyati”
Ijodkor o‘qituvchi jurnali , 5 yanvar / 2024 yil / 35 – son.
THEORETICAL ASPECTS IN THE FORMATION OF
PEDAGOGICAL SCIENCES
International scientific-online conference
89
2.
Xasanboyev Azizbek Botirali o`g`li. (2023). STEAM pedagogik
texnologiyasi: integratsiya orqali o'rganishni kuchaytirish. «innovative
Technologies
in
Construction»
Jurnali.
https://doi.org/10.5281/zenodo.7990699.
3.
Golsh.L.V."Zamonaviy ta'lim texnologiyalari; mazmun loyihalashtirish va
amalga oshirish"T.2001-y , 59-b.
4.
https://jdpu.uz/steam-texnologiyalarining-bugungi-kundagi-ahamiyati-
va-afzalliklari
