SOLUTION OF SOCIAL PROBLEMS IN
MANAGEMENT AND ECONOMY
International scientific-online conference
79
ZAMONAVIY SPORT TEXNOLOGIYALARINING JISMONIY
MADANIYATGA TA’SIRI
Raxmatov Avazbek
Navoiy davlat universiteti
San'at va sport fakulteti 2-kurs talabasi
https://doi.org/10.5281/zenodo.15518225
Annotatsiya:
Zamonaviy sport texnologiyalari jismoniy madaniyat
sohasida chuqur o‘zgarishlarga sabab bo‘lmoqda, ayniqsa, mashg‘ulot
jarayonlarini raqamlashtirish, monitoring tizimlari, sport tibbiyoti vositalari va
tahlil dasturlarining joriy etilishi orqali yuqori natijalarga erishish imkoniyati
kengaymoqda. Bu texnologiyalar nafaqat professional sportchilarning, balki
keng aholi qatlamining jismoniy faolligini oshirishga xizmat qilmoqda.
Kalit so‘zlar:
Zamonaviy texnologiyalar, jismoniy madaniyat, sport
tibbiyoti, raqamli monitoring, mashg‘ulot tizimi, sog‘lom turmush tarzi,
individual yondashuv.
Annotation:
Modern sports technologies are transforming the field of
physical culture by introducing digital training systems, monitoring tools, sports
medicine devices, and analytical programs, enabling improved performance and
broader participation. These technologies benefit not only professional athletes
but also the general population by encouraging physical activity.
Keywords:
Modern technologies, physical culture, sports medicine, digital
monitoring, training system, healthy lifestyle, individual approach.
Аннотация:
Современные
спортивные
технологии
вносят
значительные изменения в сферу физической культуры, включая
цифровые тренировочные системы, системы мониторинга, спортивную
медицину и аналитические программы, что позволяет достигать высоких
результатов. Эти технологии способствуют не только развитию
профессионального спорта, но и популяризации физической активности
среди широких слоёв населения.
Ключевые слова :
Современные технологии, физическая культура,
спортивная медицина, цифровой мониторинг, тренировочная система,
здоровый образ жизни, индивидуальный подход.
Asosiy qism
Zamonaviy sport texnologiyalarining jismoniy madaniyat sohasiga tobora
chuqurroq kirib borishi bu sohaga bo‘lgan munosabat va uni tashkil etishning
butunlay yangicha usullarini shakllantirmoqda. Eng avvalo, interaktiv va raqamli
vositalar orqali jismoniy tarbiya mashg‘ulotlarining samaradorligi ancha yuqori
darajaga ko‘tarilmoqda, chunki har bir harakat, yuklama, yurak-qon tomir tizimi
SOLUTION OF SOCIAL PROBLEMS IN
MANAGEMENT AND ECONOMY
International scientific-online conference
80
faolligi, mushaklarning kuchlanishi va energiya sarfi aniq nazorat ostida bo‘ladi
va bu esa, o‘z navbatida, har bir mashg‘ulotni individual imkoniyatlarga
moslashtirish imkonini beradi. Bunday yondashuv esa nafaqat professional
sportchilarning tayyorgarligida, balki umumta'lim maktablarida, oliy o‘quv
yurtlarida va keng jamoatchilik orasida sog‘lom turmush tarzini targ‘ib etishda
ham muhim ahamiyat kasb etadi, chunki u sog‘lomlik darajasini muntazam
kuzatish va tahlil qilish orqali jismoniy faollikni ongli ravishda boshqarishga
xizmat qiladi.
Shuningdek, sport tibbiyoti, biomekanika, kognitiv psixologiya, sun’iy
intellekt va raqamli tahlil texnologiyalari integratsiyasi asosida jismoniy faollik
natijalarini chuqur o‘rganish imkoniyati yuzaga kelmoqda. Ayniqsa, zamonaviy
fitnes-trekerlar, yurak urish monitorlari, GPS tizimlari, virtual real'lik va sport
simulyatorlari orqali sportchilarning yoki o‘quvchilarning har bir jismoniy
faolligi doimiy ravishda tahlil qilinadi, bu esa pedagoglarga individual
rejalashtirish, tahlil qilish va takomillashtirish imkoniyatlarini beradi.
Zamonaviy sport texnologiyalarining amaliyotga keng joriy etilishi
natijasida jismoniy madaniyat sohasida innovatsion trening metodikalari,
avtomatlashtirilgan monitoring tizimlari, virtual muhitda mashg‘ulotlar olib
borish imkoniyatlari kengayib bormoqda, bu esa butun o‘quv-tarbiya
jarayonining sifat va mazmun jihatdan yangilanishiga zamin yaratmoqda.
Ayniqsa, raqamli axborot platformalari va sun’iy intellekt algoritmlarining
qo‘llanilishi orqali har bir ishtirokchining sportdagi yutuq va kamchiliklari tahlil
qilinib, individual rivojlanish trayektoriyasini belgilash imkoniyati yuzaga
keladi, bu esa jismoniy tarbiya va sport sohasida shaxsga yo‘naltirilgan
yondashuvning ustuvorligini ta’minlaydi.
Bundan tashqari, sport psixologiyasi va motivatsion texnologiyalar bilan
uyg‘unlashtirilgan raqamli sport vositalari orqali sportchilarda o‘z-o‘zini nazorat
qilish, o‘z ustida ishlash va maqsadga intilish kabi muhim fazilatlar shakllanadi,
bu esa umumiy rivojlanish va jamiyatda sog‘lom muhitni qaror toptirishda
beqiyos rol o‘ynaydi. Shu sababli, zamonaviy sport texnologiyalarining jismoniy
madaniyatga ta’siri nafaqat texnik jihatdan o‘zgarishlar bilan cheklanib qolmay,
balki inson salohiyatini to‘liq namoyon qilish, jismoniy salomatlikni
mustahkamlash va ijtimoiy ongni yuksaltirish kabi fundamental jarayonlarni
ham qamrab oladi. Shuningdek, zamonaviy sport texnologiyalarining jismoniy
madaniyatga singdirilishi nafaqat elita sportchilari darajasida, balki ommaviy
sport va aholini sog‘lomlashtirish dasturlarida ham keng ko‘lamda
SOLUTION OF SOCIAL PROBLEMS IN
MANAGEMENT AND ECONOMY
International scientific-online conference
81
qo‘llanilmoqda, bu esa keng jamoatchilik orasida jismoniy faollikni targ‘ib
qilishda mutlaqo yangi bosqichni boshlab berdi.
Natijada, bu texnologiyalar yordamida sport-ta’lim muassasalari, maktablar
va oliy o‘quv yurtlarida innovatsion yondashuvlar asosida jismoniy tarbiya
mashg‘ulotlari tashkil etilib, o‘quvchilarning nafaqat jismoniy, balki aqliy va
ruhiy salohiyatini rivojlantirishga katta turtki berilmoqda. Ayniqsa, tahliliy
texnologiyalar asosida ishlab chiqilayotgan sport statistikasi va biometrik
monitoring vositalari orqali sportchilarning holati va rivojlanish dinamikasi real
vaqt rejimida baholanib, samaradorlik keskin oshirilmoqda. Shu bois, zamonaviy
sport texnologiyalari – bu nafaqat vosita, balki jismoniy madaniyatni tubdan
o‘zgartiruvchi kuchli ijtimoiy mexanizmdir. Bundan tashqari, virtual va
kengaytirilgan
reallik
texnologiyalari
yordamida
jismoniy
tarbiya
mashg‘ulotlariga interaktivlik va ijodkorlik elementlari kiritilib, yosh avlodning
sportga bo‘lgan qiziqishi yanada orttirilmoqda. Sun’iy intellekt asosida ishlab
chiqilgan mashg‘ulot algoritmlari orqali individual sport dasturlari taklif qilinib,
shaxsiy yondashuvlar kuchaymoqda. IoT qurilmalari yordamida sog‘liqni
kuzatish tizimlari jismoniy faollikni doimiy nazorat ostiga oladi, bu esa
salomatlikni mustahkamlashda juda muhim rol o‘ynaydi.
Shu tariqa, zamonaviy
texnologiyalar jismoniy madaniyatni rivojlantirishda hal qiluvchi ahamiyat kasb
etib, yangi avlod uchun innovatsion sog‘lom turmush tarzini shakllantirmoqda.
Xulosa
Zamonaviy sport texnologiyalarining jismoniy madaniyatga ta’siri bugungi
kunda nafaqat sport sohasi, balki butun jamiyat hayotining muhim tarkibiy
qismiga aylangan jismoniy tarbiya va sog‘lom turmush tarzining rivojlanishida
g‘oyat dolzarb va keng ko‘lamli ahamiyat kasb etmoqda. Ilg‘or raqamli vositalar,
monitoring tizimlari, biotibbiy tahlil texnologiyalari hamda sun’iy intellekt
asosida yaratilgan dasturlar sportchilarning individual imkoniyatlarini chuqur
o‘rganish, mashg‘ulotlarning intensivligini aniqlik bilan rejalashtirish, yutuqlarni
barqarorlashtirish va shikastlanish xavfini kamaytirish imkonini bermoqda.
Ayniqsa, sport texnologiyalarining keng joriy etilishi orqali yoshlar
o‘rtasida sog‘lom turmush tarzini shakllantirish, jismoniy faollikni
ommaviylashtirish, sport ta’limining sifatini oshirish va jismoniy madaniyatni
zamonaviy ilmiy asosda rivojlantirish imkoniyatlari kengayib bormoqda. Shu
boisdan, zamonaviy sport texnologiyalarining jismoniy madaniyat tizimidagi
o‘rni va ta’sirini chuqur o‘rganish, mavjud muammolarni aniqlash va innovatsion
yechimlar orqali yangi metodik yondashuvlar ishlab ilmiy-amaliy masalalardan
biri hisoblanadi.
SOLUTION OF SOCIAL PROBLEMS IN
MANAGEMENT AND ECONOMY
International scientific-online conference
82
Shu bilan birga, zamonaviy sport texnologiyalarining jismoniy madaniyatga
integratsiyalashuvi natijasida o‘quv-tarbiyaviy jarayonlarda ilg‘or yondashuvlar
asosida individual yondashuvlar yo‘lga qo‘yilmoqda, bu esa har bir shaxsning
jismoniy rivojlanish xususiyatlarini inobatga olgan holda samarali natijalarga
erishish imkonini yaratmoqda. Ayniqsa, raqamli platformalar yordamida
masofaviy mashg‘ulotlar, real vaqtda monitoring qilish tizimlari, virtual reallik
asosida modellashtirish metodlarining amaliyotga joriy etilishi sport ta’limini
tubdan o‘zgartirib, uni innovatsion rivojlanish yo‘liga olib chiqmoqda. Bundan
tashqari, jismoniy madaniyat sohasida texnologik yangiliklarning keng tatbiq
etilishi sport sohasida raqobatbardoshlikni oshiribgina qolmay, balki milliy
sport salohiyatini xalqaro maydonga olib chiqishda ham muhim omil bo‘lib
xizmat qilmoqda. Demak, zamonaviy sport texnologiyalarining keng ko‘lamda
joriy etilishi orqali jismoniy madaniyatni yangi bosqichga olib chiqish
imkoniyatlari tobora ortib bormoqda va bu yo‘nalishdagi izlanishlar kelgusida
ham dolzarb bo‘lib qoladi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
Abdurahmonov A.X., G'ofurov M.G. – Jismoniy tarbiya va sport nazariyasi. –
Toshkent: O‘qituvchi, 2021.
2.
Karimov F.Q. – Sport mashg‘ulotlarini rejalashtirish va nazorat qilish
asoslari. – Toshkent: Fan va texnologiya, 2022.
3.
Islomov B.N. – Zamonaviy sport turlari va texnologiyalari. – Samarqand:
SamDU nashriyoti, 2023.
4.
Maxmudov R.T. – Jismoniy tarbiya tizimida innovatsion yondashuvlar. –
Toshkent: Innovatsiya, 2020.
5.
Xasanov Z.I. – Raqamli texnologiyalar va sport ta’limi. – Buxoro: Ilm ziyo,
2021.
6.
Qodirov Sh.M. – Sportda zamonaviy boshqaruv texnologiyalari. – Farg‘ona:
FDU nashriyoti, 2022.
7.
Zokirova N.R. – Jismoniy tarbiya metodikasi va zamonaviy innovatsiyalar.
– Toshkent: Pedagogika, 2023.
8.
Tursunova L.A. – Jismoniy madaniyat va zamonaviy ta’lim texnologiyalari.
– Qarshi: QDPI nashriyoti, 2021.
9.
Omonov D.T. – Sport pedagogikasi va zamonaviy axborot tizimlari. –
Andijon: AndDU, 2022.
10.
Raximova M.M. – Jismoniy tarbiya nazariyasi va zamonaviy tendensiyalar.
– Toshkent: Yangi asr avlodi, 2023.
