SOLUTION OF SOCIAL PROBLEMS IN
MANAGEMENT AND ECONOMY
International scientific-online conference
118
OILADA FARZANDLAR SONI VA SIFATLI TARBIYA: JAMIYAT
TARAQQIYOTIDAGI ASOSIY OMILLAR
Surayyo Eshmirzayeva Rahimjon qizi
Namangan Davlat Universiteti 5-kurs talabasi
https://doi.org/10.5281/zenodo.16932390
Abstract ( Annotatsiya)
Ushbu maqolada koʻp farzandli oilalar va kam farzandli oilalarning ijtimoiy
hamda iqtisodiy jihatdan jamiyat rivojiga boʻlgan ta'siri tahlil qilinadi.Uning
asosiy savollari - insoniyat taraqqiyoti kontekstida farzandlar soni koʻp
boʻlishining foydasi bormi, yoki shaxsiy e'tibor va tarbiya ustunroqmi -
atroflicha oʻrganiladi.Demografik dividend, iqtisodiy va psixologik manbalardan
olingan ma'lumotlar hisobga olinadi.
Kalit soʻzlar:
demografik dividend, farzandlar soni, tarbiya sifati, oilaviy
stress, rivojlanish, resurs taqsimoti
1.Introduction ( Kirish)
Insoniyat taraqqiyoti davomida oilaning jamiyatdagi oʻrni muhim boʻlib
qolmoqda.Farzandlar soni va ularning tarbiyasi masalasi esa ijtimoiy
qarashlarda turlicha munozaralarga sabab boʻladi.Ba'zilar koʻp farzandli oilani
demografik barqarorlik va mehnat resursi manbasi deb hisoblagan holda qoʻllab
- quvvatlasa, boshqalar sifatli tarbiyaga yetarlicha e'tibor berilmasligini xavf deb
tanqid qiladi.
Tadqiqot maqsadi:
Jamiyat taraqqiyoti nuqtai nazaridan oilada farzandlar soni va tarbiya sifati
oʻrtasidagi muvozanatni aniqlash.
Tadqiqot savoli:
1.Koʻp farzandli oilalar demografik va iqtisodiy jihatdan foydalimi?
2.Farzandlarning tarbiyasi va e'tibori - ularning kamolotidagi
asosiy omilmi?
3.Ijtimoiy rivojlanishda muvozanat qanday ta'minlanadi?
2.Methods ( Metodologiya)
Tadqiqot sifatli va kvasimikdiy yondashuv asosida olib borildi.Manbalar:
xalqaro tashkilotlar ( BMT, UNFPA), ilmiy jurnal maqolalari va onlayn ommaviy
manbalar.
Usullar va vositalar:
• Demografik dividend kontseptsiyasi - yoshlar mehnat bozoriga qoʻshilishi
orqali iqtisodiy oʻsishga turtki beradi.
• Yuqumsiz resurs va diqqat taqsimoti - koʻp farzandli oilalarda har bir
bolaga yetarli e'tibor belgisi pasayadi.
SOLUTION OF SOCIAL PROBLEMS IN
MANAGEMENT AND ECONOMY
International scientific-online conference
119
• Psixologik holat: koʻp aka - uka - singillar bilan yashaydigan bolalar
orasida ruhiy salomatlik muammolari kuzatilmoqda.
• Oila stress modeli ( Family Stress Model) - moliyaviy qiyinchiliklar va
stressning tarbiyaga salbiy ta'siri haqida izoh beradi.
3.Results ( Natijalar)
• Demografik dividend imkoniyati: Tez sur'atdagi demografik oʻsish yoshlar
mehnat bozorini kengaytiradi, bu orqali iqtisodiy oʻsishga turtki beradi - agar
ularni sifatli rivojlantirish uchun infratuzilma mavjud boʻlsa.
• Resurs tanqisligi: Koʻp bolali oilalarda ota - onaning resurslari ajraladi - bu
ularning har bir bolasiga e'tibor yetkazishiga toʻsiq boʻladi.
• Ruhiy salomatlik: Tadqiqotlar kattaroq oilalardagi oʻsmirlar ruhiy
holatining yaxshiligi va holati boʻyicha kam farzandli oilalardagi bolalarga
nisbatan yomonroq tendensiyani koʻrsatadi.
• Stress va tarbiya sifati: Oiladagi odamlarning iqtisodiy stress darajasi
oilaviy muhitga va bolalarning rivojiga salbiy ta'sir koʻrsatadi.
4.Discussion ( Muhokama)
Natijalar talqini
Demografik dividend potensialiga ega boʻlgan davrlarda yuqori farzand soni
- ijobiy ijtimoiy omil boʻlishi mumkin.Ammo bunda ijodiy, iqtisodiy va psixologik
infratuzilma mavjud boʻlishi shart. Aks holda, resurslar ajralishi, stress va
tarbiya sifati pasayishi natijasida xatarlar yuzaga keladi.
Amaliy ahamiyat
• Jamiyatda oila rejalashtirish, reproduktiv salomatlik xizmatlarini
kengaytirish orqali kamroq va barkamol farzandlar tarbiyasi ustuvorligi
ta'minlanishi mumkin.
• Bolalarga individual mehr - munosabat koʻrsatish uchun oilaning moddiy
va psixologik qoʻllab - quvvatlanishi lozim.
• Davlat yoshlar salohiyatini shakllantirishda sifat ustuvor, chunki u
organizm va ijtimoiy rivojlanish asosi boʻladi.
Cheklovlar
• Tadqiqot primar ma'lumotlarga emas, faqat mavjud manbalarga
asoslangan.
• Har bir jamiyat va madaniyatda oilaviy dinamika turlicha boʻlishi mumkin
- umumlashtirish cheklangan.
Xulosa
SOLUTION OF SOCIAL PROBLEMS IN
MANAGEMENT AND ECONOMY
International scientific-online conference
120
Oila va farzandlar masalasida muvozanat asosiy omil boʻlib xizmat qiladi:
katta miqdorda farzand - bu demografik salohiyat boʻlishi mumkin, lekin
farzandlarning tarbiyasi, sifatli ta'limi, salomatligi va ruhiy rivojiga e'tibor
birinchi darajali ahamiyatda. Sifat va barqarorlik - jamiyatning haqiqiy
boyligidir.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.UNFPA, 2014 - World ' s 1.8. Billion Young Can Propel Socioeconomic
Development
2.UNDESA, 2022 - Population Growth Matters for Sustainable Development
3.Roy. Soc. 2009 - Demography and Economic Growth
4.Verywell Mind, 2024 - How Growing Up in a Big Family Shapes Your
Development
5.Parents.com, mental health study - Teens with more siblings have poorer
mental health
6.UNFPA - Demographic Dividend
7.World Bank, 2024 - Tanzania Economic Update
8.Wikipedia - Family Stress Model
9.Un reproductive health and family planning benefits
