Жамият
ва
инновациялар
–
Общество
и
инновации
–
Society and innovations
Journal home page:
https://inscience.uz/index.php/socinov/index
Comments on scientific-theoretical, practical directions of
uzbek folklore
Ulugmurod AMONOV
1
Pedagogical Institute of Bukhara State University
ARTICLE INFO
ABSTRACT
Article history:
Received February 2021
Received in revised form
28 February 2022
Accepted 15 March 2022
Available online
25 April 2022
The scientific, theoretical and practical development of
Uzbek folklore and folklore, which was formed as a science in
the early twentieth century are examined in this article. The
research work suggests that the development of Uzbek folklore
in the early twentieth century developed in two stages: first in
the practical, then in the scientific-theoretical stage, and then
this scientific opinion is based on the following.
2181-
1415/©
2022 in Science LLC.
https://doi.org/10.47689/2181-1415-vol3-iss2-pp
This is an open access article under the Attribution 4.0 International
(CC BY 4.0) license (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.ru)
Keywords:
folklore,
folklore,
history of folklore,
source studies,
epic,
fairy tale,
parable,
proverb,
song,
folk theater.
O
‘zbek
folklorshunosligining
ilmiy
-nazariy,
amaliy
yo‘nalishlari haqida mulohazalar
ANNOTATSIYA
Kalit so‘zlar:
folklor,
folklorshunoslik,
folklor tarixi,
manbashunoslik,
matnshunoslik,
doston,
ertak,
masal,
maqol,
qo
‘
shiq,
xalq teatri.
Mazkur maqolada o‘tgan asr boshi –
XX asr boshida fan
sifatida shakllangan o‘zbek xalq og‘zaki poetik ijodi hamda
folklorshunosligining ilmiy-
nazariy, amaliy taraqqiyoti o‘rganil
-
gan. Ishda XX asr boshlari o‘zbek folklorshunosligining taraq
-
qiyoti ikkita, ya’ni dastlab amaliy, keyin ilmiy
-nazariy bosqichda
kechgani haqida fikr bildirilgan.
1
Associate Professor of the Pedagogical Institute of Bukhara State University, Ph.D. in Philology.
Жамият
ва
инновациялар
–
Общество
и
инновации
–
Society and innovations
Issue
–
3
№
2 (2022) / ISSN 2181-1415
19
Размышления
о научно
-
теоретических и практических
направлениях узбекской фольклористики
АННОТАЦИЯ
Ключевые слова:
фольклор,
фольклористика,
история фольклора,
источниковедение,
текстология,
эпос,
сказка,
притча,
пословица,
песня,
народный театр.
В данной статье изучено научно –
теоретическое и
практическое развитие узбекского устного поэтического
творчества и фольклористики, ставшее наукой в конце
прошлого
-
начале XX века. В работе подчеркивается, что
развитие узбекской фольклористики начала XX века
проходило в два этапа: сначала практический, а затем
научно
-
теоретический.
O‘zbek folklorshunosligining taraqqiyot bosqichlari orasida XX asr 20–
30-yillari
davri milliy folkloristikamiz tarixida eng og‘ir va muhim bosqich hisoblanadi. Negaki bu
bosqichda o‘zbek folklo
rshunosligi davr qiyinchiliklariga, ijtimoiy tuzum murak-
kabliklariga qaramay, alohida tadqiqot sohasi, fan tarmog‘i sifatida shakllanishga
muvaffaq bo‘ldi. O‘zbek ilmiy
-
madaniy hayotida folklorshunoslik fani paydo bo‘ldi.
Bunda
XX asr 20-30-
yillari o‘zbek folklorshunosligi mazkur
fan tarmog‘ining ilk bosqichi
sifatida tarixda muhrlanib qoldi. Faqat u
o‘zbek folklorshunosligining izlanish
bosqichi
sifatida namoyon bo‘ldi. Undan keyingi bosqichlarda esa fanning ilmiy
-amaliy
y
o‘nalishlari yanada taraqqiy topib, kengayib borishiga zamin yaratildi.
XX asr boshlari o‘zbek folklorshunosligining taraqqiyoti ikkita, ya’ni dastlab
amaliy, keyin ilmiy-nazariy bosqichda kechdi.
Amaliy bosqichda xalq og‘zaki ijodi
namunalarini yaxshi bilgan, ijro eta olgan insonlarni aniqlab, ulardan bilganlarini yozib
olish, yozuvga tushirilgan folklor asarlarini nashrga tayyorlash va chop etish ishlari
amalga oshirilgan bo‘lsa, ilmiy
-nazariy bosqichda nashr qilingan xalq asarlarini jiddiy
o‘rganib, ular
ning janriy tabiati, poetik xususiyatlari haqida nazariy xulosalar berish
ishlari boshlab yuborildi.
XX asr boshlari o‘zbek folklorshunosligi taraqqiyotining yetakchi tamoyillari uning
asosiy nazariy yo‘nalishlaridan kelib chiqqan. Ular quyidagilarda ko‘ri
nadi:
1. Xalq dostonchiligini kuzatib, xalq baxshilarining epik repertuarini aniqlash.
2.
Xalq qo‘shiqchiligi bilan bog‘liq janrlar tizimi va tarkibini tadqiq etish.
3. Xalq ertakchiligi, uning taraqqiyoti, rivojlanish manbalari, mavzuiy turlarini
tekshirish.
4.
Xalq paremikasiga aloqador maqol, topishmoq singari janrlar bo‘yicha izlanish.
5.
Xalq teatrini o‘rganish va hokazo.
1924-
yilda Sobiq Sho‘ro Ittifoqi tarkibiga kiritilgan O‘zbekistonda boshqa sohalar
qatori folkloristika va folklor ahvoli
“tepa”dan nazoratga olina boshlandi. Buning
natijasida, bir tomondan, o‘zbek folklorshunoslari mashhur sharqshunoslar, folklorist
-
akademiklardan S.F. Oldenburg, A.N. Samoylovich, professorlar Y.E. Bertels, S.E. Malov,
S.P. Tolstov, Y.M. Sokolov, M.K. Azado
vskiylar bilan aloqa o‘rnatishga muvaffaq bo‘ldilar.
Ular o‘zbek folklorshunoslari amalga oshirayotgan ishlarga katta qiziqish bilan qaradilar.
O‘rni kelganda o‘z ilmiy maslahatlarini bildirib, o‘zbek folklorshunosligining nazariy
taraqqiyotiga ijobiy ta’sir ko‘rsata oldilar.
Жамият
ва
инновациялар
–
Общество
и
инновации
–
Society and innovations
Issue
–
3
№
2 (2022) / ISSN 2181-1415
20
Umuman aytganda, XX asr 20-30-
yillari o‘zbek folklorshunosligining eng muhim
tarixiy taraqqiyot bosqichlaridan biri bo‘lib, bu davrda uning fan sifatida shakllangani,
o‘ziga xos qator ilmiy
-
nazariy va amaliy yo‘nalishlarda taraqqiy top
gani kuzatiladi. U
o‘zbek folklorshunoslik fanining izlanish bosqichi sifatida o‘z belgilariga ega.
XX asr boshlarida yashagan Abdurauf Fitrat, Abdurahmon Sa’diy, Vadud Mahmud,
G‘ozi Olim Yunusov, Elbek, G‘ulom Zafariy, Hasan Po‘lat, Otajon Hoshim, Olim
Sh
arafiddinov, Bekjon Rahmonov kabi ziyolilar o‘zbek folklori tabiati, janriy tizimi va
tarkibi, badiiyatiga oid dastlabki ilmiy qarashlarni bildirib, xalq og‘zaki ijodi
namunalarini to‘plab nashr etishda va omma orasida targ‘ib etish yo‘lida samarali
xizmatlar qilganlar. Shunisi bilan ular XX asrning 20-
yillarida o‘zbek folklorshunos
-
ligining fan sifatida shakllanishiga asos yaratganlar, deyish mumkin. Zero, ularning sa
’
y-
harakati tufayli xalq ijodini nafaqat ilmiy asosda to‘plash, nashr etish, balki ilmiy
o‘rganish yo‘lga qo‘yildi. Bevosita ularning tashabbusi hamda intilishi orqali yo‘qolib
ketish xavfi ostida qolgan folklor durdonalarini asrab qolish ishlari olib borildi. Albatta,
bu o‘sha davrda hukmronlik qilayotgan tuzum tepasida turganlarga yoqmadi. Ayniqsa,
mustabid sho‘ro tuzumi milliy qadriyat va an’analarimizni oyoqosti qilayotgan, eskilik
sarqiti deb qarayotgan bir davrda bu ulkan ma’naviy jasorat edi. Shuning uchun o‘zbek
folklorini o‘rganish yo‘lida jon kuydirgan Abdurauf Fitrat, G‘ozi Olim Yunusov, Elbek,
G‘ulom Zafariy va boshqa ular kabi millat fidoyilari qatag‘on qilindi. To istiqlol
yillarigacha hozirgi avlod ularning nomini hatto eshitmay, bilmay keldi. Shuningdek,
ularning folklorshunoslik borasidagi xizmatlaridan ham bexabar edi. Endi esa mustaqillik
tuhfa etgan ijodiy erkinlik orqali ularning bu boradagi xizmatlarini xolislik bilan o‘rganib,
folklorshunoslikdagi nazariy va amaliy ahamiyatini, o‘rnini y
oritish imkoniyati mavjud.
Hatto, bu zarur masalalardan sanaladi. Negaki mamlakatimizning Birinchi Prezidenti
I.A.
Karimov ta’kidlab o‘tganidek: “Har qaysi xalq milliy qadriyatlarini o‘z maqsad
-
muddaolari, shu bilan birga, umumbashariy taraqqiyot yutuqlari asosida rivojlantirib
borishga intilar ekan, bu borada tarixiy xotira masalasi alohida ahamiyat kasb etadi. Ya’ni
tarixiy xotira tuyg‘usi to‘laqonli ravishda tiklangan, xalq bosib o‘tgan yo‘l o‘zining barcha
muvaffaqiyat va zafarlari, yo‘qotish va qurbonl
ari, quvonch va iztiroblari bilan xolis va
haqqoniy o‘rganilgan taqdirdagina chinakam tarix bo‘ladi” [1. 97].
1931-yilning oxirida yurtimizda Madaniy qurilish ilmiy-tekshirish instituti tashkil
etildi va uning tarkibidagi etnografiya, folklor va arxeologiya kabineti etnografiya
sektoriga aylantirildi va unga H.T. Zarifov mudir etib tayinlandi (1931
–
1933). Bu sektor
1925
–
1930-
yillarda to‘plangan etnografiya materiallari qatorida folklor materiallarini
ham Samarqanddan Toshkentga olib kelish ishlarini tashkil etdi.
Folklorshunos To‘ra Mirzaev ta’kidlaganidek: “Sho‘ro davriga xos bo‘lgan turli
-
tuman evrilishlar, beqarorlik, vaqti-
vaqti bilan bo‘lib turgan qatag‘onlar xalq ijodini
to‘plash va o‘rganish ishlariga ham salbiy ta’sir etdi. O‘tgan asrning 30
-yillaridan
boshlanib, 50-yillarning boshlarigacha davom etgan bu jarayon fan taraqqiyotini sekin-
lashtirdi. Masalan, 1932-
yilda Ohangaron va Chirchiq vodiylariga hamda Farg‘ona
vodiysiga folklor ekspedisiyalari uyushtirilar ekan, shu yillardan folklor to‘plash ish
lariga
asossiz aralashuvlar, ekspeditsiyalar oldiga siyosiy talablar qo‘yish boshlandi.
Shu sababli
Y.D.
Polivanov, G‘.O.
Yunusov, H.T. Zarifov, Q. Ramazonov, Sh. Abdullayeva kabilar
ishtirok etgan bu ekspeditsiyalarda asosiy e’tibor sun’iy ravishda sho‘ro
davri folklorini,
ayniqsa, kolxozchilar ijodini to‘plashga qaratildi, xalq ijodi bo‘lmagan to‘qima namunalar,
havaskorlarning folklorga aloqasi bo‘lmagan soxta she’rlari yozib olindi. Natijada,
Жамият
ва
инновациялар
–
Общество
и
инновации
–
Society and innovations
Issue
–
3
№
2 (2022) / ISSN 2181-1415
21
arxivlarda xalq orasida tarqalmagan, kimlardir tomonidan to‘qilgan qo‘shiqnamo
namunalar to‘planib qoldi, hatto asl nusxalari bo‘lmagan, go‘yo rus tiliga tarjima qilingan
folklor
“
asarlari
”
paydo bo‘ldi. Bunday “
namunalar
”
ning muayyan qismi nashrlarga ham
kirib qolganligini bugun afsus bilan qayd etish lozim”.
XX as
r boshlarida folklorshunos sifatida tanilgan, keyinchalik qatag‘on qilingan
olimlardan biri G‘ulom Zafariy edi. U 1921–
22-
yillarda Farg‘ona vodiysi folklorini,
hududga xos og‘zaki drama namunalarini, qo‘g‘irchoqboz va qiziqchilar haqidagi ma’lu
-
motlarni to
‘plashga alohida e’tibor bilan yondashgan. To‘plangan ana shu materiallar
asosida “Chig‘atoy
-
o‘zbek xalq teatrusi” (“Bilim o‘chog‘i”, 1923, 2
-3-
son) maqolasini e’lon
qilib, uning dastlabki tavsifini o‘quvchilar e’tiboriga havola qilgan.
Ko‘rinyaptiki, o‘tgan asr boshidagi folklorshunoslikka oid tadqiqotlar ko‘proq
maqolalar, folklor majmualari yoki metodik tavsiya va qo‘llanmalar ko‘rinishida amalga
oshirilgan. Bunga Bekjon Rahmonovning Xorazm vohasidan 564 ta maqol va matalni
yig‘ib, “O‘zbekcha otalar so‘zi” (1933) majmuasini chop ettirgani, adabiyotshunos Otajon
Hoshimning “O‘zbek folklori to‘g‘risida”, o‘sha davrda shoir sifatida tanilgan Hasan
Po‘latning “Folklorni kabinetdan topa olmaysan”, Hodi Zarifovning “Og‘zaki adabiyot
haqida ba’zi mulohazalar”, Miyonbuzruk Solihovning o‘zbek xalq teatrining mohiyati,
xarakteri, turlari haqidagi “O‘zbek teatri tarixi uchun materiallar” hamda an’anaviy
folklor namunalari, jumladan, “Alpomish”ning Berdi baxshidan yozib olingan varianti
kiritilgan “Oktyabrgacha bo‘lgan o‘zbek og‘zaki adabiyoti (folklor)” nomli ikki kitobini
ham misol qilib ko‘rsatish mumkin. Shunday bo‘lsa
-
da, bularning bari o‘zbek
folklorshunosligi tarixida o‘ziga xos o‘ringa va qimmatga egadir.
XX asrning 30-
yillari ikkinchi yarmida o‘zbek folklorsh
unosligiga Mansur Afzalov,
Sharifa Abdullayeva, Yusuf Sultonov kabi yangi tadqiqotchilar kirib kelishdi. Atoqli shoir
va akademiklar G‘afur G‘ulom bilan Hamid Olimjon, shuningdek, shoir va olim Maqsud
Shayxzoda, Shokir Sulaymon, Sharif Rizolar ham folklor muammolari, xususan, xalq
dostonlarini nashrga tayyorlash va chop ettirish ishlari bilan shug‘ullanib,
folklor-
shunoslik fanining manbashunoslik (folklor tekstologiyasi) tarmog‘i
shakllanishi va
rivojlanishiga ulush qo‘shdilar. Xususan, XX asrning 30
-yillari oxirlarida xalq dostonlarini
o‘rganishga nisbatan e’tibor yanada ortdi. Natijada Hodi Zarif, Hamid Olimjon, Maqsud
Shayxzoda, Mansur Afzalov, Buyuk Karimov, Shokir Sulaymon, Zafar Diyor, Yusuf
Sultonov, Umarjon Ismoilov kabi olim va shoirlar tomonidan s
o‘zboshi bilan nashrga
tayyorlangan 13 doston 1939
–
1942-yillarda birin-ketin bosilib chiqdi.
Folklorshunoslar sonining yildan yilga ortishi tufayli Madaniy qurilish ilmiy-
tekshirish institutining filologik tuzilmalari asosida Til va adabiyot ilmiy-tekshirish
instituti tashkil etilishi bilan etnografiya sektori folklor seksiyasiga (keyinchalik
sektorga) aylantirildi. Unga turli yillarda H.T. Zarifov (1934-1938), M. Afzalov (1938
–
1940), B. Karimov (1940
–
1941) kabi olimlar rahbarlik qildilar. Xuddi shu paytdan
boshlab folklor materiallarini qaytadan hisobga olish va sistemalashtirish boshlandi.
Natijada, hozirgi O‘zbekiston Fanlar akademiyasi Alisher Navoiy nomidagi Til, adabiyot,
folklor instituti huzuridagi Folklor arxiviga asos solindi (1934).
O‘shandan beri doimiy
ravishda boyib borayotgan bu arxiv juda boy va bebaho xazinadir
*
.
1935 va 1937-yillarda H.T.
Zarifov rahbarligida Farg‘ona vodiysiga ikkita folklor
ekspeditsiyasi uyushtirildi. Respublikaning turli tumanlariga xodimlarni ilmiy safarga
* Unga 1998-
yilda sobiq Qo‘lyozmalar institutining folklor fondi ham kelib qo‘shildi. Bundan uning salmog‘i va
imkoniyatlari yanada kengaydi.
Жамият
ва
инновациялар
–
Общество
и
инновации
–
Society and innovations
Issue
–
3
№
2 (2022) / ISSN 2181-1415
22
yuborish ishlari yo‘lga qo‘yildi. Bu yillarda fanga ilgari ma’lum bo‘lmagan Islom shoir
Nazar o‘g‘li, Saidmurod Panoh o‘g‘li, Bo‘ri Sodiq o‘g‘li, Usmon Mamatqul o‘g‘li, Melash
Ermatov, Hasan Xudoyberdiev, Husanboy Rasulov, Qozoqhoji kabi dostonchi va
ertakchilar aniqlandi. Shuningdek, xalq ijodi namunalarnni ilmiy o‘rgannsh va nashr
etishda muayyan yutuklarga erishildi. H. Zarifov, M. Afzalov, B. Karimov, H. Olimjon,
M.Shayxzodalarning muhim ilmiy ma
qolalari e’lon qilindi. M.Solihov tuzgan
“Oktyabrgacha bo‘lgan o‘zbek og‘zaki adabiyoti” (1935), H.Zarifov va Sh.Rajabovlar
tayyorlagan “O‘zbek sovet folklori namunalari” (1935), B.Karimov tuzgan “O‘zbek xalq
ertaklari” (1939), M.
Afzalov va Y. Sultonovlar
tayyorlagan “O‘zbek sovet folkloridan
namunalar” (1938), Elbek tuzgan “Ashulalar” (1933, 1934, 1935) to‘plamlari bosilib
chiqdi.
Ayniqsa, oliy o‘quv yurtlari uchun Hodi Zarif tomonidan tayyorlangan ikki
kitobdan iborat “O‘zbek folklori” xrestomatiyasi (19
39, 1941) xalq ijodi asarlarini
davrlashtirish va sistemalashtirishda katta ahamiyatga ega bo‘ldi.
Olim Sharafiddinov o‘tgan asrning birinchi yarmida (1903–
1943-yillarda) yashab
ijod etgan ko‘p qirrali adabiyotshunoslardan bo‘lib, uning ham adabiyotshunosl
ik va
folklorshunoslikka oid ilmiy-
tanqidiy merosi o‘ziga xos salmoqqa ega. Taniqli adabiyot
-
shunos Homil Yoqubov ta’kidlaganidek: “Lekin zahmatkash, izlanuvchan va talabchan
olim o‘z faoliyatining eng ko‘p qismini ulug‘ shoir va mutaffakkir Alisher Navoiy
hayoti va
ijodini tekshirishga bag‘ishladi” [2.
9.]. Bu borada u Navoiyning folklordan foydalanish
mahoratiga alohida e’tibor qaratib, shoir asarlari mazmuniga, obrazlarining mag‘ziga
umuminsoniy g‘oyalar chuqur singdirilishiga folklor o‘ziga xos yo‘l va vosita bo‘lganligini
e’tirof etadi.
Afsuski, qatag‘on siyosati uzoq davom etdi. Uning sovuq shamoli yurtimizda
folklorshunoslik fanining asoschisi sifatida tan olingan H.T. Zarifovni yanada chuqurroq
domiga torta boshladi. Negaki u Fitrat, G‘ozi Olim Yunusov, G‘ulom Zafariy, Elbek singari
folklorshunoslikda ancha tanilib qolgan olimlarning ishlarini sidqidildan davom
ettirmoqda edi. Hatto u turkiy xalqlar og‘zaki ijodi namunalarini yozib olish uchun
XIX asrning 2-yarmida akademik V.V. Radlov yaratgan lotin yozuvi asosidagi trans-
kripsiyaga asoslanib, 20-
yillarning ikkinchi yarmida arab yozuvi asosidagi o‘zbek folklori
materiallarini yozib olishga mo‘ljallangan shunday transkripsiyani ishlab chiqqan edi [3.
51.].
Qatag‘on siyosati nafaqat folklorshunoslik bilan shug‘ullanayotgan olimlarni, balki
xalqimizning bebaho qadriyatiga aylanib, og‘izdan og‘izga, avloddan avlodga o‘tib
kelayotgan mashhur asarlarni ham domiga tortdi. Masalan, o‘tgan asrning 50
-yillari
boshlarida Folklor sektorining mudiri H.T.
Zarifov kosmopolitizmda ayblangan bo‘lsa,
shu yillari “Alpomish” dostoni qatag‘on etilib, uni kuylovchilar va o‘rganuvchilar qattiq
ta’qib qilina boshlandi. Natijad,a 1952
-yilning aprelida Folklor sektori asossiz ravishda
Mumtoz adabiyot sektorig
a qo‘shib yuborildi. Ammo Hodi Zarifov, Mansur Afzalov,
Muzayyana Alaviya, Zubayda Husainova, Hojiya Shokirova, Zaytuna Karimovalardan
iborat kichik bir guruh xalq ijodini keragicha o‘rganish va to‘plash ishlarini davom
ettiraverdilar [4. 5].
Xulosa qilib
aytganda, qatag‘on qilingan o‘zbek ziyolilarining aksariyati folklor
-
shunoslik bilan ham shug‘ullangan edi.
Ularning bu boradagi faoliyati, ilmiy qarashlari
o‘zbek folklorshunosligining keyingi taraqqiyoti uchun eshik ochdi. Uning nazariy
-
metodologik asoslari yuzaga kelishiga zamin yaratdi. Eng muhimi, ularning jonkuyarligi,
fidoyiligi, milliy fan va madaniyatimiz, jumladan, o‘zbek folklorshunosligi ravnaqi
yo‘lidagi jonbozligi, ma’naviy jasorati, serqirra faoliyati yosh folklorshunoslar uchun
hamisha ibra
t maktabi bo‘lib qolaveradi.
Жамият
ва
инновациялар
–
Общество
и
инновации
–
Society and innovations
Issue
–
3
№
2 (2022) / ISSN 2181-1415
23
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI:
1.
Karimov
I. Yuksak ma’naviyat –
yengilmas kuch.
–
Тoshkent: Ma’naviyat, 2008. –
B. 97.
2.
Yoqubov H. Adabiyotshunosligimizning zabardast pioneri /
О
. Sharifiddinov.
Tanlangan asarlar.
–
Toshkent: Fan, 1978.
–
B. 9.
3.
Мирзаев
Т
.
Абдурауф
Фитрат
//
Ҳоди
Зариф
суҳбатлари
.
Устозлар
,
ҳамкорлар
ва
сафдошлар
.
–
Тошкент: “SHAMS –
ASA” МЧЖ
босмахонаси
.
–
Б
. 51.
4.
Mirzayev T. Folklor bo
‘
limi // O
‘
zbek tili va adabiyoti.
–
Toshkent, 2003.
–
1-son. B. 5.
5.
Amonov Ulugmurod Sultonovich
Новые грани творческого наследия Элбека.
“Til va adabiyot ta’limi” 2020
.
6.
Sh.R. Safarova Ulug
‘’murod Sultonovich Amonov “Boshlangʼich ta’lim sifat va
samaradorligini oshirish:strategiya, innovatsiya va ilg
‘or tajribalar” 2021/8
.
7.
У.С.
Амонов Научный подход а. Фитрата к пословицам Современные
тенденции развития науки и …, 2016
.
8.
U.S. Amonov Folklore in the works of abdurauf Fitrat Theoretical & Applied
Science, 2016.
9.
Amonov Ulugmurod Sultanovich Scientific-Theoretical and Practical Directions
of Uzbek Folklore of the Twentieth Century European Journal of Life Safety and Stability
2022/2/24.
10.
Amonov
U.S. O‘qish darslarida maqol j
anridan foydalanish usullari va
ahamiyati: DOI: 10.53885/edinres. 2021.53. 34.124 US Amonov, BuxDU filologiya fanlari
bo ‘yicha falsafa doktori (PhD) MQ Salohiddinova, BuxDU boshlang ‘ich ta’lim 2
-bosqich
talabasi //
Научно
-
практическая
конференция
.
–
2022.
11.
Amonov U. S., and Sh.R. Saparova.
“
The mother tongue textbook of the primary
school in elbek's interpretation
”
. ACADEMICIA: An International Multidisciplinary
Research Journal 11.6 (2021): 403
–
407.
12.
Amonov, Ulugmurod Sultonovich.
“
Folklore in the works of abdurauf Fitrat
”
.
Theoretical & Applied Science 10 (2016): 9
–
12.
13.
Nigora, Adizova, and Adizova Nodira.
“
Alisher Navoiyning tibbiy qarashlari
”
.
Conferences. 2021.
14.
Bakhtiyorovna, Adizova Nigora, and Adizova Nodira Bakhtiyorovna.
“
The role
of the fun genre in children
’
s spiritual development
”
. Middle European Scientific
Bulletin 4 (2020): 38
–
40.
15.
Rakhmonovich, Adizov Bakhtiyor, and Adizova Nodira Bakhtiyorovna.
"Microtoponyms formed on Different bases in Bukhara District." Middle European
Scientific Bulletin 10 (2021).
16.
O.R.
Avezov. Ekstremal vaziyatlarda oilaga psixologik xizmat ko‘rsatish
amaliyoti. Pedagogik mahorat 3 (No. 13), 145-150.
17.
Safarov F.S. et al. The effect of a tissue biostimulator on embryonic and post-
embryonic development of lambs // Uchen. Zap-azerb. Sel
’
.-khoz-Inst. Ser. zhivot.
–
1970.
–
№. 2. –
С. 38–
41.
18.
Hayitov H. A. Qushlarga ibrat-hazrati xizr! //
Интернаука. –
2020.
–
№. 12
-3.
–
С. 72–
73.
19.
Saidova M.J. Methods and Importance of Using Innovative Technologies in
Learning Concenter “Decimal” at Teaching Process of Math in Primary Schools //www.
auris-verlag. de.
–
2017.
20.
Saidova G.E, Roziyeva Z.S. Methods for improving the system of assessing
pupils 'knowledge based on the qualitological approach. Academicia: An International
Multidisciplinary Research Journal https: //saarj.com.2020. 321
–
326.
