SCIENCE AND INNOVATION IN THE
EDUCATION SYSTEM
International scientific-online conference
49
SANOAT KORXONALARIDA MEHNAT RESURSLARIDAN SAMARALI
FOYDALANISHNI TAKOMILLASHTIRISH
Sadirov Sohibjon
Buxoro muhandilik-texnologiya instituti magistranti
https://doi.org/10.5281/zenodo.11605062
Annotatsiya:
Ushbu maqolada sanoat korxonalarida mehnat resurslaridan
samarali foydalanish va uni takomillashtirish masalalari ko'rib chiqilgan.
Tadqiqot usullari sifatida adabiyotlar tahlili, statistik ma'lumotlar tahlili va
korxonalarda kuzatuvlar o'tkazish qo'llanilgan. Tahlil va muhokamada ushbu
omillarning ahamiyati va ularni amalga oshirish yo'llari batafsil yoritilgan.
Kalit so'zlar:
sanoat korxonalari, mehnat resurslari, samaradorlik, mehnat
unumdorligi, rag'batlantirish, mehnat sharoitlari, zamonaviy texnologiyalar
Аннотация:
В данной статье рассматриваются вопросы эффективного
использования трудовых ресурсов и их совершенствования на
промышленных предприятиях. В качестве методов исследования
использовались анализ литературы, статистический анализ данных,
проведение наблюдений на предприятиях. В анализе и обсуждении
подробно освещается значение этих факторов и пути их реализации.
Ключевые слова:
промышленные предприятия, трудовые ресурсы,
эффективность, производительность труда, стимулы, условия труда,
современные технологии
Abstract:
This article covers the issues of effective use of labor resources in
industrial enterprises and its improvement. Literature analysis, statistical data
analysis, and enterprise observations have been used as research methods. In
the analysis and discussion, the importance of these factors and the ways of
their implementation are covered in detail.
Keywords:
industrial enterprises, labor resources, efficiency, labor
productivity, incentives, working conditions, modern technologies
Sanoat korxonalarida mehnat resurslaridan samarali foydalanish iqtisodiy
rivojlanishning muhim omillaridan biri hisoblanadi. Mehnat resurslarining
samaradorligi bevosita ishlab chiqarish hajmi, mahsulot sifati va korxonaning
raqobatbardoshligiga ta'sir qiladi [1]. Shu sababli, mehnat resurslaridan oqilona
foydalanish va uni doimiy ravishda takomillashtirib borish dolzarb vazifalardan
biridir.
USULLAR VA ADABIYOTLAR TAHLILI
Tadqiqot davomida bir qator usullar qo'llanilgan. Birinchi navbatda,
mavzuga oid ilmiy adabiyotlar, maqolalar va hisobotlar o'rganib chiqildi. Xorijiy
SCIENCE AND INNOVATION IN THE
EDUCATION SYSTEM
International scientific-online conference
50
va mahalliy olimlarning mehnat resurslaridan samarali foydalanish bo'yicha
tadqiqotlari tahlil qilindi [2; 3; 4]. Bundan tashqari, bir qator sanoat
korxonalarida kuzatuvlar o'tkazildi. Kuzatuvlar davomida mehnat sharoitlari,
ishchilarning ish joyi bilan ta'minlanganligi, texnologik jarayonlar va boshqa
jihatlar o'rganilib, mehnat resurslaridan foydalanish samaradorligiga ta'sir
qiluvchi omillar aniqlandi.
NATIJALAR
Tadqiqot natijalari shuni ko'rsatdiki, sanoat korxonalarida mehnat
resurslaridan samarali foydalanish bir qator omillarga bog'liq. Birinchidan,
xodimlar malakasi va ko'nikmalari muhim ahamiyatga ega. Yuqori malakali
xodimlar mehnat unumdorligini oshirish va mahsulot sifatini yaxshilashga
yordam beradi [5]. Ikkinchidan, mehnat sharoitlari ishchilar faoliyatiga bevosita
ta'sir ko'rsatadi. Qulay ish joyi, zarur asbob-uskunalar bilan ta'minlanganlik,
sanitariya-gigiena talablariga rioya qilish mehnat samaradorligini oshirishga
xizmat qiladi [6].
Uchinchidan, xodimlarni rag'batlantirish tizimi muhim omil hisoblanadi.
Moddiy va ma'naviy rag'batlantirish, mehnatni to'g'ri tashkil etish va adolatli
baholash ishchilar motivatsiyasini oshiradi [7]. To'rtinchidan, zamonaviy
texnologiyalarni joriy etish mehnat unumdorligini sezilarli darajada oshirishi
mumkin. Avtomatlashtirilgan tizimlar, robototexnika, raqamli texnologiyalar
ishlab chiqarish jarayonlarini optimallashtirishga yordam beradi.
TAHLIL VA MUHOKAMA
Tadqiqot natijalari asosida shuni ta'kidlash mumkinki, sanoat
korxonalarida mehnat resurslaridan samarali foydalanish uchun kompleks
yondashuvni qo'llash zarur. Xodimlarning malakasini doimiy ravishda oshirib
borish, ularning kasbiy rivojlanishi uchun shart-sharoitlar yaratish lozim.
Buning uchun korxona ichida o'quv kurslari, treninglar, seminarlar tashkil etish,
xodimlarning tashqi o'quv dasturlarida ishtirokini ta'minlash muhim
ahamiyatga ega.
Mehnat sharoitlarini yaxshilash, xodimlarning xavfsizligi va sog'lig'ini
ta'minlash bo'yicha doimiy ishlar olib borish kerak. Ish joylarini ergonomik
talablarga muvofiq jihozlash, sanitariya-gigiena normalariga rioya qilish, shaxsiy
himoya vositalarini takomillashtirish kabi tadbirlar mehnat samaradorligini
oshirishga xizmat qiladi.
Xodimlarni rag'batlantirishning samarali tizimini joriy etish zarur. Ish
haqini adolatli va shaffof tarzda belgilash, mukofotlar va qo'shimcha to'lovlarni
SCIENCE AND INNOVATION IN THE
EDUCATION SYSTEM
International scientific-online conference
51
joriy qilish, notijorat rag'batlantirishni qo'llash (masalan, dam olish kunlari,
tibbiy sug'urta) kabi omillar xodimlarning mehnat motivatsiyasini oshiradi.
Ishlab chiqarish jarayonlariga zamonaviy texnologiyalarni joriy etish lozim.
Avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimlari, robototexnika, sun'iy intellekt kabi
texnologiyalar mehnat unumdorligini sezilarli darajada oshirish imkonini
beradi. Shu bilan birga, xodimlarning bunday texnologiyalardan foydalanish
ko'nikmalarini rivojlantirish, ularni o'qitish va qayta tayyorlash tadbirlarini
o'tkazish muhim ahamiyatga ega.
XULOSALAR
Sanoat korxonalarida mehnat resurslaridan samarali foydalanish va uni
takomillashtirish bugungi kunda dolzarb masalalardan biridir. Tadqiqot
natijalari shuni ko'rsatdiki, mehnat resurslarining samaradorligini oshirish
uchun bir qator muhim omillarni hisobga olish zarur, jumladan, xodimlar
malakasi va kasbiy rivojlanishini ta'minlash, mehnat sharoitlarini yaxshilash va
xavfsizlikni ta'minlash, samarali rag'batlantirish tizimini joriy etish, zamonaviy
texnologiyalarni ishlab chiqarishga tatbiq etish.
Ushbu omillarni hisobga olgan holda, sanoat korxonalari o'z mehnat
resurslaridan yanada samarali foydalanish va raqobatbardoshlikni oshirish
imkoniyatiga ega bo'ladi. Mehnat resurslarini boshqarishda tizimli yondashuv,
doimiy monitoring va tahlil, xodimlar bilan ochiq muloqot muhim ahamiyat kasb
etadi. Shu bilan birga, davlat tomonidan ham sanoat korxonalariga mehnat
resurslarini rivojlantirish, zamonaviy texnologiyalarni joriy etish, innovatsion
loyihalarni qo'llab-quvvatlash borasida ko'mak berish zarur.
Adabiyotlar ro'yxati:
1.
Abdurakhmanov, K.X., 2020. Labor economics and sociology. Tashkent:
Baktria press. [1]
2.
Azimov, B. F., & Qudratova, G. M. (2023). Oliy ta’lim muassasalarining
raqobatbardoshligini oshirish. Science and Education, 4(7), 476-481.
3.
Qudratova, G. (2024). THE IMPORTANCE OF INNOVATIVE POTENTIAL IN
INCREASING COMPETITIVENESS. Modern Science and Research, 3(1), 933-938.
4.
Mahmudovna, Q. G. (2024). RAQOBATDOSHLIKNI OSHIRISHDA
INNOVATSION SALOHIYATNING AHAMIYATI.
5.
Qudratova, G. (2024). THE IMPORTANCE OF INNOVATIVE ACTIVITY IN
INCREASING THE COMPETITIVENESS OF HIGHER EDUCATION INSTITUTIONS.
Modern Science and Research, 3(2), 1257-1261.
6.
Mahmudovna, Q. G. (2024). Oliy ta’lim muassasalari raqobatbardoshligini
oshirishda innovatsion faoliyatning ahamiyati.
SCIENCE AND INNOVATION IN THE
EDUCATION SYSTEM
International scientific-online conference
52
7.
Mahmudovna, Q. G. (2024). Oliy ta’lim muassasalari raqobatbardoshligini
tavsiflovchi omillar. Gospodarka i Innowacje., 46, 620-627.
8.
Mahmudovna, G. G. (2024). Competitive strategies, the importance of
using innovation in their implementation. Iqtisodiyot va zamonaviy texnologiya
jurnali| journal of economy and modern technology, 3(5), 8-14.
9.
Mahmudovna, Q. G. (2024). Raqobat strategiyalari, ularni amalga
oshirishda innovatsiyalardan foydalanishning ahamiyati. Iqtisodiyot va
zamonaviy texnologiya jurnali| journal of economy and modern technology,
3(5), 15-21.
