SCIENCE AND INNOVATION IN THE
EDUCATION SYSTEM
International scientific-online conference
69
PEKTIN MODDALAR TARKIBI VA ULARNING AHAMIYATI
Saidova Dildora Olimovna
Buxoro Davlat Pedagogika Instituti
https://doi.org/10.5281/zenodo.14160351
Pektin moddalari, pektinlar (yun. pektos — birikkan, qovushgan,
muzlagan) - barcha quruqlik oʻsimliklari va bir qator suvoʻtlar tarkibidagi
eriydigan (eriydigan pektin) va erimaydigan (protopektin) yuqori molekulali
polisaharidlar. Pektin moddalari mevalar va rezavor-mevalar, kanop
poyasi,
tarkibida ayniqsa koʻp boʻladi. Kimyoviy tabiatiga koʻra
tarmoqlanmagan poligalakturanidlar-galakturan kislota polimerlaridan iborat.
Pektin moddalarining tarkibiga neytral monosaharidlar-galaktoza, ramnoza,
arabinoza, ksiloza ham kiradi. Pektin moddalari 4 guruhga: pektokislotalar,
pektin kislotalar, pektinlar va propektinlarga boʻlinadi. Shulardan pektinlarning
ahamiyati muhim. Pektinlar sitrus mevalari,
Pektin moddalari oziq-ovqat sanoatida jem, jele, meva konservantlari va
boshqa tayyorlashda ishlatiladi.
Pektin o'simlik hujayralari devorlarida
joylashgan tabiiy polisakkarid kraxmalidir. Bu yopishqoqlikni oshirish va suvni
bog'lash qobiliyati bilan mashhur bo'lgan oziq-ovqat sanoatining asosiy
o'yinchisi. Uning ko'p qirraliligi quyuqlashtiruvchi siroplar va murabbo, jele va
marmeladlarni tayyorlashga, shu bilan birga sut sanoatida yogurtni
barqarorlashtirishga yordam beradi. Biroq, pektinning samaradorligi shakar,
kislota va kaltsiyning aniq nisbatlariga bog'liq bo'lib, optimal natijalarga erishish
uchun ishonchli retseptlarga rioya qilish muhimligini ta'kidlaydi.
Saqlashda tijorat pektinining ikki xil shakli qo'llaniladi: tez va sekin o'rnatiladi.
Yuqori haroratlarda jelga aylanadigan tez sozlangan pektin murabbo va
konservalar tayyorlash uchun qulaydir. Boshqa tomondan, sekin sozlangan
pektin jele tayyorlash uchun ideal bo'lib, jele oldindan idish ichida to'liq
joylashmagan holda tashish paytida uning tuzilishini saqlab qolishini
ta'minlaydi. Pektin moddalarning molekulyar massasasi 20.000-200.000
oralig’idadir.
Pektinning ikkita asosiy turi mavjud: yuqori darajada metoksil pektin, bu jel
uchun shakar va kislota talab qiladi va past metoksil pektin, kaltsiy ionlari bilan
jellanadi va past shakar yoki shakarsiz retseptlarda ishlatilishi mumkin.
Xulosa qilib aytadigan bo'lsak, pektin, o'simlik asosidagi polisakkarid, asosan
olma va sitrus kabi yuqori pektinli mevalardan olingan murabbo va jele kabi
turli xil oziq-ovqat mahsulotlarida quyuqlashtiruvchi va jele vosita sifatida
ishlaydi.
SCIENCE AND INNOVATION IN THE
EDUCATION SYSTEM
International scientific-online conference
70
Adabiyotlar:
1. Садикова М. И. СВЕРХКРИТИЧЕСКАЯ ХРОМАТОГРАФИЯ (СКФХ)
ЭКСТРАКТОВ ЦВЕТКОВ ДЖИДЫ И ЛИСТЬЕВ ЩЕЛКОВИЦЫ //Главный
редактор. – 2022. – С. 62.
2. Мухамадиев Б. Т., Садикова М. И. Применение электромагнитного поля
низкой частоты (эмп нч) в производстве растительных ингредиентов
//Universum: химия и биология. – 2020. – №. 11-2 (77). – С. 34-36.
3. Садикова М. И., Касимова Н. А. К вопросу оценки химической
безопасности пищевых продуктов //Universum: химия и биология. – 2021.
– №. 6-2 (84). – С. 25-28.
4. Садикова М. И., Мухамадиев Б. Т. Использование плодоовощных
криопорошков в пищевой технологии //Universum: химия и биология. –
2021. – №. 4 (82). – С. 46-49.
5. Садикова М., Туробов Ж. ПРОИЗВОДСТВО ЦЕЛЛЮЛОЗЫ И БУМАГИ
//Академические исследования в современной науке. – 2023. – Т. 2. – №. 11.
– С. 170-174.
6. Садикова М. И. и др. КАТАЛИТИЧЕСКАЯ ОЧИСТКА ГАЗОВ
//ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В МИРЕ. – 2023. – Т.
20. – №. 1. – С. 43-47.
7. Садикова М. И. и др. МИНЕРАЛЬНОЕ И ОРГАНИЧЕСКОЕ СЫРЬЕ
//ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В МИРЕ. – 2023. – Т.
20. – №. 1. – С. 51-55.
8. Садикова М. И., Мухамадиев Б. Т. ИСПОЛЬЗОВАНИЕ КРИОГЕННЫХ
ПОРОШКОВ, ОБОГАЩЕННЫХ СО2-ЭКСТРАКТАМИ В ПРОИЗВОДСТВЕ
ПИЩЕВЫХ ПРОДУКТОВ //Universum: химия и биология. – 2020. – №. 12-2
(78). – С. 13-15.
9. Садикова М. И. КАТАЛИЗАТОР. КАТАЛИЗАТОР ТАЙЁРЛАШ УСУЛЛАРИ,
ҚАЙТАРИЛИШ ҲОЛАТИ //O'ZBEKISTONDA FANLARARO INNOVATSIYALAR
VA ILMIY TADQIQOTLAR JURNALI. – 2023. – Т. 2. – №. 19. – С. 10-15.
10. Садикова М. И., Шухратовна Қ. С. КООРДИНАЦИОН БИРИКМАЛАР
НАЗАРИЯСИ //MODELS AND METHODS FOR INCREASING THE EFFICIENCY OF
INNOVATIVE RESEARCH. – 2022. – Т. 2. – №. 17. – С. 63-67.
11. Sadikova M., Farmonova S., Baxtiyorova X. YOG'DA ERIYDIGAN VITAMINLAR
VA ULARNING VAZIFALARI //Science and innovation in the education system. –
2024. – Т. 3. – №. 3. – С. 172-175.
12. Sadikova M. КИМЁНИ ЎҚИТИШДА ИННОВАЦИОН ТЕХНОЛОГИЯЛАРДАН
ФОЙДАЛАНИШНИНГ
ИЛМИЙ-НАЗАРИЙ
АСОСЛАРИ
//Science
and
innovation. – 2022. – Т. 1. – №. B7. – С. 429-431.
SCIENCE AND INNOVATION IN THE
EDUCATION SYSTEM
International scientific-online conference
71
13. Bobir O., Mashhura S., Islom B. Technology of obtaining effective corrosion
inhibitors in the oil and gas industry //Universum: технические науки. – 2022.
– №. 1-3 (94). – С. 85-87.
14. Sadikova M. FROM INNOVATIVE TECHNOLOGIES IN TEACHING CHEMISTRY
SCIENTIFIC AND THEORETICAL BASIS OF USE //Science and Innovation. –
2022. – Т. 1. – №. 7. – С. 429-431.
15. Idilloyevna S. M. CHEMICAL COMPOSITION OF PLANTS AND ITS ANALYSIS
//International Journal of Pedagogics. – 2023. – Т. 3. – №. 11. – С. 165-170.
16. Idilloyevna S. M. O’SIMLIKLAR KIMYOVIY TARKIBI VA UNING TAHLILI
//Ta'lim innovatsiyasi va integratsiyasi. – 2023. – Т. 9. – №. 3. – С. 97-102.
