435
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Volume 2 Issue 3
ZAMONAVIY KARDIOJARROXLIK: YURAK JARROXLIGIDAGI YANGI
YUTUQLAR VA INNOVATSIYALAR
Sobirova Xanifabonu
1
Muhammadullayev Saidabbosxon
2
1
Qo’qon Universiteti Andijon filiali Tbaabiy va tibbiy fanlar kafedrasi assistenti
2
Qo’qon Universiteti Andijoin filiali Tibbiyot fakulteti talabasi.
mahmudovahanifabonu@gmail.com
https://doi.org/10.5281/zenodo.15010001
Annotatsiya.
Kardiojarrohlik yoki yurak jarrohligi so‘nggi o‘n yilliklarda juda katta
rivojlanishlarga erishdi. Bugungi kunda zamonaviy usullar, ilg‘or texnologiyalar va innovatsion
yondashuvlar yurak-qon tomir kasalliklarini davolash usullarini tubdan o‘zgartirmoqda.
Minimal invaziv muolajalardan tortib, robot yordamida bajariladigan jarrohlikkacha
bo‘lgan zamonaviy yondashuvlar tezroq tiklanish, kamroq asoratlar va yaxshiroq natijalarni
ta’minlamoqda. Ushbu maqolada zamonaviy yurak jarrohligidagi eng e’tiborga molik
rivojlanishlar ko‘rib chiqiladi.
Kalit so’zlar:
sternotomiya, CABG, SynCardia, TAVR, regurgitatsiya, HeartMate.
MODERN CARDIAC SURGERY: NEW ADVANCES AND INNOVATIONS IN HEART
SURGERY
Abstract.
Cardiac surgery, or heart surgery, has made great strides in recent decades.
Today, modern techniques, advanced technologies, and innovative approaches are
fundamentally changing the way cardiovascular diseases are treated. From minimally invasive
procedures to robotic surgery, modern approaches provide faster recovery, fewer complications,
and better outcomes. This article reviews the most notable developments in modern cardiac
surgery.
Keywords:
sternotomy, CABG, SynCardia, TAVR, regurgitation, HeartMate.
СОВРЕМЕННАЯ КАРДИОХИРУРГИЯ: НОВЫЕ ДОСТИЖЕНИЯ И ИННОВАЦИИ
В КАРДИОХИРУРГИИ
Аннотация.
Кардиохирургия, или хирургия сердца, достигла больших успехов за
последние десятилетия. Сегодня современные методы, передовые технологии и
инновационные подходы кардинально меняют лечение сердечно-сосудистых заболеваний.
Современные подходы — от малоинвазивных процедур до роботизированной
хирургии — обеспечивают более быстрое восстановление, меньше осложнений и лучшие
результаты. В статье рассматриваются наиболее заметные достижения современной
кардиохирургии.
436
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Volume 2 Issue 3
Ключевые слова:
стернотомия, аортокоронарное шунтирование, SynCardia,
транскатетерный аортокоронарное шунтирование, регургитация, HeartMate.
Kirish
Minimal Invaziv Jarrohlik
Minimal invaziv jarrohlik (MIS) – bu an’anaviy ochiq jarrohlikka nisbatan kesmalar
hajmini kamaytirish va atrofdagi to‘qimalarga yetkaziladigan shikastlanishni minimallashtirishga
qaratilgan jarrohlik usullarining majmuasidir. Yurak qopqog‘ini tiklash va almashtirish
jarayonida minimal invaziv usullar bemorlarning sog‘ayish jarayonini ancha yaxshilaydi. Bu
usullar kamroq qon yo‘qotish, qisqaroq kasalxonada yotish muddati va tezroq tiklanish kabi
afzalliklarga ega. Yurak hali ham jarrohlik yo‘li bilan ochiladi, ammo kichikroq kesmalar,
maxsus asboblar va ilg‘or tasvirlash texnologiyalaridan foydalaniladi.
Minimal Invaziv Jarrohlikning Afzalliklari
1.
Kichik kesmalar:
An’anaviy ochiq yurak jarrohligi odatda to‘sh suyagi bo‘ylab katta kesmani talab qiladi.
Minimal invaziv usullar esa kichik kesmalar orqali amalga oshiriladi, bu esa ko‘krak
qafasi va atrofdagi to‘qimalarga shikast yetkazilishining oldini oladi.
Bu, ayniqsa, chandiqlarning kamroq bo‘lishi va estetik jihatdan yaxshiroq natijalar
berishi bilan foydalidir.
2.
Kamroq qon yo‘qotish:
Yurak va atrofdagi to‘qimalarga kamroq aralashuv natijasida ortiqcha qon yo‘qotish xavfi
kamayadi.
3.
Tezroq tiklanish:
Jarrohlik kamroq shikast yetkazganligi sababli, yurak qopqoq jarrohligidan keyin
bemorlar kamroq og‘riq sezadi va an’anaviy jarrohlikka qaraganda tezroq oddiy hayotga qaytadi.
4.
Infeksiya xavfining kamayishi:
Kichik kesmalar infeksiya xavfini kamaytiradi, chunki operatsiya davomida bakteriyalar
bilan aloqa kamroq bo‘ladi.
5.
Kasalxonada qisqaroq yotish muddati:
Minimal invaziv jarrohlik o‘tkazgan bemorlar odatda kasalxonada qisqaroq muddat
yotadi, bu esa kasalxona infeksiyalari va boshqa asoratlar xavfini kamaytiradi.
Minimal Invaziv Yurak Qopqoq Jarrohligi Texnikalari
1.
Mini-sternotomiya:
437
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Volume 2 Issue 3
Mini-sternotomiya – bu sternumda (to‘sh suyagi) kichikroq kesma orqali amalga
oshiriladigan minimal invaziv usuldir. Kesma odatda 3-4 dyuym uzunlikda bo‘ladi, an’anaviy
jarrohlikdagi 8-10 dyuymli kesmaga nisbatan ancha kichik.
Yurak odatdagi jarrohlikka o‘xshash tarzda ochiladi, lekin kamroq shikast bilan, natijada
tezroq tiklanish va kamroq og‘riq kuzatiladi.
Ushbu usul ko‘pincha mitral qopqoqni tiklash yoki almashtirish hamda aorta qopqoq
jarrohligida qo‘llaniladi.
2.
O‘ng torakotomiya:
O‘ng torakotomiya – bu ko‘krak qafasi yon tomonidan (odatda o‘ng tomonda)
qovurg‘alar orasida kesma qilish orqali bajariladigan usuldir. Bu usul asosan aorta qopqoq
jarrohligida ishlatiladi.
Ba’zi hollarda, aniqroq va nazoratli harakatlarni ta’minlash uchun robot yordamidan ham
foydalaniladi.
3.
Robot yordamida jarrohlik:
Robot yordamida jarrohlikda maxsus robot qo‘llari ishlatiladi, ularni jarroh masofadan
boshqaradi. Bu jarrohlik ancha aniqlik va harakat erkinligini ta’minlaydi.
Yurak jarrohligida eng ko‘p ishlatiladigan robot tizimi
da Vinci Surgical System
bo‘lib,
u kichik kesmalar orqali murakkab jarrohlik amaliyotlarini bajarish imkonini beradi.
Robotik tizim yurakni yuqori aniqlikdagi 3D tasvirlarda ko‘rsatadi, bu esa jarrohlarga
aniqroq ko‘rinish berib, operatsiyani yanada nozik bajarishga yordam beradi.
Robot yordamida mitral qopqoqni tiklash operatsiyasi mitral prolaps yoki regurgitatsiya
bilan og‘rigan bemorlarda keng qo‘llaniladi.
4.
Transkateter qopqoqni almashtirish (TAVR):
Transkateter aorta qopqoqni almashtirish (TAVR)
– bu minimal invaziv usul bo‘lib,
og‘ir aorta stenozidan aziyat chekadigan bemorlar uchun qo‘llaniladi. An’anaviy jarrohlikdan
farqli o‘laroq, TAVR ko‘krak qafasini ochmasdan bajariladi.
Operatsiya davomida yangi qopqoq kateter orqali joylashtiriladi. Kateter odatda son
arteriyasi orqali yurakka yo‘naltiriladi. Yangi qopqoq eski, shikastlangan qopqoq ichiga
joylashtiriladi va maxsus ballon yoki o‘z-o‘zidan kengayadigan mexanizm yordamida ochiladi.
Bu usul, ayniqsa, yoshi katta bemorlar yoki an’anaviy yurak jarrohligiga nomuvofiq
bemorlar uchun inqilobiy yechim bo‘ldi.
5.
Minimal invaziv mitral qopqoqni tiklash:
Mitral qopqoqni tiklash minimal invaziv usullar orqali tobora ommalashib bormoqda,
ayniqsa mitral regurgitatsiya yoki mitral prolaps bilan og‘rigan bemorlar uchun.
438
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Volume 2 Issue 3
Jarrohlik odatda o‘ng tomonlama kichik kesma va maxsus asboblar, shu jumladan robot
yordamida amalga oshiriladi.
Robot yordamida bajarilgan operatsiyalar ancha aniq bo‘lib, yurakning nozik
tuzilmalariga nisbatan jarrohning harakatlarini yanada nazorat qilish imkonini beradi.
Yurak klapanlarini tiklash va almashtirish
Yurak klapan kasalliklari yurak jarrohligining eng keng tarqalgan sabablaridan biridir.
Yurakda to‘rtta klapan mavjud: aorta klapani, mitral klapan, o‘pka (pulmonal) klapani va
trikuspid klapan. Ular qonning yurak bo‘ylab va butun tana bo‘ylab to‘g‘ri yo‘nalishda
harakatlanishini ta’minlaydi. Agar ushbu klapanlar shikastlansa yoki kasalliklarga chalinib qolsa,
qon oqimida jiddiy muammolar yuzaga kelishi mumkin. Buning natijasida charchoq, nafas
qisishi va ko‘krak og‘rig‘i kabi alomatlar paydo bo‘ladi. Ba’zi hollarda bu muammolar yurak
yetishmovchiligiga yoki boshqa og‘ir kasalliklarga olib kelishi mumkin.Yurak klapanlarini
tiklash va almashtirish normal yurak faoliyatini tiklash va yurakning keyingi shikastlanishining
oldini olish uchun muhim jarayonlardir. Zamonaviy tibbiyotda yuzaga kelgan yutuqlar bu
muolajalarning natijalarini ancha yaxshiladi, bemorlarga uzoq muddatli yengillik va hayot
sifatining oshishini ta’minlamoqda.
Qachon klapanni tiklash yoki almashtirish kerak?
Yurak klapan muammolari ikki asosiy turga bo‘linadi: stenoz va regurgitatsiya.
1.
Stenoz
– bu klapan torayib yoki qotib qolgan holat bo‘lib, qonning o‘tishini
qiyinlashtiradi. Yurak toraygan klapan orqali qon haydash uchun kuchliroq ishlashi kerak
bo‘ladi, bu esa yurak kengayishi va boshqa asoratlarga olib kelishi mumkin.
2.
Regurgitatsiya
– bu holatda klapan to‘liq yopilmaydi va qon yurakka qayta oqib keladi.
Bu yurakning samarali ishlashiga to‘sqinlik qilib, suyuqlik to‘planishi, nafas qisishi va charchoq
kabi belgilarni keltirib chiqarishi mumkin.
Davolanmagan holatda har ikkala muammo ham yurak yetishmovchiligi, yurak ritmi
buzilishi (aritmiyalar) yoki hatto o‘limga olib kelishi mumkin. Agar alomatlar og‘irlashsa yoki
klapanning shikastlanishi jiddiy bo‘lsa, uni tiklash yoki almashtirish zarur bo‘ladi.
Yurak klapanlarini tiklash
Ko‘p hollarda yurak klapanlarini tiklash ularni almashtirishdan ko‘ra afzalroq hisoblanadi,
chunki bu bemorning tabiiy klapanini saqlab qolishga imkon beradi va sun’iy klapan talab
qiladigan uzoq muddatli qon suyultiruvchi dorilardan foydalanish ehtiyojini kamaytiradi.
Mitral klapanini tiklash
– Eng keng tarqalgan operatsiyalardan biri bo‘lib, chap
bo‘lmacha va chap qorincha orasidagi mitral klapanga tatbiq etiladi. Agar mitral klapan qochib
ketsa yoki prolaps bo‘lsa, uni tiklash quyidagicha amalga oshiriladi: klapan qopqoqchalari qayta
439
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Volume 2 Issue 3
shakllantiriladi yoki tiklanadi, tutib turuvchi tolalar mustahkamlanadi yoki klapan halqasi
mustahkamlovchi uzuk bilan qo‘llab-quvvatlanadi.
Aortal klapanini tiklash
– Chap qorinchadan aortaga o‘tadigan klapan toraygan yoki
qochib ketayotgan holatda turli texnikalar qo‘llanilishi mumkin, jumladan klapan
rekonstruksiyasi yoki anuloplastika (klapan halqasini siqish). Bu usul kam qo‘llaniladi, lekin
ba’zi bemorlarda klapan tuzilish jihatidan saqlangan bo‘lsa, tiklash mumkin.
Boshqa klapanlarni tiklash
– O‘pka va trikuspid klapanlarini tiklash kam uchrasa ham,
ba’zi hollarda lokal shikastlanish yoki disfunksiya bo‘lsa, amalga oshirilishi mumkin.
Yurak Klapanlarini Almashtirish
Agar klapanni tiklash imkonsiz bo‘lsa, uning o‘rnini bosuvchi yangi klapan o‘rnatish
talab qilinadi. Yurak klapanlarini almashtirishda ikki asosiy turdagi klapanlardan foydalaniladi:
mexanik va biologik klapanlar.
1.
Mexanik klapanlar
Uzoq muddat xizmat qiladi, chunki ular uglerod, titan kabi mustahkam materiallardan
tayyorlangan.
Kamchiligi – bemor butun umr qon suyultiruvchi dorilar (antikoagulyantlar) qabul qilishi
kerak bo‘ladi, chunki bu klapanlar atrofida qon ivishi xavfi mavjud.
Yosh bemorlarga ko‘proq tavsiya etiladi, chunki ular uzoq muddat xizmat qiladi.
2.
Biologik klapanlar
Cho‘chqa, sigir yoki ot to‘qimalaridan yoki inson donoridan tayyorlanadi.
Uzoq muddat qon suyultiruvchi dorilarni talab qilmaydi, shuning uchun keksa yoshdagi
yoki antikoagulyantlarni qabul qila olmaydigan bemorlar uchun qulay.
10-20 yil davomida xizmat qiladi, shundan so‘ng almashtirilishi kerak bo‘lishi mumkin.
Klapan Almashtirish Usullari
1.
An’anaviy Ochiq Yurak Jarrohligi
– Ko‘krak qafasi butunlay ochilib, yurak vaqtincha
to‘xtatiladi va klapan almashtiriladi. Operatsiya vaqtida yurak-o‘pka apparati yurak va o‘pkaning
funksiyasini bajaradi.
2.
Minimal Invaziv Jarrohlik
– Kichikroq kesiklar bilan amalga oshiriladigan operatsiya
bo‘lib, kamroq shikastlanish, tezroq tiklanish va kamroq infeksiya xavfi mavjud.
3.
Transkateter Aortal Klapan Almashtirish (TAVR)
– Ochiq yurak jarrohligisiz aortal
klapanni almashtirish imkonini beradi. Yangi klapan maxsus kateter orqali son arteriyasi orqali
kiritiladi. Bu ayniqsa yoshi katta va jarrohlikka toqat qila olmaydigan bemorlar uchun qulay
usuldir.
4.
Robotik Jarrohlik
– Kichik kesiklar orqali jarroh robotik qo‘llarni boshqaradi. Bu
jarayon aniqroq bajariladi va bemor uchun kamroq shikastlanish bilan kechadi.
440
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Volume 2 Issue 3
Asoratlar
Infeksiya
– Jarrohlik joyida yoki yurakda infeksiya xavfi mavjud.
Qon ivishi
– Mexanik klapanlar atrofida ivish xavfi yuqori, shuning uchun qon
suyultiruvchi dorilar talab qilinadi.
Qon ketishi
– Operatsiyadan keyin ortiqcha qon ketishi xavfi mavjud.
Klapanning ishlamay qolishi
– Kam uchraydi, lekin vaqt o‘tishi bilan klapanlar
eskirishi yoki buzilishi mumkin.
Koronar Arteriya Shuntlash Operatsiyasi (Coronary Artery Bypass Grafting -
CABG)
Koronar arteriya shuntlash operatsiyasi (CABG) yurak ishemik kasalligi (CAD) bilan
og‘rigan bemorlarni davolash uchun amalga oshiriladigan muhim jarrohlik amaliyotidir. CAD –
yurakka qon yetkazib beruvchi arteriyalarning blyashka to‘planishi natijasida torayishi yoki
tiqilib qolishi tufayli yuzaga keladigan kasallikdir. Qon oqimi cheklanganda, bemorda ko‘krak
og‘rig‘i (angina) yoki yurak xurujiga olib kelishi mumkin bo‘lgan jiddiy muammolar yuzaga
keladi.
CABG toraygan yoki tiqilib qolgan arteriyalardan qon oqimini chetlab o‘tish uchun yangi
qon yo‘llarini yaratish orqali ishlaydi. Ushbu jarrohlik muolajasi, agar dori-darmonlar yoki
angioplastika kabi boshqa muolajalar samarali bo‘lmasa, qo‘llaniladi. Shuntlash natijasida
yurakka normal qon oqimi tiklanadi, simptomlar yengillashadi va yurakning shikastlanishining
oldi olinadi.
CABG Qanday O‘tkaziladi?
CABG odatda quyidagi bosqichlarda amalga oshiriladi:
Narkoz va kesma
: Bemor umumiy narkoz ostida bo‘ladi va jarroh yurakka kirish uchun
ko‘krakda (odatda o‘rta qismida) kesma hosil qiladi.
Shunt uchun tomirlarni olish
: Jarroh sog‘lom qon tomirlarini olib, ularni shunt sifatida
ishlatadi. Eng ko‘p ishlatiladigan tomirlar – ichki sut arteriyasi (IMA), radial arteriya va son
venasi.
Shunt yaratish
: Arteriya toraygan yoki to‘liq tiqilib qolgan joyidan yuqorida va pastda
shunt bog‘lanadi. Bu orqali yurakka normal qon oqimi tiklanadi.
Kesmani tikish
: Shuntlash tugatilgandan so‘ng, agar yurak vaqtincha to‘xtatilgan bo‘lsa,
qayta ishga tushiriladi va kesma tikiladi.
CABG Turlari
CABG jarrohlikning bir necha xil usullarida o‘tkazilishi mumkin. Tanlangan usul
bemorning holati, arteriyalardagi tiqilmalar soni va boshqa omillarga bog‘liq.
1.
An’anaviy CABG (Ochiq yurak operatsiyasi)
441
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Volume 2 Issue 3
Yurakka sternotomiya (ko‘krak qafasining o‘rta qismidan katta kesma) orqali kiriladi.
Bemor yurak-o‘pka apparatiga ulanadi, u jarrohlik vaqtida yurak va o‘pkaning vazifasini
bajaradi.
2.
Off-pump CABG (Yurakni to‘xtatmasdan shuntlash operatsiyasi)
Yurak to‘xtatilmaydi va jarroh ishlayotgan paytda yurak urishda davom etadi.
Yurak-o‘pka apparatidan foydalanilmaydi, bu esa ayrim bemorlar uchun xavflarni
kamaytirishi mumkin.
3.
Minimal invaziv CABG
Kichik kesmalar va maxsus asboblar yordamida amalga oshiriladi.
Tezroq tiklanish va kamroq asoratlar bilan ajralib turadi, lekin faqat ayrim bemorlar
uchun mos keladi.
CABG Jarrohligidagi Yangi Texnologiyalar
So‘nggi yillarda CABG natijalarini yaxshilash va xavflarni kamaytirish bo‘yicha katta
o‘zgarishlar yuz berdi:
Arterial shuntlardan foydalanish
: Ichki sut arteriyasi (IMA) kabi arterial shuntlar
venoz shuntlarga qaraganda uzoq muddat davomida ochiq qolishi isbotlangan. Arteriyalar
venalarga qaraganda tiqilib qolishga kamroq moyil bo‘lganligi sababli, zamonaviy CABG
amaliyotlarida arterial shuntlardan ko‘proq foydalanilmoqda.
Raqamli tasvirlash texnologiyalari
: Intravaskulyar ultratovush (IVUS) va optik
koherens tomografiya (OCT) kabi ilg‘or tasvirlash texnologiyalari arteriyalarning toraygan
joylarini aniqroq ko‘rish va shunt joylashuvini yaxshiroq rejalashtirish imkonini beradi.
Robot yordamida CABG
: Robotik jarrohlik hali yangilik bo‘lsa ham, CABG
jarayonlarida o‘z samarasini ko‘rsatmoqda. Kichik kesmalar orqali maxsus robotik qo‘llar
yordamida jarrohlik o‘tkaziladi, bu esa an’anaviy usullarga qaraganda tiklanish vaqtini
qisqartiradi va operatsiya aniqligini oshiradi.
Yurak Ko‘chirib O‘tkazish va Mexanik Qon Aylanishini Qo‘llab-Quvvatlash
Yurak yetishmovchiligini oxirgi bosqichida bo‘lgan bemorlar uchun yurak ko‘chirib
o‘tkazish (transplantatsiya) eng samarali davolash usuli hisoblanadi. Biroq donor yuraklarning
yetishmovchiligi sababli ko‘plab bemorlar transplantatsiya jarayonini kutish vaqtida mexanik
qon aylanishini qo‘llab-quvvatlash tizimlari, masalan, ventrikulyar yordamchi qurilmalar
(VADs) yordamida davolanadi. Bu qurilmalar yurakning qon haydashiga yordam beradi va
donor yurak topilgunga qadar bemorlarning hayotini saqlab qolishda muhim rol o‘ynaydi.
So‘nggi yillarda
HeartMate 3
va
SynCardia vaqtinchalik sun’iy yurak
kabi yangi
texnologiyalar bemorlarning hayot sifatini sezilarli darajada yaxshilashga va transplantatsiya
uchun vaqtni uzaytirishga yordam berdi.
442
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Volume 2 Issue 3
Bundan tashqari,
immunosupressiv terapiyadagi yutuqlar
yurak transplantatsiyasi
natijalarini sezilarli darajada yaxshiladi. Bu dori vositalari organizmning yangi yurakni rad etish
xavfini kamaytiradi va transplantatsiya qilingan bemorlarning uzoq umr ko‘rish ehtimolini
oshiradi.
Xulosa
Zamonaviy yurak jarrohligi texnologik yutuqlar, minimal invaziv usullar va innovatsion
yondashuvlar bilan ajralib turadi. Bu o‘zgarishlar yurak jarrohligi operatsiyalarini boshdan
kechirayotgan bemorlar uchun natijalarni sezilarli darajada yaxshilashga yordam bermoqda.
Ushbu texnologiyalarning doimiy rivojlanishi yanada samarali davolash usullari, tezroq
tiklanish va umuman olganda, yurak salomatligini yaxshilashga umid uyg‘otadi. Kelajakda
gen
terapiyasi, sun’iy intellekt (AI) va robotik tizimlar
yurak-qon tomir kasalliklarini davolash
usullarini tubdan o‘zgartirishi kutilmoqda, bu esa yurak salomatligining yangi davriga yo‘l
ochadi. Zamonaviy kardiojarrohlik sohasidagi innovatsiyalar yurak kasalliklarini davolash
imkoniyatlarini sezilarli darajada kengaytirdi.
Minimal invaziv jarrohlik, robotlashtirilgan operatsiyalar va ilg‘or protez texnologiyalari
bemorlarning tezroq tiklanishiga, operatsion xavflarning kamayishiga va umr davomiyligining
oshishiga yordam bermoqda. Sun’iy intellekt va 3D-printing kabi zamonaviy texnologiyalar esa
kardiojarrohlik amaliyotlarini yanada samarali va aniq bajarishga imkon bermoqda. Bu yutuqlar
yurak kasalliklarini davolashda yangi davrni boshlab berdi va kelajakda yanada rivojlanishi
kutilmoqda.
REFERENCES
Tibbiy kitoblar va qo’llanmalar:
1.
"Braunwald’s Heart Disease: A Textbook of Cardiovascular Medicine"
(by Eugene
Braunwald)
2.
"Hurst's The Heart: Manual of Cardiology"
(by Valentin Fuster, Robert A.
Harrington, et al.)
3.
"Cardiac Surgery in the Adult"
(by Lawrence H. Cohn, Robert B. Nussbaum)
Maqola va Jurnallar:
4.
Journal of the American College of Cardiology (JACC)
: "Aortic Valve Replacement:
When to Choose Surgery" published in JACC.
5.
European Heart Journal
: "Minimally Invasive Valve Surgery: Evidence and Evolving
Practice."
6.
"Minimally Invasive Mitral Valve Surgery"
by Geisler et al. published in
Journal of
the American College of Cardiology (JACC)
(2015):
443
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Volume 2 Issue 3
7.
"Transcatheter Aortic Valve Replacement: A Review"
by Smith et al. published in
JACC: Cardiovascular Interventions
(2019):
8.
"Minimally Invasive Heart Valve Surgery: Current Techniques and Outcomes"
by
Lamelas et al. published in
The Journal of Thoracic and Cardiovascular Surgery
(2016):
Ijtiomiy professional Websaytlar:
9.
American Heart Association (AHA)
– Heart Valve Disease:
10.
American College of Cardiology (ACC)
– Valve Disease:
Klinik ko’rsatmalar:
11.
American College of Cardiology/American Heart Association (ACC/AHA)
Guidelines for the Management of Patients With Valvular Heart Disease
12.
"Transcatheter Aortic Valve Replacement: An Overview"
published in
Circulation
Journal
:
Makkar, R. R., et al. "Transcatheter Aortic Valve Replacement: An Overview."
Circulation, 2019.
13.
"Minimally Invasive Surgery for Mitral Valve Repair"
published in
The Annals of
Thoracic Surgery
:
14.
"Robotic-Assisted Surgery in Cardiac Valve Repair"
by Bonatti et al., published in
The Annals of Thoracic Surgery
:
Onlayn ma’lumot bazalari:
15.
16.
