488
JEKE INSANNIŃ RAWAJLANIWINDA MUZIKA TÁRBIYASINIŃ ÁHMIYETI
Álimbaev Kamalbay Amanbaevich
Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik universiteti student
https://doi.org/10.5281/zenodo.10578111
Anotatsiya:
Bul maqalada
muzika miyraslarimizdiń tarıyxın, baqsı jırawlar dóretken
dástanlardi, fol`klor qosiqlardi úyretiw zárúrligin, oniń tárbiyaǵa qatnası tuwralı aytılǵan.
Gilt sóz: muzika,
kórkem óner, ádebiyat, qosiq, muzika miyraslarimız.
THE IMPORTANCE OF MUSICAL EDUCATION IN THE DEVELOPMENT OF A
SINGLE PERSON
Abstract.
This article tells about the history of our musical heritage, the need to teach
epics and folk songs performed by Bakhshi Jirov, and its relation to education.
Key word:
music, art, literature, doubles, our musical heritage.
ЗНАЧЕНИЕ МУЗЫКАЛЬНОГО ОБРАЗОВАНИЯ В РАЗВИТИИ ОТДЕЛЬНО
ВЗЯТОЙ ЛИЧНОСТИ
Аннотация.
В данной статье рассказывается об истории нашего музыкального
наследия, необходимости преподавания эпосов и народных песен в исполнении Бахши
Жирова и его отношении к образованию.
Ключевые слова:
музыка, искусство, литература, двойники, наше музыкальное
наследие.
Muzika tárbiyasinda jańa metodlardi islew, turmis hám kórkem óner ortasindag’i úziliksiz
baylanisti, muzika mádeniyatiniń mazmuni hám mánisin sáwlelendirip, túsindiriw maqsetinde
aniq hádisler hám misallardan paydalaniw zárúr.
Eger kórkem ádebiyat sóz benen, súwertlew óneri reńleri menen, oyin óneri háreketi menen
sáwlelense, muzika basqa, muzikaliq seslerde payda bolg’an dawis qurallarinda sáwlelenedi.
Joqarida kórkem óner túrlerin kóriw hám esitiw arqali qabil etsek, muzikani tek g’ana tińlaw
arqali g’ana qabil etemiz.
Muzika balalarg’a aktiv emotsional tásir kórsetedi, quwandiradi hámde dóretiwshilktegi
keshirmelerin oyatadi. Jaqsi mazmunli, qiziqli qosiq sabag’i balalardiń sharshag’anin shig’arip,
kórkem mádeniy aziq aladi, shadli, quwanishli bolip shig’adi. Qullasi, qosiq sabag’i óziniń aktiv
psixologik tásiri menen basqa pánlerden pariq qiladi.
Sonday-aq qosiq sabag’i basqa pánler menen úzliksiz baylanista. Súwretlew kórkem óneri,
ádebiyat, ana-tili, tariyx, pedagogika, psixologiya, vokal, ritmika, anatomiya hám tag’i basqalar.
489
Bular qosiq sabag’in turmis penen baylanistiriwg’a, mazmunli, qiziqli qilip sabaq alip bariwg’a
járdem beredi. Qosiq sabag’iniń dúzilisi úsh tiykarg’i xizmetten turadi` muzika tińlaw, muzika
sawati hám xor bolip (birlikte) qosiq aytiwdan ibarat.
Aytip ketkenindey muzika miyraslarimizdiń tariyxin, baqsi jırawlar dóretken dástanlardi,
fol`klor qosiqlardi úyretiw zárúrligin kórdik. Qaraqalpaq xalqinda milliy mádeniyatinda salt
dástúrleri, qosiqlari ertekleri, ilimpazlar tárepinen izertlenip barmaqta. Salt sóziniń mánisi dástúr
eldiń úrp ádeti menen baylanisli. Hár qanday eldiń mádeniy tariyxi, sol eldiń salt dástúr jirlarina
bolg’an qatnasi arqali belgilenedi. Dástúr qosiqlarinda hár bir xaliqtiń etnografiyaliq
ózgeshelikleri, etnogroflar sol eldiń dástúr qosiqlarin jiynaydi. Yag’niy eldiń dástúr qosiqlarin
oniń taryixinda qanday xaliq bolg’anlig’in hám qanday eller menen qarim qatnasta bolg’anlig’in,
mádeniyatiniń qanday ekenin kórsetedi. Soniń ushin belgili kritik V,G.Belinskiy` «Poeziya
hámme waqit tariyqa sadiq. Hátte tariyxtiń ózi saqlay almay qalg’an waqiyalardiń ózinde poeziya
saqlap qaladi»-dep jazg’an edi. Soniń ushinda salt dástúr qosiqlari hár byuir xaliqtiń ómir tág’diri,
jasag’an jag’dayi, tariyxiy dáwiri, geografiyaliq ortalig’i menen tabaqlas bolg’an xaliq. Wómiriniń
kóp jilliq mádeniy miyraslariniń biri olardiń ayirimlari erte zamanlardag’i massagetler hám
saklardi’ń otqa si’yi’ni’p, xor menen qosi’q ayti’w dástúrlerin eske túsiredi. Gey paralari’ Orta
aziyada arablar húkimranlig’i dáwirinen ádewir buring’i shaman dininiń belgileri menen baylanisli
bolip keledi. Kórnekli qazaq jaziwshisi Sabiyt Muxanov shaman dinine baylanisli salt dástúr
jirlariniń qazaq xalqi arasinda da keń taralg’anlig’in ayta kelip, «Shaman dininiń qaldi’qlari’
bolg’an porqan shaqi’ri’p zigir Sali’w, tis awi’ri’wi’n qosi’q penen emlew, bádik ayti’si’w ólik
penen sóylesiw xali’q awi’z eki ádebiyati’nda elege shekem saqlani’p kiyati’r»-dep jazadi’.
Bul pikirlerdi mádeniy tariyxi sóz dúrkini qazaqlar menen og’ada jaqin bolg’an.
Qaraqalpaq xalqinada engiziw múmkin. Qaraqalpaq ádebiyatinda bul másele menen kóbirek
shug’illang’an professor Q.Ayimbetov` «Salt dástúr jirlari dep xaliqtiń salt dástúri menen
baylanisli qosiq jirlarin aytamiz»-degen edi.
REFERENCES
1.
Charshemov J. A REVIEW OF MARKABAY JIEMURATOV'S WORK //Modern Science
and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 818-821.
2.
Чаршемов Ж. МУСТАҚИЛЛИК ЙИЛЛАРИДА ЎЗБЕК КИНОМУСИҚАСИ //Вестник
музыки и искусства. – 2023. – Т. 1. – №. 2. – С. 16-22.
3.
Charshemov J. A REVIEW OF MARKABAY JIEMURATOV'S WORK //Modern Science
and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 818-821.
490
4.
Abdikarimova, I. (2023). ORTA AZIYADAǴÍ OYANÍW DÁWIRI. Вестник музыки и
искусства, 1(2), 161–163
5.
Чаршемов, Ж. (2023). МУСТАҚИЛЛИК ЙИЛЛАРИДА ЎЗБЕК КИНОМУСИҚАСИ.
Вестник музыки и искусства, 1(2), 16–22
6.
Charshemov J. Problems of Using Karakalpak Folklore in Composers //Vital Annex:
International Journal of Novel Research in Advanced Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 3. – С.
270-273.
7.
Abatbayeva
U.
INITIAL
LEVEL
OF
STUDENTS'MUSICAL
CREATIVITY
DEVELOPMENT //Modern Science And Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 323-326.
8.
Абатбаева У. А. Арт-Педагогические И Арт-Терапевтические Технологии, Методы
Пребывания В Образовании, Формы И Инструменты //Miasto Przyszłości. – 2023. – Т.
40. – С. 496-498.
9.
Tajimuratova S. FORMATION OF STUDENTS'SKILLS OF INDEPENDENT
PERFORMANCE THROUGH THE TEACHING OF ART HISTORY //Modern Science
and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 841-849.
10.
Saginbaevna T. S. FORMATION OF STUDENTS'SKILLS OF INDEPENDENT
PERFORMANCE THROUGH THE TEACHING OF ART HISTORY //Spectrum Journal
of Innovation, Reforms and Development. – 2022. – Т. 9. – С. 386-392.
11.
Sag’inbaevna T. S. Cultural Life in Uzbekistan during the Years of Independence //Spanish
Journal of Innovation and Integrity. – 2023. – Т. 18. – С. 39-41.
12.
Tajimuratova S. FORMATION OF STUDENTS'SKILLS OF INDEPENDENT
PERFORMANCE THROUGH THE TEACHING OF ART HISTORY //Modern Science
and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 841-849.
13.
Saginbaevna T. S. Management and study of culture and art. – 2022.
14.
Тажимуратова Ш. С. САНЪАТШУНОСЛИК ФАНЛАРИНИ ЎҚИТИШ ОРҚАЛИ
ТАЛАБАЛАРНИНГ
МУСТАҚИЛ
ИШЛАШ
КЎНИКМАЛАРИНИ
ШАКЛЛАНТИРИШ. – 2023.
15.
Tajimuraova S. S. INFORMATION AND COMMUNICATIONS IN MANAGEMENT
//Journal of Integrated Education and Research. – 2022. – Т. 1. – №. 5. – С. 509-511.
16.
Yusupbaevna Z. T. Integrative approach to the system of higher education of foreign
countries, economically developed in the Republic of Uzbekistan //Eurasian Journal of
Learning and Academic Teaching. – 2021. – Т. 1. – №. 1. – С. 82-87.
491
17.
Rustamxojaevna K. K., Yusupbayevna T. Z. ELECTRONIC AND DISTANCE
LEARNING TECHNOLOGIES IN HIGHER EDUCATION //International Journal of
Pedagogics. – 2023. – Т. 3. – №. 01. – С. 14-18.
18.
Turumbetova
Z. PROBLEM
OF
PERIODIZATION
IN DEVELOPMENTAL
PSYCHOLOGY //Mental Enlightenment Scientific-Methodological Journal. – 2023. – Т. 4.
– №. 6. – С. 323-330.
19.
Omarova A. SCHOOL CHEERS THROUGH MUSIC PROFESSIONAL DIRECTION
//Modern Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 151-8. 8.Omarova A.
SCHOOL CHEERS THROUGH MUSIC PROFESSIONAL DIRECTION //Modern
Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 151-156.
20.
Омарова
А.
ПРИМЕНЕНИЕ
ИННОВАЦИОННО-ПЕДАГОГИЧЕСКИХ
ТЕХНОЛОГИЙ В ОБРАЗОВАТЕЛЬНОМ ПРОЦЕССЕ ПРИ ПРЕПОДАВАНИИ
МУЗЫКАЛЬНОГО УРОК.
21.
Yusupbayevna T. Z. PEDAGOGICAL AND PSYCHOLOGICAL FACTORS OF AN
INTEGRATED APPROACH TO ADVANCED FOREIGN EXPERIENCE IN
EDUCATION //EPRA International Journal of Multidisciplinary Research (IJMR). – 2022.
– Т. 8. – №. 6. – С. 26-29. 12. Yusupbaevna Z. T. Integrative approach to the system of
higher education of foreign countries, economically developed in the Republic of Uzbekistan
//Eurasian Journal of Learning and Academic Teaching. – 2021. – Т. 1. – №. 1. – С. 82-87.
22.
13. Turumbetova Z. Y., Srimbetova S. E. PEDAGOGICAL AND PSYCHOLOGICAL
FEATURES OF THE IMPACT ON CHILDREN'S BEHAVIOR //Modern Science and
Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 942-945.
23.
Turumbetova Z. Y., Tolibayeva Z. B. PROBLEMS OF CHOOSING A PROFESSION IN
ADOLESCENCE //Modern Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 938-941.
24.
Turumbetova , Z., & Srimbetova, S. (2023). PEDAGOGICAL AND PSYCHOLOGICAL
FEATURES OF THE IMPACT ON CHILDREN’S BEHAVIOR. Modern Science and
Research, 2(10), 942–945.
25.
Turumbetova Z. Y., Ismailova X. X. AGGRESSIVE BEHAVIOR OF PRESCHOOL
CHILDREN //Modern Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 934-937.
26.
Turumbetova Z. Y., Kaljanova U. M. MENTAL DEPRIVATION IN CHILDHOOD
//Modern Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 862866.
492
27.
Turumbetova Z. Y., Xudaybergenova S. ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ И ИГРЫ В ПРОЦЕССЕ
РАЗВИТИЯ РЕБЕНКА //Modern Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 12. – С. 178-
182.
28.
Турумбетова З. Ю., Олжабаева Д. А. Психологические Особенности Ребенка
Дошкольного Возраста //International Journal of Formal Education. – 2023. – Т. 2. – №.
12. – С. 121-126.
29.
Yerjanova V. POLITICAL, SCIENTIFIC-PEDAGOGICAL ASPECTS OF EDUCATING
STUDENTS ASSOCIATED WITH NATIONAL VALUES //Modern Science and
Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 356-362.
30.
Ержанова В. К. НАЦИОНАЛЬНО-КУЛЬТУРНЫЕ ЦЕННОСТИ–КАК СРЕДСТВА
ДУХОВНОГО ОБОГОЩЕНИЯ ПОДРОСТАЮЩЕГО ПОКОЛЕНИЯ //Innovations in
Technology and Science Education. – 2023. – Т. 2. – №. 7. – С. 666-671.
31.
Ержанова В. РЕКОМЕНДАЦИИ ПО ОБЕСПЕЧЕНИЮ ИНТЕГРАЦИИ УЧЕБНЫХ
ДИСЦИПЛИН И ВНЕКЛАССНЫХ ЗАНЯТИЙ В РАЗВИТИИ ЦЕННОСТНЫХ
ОРИЕНТАЦИИ У УЧАЩИХСЯ //Евразийский журнал социальных наук, философии
и культуры. – 2022. – Т. 2. – №. 12. – С. 296-299.
32.
Yerjanova V. POLITICAL, SCIENTIFIC-PEDAGOGICAL ASPECTS OF EDUCATING
STUDENTS ASSOCIATED WITH NATIONAL VALUES //Modern Science and
Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 356-362.
33.
Ержанова В. К. НАЦИОНАЛЬНО-КУЛЬТУРНЫЕ ЦЕННОСТИ–КАК СРЕДСТВА
ДУХОВНОГО ОБОГОЩЕНИЯ ПОДРОСТАЮЩЕГО ПОКОЛЕНИЯ //Innovations in
Technology and Science Education. – 2023. – Т. 2. – №. 7. – С. 666-671.
34.
Ержанова В. РЕКОМЕНДАЦИИ ПО ОБЕСПЕЧЕНИЮ ИНТЕГРАЦИИ УЧЕБНЫХ
ДИСЦИПЛИН И ВНЕКЛАССНЫХ ЗАНЯТИЙ В РАЗВИТИИ ЦЕННОСТНЫХ
ОРИЕНТАЦИИ У УЧАЩИХСЯ //Евразийский журнал
35.
Tajimuratova S. CONCEPT OF FURTHER DEVELOPMENT OF NATIONAL CULTURE
IN UZBEKISTAN //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 1. – С. 251-254.
