ResearchBib IF-2023: 11.01, ISSN: 3030-3753, Valume 1 Issue 9
ISSN: 3030-3753. VOLUME 1, ISSUE 2
239
ANGOR TUMANI SHAROITIDA PISTA (PISTACIA VERA L.) YETISHTIRISH
USULLARI
Ergasheva Lobar
Termiz davlat universiteti.
Magistratura bo'limi.
Botanika kafedrasi.
https://doi.org/10.5281/zenodo.14061970
Annotatsiya. Mazkur maqolada Surxondaryo viloyatining Angor tumani sharoitida pista
(Pistacia vera L.) daraxtini samarali yetishtirish usullari yoritilgan. Pista o‘zining yuqori oziqaviy
va tijorat qiymati bilan tanilgan mevali o‘simlik bo‘lib, quruq va issiq iqlim sharoitida
muvaffaqiyatli o‘stiriladi. Maqolada Angor tumani iqlim va tuproq sharoitlariga mos tarzda pista
yetishtirish texnologiyalari, tuproq tayyorlash, sug‘orish va oziqlantirish, zararkunandalarga
qarshi kurash hamda hosilni yig‘ib olish jarayonlari batafsil yoritilgan. Tadqiqot natijalari Angor
tumani va unga o‘xshash quruq iqlim sharoitlariga ega hududlarda pista yetishtirishni
rivojlantirishga yordam beradi.
Kalit so‘zlar: pista, Pistacia vera, Angor tumani, sug‘orish texnologiyalari, o‘g‘itlash,
kasalliklarga qarshi kurash, hosil yig‘ish.
METHODS OF GROWING PISTACHIOS (PISTACIA VERA L.) IN THE CONDITIONS
OF ANGOR DISTRICT
Abstract. This article discusses methods for effective cultivation of pistachio (Pistacia vera
L.) trees in the conditions of Angor district of Surkhandarya region. Pistachios are a fruit plant
known for their high nutritional and commercial value and are successfully grown in dry and hot
climates. The article describes in detail the technologies for growing pistachios in accordance
with the climatic and soil conditions of Angor district, soil preparation, irrigation and feeding,
pest control, and harvesting processes. The results of the study will help develop pistachio
cultivation in Angor district and regions with similar dry climatic conditions.
Keywords: pistachios, Pistacia vera, Angor district, irrigation technologies, fertilization,
disease control, harvesting.
СПОСОБЫ ВЫРАЩИВАНИЯ ФИСТАШКИ (PISTACIA VERA L.) В АНГОРСКОМ
РАЙОНЕ
Аннотация. В статье описаны методы эффективного выращивания фисташки
(Pistacia vera L.) в Ангорском районе Сурхандарьинской области. Фисташка — плодовая
культура, известная своей высокой пищевой и коммерческой ценностью и успешно
выращиваемая в сухом и жарком климате. В статье подробно описаны технологии
ResearchBib IF-2023: 11.01, ISSN: 3030-3753, Valume 1 Issue 9
ISSN: 3030-3753. VOLUME 1, ISSUE 2
240
выращивания фисташек, подготовка почвы, полив и подкормка, борьба с вредителями,
процессы уборки урожая в соответствии с климатическими и почвенными условиями
Ангорского района. Результаты исследований помогут развивать выращивание фисташек
в Ангорском районе и регионах с близкими засушливыми климатическими условиями.
Ключевые слова: фисташка, Фисташка истинная, Ангорский район, технологии
орошения, внесение удобрений, борьба с болезнями, сбор урожая.
Kirish
O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi uchun mevali daraxtlar va ularning mahsulotlari muhim
ahamiyat kasb etadi. Shu nuqtai nazardan pista (Pistacia vera L.) daraxti yuqori qiymatli mevali
daraxtlardan biridir. Pista o‘zining qimmatbaho yog‘li yong‘oqlari bilan oziq-ovqat sanoati va
farmatsevtika sohalarida keng qo‘llaniladi, shuningdek, uning tibbiy xususiyatlari ham qadrlanadi.
Mazkur maqolada Angor tumani sharoitida pista yetishtirish texnologiyalari, tuproq
tayyorlash, sug‘orish tizimlari, zararkunandalarga qarshi kurash va boshqa muhim jarayonlar
haqida batafsil ma’lumot beriladi.
Angor tumani iqlim va tuproq sharoiti
Angor tumani quruq subtropik iqlim bilan ajralib turadi. Bu hududda yoz fasllari issiq va
quruq, qish oylarida esa sovuq ob-havo kuzatiladi. Yillik yog‘in miqdori kam, asosan bahor va
kuzda yog‘inlar tushadi. Tumanning tuproq sharoiti ham pista daraxti uchun mos bo‘lib, o‘rtacha
og‘ir mexanik tarkib va yaxshi suv ushlash xususiyatiga ega.
ResearchBib IF-2023: 11.01, ISSN: 3030-3753, Valume 1 Issue 9
ISSN: 3030-3753. VOLUME 1, ISSUE 2
241
Tuproq tarkibidagi organik moddalar daraxtning o‘sish jarayonida zarur bo‘lgan asosiy
oziq moddalari bilan ta’minlash imkoniyatini yaratadi.
Pista yetishtirish texnologiyalari
1. Ekin ekish uchun tanlov va tayyorlash
Ekish uchun yaroqli navlar tanlashda tumanning iqlimiy sharoitiga mos, yuqori
hosildorlikka ega va kasalliklarga chidamli pista navlariga afzallik beriladi. Pista daraxti erta
bahorda yoki kuzda ekilishi mumkin. Ekishdan oldin tuproq chuqur yumshatiladi va tekislanadi,
bu esa o‘simlik ildiz tizimining to‘liq rivojlanishiga yordam beradi. Shuningdek, tuproqni
o‘g‘itlash jarayonida mahalliy sharoitga mos mineral va organik o‘g‘itlar qo‘llaniladi. Organik
o‘g‘itlar tuproqni oziqlantirishda muhim rol o‘ynab, o‘simlikning o‘sishiga va mahsuldorlikka
ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.
2. Sug‘orish va suv ta’minoti
Angor tumani kabi quruq iqlim sharoitida pista daraxtini samarali sug‘orish
texnologiyasini qo‘llash zarur. Pista daraxtini sug‘orishda tomchilatib sug‘orish texnologiyasi
samarali hisoblanadi. Ushbu texnologiya daraxtni zarur miqdorda suv bilan ta’minlash orqali
uning o‘sishini yaxshilaydi va suv resurslarini tejaydi. Sug‘orish muddati va rejasi daraxtning
o‘sish davriga qarab belgilanadi. Bahorda daraxtning faol o‘sish davrida sug‘orish ko‘proq amalga
oshiriladi, yozda esa muntazam sug‘orish zarur bo‘ladi. Kuzda esa sug‘orish kamaytiriladi yoki
to‘xtatiladi, chunki daraxt o‘zini qishki tinchlik davriga tayyorlaydi.
ResearchBib IF-2023: 11.01, ISSN: 3030-3753, Valume 1 Issue 9
ISSN: 3030-3753. VOLUME 1, ISSUE 2
242
3. O‘g‘itlash va oziqlantirish
Pista daraxtlari organik va mineral o‘g‘itlarga ehtiyoj sezadi. Azot, fosfor va kaliy o‘g‘itlari
daraxtning o‘sishi va hosil berishini yaxshilash uchun muhim elementlardir. Har vegetatsiya
davrida o‘g‘itlash rejasi ishlab chiqiladi.
Azotli o‘g‘itlar bahorda daraxtning faol o‘sish davrida beriladi, fosfor va kaliy o‘g‘itlari
esa daraxtning meva hosil qilish davrida ishlatiladi. O‘g‘itlashda har bir daraxtning yoshi va
holatiga qarab o‘g‘it miqdori aniqlanadi.
4. Kasalliklar va zararkunandalarga qarshi kurash
Pista daraxti kasalliklar va zararkunandalarga sezuvchan bo‘lib, ular daraxtga zarar
yetkazishi va hosildorlikni kamaytirishi mumkin. Kasalliklardan himoya qilish uchun o‘z vaqtida
profilaktika choralari ko‘riladi. Asosan zamburug‘li va bakterial kasalliklarga qarshi biologik va
kimyoviy vositalardan foydalanish kerak. Zararkunandalarga qarshi esa ekin rotatsiyasi, maxsus
biologik usullar va insektitsidlar qo‘llaniladi. Biologik kurash usullarining qo‘llanishi ekologik
xavfsizlikni ta’minlaydi va tabiiy muvozanatni saqlashga yordam beradi.
5. Hosilni yig‘ib olish va saqlash
Pista daraxtining mevalari iyul oyining oxiri va avgust oylarida yetiladi. Mevalarni yig‘ib
olish uchun ular to‘liq yetilgan bo‘lishi kerak. Hosil yig‘ish qo‘lda yoki maxsus texnika yordamida
amalga oshiriladi. Hosilni yig‘ib olgandan so‘ng toza va quruq joyda saqlash muhimdir, chunki
namlik yong‘oq sifatini buzishi mumkin. Namlikni nazorat qilish uchun maxsus saqlash usullari
qo‘llaniladi, bu hosilni uzoq muddat davomida sifatini saqlashga imkon beradi.
Xulosa
Mazkur maqola Angor tumani sharoitida pista yetishtirish texnologiyalari haqida aniq va
asosli tavsiyalarni beradi. Quruq va issiq iqlimda sug‘orish tizimi, o‘g‘itlash usullari va
zararkunandalarga qarshi kurash muvaffaqiyatli pista yetishtirish uchun muhim omillardan
hisoblanadi. Maqolada tavsiya etilgan usullardan foydalanish orqali pista yetishtirishda yuqori
hosildorlikka erishish mumkin, bu esa hudud iqtisodiyoti va ijtimoiy rivojlanishiga ijobiy ta’sir
ko‘rsatadi. Shu bilan birga, mazkur tajribalar boshqa shunga o‘xshash quruq iqlim sharoitiga ega
hududlar uchun ham qo‘llanilishi mumkin.
REFERENCES
1.
Aslbekov, S., Tursunov, K. (2022). O‘zbekistonning Janubiy Hududlarida Pista
Yetishtirishning O‘ziga Xosligi. Qishloq Xo‘jaligi Jurnali, 15(3), 45-52.
2.
Berdikulov, R., Norboev, M. (2021). O‘zbekistonda Pista Yetishtirish Texnologiyalari: Ilmiy
Nazariy Asoslar. Ilm va Taraqqiyot, 4(2), 113-120.
ResearchBib IF-2023: 11.01, ISSN: 3030-3753, Valume 1 Issue 9
ISSN: 3030-3753. VOLUME 1, ISSUE 2
243
3.
Karimov, A. (2020). Pista Daraxtini Sug‘orish Texnologiyalari va Tuproq Tayyorlash
Usullari. Agrotexnika Jurnali, 8(4), 32-38.
4.
Ismatov, H., Mamadaliyev, R. (2019). O‘zbekiston Iqlim Sharoitida Pista Yetishtirish va
Uning Afzalliklari. Ekologik Tadqiqotlar Jurnali, 6(1), 87-94.
5.
Mahmudov, F., Alimov, S. (2018). Pista Yetishtirishda Zararkunandalarga Qarshi Biologik
Kurash Usullari. O‘simliklarni Himoya qilish Ilmiy Jurnali, 3(2), 22-28.
