92
TABIIY XUSUSIYATLI FAVQULODDA VAZIYATLARNING KELIB CHIQISH
SABABLARI
Muradov Sirojiddin
Tog‘Ayev Jamshid
Xujaqulov Abdulaziz
Karimov Bohodir
Siddiqova Madinabonu
Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti
“Mehnat muhofazasi va texnika xavfsizligi” kafedrasi o‘qituvchilari
Qarshi, O‘zbekistan
https://doi.org/10.5281/zenodo.11162689
Annotatsiya.
Maqolada O‘zbekiston Respublikasi 1999 yil 20 avgustdagi “Aholini va
hududlarni tabiiy hamda texnogen xususiyatli favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish
to‘g‘risida”gi qonunning qabul qilinishi, favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasida
davlat siyosatini og‘ishmay amalga oshirish, haqiqiy xavf-xatar manbalarini va ularning tabiatini
anglab etish har bir kishiga o‘zini yuz berishi mumkin bo‘lgan avariya, halokat, tabiiy ofatlardan
muhofaza qilinganini sezish imkoniyatini beradi. Maqola mehnat muhofazasi va texnika xavfsizligi
yunalishlari talablari, mehnat muhofazasi va xavfsizlik mutaxassislari hamda keng izlanuvchilar
uchun muljallangan.
Kalit so‘zlar va iboralar
: “Fuqaro muhofazasi, fuqarolarning huquq va majburiyatlari,
texnogen.”
CAUSES OF NATURAL EMERGENCIES
Abstract.
In the article, the adoption of the Law of the Republic of Uzbekistan on August
20, 1999 "On the Protection of Population and Territories from Natural and Man-made
Emergency Situations", consistent implementation of state policy in the field of emergency
protection, real sources of danger and understanding their nature gives everyone the opportunity
to feel that he is protected from possible accidents, disasters, and natural disasters. The article is
intended for the requirements of labor protection and technical safety directions, labor protection
and safety specialists, and general readers.
Key words and phrases:
"Civil protection, rights and obligations of citizens, man-made."
ПРИЧИНЫ ПРИРОДНЫХ ЧС
93
Аннотация.
В статье принято Закона Республики Узбекистан от 20 августа 1999
года «О защите населения и территорий от чрезвычайных ситуаций природного и
техногенного характера», последовательной реализации государственной политики в
области чрезвычайных ситуаций, реальная опасность Понимание источников опасности
и их природы позволяет каждому чувствовать себя защищенным от возможных аварий,
катастроф и стихийных бедствий. Статья предназначена для требований направлений
охраны труда и технической безопасности, специалистов по охране труда и технике
безопасности, а также широкого круга читателей.
Ключевые слова и фразы:
«Гражданская защита, права и обязанности граждан,
техногенная».
KIRISH.
Tabiiy xususiyatli
favqulodda vaziyatlarga 3 xil ko‘rinishidagi falokatlar kirib, ular
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1998 yil 27 oktyabrdagi “Texnogen, tabiiy va
ekologik tusdagi favqulodda vaziyatlar tasnifi to’g’risida” gi 455-son qarorida ko‘rsatib o‘tilgan
1
.
TABIIY XUSUSIYATLI FAVQULODDA VAZIYATLAR
Sodir bo`ladigan xar qanaqa tusdagi tabiiy ofatlar mamlakatning iqtisodiyotini izdan
chiqishiga, ko`plab insonlarning o`limiga yoki xayot faoliyatining buzilishiga, tabiatning
zararlanishiga va boshqa salbiy oqibatjarga olib keladi. Butun jahon “Qizil Xoj” hamjamiyati
tashkilotining ma`lumotlariga qaraganda tabiiy ofatlardan ko`rilayotgan moddiy va ma`naviy zarar
miqyosi butun dunyoda yuqori tezlikda ortib bormoqda. Ayniqsa, o`tgan XX asrda tabiiy
ofatlardan 11 mln. dan ortiq insonlarning o`limi va juda katta miqyosda moddiy zararlar ko`rilgan.
Shunga o`xshash xolat XXI asrning o`tgan 8 yili davomida xam kuzatildi. Jumladan, 2004
yil Xind okeanidagi “ Sunami ” dan - 300 ming; 2005 yil AQSHdagi “ Katrina ” to`fonidan - 200
ming; 2005 yil Kashmirdagi (Pokiston) yer silkinishidan - 78 ming; 2008 yil “Myanma” to`fonidan
130 ming; 2008 yil Xitoydagi “Sechuan” yer silkinishidan 62 mingdan ortiq odamlarning o`limi
yuz berdi.
Tabiiy xususiyatli favqulodda vaziyatlarga 3 xil turdagi vaziyatlar kiradi
Geologik xavfli Hodisalar:
1
О‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1998 yil 27 oktyabrdagi “Texnogen, tabiiy va ekologik tusdagi
favqulodda vaziyatlar tasnifi to’g’risida” gi 455-son qarori
94
odamlar oʻlimiga, maʼmuriy-ishlab chiqarish binolarini, texnologik asbob-uskunalarning,
energiya taʼminoti, transport kommunikatsiyalari va infratuzilma tizimlarining, ijtimoiy
yoʻnalishdagi binolarining va uy-joylarning turlicha darajada buzilishiga, ishlab chiqarish va
odamlar hayot faoliyatining izdan chiqishiga olib kelgan zilzilalar;
odamlar oʻlimiga olib kelgan yoki olib kelishi mumkin boʻlgan va xavfli hududdan
odamlarni vaqtincha koʻchirishni yoki xavfsiz joylarga doimiy yashash uchun kuchirishni talab
qiluvchi yer kuchishlari, togʻ oʻpirilishlari va boshqa xavfli geologik hodisalar.
Gidrometerologik xavfli hodisalar:
odamlar oʻlimiga, aholi punktlarini, baʼzi sanoat va qishloq xoʻjalign obyektlarini suv
bosishiga, infratuzilmalar va transport kommunikatsiyalari, ishlab chiqarish va odamlar hayot
faoliyati buzilishiga olib kelgan va shoshilinch koʻchirish tadbirlari oʻtkazilishini talab qiladigan
suv toshqinlari, suv toʻplanishi va sellar;
aholi punktlaridagi, sanatoriy, dam olish uylaridagi, sogʻlomlashtirish lagerlaridagi
odamlarning, turistlar va sportchilarning jarohatlanishiga va oʻlimiga olib kelgan yoki olib kelishi
mumkin boʻlgan qor koʻchkilari, kuchli shamollar (dovullar), jala va boshqa xavfli
gidrometereologik hodisalar.
Favqulodda epidemiologik, epizootik va epifitotik vaziyatlar:
oʻlat, vabo, sargʻayma isitma kabi siyrak uchraydigan kasalliklarni keltirib chiqargan
alohida xavfli infeksiyalar;
odamlarda uchraydigan yuqumli kasalliklar rikketsiyalar-epidemik toshmali terlama, Bril
kasalligi, Ku-isitma;
zonooz infeksiyalar- Sibir yarasi, quturish;
virusli infeksiyalar-SPID;
epidemiya-alohida xavfli infeksiyalarga tegishli boʻlmagan, yuqish manbai bitta yoki
yuqish omili bir xil boʻlgan odamlarning guruh boʻlib yuqumli kasallanishi, bir aholi punktida-50-
kishi va undan ortiq;
aniqlanmagan etiologiya bilan guruh boʻlib kasallanish-20 kishi va undan ortiq;
tashxisi aniqlanmagan bezgak kasalligi-15 kishi va undan ortiq;
oʻlim yoki kasallanish darajasi oʻrtacha statistik darajadan 3 baravar va undan ortiq boʻlgan
vaziyat;
zaharli moddalar bilan zaharlanish-jabrlanganlar soni-10 kishi, vafot etganlar soni-2 kishi
va undan ortiq;
95
oziq-ovqatdan ommaviy zaharlanish-jabrlanganlar soni-10 kishi, vafot etganlar soni-2
kishi va undan ortiq;
epizootiya-hayvonlarning ommaviy kasallanishi yoki nobud boʻlishi;
epifitotiya-oʻsimliklarning ommaviy nobud boʻlishi.
Tabiiy ofat
- bu tabiatda yuz beradigan favquloddagi o‘zgarish bo‘lib, u birdan, tezlikda
insonlarning mo‘tadil yashash, ishlash sharoitlarini buzilishi, odamlarning o‘limi hamda qishloq
xo‘jalik hayvonlarining, moddiy boyliklarning buzilishi va yo‘q bo‘lib ketishi bilan tugaydigan
hodisalardir.
Tabiiy ofatlarning turlari xilma-xil: yer silkinishi, suv toshqini, kuchli shamol, yong‘in,
qurg‘oqchilik, yer surilishi va boshqalar. Bu xildagi tabiiy ofatlar bir-biriga bog‘liq holda hamda
bog‘liq bo‘lmagan holda, alohida yuzaga kelishi mumkin. Ya’ni bir tabiiy ofat boshqa ofat
oqibatida yuzaga kelishidir. Masalan, o‘rmonda yong‘inlarning kelib chiqishi, tog‘li joylardagi
ishlab chiqarish portlashlari, karyerlarni ishga solishda, platinalar qurishda yerning surilishiga,
qorlarning ko‘chishi va boshqa ofatlarning kelib chiqishiga sabab bo‘ladi.
Hech narsaga bog‘liq bo‘lmagan tabiiy ofatlar juda katta miqyosda va turli vaqtlargacha
bir necha soniya, daqiqadan (yer surilishi, yer silkinishi, qor ko‘chishi) bir necha soatlargacha
(kuchli qor va yomg‘ir yog‘ishi), hatto kun va oygacha (suv toshqini va yong‘in bo‘lishi)
cho‘zilishi mumkin. Lekin bu xildagi tabiiy ofatlar hamma joylarda ham yuzaga kelavermaydi.
Jumladan, yer silkinishi, yer surilishi ofatlari ko‘proq tog‘li hududlarda kuzatiladiki, buni
oqibatida nafaqat insonlar, balki iqtisodiyot tarmoqlari, hatto atrof-muhit qattiq shikastlanadi.
Yana kuchli yog‘ingarchilik, qor yog‘ishi natijasida suv toshqini kuzatiladiki, oqibatda,
fuqarolarning yashash joylari, sanoat korxonalari, temir va magistral yo‘llar, gidrotexnik
inshootlar izdan chiqadi. Xuddi shunga o‘xshash ta’sirlar yer surilishi, qor ko‘chishi, qurg‘oqchi-
lik, kuchli shamollar ta’sirida ham kuzatilib, oxir oqibatda insonlar katta, ham ma’naviy, ham
moddiy zarar ko‘radilar. Ammo, barcha tabiiy ofatning turlari hamma joyda ham
kuzatilavermaydi. Tabiiy ofatning har qaysi shakllari o‘zlarining fizik ma’nosiga, kelib chiqish
sabablariga, tavsifiga, kuchiga va tashqi atrofga ta’sir ko‘rsatish xususiyatlariga ega.
Bu tabiiy ofatlar bir-biridan farq qilishidan qat’iy nazar, ular bir umumiy xususiyatga ega.
Ya’ni ularning ta’siri juda keng miqyosda bo‘lib, o‘zini o‘rab turgan atrof-muhitga juda
katta ta’sir kuchini ko‘rsatadi hamda insonlar ruhiyatiga jiddiy zarba beradi. Shuning uchun, bu
tabiiy ofatlarni o‘z vaqtida bilib, uning tavsiflari va sabablari aniq o‘rganilsa, ularni oldini olish
yoki zarar keltirish xususiyatlari bir muncha kamaytirilgan bo‘ladi. Shu tariqa tabiiy ofatlardan
keyingi qilinadigan xatti-harakatlarni va ofat oqibatlarini tezroq hal qilish imkoniyatlariga ega
96
bo‘linadi. Tabiiy ofatlarga qarshi kurash choralaridan biri bu xalqni o‘z vaqtida voqif etish
hisoblanadi. Bu esa tabiiy ofatdan keladigan zararlarni bir muncha kamaytirish imkoniyatini
vujudga keltiradi. Yana tabiiy ofatlar yuz berganda xalqqa ma’naviy yordam berish chora-
tadbirlari va qilinadigan birlamchi ishlarni to‘g‘ri tashkil etish shakllari eng asosiy vazifalardan
hisoblanadi. Bu ishlarning bosh-qoshida fuqarolar muhofazasi organlari turib, ular ofat yuz bergan
joyda (urush davrimi, tinchlik davrimi baribir), xalqni bu ofatlardan muhofaza etish va falokat yuz
bergan joydan hammani bexatar joyga ko‘chirish omillarini amalga oshiradi. Qaysi yerda yuqori
intizom, aniq belgilangan chora-tadbirlar bo‘lsa, o‘sha yerda har qanday ekstremal sharoitlarda
harakat qilish ishlari va ularning natijalari yuqori bo‘ladi (ma’naviy talofot va moddiy yo‘qotish).
Suv toshqini va uning talofatlari.
Keyingi vaqtlarda respublikamiz hududining ko‘pchilik qismida gidrometerologik
holatning keskin o‘zgarishi tufayli, aholining hayot faoliyatini, tabiatini, moddiy resurslar sifatini
izdan chiqaruvchi favqulodda vaziyatlar (sellar, suv toshqinlari, qor ko‘chkilari, kuchli shamollar,
qurg‘oqchilik va h.k.) kuzatilmoqda.
Bunday holatlarning yuzaga kelishiga biologik va meterologik o‘zgarishlarni hisobga
olmaslik, yangi yerlarni o‘zlashtirishda qo‘yilgan xatoliklar, sug‘orish tizmida zamonaviy
texnologik usullarni joriy etilmaganligi sabab bo‘lmoqda.
1998 yilda Favqulodda vaziyatlar vazirligi ma’lumotiga ko‘ra respublikamiz hududida 600
ga yaqin ko‘chki, sel va suv toshqinlari bo‘lgan bo‘lsa, ularning zararli oqibatlari natijasida 16
ming aholi jabrlanib, ko‘rilgan moddiy zarar esa 100 mln. so‘mdan ortiqni tashkil etgan.
Mutaxassislar xulosasiga ko‘ra respublikamiz hududida 238 ta xavfli ko‘llar, 46 ming kv. km
hududlar suv va sel toshqinlari ro‘y beradigan xavfli joylar, 1000 ga yaqin xavf sodir bo‘lishiga
olib keluvchi daryo va soylar mavjudligi aniqlangan.
Suv toshqini
ham tabiiy ofatlar ichida eng xavflisi hisoblanadi. Suv toshqini deb daryo,
ko‘l, hovuzlardagi suv sathining keskin ko‘tarilishi natijasida ma’lum maydonlardagi yerlarni suv
tagida qolishiga aytiladi.
Suv toshqiniga turli omillar sababchi bo‘ladi:
Kuchli yomg‘ir yog‘ish oqibatida (jala, sel quyishi);
Qorlarni surunkali erishi natijasida;
Kuchli shamol esishi natijasida;
Oqar daryolardagi muzliklarni yig‘ilib, sun’iy to‘g‘on hosil qilishi;
Tog‘ jinslarining nurashi, surilishi yoki boshqa sabablar bilan suv saqlash omborlarining
buzilishi oqibatida.
97
Kuchli yomg‘ir yog‘ishi natijasida suvlarning sathi keskin ko‘tarilib, daryo, ko‘llarga
sig‘maydi va natijada ekin maydonlarni, turar-joylarni, yo‘llarni suv bosadi va ularni izdan
chiqaradi. Bulardan tashqari, elektr energiya, aloqa uzatgichlar, meliorativ tizimlar ishdan chiqadi,
chorva mollari, qishloq xo‘jalik ekinlari yo‘q bo‘lib ketadi, xom ashyolar, yoqilg‘i, oziq-ovqatlar,
mineral o‘g‘itlar va boshqalar yaroqsiz holga keladi yoki yo‘q bo‘lib ketadi. Shular natijasida juda
katta moddiy zarar ko‘rilib, insonlar o‘limi bo‘lishi mumkin.
Suv toshqini ofati turli joylarida, jumladan, O‘zbekistonda ham tez-tez bo‘lib turadi.
Masalan, 1991-95 yillarda ko‘pgina viloyatlarida Xorazm, Buxoro, Surxondaryo,
Qashqadaryo, Jizzax, Sirdaryo va boshqa joylarda juda katta ekin maydonlari suv ostida qolib,
oqibatda katta miqdorda moddiy zarar ko‘rildi. Jumladan, 750 ming ga. paxta, 28 ming ga. poliz,
20 ming gektar mevazorlar, shuningdek 21 ming turar joy binolari, 100 dan ortiq bolalar
bog`chalari va maktablar, 250 km avtomobil yo`llari, 113 ta ko`priklar va 200 km dan ortiq
sug`orish inshoatlari yaroqsiz xolatga keldi.
2009 yil oktyabr oyida Fillipinda yomg`irning surunkali yog`ishi kuchli suv toshqinlarini
yuzaga keltirib xududlarni, yashash va ish joylarini, ko`priklarni va yo`llarni vayronaga aylantirdi.
Bu xam yetmaganday namgarchilikning xaddan tashqari yuqori bo`lishi oqibatida tog` oldi
joylarida ko`chkilar yuz berdi. Bu ofatdan 2,5 mln odamlar zarar ko`rib, xavfli xududlardan 30
ming axoli xavfsiz xududlarga evakuatsiya qilindi va ko`rilgan moddiy zarar miqyosi bir necha
10 mln AQSH dollirini tashkil qildi. Shuningdek 2009 yilda Turkiyaning 15 mln aholisi bo`lgan
Istambul shaxrida tinimsiz yoqqan yomg`ir, 2m balandlikdagi suv toshqinini yuzaga keltirib,
minglab uylarni, yo`llarni vayronaga aylantirdi.
Daryolardagi suvning oqimiga teskari yo‘nalishda esadigan kuchli shamol ham uni sathini
ko‘tarib yuboradi va natijada suv toshqini yuz beradi. Bu xildagi toshqin Sankt-Peterburgdagi
Neva daryosida kuzatilgan. 1997 yil noyabrda Vyetnamda ham juda kuchli shamol oqibatida suv
toshqini bo‘lib, katta miqyosdagi uy joylar, moddiy resurslar suv tagida qolib, ko‘plab odamlar
halok bo‘lishgan.
Oqar daryolarda suvlarning sathida muzliklar hosil bo‘lishi va bu muzliklar yig‘ilib
suvning oqimiga qarshi to‘siqlar (to‘g‘on) hosil qilishi natijasida ham suv toshqini ro‘y beradi. Bu
xildagi toshqin 1992 yilda Qoraqalpog‘iston Respublikasida Amudaryo oqib o‘tadigan uchta
hududda kuzatilgan. Bu ofatning oldini olish uchun hamma choralar bajarila bordi va oxir-
oqibatda harbiy samolyotlar yordamida to‘siq bo‘lib turgan muz to‘g‘onlari portlatish yo‘li bilan
yo‘q qilindi. Bu ofat natijasida Bo‘zatov tumanining ko‘pgina yerlari vayronaga aylanib, elektr
tokini o‘tkazuvchi manbalar, texnikalar ishdan chiqdi. Aspantoy, Porlitov, Qiziljar va Aliovul
98
punktlariga olib boruvchi yo‘llarni suv bosishi oqibatida aloqadan uzilib qoldi. Ofat oqibatlarini
bartaraf qilishda 3200 dan ortiq aholi, 3026 bosh qora mollar xavfsiz joylarga ko‘chirildi va
Porlitov, Qiziljar va Aliovullarga boradigan 26 km yo‘llar ta’minlandi. Bu ofatdan ko‘rilgan
moddiy zarar yuz million so‘mni tashkil qilgan. Bunday holatlardagi suv toshqinlari dunyo
miqyosida juda tez-tez bo‘lib turadi.
Suv toshqini kanallar va suv saqlaydigan omborlarning turli sabablarga ko‘ra ishdan
chiqishi oqibatida ham kuzatilishi mumkin. Umuman kanallar, suv omborxonalari - suv energiyasi,
suv yo‘llari hamda suvning o‘zidan foydalanish maqsadida quriladi. Hozirgi kunda MDH
davlatlarida suv sig‘imi 1 mln. m
3
dan ortiq bo‘lgan suv omborlari 1 mingga yaqin bo‘lib, ularning
suv sathi 116000 km
2
ga teng. Xuddi shunga o‘xshash O‘zbekistonda ham 54 ta suv saqlaydigan
omborxonalar qurilgan, ulardan 10 tasi qo‘shni Respublikalari chegarasida joylashgan. Jumladan,
Qayroqqum, Rog’un, (Tojikiston), Tuyamo‘yin (Turkmaniston), Taxtagul (Qirg‘iziston),
Chordarya (Qozoqiston) va boshqalarni misol qilib keltirish mumkin.
Respublikamizga tegishli bo‘lgan suv omborxonalarida 55,5 mlrd. m
3
dan ortiq suv
saqlanib, ular orqali asosan qishloq xo‘jaligini suv bilan ta’minlab, katta iqtisodiy samara olinadi.
Lekin shu bilan birga bunday gidrotexnik inshootlar biror sabablarga ko‘ra buzilsa,
saqlanayotgan suvning ta’siri insonlarga, uy hayvonlariga, atrof-muhitga juda katta jiddiy zarar
keltiradi. Shunga o‘xshash katta hajmdagi suv Tuyamo‘yin suv omborida 5 km
3
dan ortiq,
Qayroqqum suv omborida esa 4 km
3
dan ortiq suv saqlanib, mabodo biror sababga ko‘ra ombor
qismlari talofot ko‘rsa, Jizzax, Sirdaryo, Samarqand, Buxoro viloyatlarini suv bosadi. Agar
Taxtagul suv ombori talofot ko‘rsa (unda 19 km
3
suv saqlanadi) butun Farg‘ona vodiysi
viloyatlarini suv bosishi ehtimoli bor. Boshqa suv saqlash omborxonalari uchun ham shunga
o‘xshash fikrlarni aytish mumkin. Shuning uchun suv saqlaydigan omborxonalarni har xil
falokatlardan asrash uchun hamma turdagi omillar, ehtiyot choralari ko‘rib qo‘yilgan bo‘lishi
zarur. Jumladan, birlamchi va ikkilamchi saqlovchi platina qurish, har bir platinalar temir betonli
qorishmalardan tayyorlanishi va boshqa saqlovchi omillar belgilanishi zarur. Afsuski, bunday
chora-tadbirlar to`liq, mukammal tarzda belgilanishiga har doim ham jiddiy e`tibor berilmaydi.
Hozirda, Tojikiston xududida bahaybat Rog’un GES qurilishini davom ettirish
to`g’risidagi 2009 yilda qabul qilingan hukumat qarori Markaziy Osiyo davlatlarini tashvishga
solmoqda. Ma`lumki, ushbu GES qurilishi XX asrning 80-yillarida boshlanib, keyinchalik
muayyan sabablarga ko`ra to`xtab qolgan edi. Chunki o`sha davrda ushbu gidroinshoot loyihasi
to`laqonli ekspertizadan o`tkazilmagan bo`lgan, oradan shuncha vaqt o`tgandan so`ng, zamonaviy
loyiha va konstruktorlik andozalari talablariga mos bo`lmagan eski loyiha asosida ish boshlangani,
99
albatta tashvishli holat. Zero, ushbu GES qurilishi uchun tanlangan xudud 9-10 ballik seysmik
aktivlikka egaligi va tektonik yoriq chiziqda joylashganligi nazarda tutilsa, baladligi 350 m dan
iborat to`g’onda sodir bo`lishi mumkin bo`lgan texnogen buzilish qanday halokatli oqibatlarga
olib kelishini tasavvur qilish qiyin emas. Undan tashqari, ushbu gidroinshoot qurilishi natijasida
butun Markaziy Osiyo mintaqasi xududlarida katta ekologik o`zgarishlar ro`y berishi hamda suv
taqsimotidagi buzilishlar ko`lami ortishi, tabiiy. 2010 yil BMT Sammiti mingyillik rivojlanish
maqsadlariga bag`ishlangan yalpi majlisida Mamlakatimiz Prezidenti I. Karimov ta’kidlaganidek:
“Ko`plab xalqaro ekologiya tashkilotlari va nufuzli ekspertlar tavsiya qilayotganidek, ushbu
daryolardan shu miqdordagi energetika quvvatlarini olish uchun nisbatan xavfsiz, ammo ancha
tejamkor GES lar qurilishiga o`tish oqilona yo`l bo`lur edi”.
Suv toshqini xavfida quyidagi vazifalar bajarilishi talab etiladi:
suv toshqini xavfi
haqida aholini ogoh etish; razvedka va kuzatuv ishlarini olib borish; FVDT kuch va vositalarini
jalb etish; qutqaruv va tiklov ishlarini olib borish; kerak bo‘lganda aholini va moddiy boyliklarni
xavfsiz joylarga evakuatsiya qilish; suv toshqini bo‘lgan xudulardagi korxona va tashkilotlarning
ishlab chiqarish jarayonini qisman yoki butunlay to‘xtatish; suv bosgan hududlarda qutqaruv
tizimlari va boshqa tizimlar kerakli texnika va suzuvchi vositalar yordamida odamlarni qutqarish
va evakuatsiya qilish ishlarini olib boradi. Qutqaruv ishlarida ishtirok etuvchilar odamlarni suvdan
qutqarish bo‘yicha tajribaga, hamda qutqarilganlarga birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish
tajribalariga ega bo’lishi lozim.
Kuchli shamol, qurg‘oqchilik va uning oqibatlari.
Kuchli shamol, qurg‘oqchilik ofatlari ham gidrometerologik favqulodda vaziyatlar turiga
kirib, ularning tabiat va jamiyatga salbiy ta’sirlari ortib bormoqda. Jumladan, 1970 yil 13 noyabrda
Pokistonning sharqiy hududlarida bo‘lgan kuchli shamol oqibatida 10 ml. aholi talofot ko‘rdi.
Shundan 500 ming kishi halok bo‘ldi va bedarak yo‘qoldi. Shunga o‘xshash salbi oqibatlar
2002 yilda Rossiyada, 2003, 2004 yilda AQSHning bir qancha hududlarida kuzatilgan kuchli
dovullar oqibatida ham ro’y bergan.
Kuchli shamol va insonlar hayotiga va iqtisodiyot tarmog’iga jiddiy zarar yetkazadigan
ofatdir. Bu ofat uzoq davom etuvchi va buzish kuchiga ega. Bu ofatning tezligi 30-90 m/s ga
yetadi. O‘rta Osiyo mintaqalarida shamolning kuchi 40-60 m/s ga, O‘zbekistonning Xovos,
Bekobod tumanlarida esa 50-60 m/s tashkil etadi. Kuchli shamolni paydo bo‘lishi, ya’ni
atmosferada muvozanatning buzilishi natijasida havo oqimi juda katta tezlikda harakatlanib, ba’zi
joylarda, u aylanma (voronka) harakatga kelib qoladi. Bunday ofat oqibatida odamlarning halok
bo‘lishi, inshootlarning buzilishi, ekinzorlarning payhon etilishi, elektr, aloqa tarmoqlarining
100
izdan chiqishi va boshqa oqibatlarga olib keladi. Shuningdek, kuchli shamol esganda odamlar, uy
hayvonlari yuradigan yo‘llardan adashadilar, simyog‘ochlar, daraxtlar ag‘anaydi, uylarning
tomlari buzilishi natijasida odamlar turli darajada jarohat oladilar. Masalan, 1997 yilda 2maydan
3mayga o`tar kechasi Qashqadaryo viloyatida kuchli shamol ta’sirida 156838 ga qisloq xo`jalik
ekinzorlari, 12 km elektr tarmoqlarining shikastlanishiga, 250 turar joy uylarini, 79.5 km
avtomobil yo`llarini suv bosishiga, 393 bosh yirik shoxli qoramolar, 7254 bosh qo`y, echkilar, 26
bosh ot va 13 ming 280 ta xonaki parrandalarning o`limiga olib kelganligi ma’lum.
Bu ofatdan saqlanishning yana bir omili - ofat haqida odamlarni o‘z vaqtida ogoh qilishdir.
Albatta, hozirgi paytda ob-havoni bir necha kun oldindan ayta oladigan zamonaviy uslublar
yaratilganki, bularning bergan ma’lumotlari asosida nafaqat odamlarni, balki uy hayvonlarini,
moddiy boyliklarni falokatdan asrash, buzilishini yoki yaroqsiz holga kelishini oldini olish
mumkin.
Xulosa qilib aytadigan bo‘lsak, kuchli shamol ofati yuz berganda fuqaro muhofazasi
tizimlari davlat organlari xodimlari boshchiligida qutqaruv va buzilgan joylarda tiklash ishlarini
bajaradi, jabr ko‘rganlarga birlamchi tibbiy yordam ko‘rsatadi.
Qurg‘oqchilik ofati
ham
O‘zbekistonga xos bo‘lib, ilgari bunga deyarli e’tibor
berilmagan. Lekin keyingi yillarda ekologiyaning haddan tashqari buzilishi, suv resurslaridan
noto‘g‘ri foydalanish va boshqa sabablar oqibatida bizning mintaqada ham bunday ofat aynan
hozirgi paytda kuzatilmoqda.
Qurg‘oqchilikda odamlarni o‘limi, daraxtlar, ekinzorlarning qurishi, kuchli yong‘inlarning
chiqishi va turli xil kasalliklarning tarqalishiga imkoniyat yaratiladi. Takidlash joizki,
O‘zbekistonda qurg‘oqchilik muammosi Orol dengizi bilan bog‘liqdir.
Respublikamiz Prizidenti Islom Karimov «O‘zbekiston XX asr bo‘sag‘asida: xavfsizlikka
tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari» kitobida ta’kidlaganidek: «Yaqin-
yaqinlargacha cho‘lu-sahrolardan tortib olingan va sug‘orilgan yangi yerlar haqida dabdaba bilan
so‘zlanardi. Ayni chog‘da ana shu suv Orolda tortib olinganligi, «jonsizlantirib qo‘yilganligi»
xayolga kelmasdi, endilikda Orolbo‘yi ekologik kulfat hududiga aylandi». Ma’lumki, Orol dengizi
suvi yildan yilga kamayib, qurib bormoqda. Buning oqibatida dengizga yaqin bo‘lgan joylarda
dov-daraxtlar, ekinzorlar qurib, turli xil kasalliklar ko‘payib bormoqda. Ma’lumotlarga ko‘ra,
Amudaryo suvining bor-yo‘g‘i 10 foiz miqdori Orol dengiziga quyilmoqda. Ammo hozirgi
vaziyatda dengizga quyilayotgan suv hajmidan ko‘ra atmosferaga bug‘lanayotgan suv miqdori bir
necha barobar ko‘pdir. Shu sababdan, Orol dengizi suvining balandligi ancha pastga tushib ketgan.
101
Endi Orolni ilgarigi holatiga qaytarish uchun unga taxminan 50 km
3
suv quyish kerak, bu
degan so‘z butun boshli Sirdaryo suvini to‘liq quyish bilan barobardir.
Qor ko‘chkisining sabablari va oqibatlari.
Tog‘larning tik yon-bag‘irlaridan qor
massasining pastlik tomon ag‘darilib yoki sirpanib tushishiga tog‘ ko‘chkisi deyiladi. Baland
tog‘larning ustiga ko‘p qor yog‘ib, uning qalinligi ortadi va o‘z og‘irlik kuchi ta’sirida zichlashib,
qayta kristallanib, yonbag‘irlikka pastlikka qarab osilib turadi va natijada uning qalinligi oshgan
sari turg‘unligi susayib boradi. Kuchli shamol ta’sirida mana shunday qor massasi harakatga kelib
pastlik tomon siljiy boshlaydi yoki ag‘darilib tushadi. Qor ko‘chkisida suriluvchi massaning hajmi
bir necha ming m
3
dan million m
3
gacha tashkil yetadi. Qor ko‘chkilari quruq yoki ho‘l bo‘lishi
mumkin. Agar qorning ustki qismi biroz muzlagan bo‘lib, uning ustiga qalin qor yog‘ib pastga
qarab siljisa, quruq ko‘chki hosil bo‘ladi. Agar qor erigan suvga shimilib, uning tagi ho‘llanishi
natijasida pastga ag‘darilishi ho‘l ko‘chki hosil bo‘ladi. Ho‘l ko‘chkilar 20-50 km/soat tezlikda,
quruq ko‘chkilar esa 100 km/soat, ba’zan 300-400 km/soat tezlikda siljiydi. Qor ko‘chkilari pastga
qarab harakat qilganda, yon-atrofdagi qor massalarini hamda tog‘ jinslarini o‘zi bilan surib ketadi.
Mana shuning natijasida qor massasi kattalashib, hajmi bir necha mln. m
3
ga, tezligi esa
soatiga 250-350 km ga yetib, o‘z yo‘lidagi o‘rmonlarni sindirib ketadi, imorat va inshootlarni
vayron qiladi, oqibatda juda katta moddiy zararni keltirib, insonlar o‘limiga sabab bo‘lishi
mumkin.
Katta hajmli qor ko‘chkilari asosan 25-60
0
li qiyalikda kuzatiladi. Sirti tekis, o‘t bilan
qoplangan qiyaliklar qor ko‘chkisi xavfli bo‘ladigan joylar hisoblanib, butali, toshli joylar qor
ko‘chkisiga to‘sqinlik qiladi. Shuning uchun o‘rmonzorlarda qor ko‘chkisi juda kam kuzatiladi.
Masalan, 1990 yilning 13 iyulida Pomir tog‘ining eng yuqori cho‘qqisida yer silkinishi
oqibatida katta hajmdagi qor massasi ko‘chib, pastlikka 5300 m balandlikda joylashgan alpinistlar
lageriga qulab tushgan va oqibatda 40 nafar odam qor ostida qolgan. 1999 yil 21 noyabrda ko‘p
miqdorda qor yog‘ishi natijasida «Qamchiq» dovonining 157-167 km larida sodir bo‘lgan. Bu ofat
oqibatida 29 odam halok bo‘ldi, 19 kishi turli jarohatlar olgan va 73 kishi sovuqda uzoq muddat
qolib ketgan. Favqulodda vaziyatlar vazirining buyrug‘iga ko‘ra tezkor guruhlar hodisa yuz bergan
joyga yetib kelib, tegishli chora-tadbirlar ko‘rilgan. Ko‘rilgan tadbirlar oqibatida 34 ta turli
rusumdagi avtomobillar qor uyumi ostida qolganligi, 6 ta mashinani qor chuqurlik tomon surib
tushirganligi aniqlanib zudlik bilan ular qutqarilgan. Ofat yuz bergan joyga Toshkent, Farg‘ona,
Andijon, Namangan viloyatlari avariya qutqaruv bo‘limlari, «Najotkor» Respublika qidiruv-
qutqaruv markazi, Chirchiq shahri «Haloskor» maxsus harbiylashtirilgan qidiruv qutqaruv qismi
o‘z texnik vositalari bilan jalb qilinganlar. Ular yo‘llarni qor uyumlaridan tozalab, odamlarni
102
xavfsiz joylarga olib chiqilib, jabr ko‘rganlarga birinchi tibbiy yordam va boshqa ko‘maklarni
ko‘rsatganlar. Umuman, bu ofat oqibatida 400 ta transpor vositasi va 1200 dan ziyod yo‘lovchi
qutqarib qolingan.
Hozirgi vaqtda tog‘li hududlarda maqsadli qurilishlar (suv omborlari, geslar, dam olish
uylari, davolanish maskanlari) qurilishi munosabati bilan qor ko‘chkilari bo‘lishi mumkin bo‘lgan
hududlar aniqlanib, o‘rganilib tegishli tadbirlar qilingan. Qor ko‘chkilarini oldini olish uchun
muhandislik choralarini ko‘rish (tog‘ yon-bag‘irlari tekislanib, supalar tashkil etish, daraxtzorlar
barpo etish, harakatga keluvchi qor uyumlarini yo‘qotish, to‘siqlar o‘rnatish va boshqa
himoyalanuvchi vositalar qurish) talab etiladi.
Sel, uning xususiyatlari va talafotlari.
Tog‘ hududlarida kuchli yomg‘irlarning yog‘ishi,
muzlik va qorlarning tez erishi natijasida hosil bo‘lgan daryo toshqinlarini, tog‘ yon bag‘rilarida
nuragan tog‘ jinsi bo‘laklarini suv oqimi bilan tekislikka tomon oqizib tushirilishi sel hodisasi deb
yuritiladi. Sel oqimi massasining taxminan 50-60 foizi turli kattalikdagi tog‘ jinsi bo‘laklaridan,
o‘simlik va daraxt bo‘laklaridan iborat bo‘ladi. Sel oqimining davomiyligi ko’pincha, 0,5-2
soatdan 12 soatgacha, tezligi 5-8 m/s dan 12 m/s gacha etishi mumkin, sel massasining zichligi
esa 1,2-1,9 t/m
3
ni tashkil etadi.
Sel oqimlarining tezligini 3 guruhga bo`lish mumkin: juda tez (100 ming m
3
dan ko`p sel
massasining harakati, 6-10 yilda bir marta ), o`rtacha (10 dan 100 ming m
3
, 2-3 yilda bir marta) va
kuchsiz (10 ming m
3
dan kam ). Bunday fizik ko‘rsatkichlarga ega oqim juda katta kuch bo‘lib,
iqtisodiyot tarmoqlariga sezirarli zarar keltiradi, oqim yo‘lida uchragan suv inshootlarini,
yo‘llarni, qishloq va shaharlarni, bog‘larni, ko‘priklarni vayron qilib ketadi, ulkan maydonlarni
loy, qum, tosh qatlamlari bilan ko‘mib tashlaydi.
Sel
- arabcha so‘z bo‘lib, tog‘lik hududlardagi suv toshqini ma’nosini anglatadi.
Sel
oqimlari o‘zi bilan olib keladigan qattiq zarrachalarning o‘lchamiga qarab uch guruhga
bo‘linadi:
suv-toshli sellar;
loyqa sellar;
aralash sellar.
Yer yuzasida yuz bergan ofatli sellarga misol qilib, 1934 yilining yangi yil kechasi
AQSHning Los-Anjeles shahri atrofida kuzatilgan sel oqimini ko‘rsatish mumkin. Shu kuni
shaharga yaqin Kordelyera tog‘ida kuchli yomg‘ir yog‘ib, uning miqdori 538 mm.ni tashkil etgan.
Yomg‘ir tinishidan sal oldinroq tog‘dan katta tezlikda suv toshqini pastga harakat qilgan. Bu suv
toshqini 100 m masofagacha yoyilib unga yaqin bo‘lgan ikki shahar - Lya Kreket va Montero
103
shaharlariga katta talofat yetkazgan. Suv oqimi to‘lqinining balandligi 6 m.gacha yetgach, o‘z
yo‘lida 500 ta ko‘prikni, bir qancha imoratlar va inshootlarni vayron qilgan, qanchadan-qancha
odamlarni boshpanasiz qoldirgan.
Markaziy Osiyoda eng kuchli sel oqimlari Qozog‘iston Respublikasining Olma-Ota
shahridan o‘tuvchi, shahar nomi bilan ataluvchi daryo vodiysida kuzatilgan. Masalan, 1921 yil 8
iyun kuni kechqurun yuz bergan sel oqimi natijasida shaharga olib kelingan tog‘ jinslari 100
mingta vagonga jo bo‘lgan. Bu ofat natijasida 400 dan ortiq kishi halok bo‘ldi. Sel oqimining
vujudga kelishiga tog‘lik hududlardagi qorlar va muzliklarning erishi, kuchli yomg‘ir yog‘ganligi
sabab bo‘lgan.
Olma-Ota shahri va uning atrofida juda ko‘p talofotli sel oqimlari kuzatilgan. Ulardan yana
biri Medeo sel to‘g‘oni qurilgandan keyin, 1973 yil 15 iyul kuni ro‘y bergan. Shu kuni kuchli
yomg‘ir ta’sirida baland tog‘likdagi tabiiy ko‘l to‘g‘onlarining buzilishi natijasida kuchli sel oqimi
hosil bo‘lgan. Bu oqim taxminan 2 soat davom etib, uning sarfi 2000-3000 m
3
/s ga etgan va Medeo
to‘g‘oniga 400 000000 m
3
sel massasi olib kelib tashlangan. Ertasi kuni sel qayta takrorlanganda
Medeo seli to‘g‘ondan oshib ketishiga atigi 6 m masofa qolgandi. Agar sel to‘g‘ondan oshib
harakatlansa, Olma-Ota shahriga juda katta xavf tug‘dirishi mumkin edi. Shuning uchun buni
oldini olish maqsadida to‘g‘ondagi suv asta sekin chiqarib yuborilib, to‘g‘onning balandligi 150
m gacha ko‘tarilgan.
O`zbekiston Respublikasining Toshkent, Qashqadaryo, Surxandaryo va Farg`ona
viloyatlarining tog`lik xududlari sel ofati bo`ladigan zonalar hisoblanadi. Oxirgi 100 yil ichida
O‘zbekiston Respublikasi hududida 2500 dan ortiq sel oqimlari kuzatilgan. Bulardan 1400 dan
ortig‘i loyqa, 350 dan ortig‘i suv-toshlik, 650 dan ortig‘i aralash sellardir. Respublikamizning
Farg‘ona vodiysida, Toshkent oldi hududlarida sel oqimlari tez-tez kuzatilib turiladi. Sel oqimlari
Respublikamiz hududida bahor mavsumida va yozning birinchi oyida yuz beradi. Bunga sabab
hududimiz joylashgan mintaqaning tabiiy sharoiti bo‘lib, bahor oylaridagi kuchli jala, yomg‘irlar,
haroratning issiq kelishi, tog‘larda muzlik va qorlarning tez erishi, daryo o‘zani qiyaligining 3-5
0
dan kattaligi, suv yig‘ish maydonida zarrachalari bog‘lanmagan bo‘shoq tog‘ jinslarining
mavjudligi asosiy omillardan bo‘lib hisoblanadi. Masalan, 1998 yil yozda havoning birdan issib
ketishi natijasida Qirg‘iziston Respublikasining O‘sh viloyati tog‘laridagi qorlarni erishi tezlashib,
buning oqibatida 1998 yilning 7 iyulidan 8 iyulga o‘tar kechasi katta suv oqimi paydo bo‘lgan. Bu
oqim Shohimardon soyga qo‘shilib, uning suv sig‘imini 200 m
3
/s ga ko‘paytirib yuborgan va
kuchli oqim natijasida 52 ta xo‘jalik, 36 ta dam olish maskanlari zarar ko‘rgan. 8-9 iyul kunlari
odamlarni Shoximardon qishlog‘idan ko‘chirish ishlari boshlangan. Bu ofat oqibatida 104 ta odam
104
jasadlari, 68 ta har-xil hayvonlarning tanalari topilgan. Kuchli sel oqimi natijasida 15 km gaz
o‘tkazish, 14 km avto yo‘l, 4 ta yirik avtomobil ko‘prigi, 3 km suv o‘tkazish tizimlari, 3 km elektr
uzatish tarmoqlari yaroqsiz holatga kelgan, 200 dan ortiq savdo shaxobchalari butunlay vayron
bo‘lgan. Bu tabiiy ofat oqibatlarini bartaraf etishga 2000 ga yaqin fuqarolar, 438 ta texnikalar jalb
qilingan.
2002 yilning iyul oyida xuddi shu yerda Vodil qishlog‘ida sel ofati ro‘y berdi. Ofat o‘chog‘i
Qirg‘izistoning Qadamjoy tumanidan boshlangan kuchli jala yomg‘iri oqibatida Shohimardonsoy
daryosidagi suv sathi keskin ko‘tarilib, Vodil qishlog‘iga katta sel oqimi yopirilib keldi. Bu ofat
Vodio qishlog‘i hududlaridagi uylarga, yo‘llarga, ekinzorlarga, kommunikatsiya tizimlariga katta
zarar yetkazgan.
Sel oqimlarining oldini olish, ularga qarshi kurashish, sel bo‘lishi mumkin bo‘lgan
maydonlarni aniqlash, ularni vujudga kelish sabablarini chuqur o‘rganish, atrof-muhitni muhofaza
qilishning asosini tashkil etib katta xalq xo‘jalik ahamiyatiga ega. Shuning uchun sel hodisasini
bartaraf qilish maqsadida olib boriladigan ishlar ilmiy, amaliy xulosalarga, chora-tadbirlarga
asoslangan bo‘lishi maqsadga muvofiq.
Bular quyidagilardan iborat:
1.
Sel bo‘lishi mumkin bo‘lgan daryolarning suv yig‘ish maydonlarida doimiy
kuzatish ishlarini olib borish. Bunda suv yig‘ish maydonida bo‘shoq tog‘ jinslari yig‘ilishining
oldini olish, oqar suvlar oqimiga to‘sqinlik qiluvchi tabiiy va sun’iy to‘siqlardan tozalash ishlari;
2.
Sel oqimi yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan daryolarning suv yig‘ish
maydonlarini muhofaza qilish, ya’ni bu maydonlarda o‘simlik dunyosini saqlash, daraxtlar va
butalarni kesish, maydonlarda shudgorlash va sug‘orish ishlarini olib borishni chegaralash;
3.
O‘rmon xo‘jaliklarini rivojlantirish, ya’ni tog‘ yon-bag‘rilarida butalar va
daraxtlarning ekilishini yo‘lga qo‘yish talab etiladi, chunki bu o‘simliklar tog‘ jinslari qatlamlarini
mustahkam ushlab turadi, qor erishini sekinlashtiradi, yer yuzasini yuvilishdan saqlaydi;
4.
Tog‘li hududlardagi daryolarning o‘zanida suv oqimini boshqaruvchi
inshootlar qurish, tabiiy, sun’iy to‘g‘onlarni tartibga solish, temir yo‘l, avtomobil yo‘llari ostiga
sel o‘tkazuvchi katta diametrli quvurlar yotqizish ishlarini tashkil etish.
Sel oqimiga qarshi kurashish uslubini tanlash maqsadida maxsus muhandis-geologik
qidiruv ishlari olib boriladi. Olingan natijalardan (har tomonlama tahlil qilish asosida)
o‘rganilayotgan hudud uchun xarita tuziladi.
Bu xaritada:
105
sel kuzatiladigan;
sel kuzatilishi mumkin bo‘lgan;
sel kuzatilmaydigan maydonlar ajratiladi.
Sel kuzatiladigan va kuzatilishi mumkin bo‘lgan joylarning iqlim sharoitiga, geologik
o‘zgarishlarga, vujudga kelishi mumkin bo‘lgan sel oqimi kuchiga qarab kurashish usullari
tanlanadi, tadbir choralari belgilanadi. Tog‘lik hududlarda shaxsiy imoratlarni qurish ishlari sel
xavfi xaritasi bilan tanishgan holda, maxsus tashkilotlar ruxsati asosida olib borilishi kerak.
Xulosa
qilib ta’kidlash mumkinki, yuqorida aytilgan hamma ofat turlari O‘zbekistonga xos
xarakterlidir. Shuning uchun shu o‘lkada yashovchi har bir fuqaro yuqoridagi aytilgan tabiiy
ofatlardan qo‘rqmasdan, esankiramasdan, yuqori tashkilotlar, fuqarolar muhofazasi organlari
tomonidan beriladigan har bir ko‘rsatma, yo‘riqnomalarga qat’iyan rioya etib, harakat qilish zarur.
Bunda hech qanday o‘zboshimchalik, odamlarni bezovtalantirish, xavfsirash, faqat o‘z manfaatini
ko‘zlaydigan harakatlarni qilish ta’qiqlanadi. Qayerda yuqori intizom, chuqur ishlangan omillar
bo‘lsagina, o‘sha yerda ofat oqibatlari tugatilib, hayot tezda o‘z iziga tushib ketadi.
REFERENCES
1.
Dilshoda S. About Modern Graphic Reconstruction Wall Painting Of The Throne-Room Of
Afrasiab.
2.
Sultanova D., Dusanova S., Dusanov Z. Architecture of the Republiс of Uzbekistan during
the Year of Independence //Young Scientist USA, Vol. 5. – 2016. – С. 79.
3.
Алмабаев Ы. А. и др. МОРФОЛОГИЧЕСКИЕ ИЗМЕНЕНИЯ МОЗГА НА ФОНЕ
ПРИМЕНЕНИЯ
НООТРОПНЫХ
СРЕДСТВ
ПРИ
ПУЛЬМОНЭКТОМИИ
//Международный журнал прикладных и фундаментальных исследований. – 2016. –
№. 10-3. – С. 374-377.
4.
Султанова Д. «ХОРЕЗМИЙСКОЕ ОЗЕРО» В ТВОРЧЕСТВЕ САМАРКАНДСКОГО
ЖИВОПИСЦА НАМОЗА СУЛТАНОВА //ТАБИИЙ ФАНЛАР. – С. 40.
5.
Султанова Д. «ХОРЕЗМИЙСКОЕ ОЗЕРО» В ТВОРЧЕСТВЕ САМАРКАНДСКОГО
ЖИВОПИСЦА НАМОЗА СУЛТАНОВА //ТАБИИЙ ФАНЛАР. – С. 40.
6.
Sultanova D., Sobirov M. Harmonization of the Artistic Means in the Architectural
Buildings Devoted to Astronautics in the Modern Architecture of Uzbekistan //Young
Scientist USA, Vol. 5. – 2016. – С. 86.
7.
Sultanova D., Sobirov M. Harmonization of the Artistic Means in the Architectural
Buildings Devoted to Astronautics in the Modern Architecture of Uzbekistan //Young
Scientist USA. – 2016. – С. 86-87.
8.
Султанова Д. Н., Дусанова С. З. Анализ художественной подготовки по рисунку в
архитектурно-строительных высших образовательных учреждениях Узбекистана
106
//Материалы международного научного форума обучающихся" Молодежь в науке и
творчестве". – 2017. – С. 95-97.
9.
Султанова Д. Н., Дусанова С. З. Анализ художественной подготовки по рисунку в
архитектурно-строительных высших образовательных учреждениях Узбекистана
//Председатель редакционного совета: БВ Илькевич, ректор ГГУ, доктор
педагогических наук, профессор, Почетный. – 2018. – С. 95.
10.
СУЛТАНОВА Д. Н., Кодиров Э. ФЛОРА И ФИТОДИЗАЙН ЗИМНИХ САДОВ МИРА
//МОЛОДЕЖЬ И СИСТЕМНАЯ МОДЕРНИЗАЦИЯ СТРАНЫ. – 2017. – С. 314-316.
11.
Султанова Д. Н., Султанов А. Н. Культурное значение" Моны Лизы" для современных
поклонников //Евразийское Научное Объединение. – 2019. – №. 1-7. – С. 401-403.
12.
Жураев Х. О. и др. Молодой ученый. – 2022.
13.
Султанова Д. Н., Юлдашева Б. Р. ДЕКОРЫ МОСКОВСКОГО МЕТРО ГЛАЗАМИ
АРХИТЕКТОРОВ И ДИЗАЙНЕРОВ //Архитектура и архитектурная среда: вопросы
исторического и современного развития. – 2021. – С. 442-445.
14.
Султанова Д. Н., Сиддикова Г. Х. ИСКУССТВО КАК ПСИХОЛОГИЧЕСКОЕ
ВОСПИТАНИЕ РЕБЁНКА //Архитектура и архитектурная среда: вопросы
исторического и современного развития. – 2021. – С. 437-441.
15.
Zadubenko D. V. et al. REVIEW OF THE INFLUENCE OF ELECTROMAGNETIC
RADIATIONS OF DIFFERENT RANGE ON THE PHYSIOLOGICAL PROCESSES OF
HUMAN AND ANIMAL SPERMATOZOA //Reproductive Medicine. – 2021. – №. 1 (46).
– С. 42-54.
16.
Султанова Д. Н. Домостроительные комбинаты в архитектуре Узбекистана //Дизайн
и архитектура: синтез теории и практики. – 2022. – С. 317-321.
17.
Султанова Д. Н. ДОМОСТРОИТЕЛЬНЫЕ КОМБИНАТЫ В АРХИТЕКТУРЕ
УЗБЕКИСТАНА.
18.
Султанова Д. Н. Художественная реставрация резного деревянного панно найденного
в Кофиркале //Дизайн и архитектура: синтез теории и практики. – 2022. – С. 321-326.
19.
Султанова Д. Н. ХУДОЖЕСТВЕННАЯ РЕСТАВРАЦИЯ РЕЗНОГО ДЕРЕВЯННОГО
ПАННО НАЙДЕННОГО В КОФИРКАЛЕ. – 2022.
20.
Жураев Х. О. и др. Юный Учёный 2022 9.
21.
Жураев Х. О. и др. Юный Учёный 2022 9.
22.
Султанова Д. Н. РАЗВИТИЕ АРХИТЕКТУРЫ УЗБЕКИСТАНА В ПЕРИОД 1980-Х
ГОДОВ //Архитектура и архитектурная среда: вопросы исторического и
современного развития. – 2022. – С. 269-276.
23.
Sultanova D. N., Xasanova X. B. Tarixiy muzeylar interyerida tasviriy va badiiy
vositalarning qo’llanilishi, Me’morchilik va qurilish muammolari, 3 son. SamDAQU.-Sam.,
2022. – B-66-69.
24.
Султанова Д. Н. Принципы синтеза настенной живописи в архитектуре Узбекистана
(пути формирования и развития). – 2004.
25.
Sultanova D. N. the Emergence and relationship of monumental painting in the traditional
architecture of Central Asia //Young scientist. – 2018. – №. 12. – С. 59.
26.
Султанова Д. Н. Взаимогармонизации изобразительных и художественных средств в
архитектуре Узбекистана. – 2021.
107
27.
Султонова Д. Н. Ўзбекистон меъморчилигида маҳобатли рангтасвирни
уйғунлаштириш тамойиллари/номзодлик диссертацияси. – 2004.
28.
Sultanova D. N., Dusanov Z. Z. Самарқанд-рассомлар шаҳри //Молодой ученый. – 2020.
– №. 12. – С. 324-332.
29.
Sultanova D. Artistic Means of Agitation and Propaganda in Urban and Architectural Space
of Modern Uzbekistan //Young Scientist USA, Vol. 5. – 2016. – С. 88.
30.
Султанова Д. Н. Традиционность художников Жарских в декорировании
многоэтажных домов //Молодой ученый. – 2018. – №. 23. – С. 231-236.
31.
Султанова Д. Н. Возникновение и взаимосвязь монументальной живописи в
традиционной архитектуре Средней Азии //Молодой ученый. – 2013. – №. 12. – С. 710-
719.
32.
Султанова Д. Н., Бахриддинова З. Ф. КЛАССИФИКАЦИЯ СТОЛОВЫХ И
РЕСТОРАНОВ В АРХИТЕКТУРЕ ТАШКЕНТА //Архитектура и архитектурная
среда: вопросы исторического и современного развития. – 2021. – С. 53-55.
33.
Султанова Д. Н. Гармонизация художественных средств в архитектурных
сооружениях, посвященных космонавтике //Молодой ученый. – 2015. – №. 3. – С. 933-
936.
34.
Султанова Д. Н., Эшпулатова М. Р., Дусанов З. З. Формирование профессионального
объемно-пространственного мышления у студентов дизайнеров и архитекторов
Узбекистана //Дизайн-образование XXI век. – 2017. – С. 152-158.
35.
Султанова Д. Н., Эшпулатова М. Р., Дусанов З. З. ФОРМИРОВАНИЕ
ПРОФЕССИОНАЛЬНОГО ОБЪЕМНО-ПРОСТРАНСТВЕННОГО МЫШЛЕНИЯ У
СТУДЕНТОВ ДИЗАЙНЕРОВ И АРХИТЕКТОРОВ УЗБЕКИСТАНА //ББК 85.127. 6
Д 44 Рецензент: Гончаренко НИ–кандидат искусствоведения, член Союза художников
России, член Общероссийской организации «Ассоциация. – С. 152.
36.
Султанова Д. Н. ЗАРУБЕЖНЫЙ ИСТОРИЧЕСКИЙ ОПЫТ ХУДОЖЕСТВЕННОГО
ОБРАЗОВАНИЯ АРХИТЕКТОРОВ И ДИЗАЙНЕРОВ //Архитектура и архитектурная
среда: вопросы исторического и современного развития. – 2021. – С. 50-53.
37.
Султанова Д. Н. Решение художественного образа здания Академического театра
имени Алишера Навои в Ташкенте //Вопросы гуманитарных наук. – 2015. – №. 2. – С.
130-135.
38.
Namazovna S. D., Makkamovich S. S., Zohirovich D. Z. Aral Oasis as Potential Base for
Development of the Tourism //Indonesian Journal of Law and Economics Review. – 2020.
– Т. 6. – С. 10.21070/ijler. 2020. V6. 491-10.21070/ijler. 2020. V6. 491.
39.
Султанова Д. Н. Применение архитектурного декора и художественной пластики в
средневековой архитектуре Узбекистана и её место в художественной культуре
Средней Азии //Молодой ученый. – 2013. – №. 12. – С. 719-723.
40.
Namazovna S. D. Harmony Of Art In Architecture Of Uzbekistan //The American Journal
of Social Science and Education Innovations. – 2021. – Т. 3. – №. 05. – С. 87-94.
41.
Sultanova D. N. Epigrafical ornaments in architecture of Uzbekistan //International journal
of scientific & technology research. – 2015. – Т. 4. – №. 07. – С. 83-87.
108
42.
Sultonova D. N., qizi Siddiqova M. A. COLOR SCHEME IN THE FORMATION OF THE
ARTISTIC ENVIRONMENT OF THE INTERIOR OF MODERN EDUCATIONAL
CENTERS //Educational Research in Universal Sciences.
– 2023. – Т. 2. – №. 14. – С. 109-115.
43.
Маматов Ф. М., Шодмонов Г. Д. Обоснование конструктивной схемы
комбинированного агрегата для подготовки почвы к посеву бахчевых //European
research. – 2018. – №. 1 (35). – С. 10-14.
44.
Murtozevich M. F., Halilovich M. S., Dustmurodovich S. G. Dump ripper for soil protection
from water erosion //European science review. – 2018. – №. 7-8. – С. 245-246.
45.
Мирзаев Б. С., Мардонов Ш. Х., Шодмонов Г. Д. О качестве рыхления почвы
рыхлителем с рабочими органами наклонного типа //European research. – 2018. – №. 1
(35). – С. 15-18.
46.
Mamatov F. M., Mardonov S. H., Shodmonov G. D. DUMP RIPPER FOR SOIL
PROTECTION FROM WATER EROSION //European Science Review. – 2018. – №. 7-8.
– С. 245-246.
47.
Чуянов Д. Ш. и др. ПОЛИЗ ЭКИНЛАРИ ЭКИШ УЧУН ТУПРОҚНИ
ТАЙЁРЛАЙДИГАН КОМБИНАЦИЯЛАШГАН АГРЕГАТ КОРПУСЛАРИНИНГ
ПАРАМЕТРЛАРИ //Инновацион технологиялар. – 2021. – №. Спецвыпуск 1. – С. 146-
150.
48.
Шодмонов Ғ. Д., ўғли Хидиров М. Қ. АВТОТРАНСПОРТ ЧИҚИНДИ ГАЗЛАРИ
ЗАРАРЛИЛИГИНИ
КАМАЙТИРИШНИНГ
ЗАМОНАВИЙ
УСУЛЛАРИ
//INTERNATIONAL CONFERENCES. – 2022. – Т. 1. – №. 18. – С. 140-147.
49.
Чуянов Д. и др. КОМБИНАЦИЯЛАШГАН АГРЕГАТ ЮМШАТКИЧЛАРИНИНГ
ЎЗАРО ЖОЙЛАШИШИНИ АСОСЛАШ //Innovatsion texnologiyalar. – 2022. – Т. 1. –
№. 4. – С. 61-63.
50.
Shodmonov G., Xidirov M., Boymurodov S. AVTOMOBILLARNING ELEKTR VA
ELEKTRON JIHOZLARINI DIAGNOSTIKALASH //Академические исследования в
современной науке. – 2022. – Т. 1. – №. 20. – С. 57-61.
51.
Chuyanov D. et al. Parameters of slitter for embedding manure in soil for melon crops //E3S
Web of Conferences. – EDP Sciences, 2023. – Т. 401. – С. 04048.
52.
Чуянов Д. Ш., Шодмонов Г. Д. ОПРЕДЕЛЕНИЕ ОПТИМАЛЬНЫХ ПАРАМЕТРОВ
СТАЛКИВАТЕЛЯ НАВОЗА //Вестник науки и образования. – 2023. – №. 12 (143)-2.
– С. 5-9.
53.
Чуянов Д. Ш., Шодмонов Г. Д. ОБОСНОВАНИЕ ОСНОВНЫХ ПАРАМЕТРОВ
ЩЕЛЕВАТЕЛЯ ДЛЯ ЗАДЕЛКИ НАВОЗА //Educational Research in Universal Sciences.
– 2023. – Т. 2. – №. 14. – С. 1017-1023.
54.
Dostmurodovich G. S. ECONOMIC ANALYSIS OF FUNDS IN THE FIELD OF LABOR
PROTECTION //INTERNATIONAL JOURNAL OF EUROPEAN RESEARCH OUTPUT.
– 2024. – Т. 3. – №. 1. – С. 57-61.
55.
Dostmurodovich G. S. LABOR PROTECTION WHEN WORKING AT HEIGHTS
//International journal of advanced research in education, technology and management. –
2024. – Т. 3. – №. 1. – С. 31-38.
56.
Shodmonov G. “FAVQULODDA VAZIYATLAR VA FUQARO MUHOFAZASI”
FANING MAQSAD VA VAZIFALARI //Interpretation and researches. – 2024.
109
57.
Чуянов Д. Ш. и др. Полиз экинлари етиштиришда тупроққа ишлов бериш ва экишнинг
янги усули //Инновацион технологиялар. – 2021. – №. Спецвыпуск 2. – С. 53-56.
58.
Чуянов Д. Ш. и др. ПОЛИЗ ЭКИНЛАРИ ЕТИШТИРИШ УЧУН ЭНЕРГИЯ-
РЕСУРСТЕЖАМКОР ТЕХНОЛОГИЯ ВА МАШИНА //Инновацион технологиялар. –
2020. – №. Спецвыпуск. – С. 78-82.
59.
Маматов Ф. М., Чуянов Д. Ш., Шодмонов ҒД Э. М. И. Далаларни полиз экинлари экиш
учун тайёрлайдиган комбинациялашган агрегатнинг параметрларини асослаш
//Innovatsion texnologiyalar.–Қарши. – 2018. – №. 4. – С. 44-48.
60.
Mirzaev B. et al. Parameters of the soil-holding part of the slurry spreader //E3S Web of
Conferences. – EDP Sciences, 2023. – Т. 383. – С. 04016.
61.
Chuyanov D. S., Mamatov F. M., Shodmonov G. D. Main parameters of manure sealer //E3S
Web of Conferences. – EDP Sciences, 2023. – Т. 401. – С. 04031.
62.
Shodmonov G. D., Xidirov MQ Avtotransport chiqindi gazlari zararliligini kamaytirishning
zamonaviy usullari //International conference on innovative development of education. –
2022. – Т. 18. – С. 140-147.
63.
Mamatov F., Karimov A., Shodmonov G. Study on the parameters of bars of the potato
digger ploughshare //E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2023. – Т. 434. – С. 03012.
64.
Chuyanov D., Shodmonov G. Energy-saving technology and machinery for growing melons
//International Journal of Innovations in Engineering Research and Technology. – 2020. –
№. 1. – С. 1-7.
65.
Shodmonov G. D. et al. MEHNAT MUHOFAZASI FANINING RIVOJLANISH TARIXI
VA BOSHQA FANLAR BILAN O ‘ZARO BOG ‘LIQLIGI //GOLDEN BRAIN. – 2024. –
Т. 2. – №. 3. – С. 149-153.
66.
Chuyanov D. et al. Traction resistance of the combined machine plough //E3S Web of
Conferences. – EDP Sciences, 2021. – Т. 264. – С. 04036.
67.
Мamatov F. et al. Potato digger with a digging workpart of the" Paraplaw" type //E3S Web
of Conferences. – EDP Sciences, 2023. – Т. 365. – С. 04021.
68.
Murtozevich M. F. et al. New technology and combined machine for preparing soil for
sowing gourds //European science review. – 2018. – №. 1-2. – С. 234-236.
69.
Chuyanov D. et al. Soil preparation machine parameters for the cultivation of cucurbitaceous
crops //IOP Conference Series: Materials Science and Engineering. – IOP Publishing, 2020.
– Т. 883. – №. 1. – С. 012122.
70.
Mirzaev B. et al. Combined machine for preparing soil for cropping of melons and gourds
//IOP Conference Series: Earth and Environmental Science. – IOP Publishing, 2019. – Т.
403. – №. 1. – С. 012158.
71.
ESHEV S. et al. EVALUATION OF THE INFLUENCE OF THE PHYSICAL
PROPERTIES OF BOUND SOILS ON THE WASHING PROCESS.
72.
Эшев С., Мурадов Н. К., Маматов Н. З. ИМИТАЦИОННОЕ МОДЕЛИРОВАНИЕ
ПРОЦЕССА ПЕРЕНОСА ГОМОГЕННОЙ СМЕСИ В ГИДРОМОРФНЫХ СРЕДАХ,
ОБУСЛОВЛЕННОГО ИЗМЕНЕНИЕМ УРОВНЯ ПОДЗЕМНЫХ ВОД //КОНТРОЛЬ
ПРОЦЕССОВ
ИЗМЕНЕНИЯ
ДАВЛЕНИЯ
ПОЧВЕННОЙ
ВЛАГИ
ДЛЯ
КОРРЕКТИРОВКИ РЕЖИМОВ ОРОШЕНИЯ И СНИЖЕНИЯ ПОТЕРЬ УРОЖАЕВ.
110
73.
Sobir E. et al. EVALUATION OF THE INFLUENCE OF THE PHYSICAL PROPERTIES
OF BOUND SOILS ON THE WASHING PROCESS //Universum: технические науки. –
2022. – №. 9-5 (102). – С. 18-22.
74.
Маматов Н. З., Рахимов О. Д. ИННОВАЦИОН ПЕДАГОГИК ТЕХНОЛОГИЯЛАР
ТАСНИФИ //INTERNATIONAL СONFERENCE ON LEARNING AND TEACHING. –
2022. – Т. 1. – №. 3. – С. 258-262.
75.
Eshev S. et al. SHO ‘RLANGAN BOG ‘LANGAN GRUNT NAMLIGINING
YUVILISHGA QARSHILIK QILISH TA’SIRINI BAHOLASH //Innovatsion
texnologiyalar. – 2023. – Т. 51. – №. 03. – С. 70-76.
76.
Mamatov N. PHYSICAL MODELING OF THE WASHING PROCESS OF CHANNELS
WITH LOW BINDING SOILS WITH SALINITY //Modern Science and Research. – 2024.
– Т. 3. – №. 1. – С. 1232-1238.
77.
Маматов Н. З. ИСТОЧНИКИ АЛЬТЕРНАТИВНОЙ ЭНЕРГИИ НА ОСНОВЕ
ОРГАНИКИ //Multidisciplinary and Multidimensional Journal. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С.
24-28.
78.
Mamatov N. Z. INNOVATIVE SOLUTIONS TO PROTECT WORKERS FROM
DANGEROUS GAS AND TOXIC SUBSTANCES IN HAZARDOUS INDUSTRY
ENTERPRISES //International journal of advanced research in education, technology and
management. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 73-77.
79.
Маматов Н. З. К РАСЧЕТУ НЕРАЗМЫВАЮЩИХ СКОРОСТЕЙ ВОДНОГО
ПОТОКА ЗЕМЛЯНЫХ КАНАЛОВ В УСЛОВИЯХ СВЯЗНОГО ГРУНТА
//INTERNATIONAL JOURNAL OF EUROPEAN RESEARCH OUTPUT. – 2024. – Т. 3.
– №. 2. – С. 64-69.
80.
Маматов Н. З. ЗАЩИТА НАСЕЛЕНИЯ В МЕСТАХ ПРОВЕДЕНИЯ МАССОВЫХ
МЕРОПРИЯТИЙ //INTERNATIONAL JOURNAL OF EUROPEAN RESEARCH
OUTPUT. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 70-79.
81.
Маматов Н., Мурадуллаев Ф. ЯНГИ ТАЪЛИМ ТИЗИМИДА ТАЛАБАЛАР
МУСТАҚИЛ ИШИНИ БАЖАРИШДГИ МУМММОЛАР //Interpretation and
researches. – 2024.
82.
Бердиев Ш. Ж., Маматов Н. З. Метод борьбы с просадками грунтов в южных регионах
Узбекистана //Инновационное развитие. – 2017. – №. 2. – С. 82-84.
83.
Эшев С. С. и др. БОҒЛАНГАН ГРУНТЛАРДАГИ БИРИКИШ КУЧИНИНГ ЎЗАН
ЮВИЛИШИГА ТАЪСИРИНИ БАҲОЛАШ //Инновацион технологиялар. – 2022. – Т.
3. – №. 3 (47). – С. 76-82.
84.
Мирзаев О. А., Маматов Н. З. Температурный расчет питающего цилиндра с упругим
элементом пневмомеханических прядильных машин //Science and Education. – 2023. –
Т. 4. – №. 12. – С. 294-304.
85.
Мирзаев О. А., Маматов Н. З. КОЛЕБАНИЯ СОСТАВНОГО ПИТАЮЩЕГО
ЦИЛИНДРА С СОПРОТИВЛЕНИЕМ ПРИ КРУЧЕНИИ //Educational Research in
Universal Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 14. – С. 120-124.
86.
Sobir E. et al. EVALUATION OF THE INFLUENCE OF THE PHYSICAL PROPERTIES
OF BOUND SOILS ON THE WASHING PROCESS //Universum: технические науки. –
2022. – №. 9-5 (102). – С. 18-22.
111
87.
Eshev S. S. et al. Evaluating the effect of cohesive strength on self-leaching in bonded soils
//International Journal of Advanced Research in Science, Engineering and Technology. –
2022. – Т. 9. – №. 8. – С. 19636-19641.
88.
Эшев С. С., Маматов Н. З., Бобомуродов Ф. Ф. ШЎРЛАНГАН КАМ БОҒЛАНГАН
ГРУНТЛАРНИНГ ФИЗИК-МЕХАНИК ХУСУСИЯТЛАРИНИ ТАДҚИҚОТ ЭТИШ
//ME’MORCHILIK va QURILISH MUAMMOLARI. – 2023. – Т. 2.
89.
Эшев С. С., Маматов Н. З., Эркинов С. Т. Мукимов. ДБ ШЎРЛАНГАН КАМ
БОҒЛАНГАН
ГРУНТЛАРНИНГ
ФИЗИК-МЕХАНИК
ХУСУСИЯТЛАРИНИ
ТАДҚИҚОТ ЭТИШ //International Journal of Education, Social Science & Humanities.
Finland Academic Research Science Publishers ISSN. – С. 2945-4492.
90.
Эшев С. С. и др. Неразмывающие скорости земляных каналов в связных грунтах
//Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences. – 2022. – Т. 2. –
№. 5. – С. 375-384.
91.
Khazratov A. N. et al. Influence of cohesion strength in cohesive soils onchannel bed erosion
//E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2023. – Т. 410. – С. 05018.
92.
Mirzayev O. A., Urakov N. A., Mamatov N. Z. Proced vibrations of a composite chevron-
type feed cylindr with torsional resistance //JMEA journal of modern educational
achievements. – 2023. – Т. 11.
93.
Eshev S. et al. Critical flow velocities in cohesive saline soils //E3S Web of Conferences. –
EDP Sciences, 2021. – Т. 264. – С. 03071.
94.
Otabek M. et al. Dynamics And Stability Of A Composite Feed Cylinder In The Feeding
Area Of Rotor Spinning Machines //Journal of Pharmaceutical Negative Results. – 2023. –
С. 1152-1157.
95.
Eshev S. et al. Calculation of its dynamically stable cross-section in the steady motion of the
channel flow //AIP Conference Proceedings. – AIP Publishing LLC, 2023. – Т. 2612. – №.
1. – С. 050007.
96.
Eshev S. et al. Non-eroding speed of water flow of channels running in cohesive soils //IOP
Conference Series: Materials Science and Engineering. – IOP Publishing, 2021. – Т. 1030.
– №. 1. – С. 012131.
97.
Eshev S. et al. The beginning of the movement of bottom sediments in an unsteady flow
//E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2021. – Т. 263. – С. 02042.
98.
Sultonova D. N., qizi Siddiqova M. A. COLOR SCHEME IN THE FORMATION OF THE
ARTISTIC ENVIRONMENT OF THE INTERIOR OF MODERN EDUCATIONAL
CENTERS //Educational Research in Universal Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 14. – С. 109-
115.
99.
Husan ogli M. S., Hamidulla o‘g‘li X. X. Siddiqova Madinabonu Asatilla qizi.(2021). NEW
INNOVATIVE
ENGINEERING
SOLUTIONS
TO
THE
PROBLEMS
OF
SIGNALIZATION AND SECURITY SYSTEMS //European Journal of Life Safety and
Stability (2660-9630). – Т. 2. – С. 28-30.
100.
Muradov S. et al. EMERGENCY EPIDEMIOLOGICAL, EPIZOOTIC AND
EPIPHYTOTIC SITUATIONS. PARTICULARLY DANGEROUS INFECTIONS THAT
CAUSE CONTAGIOUS AND COMMON DISEASES //Modern Science and Research. –
2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 52-89.
112
101.
Muradov S. et al. STANDARDS OF SAFETY REQUIREMENTS FOR PRESSURE
CABINETS, APPARATUS AND GAS EQUIPMENT //Modern Science and Research. –
2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 159-180.
102.
Muradov S. et al. MOVEMENT OF CHICTONIC PLATES, ORIGIN OF
EARTHQUAKES //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 401-415.
103.
Muradov S. et al. STUDY OF THE HISTORICAL STAGES OF THE SCIENCE OF
LABOR PROTECTION //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 350-
365.
104.
Muradov S. et al. CHECKING KNOWLEDGE OF LABOR PROTECTION //Modern
Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 386-400.
105.
Muradov S. et al. MAIN CONTENT AND COMPONENT PARTS OF THE SCIENCE"
SAFETY OF CONSTRUCTION OF BUILDINGS AND CONSTRUCTIONS" //Modern
Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 335-349.
106.
Muradov S. et al. ANALYSIS OF SECURITY CATEGORY AND RULES FOR
CARRIERS //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 366-385.
107.
Muradov S. et al. ANALYSIS OF SECURITY CATEGORY AND RULES FOR
CARRIERS //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 366-385.
108.
Muradov S. et al. ANALYSIS OF SECURITY CATEGORY AND RULES FOR
CARRIERS //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 366-385.
109.
Muradov S. et al. ADMINISTRATIVE BUILDINGS AND THEIR REQUIREMENTS
//Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 257-280.
110.
Muradov S. et al. EMERGENCY EPIDEMIOLOGICAL, EPIZOOTIC AND
EPIPHYTOTIC SITUATIONS. PARTICULARLY DANGEROUS INFECTIONS THAT
CAUSE INFECTIOUS AND COMMON DISEASES //Modern Science and Research. –
2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 281-318.
111.
Dustkobilovich R. O., Laylo А. Types of modern lectures in higher education, technology
of their design and organization //Проблемы современной науки и образования. – 2020.
– №. 12-1 (157). – С. 41-46.
112.
Рахимов О. Д., Манзаров Ю. Х., Ашурова Л. Ўзбекистон олий таълим тизимида
дастлабки форсайт тадқиқотлар //Современное образование (Узбекистан). – 2021. –
№. 4 (101). – С. 16-22.
113.
Rakhimov O. D., Kh M. Y., Ashurova L. Initial foresight studies in the higher education
system of Uzbekistan //Modern education (Uzbekistan).–2021. – 2021. – Т. 4. – №. 101. –
С. 16-22.
114.
Рахимов О. Д., Эшмухамедов Л. М., Ашурова Л. МУСТАҚИЛ ТАЪЛИМНИ
РАҚАМЛИ ТЕХНОЛОГИЯЛАР АСОСИДА ТАШКИЛ ЭТИШ ТЕХНОЛОГИЯСИ:
Рахимов Октябр Дусткабилович, Қарши муҳандислик-иқтисодиёт институти
“Экология ва меҳнат муҳофазаси” кафедраси профессори Эшмухамедов Латиф
Маҳмаюсуфович, Қарши муҳандислик-иқтисодиёт институти “Экология ва меҳнат
муҳофазаси” кафедраси ассистенти Ашурова Лайло, Қарши муҳандислик-иқтисодиёт
институти “Экология ва меҳнат муҳофазаси” кафедраси ассистенти //Образование и
инновационные исследования международный научно-методический журнал. – 2022.
– №. 6.
113
115.
Rakhimov O. et al. Methodology for using forsight technology in training future ecologists
in Uzbekistan //E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2023. – Т. 462. – С. 03048.
116.
Rakhimov О., Аshurova L., Artikbekova F. Hydraulic transport in small livestock farms
//E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2021. – Т. 274. – С. 03003.
117.
Rakhimov O. D., Ashurova L. THE MAIN FACTORS AND CRITERIA OF QUALITY
EDUCATION //GOLDEN BRAIN. – 2023. – Т. 1. – №. 31. – С. 163-169.
118.
Ashurova L. METHODOLOGY OF USING TELECOMMUNICATION STUDY
PROJECTS IN INDEPENDENT EDUCATION //Educational Research in Universal
Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 17. – С. 135-140.
119.
Ashurova L. ON THE TECHNOLOGY FOR THE DEVELOPMENT OF SCIENTIFIC
AND CREATIVE ACTIVITY IN STUDENTS //Innovative Development in Educational
Activities. – 2023. – Т. 2. – №. 23. – С. 294-298.
120.
Rakhimov O. D., Sh F. S., Ashurova L. Foresight as a technology for forecasting the
development of the use of digital technologies in the higher education sector of Uzbekistan
//The phenomenon of market economy: from the origins to the present day. Development
institutions and information technologies in innovative solutions. – 2022. – С. 167-175.
121.
Husanovich S. B., Ravshanovich B. Z., Laylo А. ANALYSIS OF DEVELOPMENTAL
EDUCATION MODELS //Проблемы науки. – 2020. – №. 11 (59). – С. 86-90.
122.
Рахимов О. Д., Файзиева Ш. Ш., Ашурова Л. Форсайт как технология
прогнозирования развития применения цифровых технологий в секторе высшего
образования Узбекистана //Феномен рыночного хозяйства: от истоков до наших дней.
Институты развития и информационные технологии в инновационных решениях. –
2022. – С. 167-175.
123.
Shomurotov B. H., Boyirov Z. R., Ashurova L. ANALYSIS OF DEVELOPMENTAL
EDUCATION MODELS //Проблемы науки. – 2020. – №. 11. – С. 86-90.
124.
Ashurova L., Uralov M. BINO VA INSHOOTLAR XAVFSIZLIGI //FANINI O
‘QITISHNING BA’ZI JIHATLARI//Interpretation and researches.–2024.
125.
Ashurova L., Uralov M. «BINO VA INSHOOTLAR XAVFSIZLIGI» FANINI O
‘QITISHNING BA’ZI JIHATLARI //Interpretation and researches. – 2024.
126.
Ashurova L. ZILZILA, KELIB CHIQISH SABABLARI VA OQIBATLARI //GOLDEN
BRAIN. – 2024. – Т. 2. – №. 1. – С. 423-431.
127.
Ashurova L. FIRES IN TECHNOSPHERE AND PRINCIPLES OF PROTECTION
AGAINST THEM //Innovative Development in Educational Activities. – 2023. – Т. 2. – №.
20. – С. 81-86.
128.
Laylo A. ISHLAB CHQARISH XONALARI HAVOSINI OPTIMALLASHTIRISH
UCHUN KONDITSIONER USKUNASINING ISHINI QIYOSIY TAHLIL QILISH VA
UNI MODELLASHTIRISH //Sanoatda raqamli texnologiyalar/Цифровые технологии в
промышленности. – 2023. – Т. 1. – №. 1. – С. 184-192.
129.
АSHUROVA L. ПРОБЛЕМЫ СОВРЕМЕННОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ
//ПРОБЛЕМЫ СОВРЕМЕННОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ Учредители: Олимп. –
С. 41-46.
114
130.
Otabek M. et al. Dynamics And Stability Of A Composite Feed Cylinder In The Feeding
Area Of Rotor Spinning Machines //Journal of Pharmaceutical Negative Results. – 2023. –
С. 1152-1157.
131.
Рахимов О. Д., Тогаев Ж. Х., Хужакулов А. Х. У. Усовершенствованный кормонасос
для фермерских хозяйств //Academy. – 2019. – №. 6 (45). – С. 25-27.
132.
Рахимов, О. Д. "Тогаев ЖХ, Хужакулов АХ Усовершенствованный кормонасос для
фермерских хозяйств."
Москва. Журнал «Academy
6 (2019): 45.
133.
Rakhimov O. D., Togaev Z. K., Khuzhakulov A. K. Improved feed pump for farms
//Akademy. – 2019. – Т. 6. – №. 45. – С. 25-27.
134.
Жураев М. Н. и др. Кластер тармоқлари учун автомобил транспортида ташиш
жараёнларини бошқариш моделларини шакллантириш //O'zbekistonda fanlararo
innovatsiyalar va ilmiy tadqiqotlar jurnali. – 2023. – Т. 2. – №. 19. – С. 1318-1323.
135.
Hamroyev O., Togaev J., Keldiyorov R. N. Installation for testing the ability of oil-oxidizing
microorganisms //E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2023. – Т. 417. – С. 02015.
136.
Zhuraev M., Togaev J., Yusufkhonov Z. Management of consumers needs for volume of
transportation, taking into account the probable nature //E3S Web of Conferences. – EDP
Sciences, 2023. – Т. 401. – С. 01066.
137.
Норбаев
Э.
Қ.,
Тоғаев
Ж.
Х.
ОЗИҚА
УЧУН
ТЕХНИКАЛАРДАН
ФОЙДАЛАНИШДАГИ ҲАРАЖАТЛАР УЛУШИ //ББК 1 E91. – 2019. – С. 131.
138.
Тоғаев Ж. Х., Жураев М. Н., Назарова В. Ҳ. АВТОМОБИЛ ТРАНСПОРТИДА ОЗИҚ-
ОВҚАТ МАҲСУЛОТЛАРИНИ ТЕРМИНАЛ ТАШУВЛАР АСОСИДА ЕТҚАЗИБ
БЕРИШНИ
ТАКОМИЛЛАШТИРИШ
//O'ZBEKISTONDA
FANLARARO
INNOVATSIYALAR VA ILMIY TADQIQOTLAR JURNALI. – 2023. – Т. 2. – №. 19. –
С. 1143-1151.
139.
Сарвирова Н. С., Саматов Г. А., Тогаев Ж. ИННОВАЦИОННОЕ РАЗВИТИЕ В
АГРОЛОГИСТИКЕ //Актуальные проблемы экономики и управления на
предприятиях машиностроения, нефтяной и газовой промышленности в условиях
инновационно-ориентированной экономики. – 2020. – Т. 1. – С. 175-185.
140.
Жураев М. Н., Тогаев Ж. Х. МЕТОДИКА ЭФФЕКТИВНОГО РАСПРЕДЕЛЕНИЯ
ПРОВОЗНЫХ ВОЗМОЖНОСТЕЙ АВТОТРАНСПОРТНЫХ СРЕДСТВ НА
РАДИАЛЬНЫЕ МАРШРУТЫ //Актуальные проблемы экономики и управления на
предприятиях машиностроения, нефтяной и газовой промышленности в условиях
инновационно-ориентированной экономики. – 2020. – Т. 1. – С. 116-124.
141.
Рахимова Д. О. ОСНОВНЫЕ АСПЕКТЫ РЕЧЕВОГО ЭТИКЕТА У МЛАДШИХ
ШКОЛЬНИКОВ //Интернаука. – 2017. – Т. 10. – №. 14 Часть 1. – С. 61.
142.
Рузиева З. М., Рахимова Д. О. Воспитание творческой личности на основе изучения
литературы в общеобразовательной школе //Современное образование (Узбекистан).
– 2017. – №. 5. – С. 63-68.
143.
Каипова Ж. М. АРНАЙЫ ПЕДАГОГТАРДЫҢ КӘСІБИ ҚҰЗЫРЕТТІЛІГІН
ҚАЛЫПТАСЫРУДА АКТ ҚОЛДАНУ ЖОЛДАРЫ //ГЛОБАЛЬНАЯ НАУКА И
ИННОВАЦИЯ 2021: ЦЕНТРАЛЬНАЯ АЗИЯ. – 2018.
115
144.
Хусанова Д. Г. ЭРТА БОСҚИЧЛАРДА ИЖТИМОИЙ ЕТИМЛИКНИ ОЛДИНИ
ОЛИШ ЮЗАСИДАН МАЖМУАВИЙ ИШЛАР МАЗМУНИ //ГЛОБАЛЬНАЯ НАУКА
И ИННОВАЦИЯ 2021: ЦЕНТРАЛЬНАЯ АЗИЯ. – 2018.
145.
Хусанова Д. Г. ЭРТА БОСҚИЧЛАРДА ИЖТИМОИЙ ЕТИМЛИКНИ ОЛДИНИ
ОЛИШ ЮЗАСИДАН МАЖМУАВИЙ ИШЛАР МАЗМУНИ //ГЛОБАЛЬНАЯ НАУКА
И ИННОВАЦИЯ 2021: ЦЕНТРАЛЬНАЯ АЗИЯ. – 2018
146.
Rakhimova D. O., Shomurodov S. S. ON THE CRITERIA FOR ASSESSING THE
QUALITY OF EDUCATION AND THE LECTURES IN THE HIGHER EDUCATION
SYSTEM OF UZBEKISTAN //Global Science and Innovations: Central Asia (см. в
книгах). – 2021. – Т. 8. – №. 1. – С. 58-62.
147.
Рахимов О. Д., Рахимова Д. О. Форсайт исследование по прогнозированию развития
цифровизации высшего образования Республики Узбекистан. – 2021.
148.
Рахимов О. Д., Рахимова Д. О. Форсайт исследование по прогнозированию развития
цифровизации высшего образования Республики Узбекистан. – 2021.
149.
Khusenovich R. A. LAW AND PRINCIPLES OF ENERGY SAVING IN
FUNDAMENTAL PHYSICS THEORIES //Academy. – 2021. – №. 5 (68). – С. 39-43.
150.
Oktyabrovna R. D. BO ‘LAJAK MENEJERLARDA “FORSAYT KOMPETENTLIK” NI
SHAKLLANTIRISH METODIKASI //Современное образование (Узбекистан). – 2022.
– №. 3 (112). – С. 68-74.
151.
Oktyabrovna R. D. TYPES AND FORMS OF ORGANIZING MANAGEMENT SCIENCE
EDUCATION //European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences. –
2022. – Т. 10. – №. 2.
152.
Рахимова Д. О. БЎЛАЖАК МЕНЕЖЕРЛАР ТАЙЁРЛАШДА ФОРСАЙТ
ТЕХНОЛОГИЯСИДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ ЗАРУРИЯТИ ВА АҲАМИЯТИ
//RESEARCH AND EDUCATION. – 2022. – С. 338.
153.
Шомуродов Ш. Ш. и др. МАСОФАВИЙ ТАЪЛИМДА ТАЛАБАЛАРДАМУСТАҚИЛ
ИЖОДИЙ
ФИКРЛАШ
КОМПЕТЕНТЛИГИНИ
ШАКЛЛАНТИРИШ
ТЕХНОЛОГИЯСИ //TA'LIM VA RIVOJLANISH TAHLILI ONLAYN ILMIY
JURNALI. – 2022. – С. 36-41.
154.
Рахимова Д. О. ФОРСАЙТ ТЕХНОЛОГИЯСИНИНГ МОҲИЯТИ, МАЗМУНИ ВА
ФОРСАЙТ УСЛУБЛАРИ ТАҲЛИЛИ //INTERNATIONAL СONFERENCE ON
LEARNING AND TEACHING. – 2022. – Т. 1. – №. 3. – С. 95-99.
155.
Рахимова
Д.
О.
“MENEJMENT”
FANINI
O’QITISHDA
FORSAYT
TEXNOLOGIYADAN FOYDALANISH METODIKASI: Raximova Dilrabo Oktyabrovna,
Qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti “Biznes va innovatsion menejment” kafedrasi
assistenti, mustaqil izlanuvchi //Образование и инновационные исследования
международный научно-методический журнал. – 2022. – №. 4. – С. 154-158.
156.
Oktyabrovna R. D. FORESIGHT COMPETENCE FORMATION MODEL FOR FUTURE
MANAGERS //Berlin Studies Transnational Journal of Science and Humanities. – 2022. –
Т. 2. – №. 1.5 Pedagogical sciences.
157.
Rakhimov O. et al. Analysis of foresight competency development model components in
future ecologists //E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2023. – Т. 462. – С. 03049.
116
158.
Oktyabrovna R. D. BO’LAJAK MENEJERLARDA FORSAYT KOMPETENTLIKNI
RIVOJLANTIRISHDA “FORSAYT METODLARI” DAN FOYDALANISHNING
ZARURIYATI //Proceedings of International Conference on Scientific Research in Natural
and Social Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 4. – С. 146-155.
159.
Рахимова Д. О., Ефименко О. В. Эффективность использования иммунотерапии в
комплексном лечении острых внебольничных пневмоний у детей раннего возраста
//Биология и интегративная медицина. – 2017. – №. 5. – С. 15-20.
160.
Рахимов О. Д., Отакулов У. Х., Рахимова Д. О. Образовательный форсайт качества и
результативности самостоятельного образования //Вестник науки и образования. –
2021. – №. 7-1 (110). – С. 69-72.
161.
Rakhimov O. et al. Analysis of developmental education models in the ecological education
system in Uzbekistan //E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2023. – Т. 458. – С.
06020.
162.
Турсунов И. Э., Рахимова Д. О. Развитие виртуального предпринимательства на
основе цифровой экономики //Economics. – 2021. – №. 1 (48). – С. 14-18.
163.
Rakhimov O. et al. Methodology for using forsight technology in training future ecologists
in Uzbekistan //E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2023. – Т. 462. – С. 03048.
164.
Рахимов О. Д. и др. Неиспользуемые возможности: дистанционного образования в
Узбекистане //Научный журнал. – 2021. – №. 3 (58). – С. 72-75.
165.
Dustkabilovich R. O., Oktyabrovna R. D. Educational quality in the era of globalization
//Проблемы науки. – 2021. – №. 1 (60). – С. 36-39.
166.
Хидирова
Д.
З.
МУТАХАССИСНИНГ
КРЕАТИВЛИГИ
ВА
КАСБИЙ
ТАЙЁРГАРЛИГИНИНГ ЎЗИГА ХОСЛИГИ //YOSHLARDA KITOBXONLIK
TAFAKKURINI SHAKLLANTIRISHDA IJTIMOIY-GUMANITAR FANLARNING
O'RNI VA DOLZARBLIGI. – С. 418.
167.
Rakhimov O. et al. Results of the study of rotary feed pump with separator and screw feeder
//BIO Web of Conferences. – EDP Sciences, 2024. – Т. 95. – С. 01023.
168.
Zayniddinovna X. D. TЕXNIKА ОLIY TА’LIM MUАSАSАLАRIDА TАXSIL
ОLАYОTGАN
TАLАBАLАRNING
LОYIHАLАSH
KОMPЕTЕNTLILIGINI
ОSHIRISH //ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В МИРЕ. –
2024. – Т. 38. – №. 5. – С. 136-143.
169.
Xidirova D. Z. TALABALARNING LOYIHALASH KOMPETENTLIK SIFATLARINI
RIVOJLANTIRISHDA INTEGRATSION YONDASHUV //Innovative Development in
Educational Activities. – 2024. – Т. 3. – №. 3. – С. 357-367.
170.
Zayniddinovna X. D., Sunnatillayevna P. S., Oybekovna X. G. АUDITОRIYА VA
АUDITОRIYАDАN TАSHQАRIDА O ‘QUV MASHG ‘ULOTLARINI INNOVATSION
TEXNOLOGIYA VA METODLAR ASOSIDA LOYIHALASHTIRISH //PEDAGOG. –
2024. – Т. 7. – №. 3. – С. 222-229.
171.
Zayniddinovna X. D., Oybekovna X. G. BO’LAJAK MUTAXASSISLARDA MAVJUD
BO’LISHI
ZARUR
BO’LGAN
LОYIHАLASH
KOMPETENSIYALARNI
RIVOJLANTIRISH //Proceedings of International Conference on Educational Discoveries
and Humanities. – 2024. – Т. 3. – №. 4. – С. 261-272.
117
172.
Рахимов З. Т., Хидирова Д. З. ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ НАУКИ//ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ
ТЕХНОЛОГИИ–ФАКТОР РАЗВИТИЯ ОБРАЗОВАНИЯ. 2020. 58-61.
173.
Xidirova D. Z. O ‘QUV MASHG ‘ULOTLARINI INNOVATSION TEXNOLOGIYA VA
METODLAR ASOSIDA LOYIHALASHTIRISH //Innovative Development in Educational
Activities. – 2024. – Т. 3. – №. 4. – С. 4-14.
174.
РАХИМОВ З. Т. ХИДИРОВА ДИЛДОРА ЗАЙНИДДИНОВНА. – СОВРЕМЕННОЕ
ОБРАЗОВАНИЕ//ПЕДАГОГИКО-ПСИХОЛОГИЧЕСКИЕ
АСПЕКТЫ
ПСИХИЧЕСКОГО СОСТОЯНИЯ УЧИТЕЛЯ В ПРОЦЕССЕ ОБУЧЕНИЯ. 2019. 14-
17.
175.
Рахимов З. Т., Хидирова Д. З. ПРОБЛЕМЫ НАУКИ//ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ
ТЕХНОЛОГИИ–ФАКТОР РАЗВИТИЯ ОБРАЗОВАНИЯ. 2020. 58-61.
176.
Хидирова Д. З. БЎЛАЖАК ЎҚИТУВЧИЛАРНИ ЗАМОНАВИЙ ПЕДАГОГИК
ТЕХНОЛОГИЯЛАРНИ ҚЎЛЛАШГА ЎРГАТИШ //V Международной научно-
практической конференции «НАУКА И ОБРАЗОВАНИЕ В СОВРЕМЕННОМ МИРЕ:
ВЫЗОВЫ ХХI века».-2019.
177.
INTEGRATSION T. L. K. S. R. YONDASHUV //DZ Xidirova. Innovative Development in
Educational Activities. – 2024. – Т. 3. – №. 3. – С. 357-367.
178.
Zayniddinovna X. D. TA‟ LIM JARAYONINI TEXNOLOGIK LOYIHALASHTIRISH
//YUKSAK
BILIMLI
VA
INTELLEKTUAL
RIVOJLANGAN
AVLODNI
TARBIYALASH–MAMLAKATNI
BARQAROR
TARAQQIY
ETTIRISH
VA
MODERNIZATSIYA QILISHNING ENG MUHIM SHARTI” MAVZUSIDAGI
RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ANJUMANI MATERIALLARI (27 mart, 2020 y.).
179.
Хидирова Д. ОРГАНИЗАЦИЯ ОБРАЗОВАТЕЛЬНОГО ПРОЦЕССА НА ОСНОВЕ
ИНТЕРАКТИВНЫХ МЕТОДОВ //ТЕНДЕНЦИИ И ПЕРСПЕКТИВЫ РАЗВИТИЯ
НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ В УСЛОВИЯХ ГЛОБАЛИЗАЦИИ. – 2020. – Т. 31.
180.
Хидирова Д. З. Олий таълим муассасаларида бўлажак ўқитувчиларнинг касбий
компетентлигини шакллантириш //TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYA. – 2020.
181.
Хидирова Д. З. ЎҚУВ ЖАРАЁНИНИ ПЕДАГОГИК ТЕХНОЛОГИЯЛАР АСОСИДА
ЛОЙИҲАЛАШТИРИШ ТАЪЛИМ ИННОВАЦИЯСИ СИФАТИДА //САМАРҚАНД
ВИЛОЯТИНИ ИННОВАЦИОН РИВОЖЛАНТИРИШ: МУАММО ВА ЕЧИМЛАР”
РЕСПУБЛИКА ИЛМИЙ-АМАЛИЙ АНЖУМАНИ МАТЕРИАЛЛАРИ. – 2020. – С.
40-43.
182.
ZAYNIDDINOVNA X. D. THE NEED FOR THE USE OF DISTANCE LEARNING AND
E-LEARNING LITERATURE IN THE DEVELOPMENT OF STUDENT CREATIVITY
//ГЛОБАЛЬНАЯ НАУКА И ИННОВАЦИЯ. – 2021.
183.
XIDIROVA D. Z. MAKTAB VA HAYOT //Bo ‘lajak o ‘qituvchilarnihg ta’lim jarayonini
loyihalash madaniyatini shakllantirishga doir kompetensiyalarini rivojlantirish. – 2022. – Т.
37. – №. 5. – С. 169.
184.
РАХИМОВ З. Т. ХИДИРОВА ДИЛДОРА ЗАЙНИДДИНОВНА. СОВРЕМЕННОЕ
ОБРАЗОВАНИЕ
//ПЕДАГОГИКОПСИХОЛОГИЧЕСКИЕ
АСПЕКТЫ
ПСИХИЧЕСКОГО СОСТОЯНИЯ УЧИТЕЛЯ В ПРОЦЕССЕ ОБУЧЕНИЯ. – 2019. – С.
14-17.
118
185.
Зайниддиновна Х. Д. БЎЛАЖАК ЎҚИТУВЧИЛАРНИ ЗАМОНАВИЙ ПЕДАГОГИК
ТЕХНОЛОГИЯЛАРНИ ҚЎЛЛАШГА ЎРГАТИШ //НАУКА И ОБРАЗОВАНИЕ В
СОВРЕМЕННОМ МИРЕ: ВЫЗОВЫ ХХI века. – 2019. – Т. 138. – С. 378.
186.
Zayniddinovna X. D. TEXNIKA OLIY TA’LIM MUASSASALARI TALABALARINING
LOYIHALASH KOMPETENTLIGINI RIVOJLANTIRISH MODELI //International
journal of scientific researchers (IJSR) INDEXING. – 2023. – Т. 3. – №. 2.
187.
Рахимов З. Т. Хидирова Дилдора Зайниддиновна. ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ НАУКИ
//ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ ТЕХНОЛОГИИ–ФАКТОР РАЗВИТИЯ ОБРАЗОВАНИЯ. –
2020. – С. 58-61.
188.
Хидирова Д. З. ПЕДАГОГИК ЖАРАЁННИ ЛОЙИҲАЛАШТИРИШ ТАЪЛИМ
ИННОВАЦИЯСИ СИФАТИДА //Современное образование (Узбекистан). – 2021. –
№. 5 (102). – С. 39-46.
189.
Хидирова Д. З. DESIGNING THE PEDAGOGICAL PROCESS IN THE CONTEXT OF
EDUCATIONAL INNOVATIONS //Современное образование (Узбекистан). – 2021. –
№. 5. – С. 39-46.
190.
Хидирова Д. З. Олий касбий таълимда педагогик Технологияларини лойиҳалаш–ўқув
масадига эришиш омили сифатида //KASB-HUNAR TA’LIMI. – 2022. – Т. 2. – С. 0109.
191.
Zayniddinovna K. D. The Importance of the Design of the Pedagogical Process in Improving
the Quality of Education //Journal of Pedagogical Inventions and Practices. – 2022. – Т. 7.
– С. 261-266.
192.
Dustkabilovich R. O., Zayniddinovna K. D. Main Criteria of Quality and Efficiency of
Education In the Higher Education System //Excellencia: International Multi-disciplinary
Journal of Education (2994-9521). – 2023. – Т. 1. – №. 5. – С. 450-453.
193.
Zayniddinovna X. D. ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В
МИРЕ //TЕXNIKА ОLIY TА’LIM MUАSАSАLАRIDА TАXSIL ОLАYОTGАN
TАLАBАLАRNING LОYIHАLАSH KОMPЕTЕNTLILIGINI ОSHIRISH. – 2024. – С.
136-143.
194.
Хидирова Д. З. Развитие проектной компетентности студентов в образовательном
процессе //Среднее профессиональное образование. – 2021. – №. 8. – С. 51-53.
195.
Рахимов З. Т., Хидирова Д. З. Педагогико-психологические аспекты психического
состояния учителя в процессе обучения //СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ:
АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ, ДОСТИЖЕНИЯ И ИННОВАЦИИ. – 2019. – С. 14-17.
196.
Рахимов З. Т., Хидирова Д. З. Педагогические технологии-фактор развития
образования //Проблемы науки. – 2020. – №. 5 (53). – С. 58-61.
197.
Xidirova D., Muradov S. O ‘zbekiston respublikasi hududida seysmoaktiv hududlar va
zilzilaning xavfliligi //Innovative Development in Educational Activities. – 2024. – Т. 3. –
№. 2. – С. 167-172.
198.
Bahodir O‘ktam o‘g K. et al. ELEMENTS OF THE MANAGEMENT SYSTEM OF
INDUSTRIAL
SAFETY,
LABOR
PROTECTION
AND
ENVIRONMENTAL
PROTECTION AT THE" UZBEKISTAN GTL" PLANT //International journal of advanced
research in education, technology and management. – 2023. – Т. 2. – №. 11.
199.
Bahodir O‘ktam o‘g K. et al. ELEMENTS OF THE MANAGEMENT SYSTEM OF
INDUSTRIAL
SAFETY,
LABOR
PROTECTION
AND
ENVIRONMENTAL
119
PROTECTION AT THE" UZBEKISTAN GTL" PLANT //International journal of advanced
research in education, technology and management. – 2023. – Т. 2. – №. 11.
200.
Muradov S. et al. EMERGENCY EPIDEMIOLOGICAL, EPIZOOTIC AND
EPIPHYTOTIC SITUATIONS. PARTICULARLY DANGEROUS INFECTIONS THAT
CAUSE CONTAGIOUS AND COMMON DISEASES //Modern Science and Research. –
2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 52-89.
201.
Shodmonov G. D. et al. MEHNAT MUHOFAZASI FANINING RIVOJLANISH TARIXI
VA BOSHQA FANLAR BILAN O ‘ZARO BOG ‘LIQLIGI //GOLDEN BRAIN. – 2024. –
Т. 2. – №. 3. – С. 149-153.
202.
Eshmuxamedov L. M. et al. LABOR PROTECTION IMPROVE WORKING
CONDITIONS, INCREASE EMPLOYEES’PRODUCTIVITY, IMPLEMENTATION OF
REST REGIME //Educational Research in Universal Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 3
SPECIAL. – С. 1161-1166.
203.
Karimov B. MEHNAT MUHOFAZASI VA TEXNIKA XAVFSIZLIGI” TA’LIM YO
‘NALISHINING FAOLIYAT OB’EKTLARI VA ISH SOHALARI TO ‘G ‘RISIDA
TUSHUNCHA //Educational Research in Universal Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 16. – С.
487-489.
204.
Karimov B., qizi Nishonova S. C. MEHNATNI MUHOFAZA QILISHNING MAQSAD
VA VAZIFALARI //Educational Research in Universal Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 16
SPECIAL. – С. 482-486.
205.
Dustkabilovich R. O. et al. Modern lectures and methods of organizing problematic lectures
//Проблемы науки. – 2020. – №. 2 (50). – С. 46-49.
206.
Хужакулов А. Х. Значение инновационных технологий в организации
самостоятельной работы студентов в системе высшего образования //Вестник науки.
– 2023. – Т. 2. – №. 4 (61). – С. 113-117.
207.
Рахимов О. Д. и др. Неиспользуемые возможности: дистанционного образования в
Узбекистане //Научный журнал. – 2021. – №. 3 (58). – С. 72-75.
208.
Rakhimov O. et al. Methodology for using forsight technology in training future ecologists
in Uzbekistan //E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2023. – Т. 462. – С. 03048.
209.
Каримов С. М. и др. Нормативно-правовая база в области гражданской защиты в
Республике Узбекистан //Теоретические и прикладные вопросы комплексной
безопасности: Материалы. – 2019. – С. 36.
210.
Rashidov N. S. et al. Stepped plow with cutting disc for tillage of sloping fields //IOP
Conference Series: Earth and Environmental Science. – IOP Publishing, 2022. – Т. 1076. –
№. 1. – С. 012023.
211.
Хужакулов А. Х. У. Использование серы в сельском хозяйстве Узбекистана и
обучение требованиям безопасности //Проблемы науки. – 2021. – №. 6 (65). – С. 96-
102.
212.
Berdimuratov P. et al. Seeder of exact seeding of seeds of cotton on the crest with drip
irrigation //E3S Web of Conferences. – EDP Sciences, 2021. – Т. 264. – С. 04044.
213.
Норбаев Э. К., Хужакулов А. Х. У. Доля затрат на эксплуатацию техники для
подготовки кормов //Life Sciences and Agriculture. – 2020. – №. 4. – С. 21-24.
120
214.
Muradov S., Xujaqulov A., Eshmuxamedov L. ORGANIZING TRAINING ON THE
CAUSES OF EMERGENCY SITUATIONS, CHARACTERISTICS AND ACTION AT
THE FOCUS OF INJURY //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 247-
264.
215.
Muradov S. et al. EMERGENCY EPIDEMIOLOGICAL, EPIZOOTIC AND
EPIPHYTOTIC SITUATIONS. PARTICULARLY DANGEROUS INFECTIONS THAT
CAUSE CONTAGIOUS AND COMMON DISEASES //Modern Science and Research. –
2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 52-89.
216.
Muradov S. et al. STANDARDS OF SAFETY REQUIREMENTS FOR PRESSURE
CABINETS, APPARATUS AND GAS EQUIPMENT //Modern Science and Research. –
2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 159-180.
217.
Xakim o‘g‘li X. A. MUHANDISLIK YO ‘NALISHI TALABALARING UMUMKASBIY
TAYYORGARLIGIGA QO ‘YILGAN TALABLAR //PROSPECTS AND MAIN
TRENDS IN MODERN SCIENCE. – 2023. – Т. 1. – №. 6. – С. 60-63.
218.
Muradov S. et al. NATURAL EMERGENCIES, INFECTIOUS DISEASES //Modern
Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 416-441.
219.
Muradov S. et al. MOVEMENT OF CHICTONIC PLATES, ORIGIN OF
EARTHQUAKES //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 401-415.
220.
Muradov S. et al. STUDY OF THE HISTORICAL STAGES OF THE SCIENCE OF
LABOR PROTECTION //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 350-
365.
221.
Muradov S. et al. CHECKING KNOWLEDGE OF LABOR PROTECTION //Modern
Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 386-400.
222.
Muradov S. et al. MAIN CONTENT AND COMPONENT PARTS OF THE SCIENCE"
SAFETY OF CONSTRUCTION OF BUILDINGS AND CONSTRUCTIONS" //Modern
Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 335-349.
223.
Muradov S. et al. ANALYSIS OF SECURITY CATEGORY AND RULES FOR
CARRIERS //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 366-385.
224.
Muradov S. et al. ADMINISTRATIVE BUILDINGS AND THEIR REQUIREMENTS
//Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 257-280.
225.
Muradov S. et al. EMERGENCY EPIDEMIOLOGICAL, EPIZOOTIC AND
EPIPHYTOTIC SITUATIONS. PARTICULARLY DANGEROUS INFECTIONS THAT
CAUSE INFECTIOUS AND COMMON DISEASES //Modern Science and Research. –
2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 281-318.
226.
XUJAQULOV
A.
QISHLOQ
XO
‘JALIGI
SOHASIDA
BO
‘LAJAK
MUTAXASSISLARNI KASB TANLASH VA KASBIY SHAKLLANISHINING
PSIXOLOGIK MUAMMOLARI //News of UzMU journal. – 2024. – Т. 1. – №. 1.3. 1. – С.
230-233.
227.
Xujaqulov A. IXTISOSLIK FАNLАRINI О ‘QITISHDА TАLАBАLАRNING TEХNIK
IJОDKОRLIGINI
RIVОJLАNTIRISHDА
PEDАGОGIK
SHАRT-SHАRОITLАR
//Interpretation and researches. – 2024.
228.
Xakim o’g’li X. A. SANOAT KORXONALARIDAN CHIQAYOTGAN ZARARLI
GAZLARNING
SANOAT
RAYONLARIDA
YASHOVCHI
AHOLINING
121
SALOMATLIGIGA TA’SIRI //IJODKOR O'QITUVCHI. – 2024. – Т. 3. – №. 36. – С. 28-
31.
229.
Xakim o‘g‘li X. A. UMUMKASBIY FANLARNI O ‘QITISH ORQALI TALABALAR
TOMONIDAN
SHAKLLANADIGAN
TADQIQOTCHILIK
QOBILIYATLARI
//INNOVATION IN THE MODERN EDUCATION SYSTEM. – 2023. – Т. 3. – №. 35. –
С. 321-326.
230.
Khujaqulov A. K. ANALYSIS OF RADIOACTIVE DAMAGE TO SURFACES AND
INDIVIDUALS //Innovative Development in Educational Activities. – 2023. – Т. 2. – №.
18. – С. 145-149.
231.
Шоназаров Ж. У., Хужакулов А. Х. ТВОРЧЕСКАЯ И ИННОВАЦИОННАЯ
ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ БУДУЩЕГО ПРЕПОДАВАТЕЛЯ И СПОСОБЫ ДОСТИЖЕНИЯ
ПРОФЕССИОНАЛЬНЫХ НАВЫКОВ //Вестник науки. –2020. – Т. 1. – №. 12. – С. 55-
60.
232.
Xidirova Dildora, Muradov Sirojiddin. O‘zbekiston respublikasi hududida seysmoaktiv
hududlar va zilzilaning xavfliligi//Innovative Development in Educational Activities. 2024.
167-172
233.
Muradov S. ЭCONOMIC ANALYSIS OF PROFITS IN THE FIELD OF LABOR
PROTECTION //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 1. – С. 1239-1245.
234.
Мурадов, С. (2024). PRINCIPLES OF ENSURING THE SAFETY OF USING LIFTING
CRANES IN CONSTRUCTION-ASSEMBLY WORKS. MODERN SCIENCE AND
RESEARCH, 3(2), 933–939. https://doi.org/10.5281/zenodo.10684936
235.
МУРАДОВ
СИРОЖИДДИН
учитель-стажер.
Каршинский
инженерно-
экономический институт кафедра «Охрана труда и техника безопасности» Республики
Узбекистан. (2024). НЕКОТОРЫЕ АСПЕКТЫ БЕЗОПАСНОСТИ ПРИМЕНЕНИЯ
ГРУЗОПОДЪЕМНЫХ КРАНОВ В СТРОИТЕЛЬНО-МОНТАЖНЫХ РАБОТАХ.
Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.10684166
236.
Muradov Sirojiddin. Mehanatni muhofaza qilishning tashkiliy-psixologik asoslaridagi
mavjud muammolar//“Ekologiya, aholi xavfsizligi va mehnat muhofazasining hozirgi
kundagi dolzarb masalalari va istiqbollari”. 2023. 133-137.
237.
Muradov Sirojiddin. Mehnat sharoitlari va muhitini “kaizen” usuli yordamida
takomillashtirishning innovatsion yechimlari//“Ekologiya, aholi xavfsizligi va mehnat
muhofazasining hozirgi kundagi dolzarb masalalari va istiqbollari”.2023. 249-253.
238.
Muradov Sirojiddin. Mehnatni muhofaza qilish sohasida yuk ortish va tushirish ishlaridagi
yukchilar uchun ishlarning xavfsizligi kategori va qoidalari tahlili//“Ekologiya, aholi
xavfsizligi va mehnat muhofazasining hozirgi kundagi dolzarb masalalari va istiqbollari”.
2023. 232-242
239.
Muradov Sirojiddin. Mehnatni muhofaza qilishning rivojlanish tarixiy bosqichlarini
o‘rganish//“Ekologiya, aholi xavfsizligi va mehnat muhofazasining hozirgi kundagi dolzarb
masalalari va istiqbollari”. 2023. 243-248
240.
Muradov Sirojiddin. Sanoat korxonalari rahbar va mutaxassislarining mehnat muhofazasi
bo‘yicha bilimlarini tekshirishni raqamli texnalogiyalar asosida tashkil etishning
ahamiyati//“Ekologiya, aholi xavfsizligi va mehnat muhofazasining hozirgi kundagi dolzarb
masalalari va istiqbollari”. 2023. 146-150
122
241.
Muradov Sirojiddin. Xavfli sanoat korxonalarida ishchilarni xavfli gaz va zaxarli moddalar
ta’siridan himoya qilishga qaratilgan inovatsion yechimlar//“Ekologiya, aholi xavfsizligi va
mehnat muhofazasining hozirgi kundagi dolzarb masalalari va istiqbollari”. 2023. 402-405
242.
Muradov Sirojiddin Husan o‘g‘li. Sanoat korxonalari rahbar va mutaxassislarining mehnat
muhofazasi bo‘yicha bilimlarini tekshirishni raqamli texnalogiyalar asosida tashkil etishning
ahamiyati// Aholi bandligi sohasidagi davlat siyosatining amalga oshirishning dolzarb
masalalari. 2023/10/26. 180-183
243.
Мурадов Сирожиддин. Определение отдыха и отпусков на основании нового
трудового кодекса// Aholi bandligi sohasidagi davlat siyosatining amalga oshirishning
dolzarb masalalari. 2023/10/26. 17-21
244.
MURADOV SIROJIDDIN HUSAN O‘G‘LI. Mehnatni muhofaza qilishning rivojlanish
tarixiy bosqichlarini o‘rganish// Aholi bandligi sohasidagi davlat siyosatining amalga
oshirishning dolzarb masalalari. 2023/10/26. 8-16
245.
Muradov, S. (2023). ISHLAB CHIQARISHDAGI AVARIYALARNI O‘RGANISH VA
TAHLIL QILISH. Educational Research in Universal Sciences, 2(16), 474–477. Retrieved
from http://erus.uz/index.php/er/article/view/5015
246.
Muradov Sirojiddin. Ishlab chiqarishdagi avariyalarni o‘rganish va tahlil qilish// Educational
Research in Universal Sciences, 2(16), 474–477.
247.
Muradov S. ISHLAB CHIQARISHDAGI AVARIYALARNI O‘RGANISH VA TAHLIL
QILISH //Educational Research in Universal Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 16. – С. 474-
477.
248.
Sirojiddin M., Umurzoq E. INNOVATIVE SOLUTIONS FOR IMPROVEMENT OF
WORKING CONDITIONS AND ENVIRONMENT THROUGH THE KAIZEN METHOD
//International journal of advanced research in education, technology and management. –
2023. – Т. 2. – №. 12. – С. 42-47.
249.
Sultonova , D. N., & Siddiqova , M. A. qizi. (2023). COLOR SCHEME IN THE
FORMATION OF THE ARTISTIC ENVIRONMENT OF THE INTERIOR OF MODERN
EDUCATIONAL CENTERS. Educational Research in Universal Sciences, 2(14), 109–115.
Retrieved from https://erus.uz/index.php/er/article/view/4394
250.
Sultonova D. N., qizi Siddiqova M. A. COLOR SCHEME IN THE FORMATION OF THE
ARTISTIC ENVIRONMENT OF THE INTERIOR OF MODERN EDUCATIONAL
CENTERS //Educational Research in Universal Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 14. – С. 109-
115.
251.
Muradov Sirojiddin Husan o`g`li, Xakimov Xurshid Hamidulla o‘g‘li, & Siddiqova
Madinabonu Asatilla qizi. (2021). NEW INNOVATIVE ENGINEERING SOLUTIONS TO
THE PROBLEMS OF SIGNALIZATION AND SECURITY SYSTEMS. European Journal
of
Life
Safety
and
Stability
(2660-9630),
2,
28-30.
Retrieved
from
http://www.ejlss.indexedresearch.org/index.php/ejlss/article/view/13
252.
Muradov , S. H. o‘g‘li, & Zayniyev , U. U. o‘g‘li. (2023). PRINCIPLES OF PASSING AND
DOCUMENTING INSTRUCTIONS ON SAFETY TECHNIQUES. Educational Research
in
Universal
Sciences,
2(14),
116–119.
Retrieved
from
http://erus.uz/index.php/er/article/view/4395
123
253.
Muradov Sirojiddin Husan o‘g‘li, Zayniyev Ulfat Utkir o‘g‘li. PRINCIPLES OF PASSING
AND DOCUMENTING INSTRUCTIONS ON SAFETY TECHNIQUES. Educational
Research in Universal Sciences. 2023-11
254.
Sirojiddin M., Umurzoq E. INNOVATIVE SOLUTIONS FOR IMPROVEMENT OF
WORKING CONDITIONS AND ENVIRONMENT THROUGH THE KAIZEN METHOD
//International journal of advanced research in education, technology and management. –
2023. – Т. 2. – №. 12. – С. 42-47.
255.
Muradov Sirojiddin; Egamberdiyev Umurzoq. INNOVATIVE SOLUTIONS FOR
IMPROVEMENT OF WORKING CONDITIONS AND ENVIRONMENT THROUGH
THE KAIZEN METHOD//International journal of advanced research in education,
technology and management. – 2023. – Т. 2. – №. 12. – С. 42-47.
256.
Husan o‘g‘li M. S., Hamidulla o‘g‘li X. X. Siddiqova Madinabonu Asatilla qizi. NEW
INNOVATIVE
ENGINEERING
SOLUTIONS
TO
THE
PROBLEMS
OF
SIGNALIZATION AND SECURITY SYSTEMS //European Journal of Life Safety and
Stability (2660-9630). – 2021. – Т. 2. – С. 28-30.
257.
Husan o‘g‘li M. S., Shavkat o‘g‘li E. D. INNOVATIVE SOLUTIONS TO PROTEC T
WORKERS FROM DANGEROUS GAS AND TOXIC SUBSTANCES IN HAZARDOUS
INDUSTRY ENTERPRISES //Educational Research in Universal Sciences. – 2023. – С.
11-17.
258.
Muradov , S. H. o‘g‘li, & Egamov , D. S. o‘g‘li. (2023). INNOVATIVE SOLUTIONS TO
PROTEC T WORKERS FROM DANGEROUS GAS AND TOXIC SUBSTANCES IN
HAZARDOUS INDUSTRY ENTERPRISES. Educational Research in Universal Sciences,
2(14), 340–342. Retrieved from http://erus.uz/index.php/er/article/view/4443
259.
O‘G E. L. A. A. et al. PHYSIOLOGICAL AND HYGIENE BASIS OF HUMAN LABOR
ACTIVITY //International journal of advanced research in education, technology and
management. – 2023. – Т. 2. – №. 11.
260.
MURADOV SIROJIDDIN HUSAN O‘G‘LI; ESHPO‘LATOV AZIZBEK ADHAM
O‘G‘LI. PHYSIOLOGICAL AND HYGIENE BASIS OF HUMAN LABOR ACTIVITY//
International
journal
of
advanced
research
in
education,
technology
and
management.2023.266-273.
261.
Rakhimov, O. D., and S. H. Muradov. "Digitalization of Instructions on Labor Protection
and Safety Techniques." European journal of life safety and stability (EJLSS) 24 (2022): 80-
86.
262.
O.D. Rakhimov, Muradov S.H. Digitalization of Instructions on Labor Protection and Safety
Techniques. // European journal of life safety and stability (EJLSS). 2022. №24. Р.80-86.
263.
O‘G‘LI M. S. H. ANALYSIS OF “MEASURES TO ENSURE OCCUPATIONAL
SAFETY IN THE FIELD OF CARGO TRANSPORTATION AND LOADING.”
//International journal of advanced research in education, technology and management. –
2023. – Т. 2. – №. 9.
264.
MURADOV SIROJIDDIN HUSAN O‘G‘LI. ANALYSIS OF “MEASURES TO ENSURE
OCCUPATIONAL SAFETY IN THE FIELD OF CARGO TRANSPORTATION AND
LOADING.”// INTERNATIONAL JOURNAL OF ADVANCED RESEARCH IN
EDUCATION, TECHNOLOGY AND MANAGEMENT. Vol. 2 No. 9 (2023). 127-133
124
265.
ЎҒЛИ Р. Х. Ф., СИРОЖИДДИН М. ИЗУЧЕНИЯ УСЛОВИЯ ТРУДА В КОМПАНИИ
ЕВРОПЫ. МУРАДОВ СИРОЖИДДИН //International journal of advanced research in
education, technology and management. – 2023. – Т. 2. – №. 10.
266.
ЎҒЛИ, РАЖАБОВ ХУРШИД ФАХРИДДИН, and МУРАДОВ СИРОЖИДДИН.
"ИЗУЧЕНИЯ УСЛОВИЯ ТРУДА В КОМПАНИИ ЕВРОПЫ. МУРАДОВ
СИРОЖИДДИН." International journal of advanced research in education, technology and
management 2.10 (2023).
267.
ЎҒЛИ, Р. Х. Ф., & СИРОЖИДДИН, М. (2023). ИЗУЧЕНИЯ УСЛОВИЯ ТРУДА В
КОМПАНИИ ЕВРОПЫ. МУРАДОВ СИРОЖИДДИН. International journal of advanced
research in education, technology and management, 2(10).
268.
Rayimkulov A., Murodov S. Some Issues of Safety in the Use of Tower Cranes Used in
Construction Projects //JournalNX. – С. 301-308.
269.
Rayimkulov A., Murodov S. Some Issues of Safety in the Use of Tower Cranes Used in
Construction Projects //JournalNX. – С. 301-308.
270.
Мурадов, Сирожиддин. "ПРОБЛЕМЫ ТУШЕНИЯ ПОЖАРОВ КЛАССА Е ЛИЧНЫМ
СОСТАВОМ ПОЖАРНОЙ ОХРАНЫ В МИРЕ." International journal of advanced
research in education, technology and management 2.5 (2023).
271.
Мурадов С. ПРОБЛЕМЫ ТУШЕНИЯ ПОЖАРОВ КЛАССА Е ЛИЧНЫМ
СОСТАВОМ ПОЖАРНОЙ ОХРАНЫ В МИРЕ //International journal of advanced
research in education, technology and management. – 2023. – Т. 2. – №. 5.
272.
Мурадов, С. (2023). ПРОБЛЕМЫ ТУШЕНИЯ ПОЖАРОВ КЛАССА Е ЛИЧНЫМ
СОСТАВОМ ПОЖАРНОЙ ОХРАНЫ В МИРЕ. International journal of advanced
research in education, technology and management, 2(5).
273.
Raximov
O.D,
Muradov
S.H.
SANOAT
KORXONALARI
RAHBARI
VA
MUTAXASSISLARINI MEHNAT MUHOFAZASI BO‘YICHA O‘QITISH VA
BILIMLARINI
SINOVDAN
O‘TKAZISHNI
RAQAMLASHTIRISH.
MONOGRAFIYA.2023.1-96
274.
Raximov
O.D,
Muradov
S.H.
SANOAT
KORXONALARI
RAHBARI
VA
MUTAXASSISLARINI MEHNAT MUHOFAZASI BO‘YICHA O‘QITISH VA
BILIMLARINI SINOVDAN O‘TKAZISHNI RAQAMLASHTIRISH// INTELLEKT.
MONOGRAFIYA.2023
275.
Dustkabilovich, R. O. ., & o`g`li, M. S. H. . (2021). Innovative Technologies in
Teachingdirectors and Specialists of Industrial Enterprises on "Labor Protection". European
Journal of Life Safety and Stability (2660-9630), 80-85. Retrieved from
http://ejlss.indexedresearch.org/index.php/ejlss/article/view/3
276.
Rakhimov Oktyabr Dustkabilovich; Muradov Sirojiddin Husan o`g`li. Innovative
Technologies in Teachingdirectors and Specialists of Industrial Enterprises on "Labor
Protection"// European Journal of Life Safety and Stability (2660-9630), 2021/12/29. 80-85.
277.
Muradov S.H; Safarov Sh. O‘. MEHNAT SHAROITLARI VA MUHITINI “KAIZEN”
USULI YORDAMIDA TAKOMILLASHTIRISHNING INNOVATSION YECHIMLARI//
PAXTA TOZALASH, TO‘QIMACHILIK VA YENGIL SANOAT SOHALARINING
TEXNOLOGIYASINI TAKOMILLASHTIRISH. 2023. 90-92
125
278.
СИРОЖИДДИН МУРАДОВ. ИЗУЧЕНИЯ ОХРАНА ТРУДЫ НА ПРОИЗВОДСТВЕ
КОРЕИ// ХӨДӨЛМӨР, НИЙГМИЙН ХАРИЛЦАА СУДЛАЛ. 2023. 242-247
279.
Muradov Sirojiddin Husan ugli; Odilov Muzaffar. MAIN INDICATORS OF LABOR
PROTECTION MEASURES EFFICIENCY// INTERNATIONAL JOURNAL OF
SCIENTIFIC RESEARCHERS0 2023. 201-206
280.
Sultonova D. N., qizi Siddiqova M. A. COLOR SCHEME IN THE FORMATION OF THE
ARTISTIC ENVIRONMENT OF THE INTERIOR OF MODERN EDUCATIONAL
CENTERS //Educational Research in Universal Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 14. – С. 109-
115.
281.
Muradov, S., & Usmonov , H. (2024). MEHNATNI MUHOFAZA QILISHNING
RIVOJLANISH TARIXIY BOSQICHLARINI O‘RGANISH. Interpretation and
Researches.
извлечено
от
https://interpretationandresearches.uz/index.php/iar/article/view/1915
282.
МУРАДОВ
СИРОЖИДДИН
учитель-стажер.
Каршинский
инженерно-
экономический институт кафедра «Охрана труда и техника безопасности» Республики
Узбекистан. (2024). НЕКОТОРЫЕ АСПЕКТЫ БЕЗОПАСНОСТИ ПРИМЕНЕНИЯ
ГРУЗОПОДЪЕМНЫХ КРАНОВ В СТРОИТЕЛЬНО-МОНТАЖНЫХ РАБОТАХ.
Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.10684166
283.
СИРОЖИДДИН М. НЕКОТОРЫЕ АСПЕКТЫ БЕЗОПАСНОСТИ ПРИМЕНЕНИЯ
ГРУЗОПОДЪЕМНЫХ КРАНОВ В СТРОИТЕЛЬНО-МОНТАЖНЫХ РАБОТАХ
//International journal of advanced research in education, technology and management. –
2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 167-177.
284.
Muradov
S.
CONSTRUCTION-INSTALLATION
ISHLARIDA
KUTARAMA
KRANLARDAN USE FUNDAMENTAL SECURITY OF SUPPLY //Modern Science and
Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 786-792.
285.
Muradov, S. (2024). CONSTRUCTION-INSTALLATION ISHLARIDA KUTARAMA
KRANLARDAN USE FUNDAMENTAL SECURITY OF SUPPLY. Modern Science and
Research,
3(2),
786–792.
Retrieved
from
https://inlibrary.uz/index.php/science-
research/article/view/29479
286.
Muradov, S. (2024). ASSESSMENT OF THE CHEMICAL SITUATION IN AN
ACCIDENT IN FACILITIES USING KTZM. MODERN SCIENCE AND RESEARCH,
3(2), 1142–1152. https://doi.org/10.5281/zenodo.10701651
287.
СИРОЖИДДИН, МУРАДОВ. "РАЖАБОВ ХУРШИД ФАХРИДДИН ЎҒЛИ.
ИЗУЧЕНИЯ УСЛОВИЯ ТРУДА В КОМПАНИИ ЕВРОПЫ. МУРАДОВ
СИРОЖИДДИН." International journal of advanced research in education, technology and
management 10 (2023): 27.
288.
Sirojiddin M., Umurzoq E. INNOVATIVE SOLUTIONS FOR IMPROVEMENT OF
WORKING CONDITIONS AND ENVIRONMENT THROUGH THE KAIZEN METHOD
//International journal of advanced research in education, technology and management. –
2023. – Т. 2. – №. 12. – С. 42-47.
289.
Muradov S. PRINCIPLES OF ENSURING THE SAFETY OF USING LIFTING CRANES
IN CONSTRUCTION-ASSEMBLY WORKS //Modern Science and Research. – 2024. – Т.
3. – №. 2. – С. 933-939.
126
290.
Muradov S. ASSESSMENT OF THE CHEMICAL SITUATION IN AN ACCIDENT IN
FACILITIES USING KTZM //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С.
1142-1152.
291.
Muradov S., Usmonov H. MEHNATNI MUHOFAZA QILISHNING RIVOJLANISH
TARIXIY BOSQICHLARINI O ‘RGANISH //Interpretation and researches. – 2024.
292.
СИРОЖИДДИН М. НЕКОТОРЫЕ АСПЕКТЫ БЕЗОПАСНОСТИ ПРИМЕНЕНИЯ
ГРУЗОПОДЪЕМНЫХ КРАНОВ В СТРОИТЕЛЬНО-МОНТАЖНЫХ РАБОТАХ
//International journal of advanced research in education, technology and management. –
2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 167-177.
293.
Muzaffar O. MAIN INDICATORS OF LABOR PROTECTION MEASURES
EFFICIENCY Muradov Sirojiddin Husan ugli.
294.
Muradov Sirojiddin Husan ugli; Odilov Muzaffar. MAIN INDICATORS OF LABOR
PROTECTION MEASURES EFFICIENCY// International journal of scientific researchers.
2023. 201-206
295.
Мурадов С. ПРОБЛЕМЫ ТУШЕНИЯ ПОЖАРОВ КЛАССА Е ЛИЧНЫМ
СОСТАВОМ ПОЖАРНОЙ ОХРАНЫ В МИРЕ //International journal of advanced
research in education, technology and management. – 2023. – Т. 2. – №. 5.
296.
Sirojiddin M., Umurzoq E. INNOVATIVE SOLUTIONS FOR IMPROVEMENT OF
WORKING CONDITIONS AND ENVIRONMENT THROUGH THE KAIZEN METHOD
//International journal of advanced research in education, technology and management. –
2023. – Т. 2. – №. 12. – С. 42-47.
297.
Muradov
S.
CONSTRUCTION-INSTALLATION
ISHLARIDA
KUTARAMA
KRANLARDAN USE FUNDAMENTAL SECURITY OF SUPPLY //Modern Science and
Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 786-792.
298.
ФОЙДАЛАНИШ Қ. М. И. К. К., АСОСЛАРИ Х. Т. MODERN SCIENCE АND
RESEARCH //MODERN SCIENCE. – 2024. – Т. 2181. – С. 3906.
299.
Muradov S. ASSESSMENT OF THE CHEMICAL SITUATION IN AN ACCIDENT IN
FACILITIES USING KTZM //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С.
1142-1152.
300.
KIMYOVIY K. Q. O. L. O. A., BAHOLASH H. MODERN SCIENCE АND RESEARCH
//MODERN SCIENCE. – 2024. – Т. 2181. – С. 3906.
301.
KIMYOVIY K. Q. O. L. O. A., BAHOLASH H. MODERN SCIENCE АND RESEARCH
//MODERN SCIENCE. – 2024. – Т. 2181. – С. 3906.
302.
ФОЙДАЛАНИШ Қ. М. И. К. К., АСОСЛАРИ Х. Т. MODERN SCIENCE АND
RESEARCH //MODERN SCIENCE. – 2024. – Т. 2181. – С. 3906.
303.
Muradov S. ASSESSMENT OF THE CHEMICAL SITUATION IN AN ACCIDENT IN
FACILITIES USING KTZM //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С.
1142-1152.
304.
KIMYOVIY K. Q. O. L. O. A., BAHOLASH H. MODERN SCIENCE АND RESEARCH
//MODERN SCIENCE. – 2024. – Т. 2181. – С. 3906.
305.
KIMYOVIY K. Q. O. L. O. A., BAHOLASH H. MODERN SCIENCE АND RESEARCH
//MODERN SCIENCE. – 2024. – Т. 2181. – С. 3906.
127
306.
ФОЙДАЛАНИШ Қ. М. И. К. К., АСОСЛАРИ Х. Т. MODERN SCIENCE АND
RESEARCH //MODERN SCIENCE. – 2024. – Т. 2181. – С. 3906.
307.
Muradov, S. (2024). ASSESSMENT OF THE CHEMICAL SITUATION IN AN
ACCIDENT IN FACILITIES USING STRONG TOXIC SUBSTANCES (KTZM).
MODERN
SCIENCE
AND
RESEARCH,
3(3),
464–472.
https://doi.org/10.5281/zenodo.1082809
308.
Muradov, S. (2024). CHEMICAL STATUS ASSESSMENT AND ANALYSIS. MODERN
SCIENCE AND RESEARCH, 3(3), 455–463. https://doi.org/10.5281/zenodo.10828083
309.
Muradov, S. (2024). STUDY AND ANALYSIS OF WORKING ACCIDENTS. MODERN
SCIENCE AND RESEARCH, 3(3), 444–454. https://doi.org/10.5281/zenodo.10828055
310.
Muradov, S. (2024). MAIN INDICATORS OF LABOR PROTECTION MEASURES
EFFICIENCY.
MODERN
SCIENCE
AND
RESEARCH,
3(3),
473–484.
https://doi.org/10.5281/zenodo.10828837
311.
Muradov, S. (2024). INNOVATIVE SOLUTIONS FOR IMPROVEMENT OF WORKING
CONDITIONS AND ENVIRONMENT THROUGH THE KAIZEN METHOD. MODERN
SCIENCE AND RESEARCH, 3(3), 485–492. https://doi.org/10.5281/zenodo.10828873
312.
Muradov, S. (2024). ENSURING SAFETY OF WORKERS IN CONSTRUCTION.
MODERN
SCIENCE
AND
RESEARCH,
3(3),
493–501.
https://doi.org/10.5281/zenodo.10828960
313.
1MURADOV SIROJIDDIN HUSAN O'G'LI Intern-teacher of the Department of "Labor
Protection and Technical Safety" of the Karshi Institute of Engineering and Economics, &
ESHPO'LATOV AZIZBEK ADHAM O'G'LI 4 nd year student of the Karshi Institute of
Engineering and Economics, "Labor Protection and Technical Safety" Karshi, Uzbekistan.
(2023). PHYSIOLOGICAL AND HYGIENE BASIS OF HUMAN LABOR ACTIVITY.
Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.10148671
314.
Мурадов С. ПРОБЛЕМЫ ТУШЕНИЯ ПОЖАРОВ КЛАССА Е ЛИЧНЫМ
СОСТАВОМ ПОЖАРНОЙ ОХРАНЫ В МИРЕ //International journal of advanced
research in education, technology and management. – 2023. – Т. 2. – №. 5.
315.
Мурадов Сирожиддин. (2023). ПРОБЛЕМЫ ТУШЕНИЯ ПОЖАРОВ КЛАССА Е
ЛИЧНЫМ СОСТАВОМ ПОЖАРНОЙ ОХРАНЫ В МИРЕ. International Journal of
Advanced Research in Education, Technology and Management, 2(5), 260–270.
https://doi.org/10.5281/zenodo.7976908
316.
Sirojiddin M., Umurzoq E. INNOVATIVE SOLUTIONS FOR IMPROVEMENT OF
WORKING CONDITIONS AND ENVIRONMENT THROUGH THE KAIZEN METHOD
//International journal of advanced research in education, technology and management. –
2023. – Т. 2. – №. 12. – С. 42-47.
317.
Muradov Sirojiddin Intern-teacher of the Department of "Labor Protection and Technical
Safety" of the Institute of Engineering Economy of Karshi, & Egamberdiyev Umurzoq 4 nd
year student of the Karshi Institute of Engineering and Economics, "Labor Protection and
Technical Safety Karshi city, Uzbekistan. (2023). INNOVATIVE SOLUTIONS FOR
IMPROVEMENT OF WORKING CONDITIONS AND ENVIRONMENT THROUGH
THE KAIZEN METHOD. Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.10416639
128
318.
MURADOV SIROJIDDIN HUSAN O'G'LI. (2023). ANALYSIS OF "MEASURES TO
ENSURE OCCUPATIONAL SAFETY IN THE FIELD OF CARGO TRANSPORTATION
AND LOADING.". https://doi.org/10.5281/zenodo.8434940
319.
Muradov S. H. Safarov Sh. O ‘. MEHNAT SHAROITLARI VA MUHITINI “KAIZEN”
USULI YORDAMIDA TAKOMILLASHTIRISHNING INNOVATSION YECHIMLARI
//PAXTA TOZALASH, TO ‘QIMACHILIK VA YENGIL SANOAT SOHALARINING
TEXNOLOGIYASINI TAKOMILLASHTIRISH. – 2023. – С. 90-92.
320.
Muradov S. H. o ‘g ‘li, & Zayniyev, UU o ‘g ‘li.(2023). PRINCIPLES OF PASSING AND
DOCUMENTING INSTRUCTIONS ON SAFETY TECHNIQUES //Educational Research
in Universal Sciences. – Т. 2. – №. 14. – С. 116-119.
321.
Husan o‘g‘li M. S., Shavkat o‘g‘li E. D. INNOVATIVE SOLUTIONS TO PROTEC T
WORKERS FROM DANGEROUS GAS AND TOXIC SUBSTANCES IN HAZARDOUS
INDUSTRY ENTERPRISES //Educational Research in Universal Sciences. – 2023. – С.
11-17.
322.
Muradov , S. H. o‘g‘li, & Egamov , D. S. o‘g‘li. (2023). INNOVATIVE SOLUTIONS TO
PROTEC T WORKERS FROM DANGEROUS GAS AND TOXIC SUBSTANCES IN
HAZARDOUS INDUSTRY ENTERPRISES. Educational Research in Universal Sciences,
2(14 SPECIAL), 340–342. Retrieved from http://erus.uz/index.php/er/article/view/4443
323.
O‘G E. L. A. A. et al. PHYSIOLOGICAL AND HYGIENE BASIS OF HUMAN LABOR
ACTIVITY //International journal of advanced research in education, technology and
management. – 2023. – Т. 2. – №. 11.
324.
Muradov, S. (2024). ENSURING SAFETY OF WORKERS IN CONSTRUCTION. Modern
Science and Research, 3(2), 493–501. Retrieved from https://inlibrary.uz/index.php/science-
research/article/view/30193
325.
Muradov S. ENSURING SAFETY OF WORKERS IN CONSTRUCTION //Modern
Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 493-501.
326.
МУРАДОВ
СИРОЖИДДИН
учитель-стажер.
Каршинский
инженерно-
экономический институт кафедра «Охрана труда и техника безопасности» Республики
Узбекистан. (2024). НЕКОТОРЫЕ АСПЕКТЫ БЕЗОПАСНОСТИ ПРИМЕНЕНИЯ
ГРУЗОПОДЪЕМНЫХ КРАНОВ В СТРОИТЕЛЬНО-МОНТАЖНЫХ РАБОТАХ.
Zenodo. https://doi.org/10.5281/zenodo.10684166
327.
Muradov, S. . (2024). CHEMICAL STATUS ASSESSMENT AND ANALYSIS. Modern
Science and Research, 3(2), 455–463. Retrieved from https://inlibrary.uz/index.php/science-
research/article/view/30167
328.
Muradov S. CHEMICAL STATUS ASSESSMENT AND ANALYSIS //Modern Science
and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 455-463.
329.
Muradov, S. (2024). INNOVATIVE SOLUTIONS FOR IMPROVEMENT OF WORKING
CONDITIONS AND ENVIRONMENT THROUGH THE KAIZEN METHOD. Modern
Science and Research, 3(2), 485–492. Retrieved from https://inlibrary.uz/index.php/science-
research/article/view/30192
330.
Muradov S. INNOVATIVE SOLUTIONS FOR IMPROVEMENT OF WORKING
CONDITIONS AND ENVIRONMENT THROUGH THE KAIZEN METHOD //Modern
Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 485-492.
129
331.
Sirojiddin M., Umurzoq E. INNOVATIVE SOLUTIONS FOR IMPROVEMENT OF
WORKING CONDITIONS AND ENVIRONMENT THROUGH THE KAIZEN METHOD
//International journal of advanced research in education, technology and management. –
2023. – Т. 2. – №. 12. – С. 42-47.
332.
Muradov, S. (2024). MAIN INDICATORS OF LABOR PROTECTION MEASURES
EFFICIENCY. Modern Science and Research, 3(2), 473–484. Retrieved from
https://inlibrary.uz/index.php/science-research/article/view/30191
333.
Muradov S. MAIN INDICATORS OF LABOR PROTECTION MEASURES
EFFICIENCY //Modern Science and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 473-484.
334.
Muradov S. ASSESSMENT OF THE CHEMICAL SITUATION IN AN ACCIDENT IN
FACILITIES USING STRONG TOXIC SUBSTANCES (KTZM) //Modern Science and
Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 464-472.
335.
Muradov S. CHEMICAL STATUS ASSESSMENT AND ANALYSIS //Modern Science
and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 455-463.
336.
Muradov, S. (2024). ASSESSMENT OF THE CHEMICAL SITUATION IN AN
ACCIDENT IN FACILITIES USING STRONG TOXIC SUBSTANCES (KTZM). Modern
Science and Research, 3(2), 464–472. Retrieved from https://inlibrary.uz/index.php/science-
research/article/view/30168
337.
Muradov, S. (2024). STUDY AND ANALYSIS OF WORKING ACCIDENTS. Modern
Science and Research, 3(2), 444–454. Retrieved from https://inlibrary.uz/index.php/science-
research/article/view/30166
338.
Muradov S. STUDY AND ANALYSIS OF WORKING ACCIDENTS //Modern Science
and Research. – 2024. – Т. 3. – №. 2. – С. 444-454.
339.
Muradov, S. (2024). ASSESSMENT OF THE CHEMICAL SITUATION IN AN
ACCIDENT IN FACILITIES USING KTZM. MODERN SCIENCE AND RESEARCH,
3(2), 1142–1152. https://doi.org/10.5281/zenodo.10701651
340.
Sirojiddin M. KTZM QO ‘LLANILADIGAN OBYEKTLARDAGI AVARIYADA
KIMYOVIY HOLATNI BAHOLASH. – 2024.
341.
Sirojiddin, Muradov. "KTZM QO ‘LLANILADIGAN OBYEKTLARDAGI AVARIYADA
KIMYOVIY HOLATNI BAHOLASH." (2024).
342.
Muzaffar O. MAIN INDICATORS OF LABOR PROTECTION MEASURES
EFFICIENCY Muradov Sirojiddin Husan ugli.
343.
СИРОЖИДДИН учитель-стажер, М. У. Р. А. Д. О. В. "Каршинский инженерно-
экономический институт кафедра «Охрана труда и техника безопасности» Республики
Узбекистан.(2024). НЕКОТОРЫЕ АСПЕКТЫ БЕЗОПАСНОСТИ ПРИМЕНЕНИЯ
ГРУЗОПОДЪЕМНЫХ КРАНОВ В СТРОИТЕЛЬНО-МОНТАЖНЫХ РАБОТАХ.
Zenodo." НЕКОТОРЫЕ АСПЕКТЫ БЕЗОПАСНОСТИ ПРИМЕНЕНИЯ.
344.
СИРОЖИДДИН учитель-стажер, М. У. Р. А. Д. О. В. Каршинский инженерно-
экономический институт кафедра «Охрана труда и техника безопасности» Республики
Узбекистан.(2024). НЕКОТОРЫЕ АСПЕКТЫ БЕЗОПАСНОСТИ ПРИМЕНЕНИЯ
ГРУЗОПОДЪЕМНЫХ КРАНОВ В СТРОИТЕЛЬНО-МОНТАЖНЫХ РАБОТАХ.
Zenodo. НЕКОТОРЫЕ АСПЕКТЫ БЕЗОПАСНОСТИ ПРИМЕНЕНИЯ.
130
345.
Muradov, S. (2024). ASSESSMENT OF THE CHEMICAL SITUATION IN AN
ACCIDENT IN FACILITIES USING KTZM. MODERN SCIENCE AND RESEARCH,
3(2), 1142–1152.
https://doi.org/10.5281/zenodo.10701651
