221
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Volume 2 Issue 11
O‘ZBEKISTONNING STRATEGIK RIVOJLANISH YO‘LIDA ICHKI VA TASHQI
SIYOSAT UYG‘UNLIGI
Abdumajid Husanboyev
Farg’ona jamoat salomatligi tibbiyot insituti, Ijtimoiy fanlar kafedrasi o’qituvchisi.
Gʻaniyev Odilxon Madaminjon oʻgʻli
Farg’ona jamoat salomatligi tibbiyot insituti, Stomatologiya yo’nalishi 1-kurs talabasi.
https://doi.org/10.5281/zenodo.17560005
Annotatsiya.
O‘zbekistonning strategik rivojlanish yo‘lida ichki va tashqi siyosat
uyg‘unligi mamlakat taraqqiyotining muhim omillaridan biri hisoblanadi. Ichki siyosatda
amalga oshirilayotgan islohotlar, ijtimoiy adolat va barqarorlik tashqi siyosatda olib
borilayotgan ochiqlik, hamkorlik va tinchlikparvarlik tamoyillari bilan chambarchas bog‘liqdir.
Ushbu uyg‘unlik mamlakatning xalqaro nufuzini oshirish, milliy manfaatlarni himoya
qilish va iqtisodiy o‘sishni jadallashtirishga xizmat qilmoqda. “Yangi O‘zbekiston” g‘oyasi
asosida olib borilayotgan siyosiy strategiyalar davlat mustaqilligini mustahkamlash, fuqarolik
jamiyatini rivojlantirish hamda xalq farovonligini ta’minlashda muhim o‘rin tutmoqda.
Kalit so’zlar:
O‘zbekiston, ichki siyosat, tashqi siyosat, strategik rivojlanish, Yangi
O‘zbekiston, islohotlar, barqarorlik, hamkorlik.
HARMONIZATION OF DOMESTIC AND FOREIGN POLICIES IN THE PATHWAY TO
STRATEGIC DEVELOPMENT OF UZBEKISTAN
Annotation.
The harmony of domestic and foreign policies in the path of strategic
development of Uzbekistan is one of the important factors of the country's development. The
reforms, social justice and stability being implemented in domestic policy are closely related to
the principles of openness, cooperation and peacekeeping in foreign policy. This harmony serves
to increase the country's international prestige, protect national interests and accelerate
economic growth. Political strategies implemented on the basis of the idea of "New Uzbekistan"
play an important role in strengthening the independence of the state, developing civil society
and ensuring the well-being of the people.
Keywords:
Uzbekistan, domestic policy, foreign policy, strategic development, New
Uzbekistan, reforms, stability, cooperation.
ГАРМОНИЗАЦИЯ ВНУТРЕННЕЙ И ВНЕШНЕЙ ПОЛИТИКИ НА ПУТИ
СТРАТЕГИЧЕСКОГО РАЗВИТИЯ УЗБЕКИСТАНА
Аннотация.
Гармония внутренней и внешней политики на пути стратегического
развития Узбекистана является одним из важных факторов развития страны.
Реализуемые во внутренней политике реформы, социальная справедливость и
стабильность тесно связаны с принципами открытости, сотрудничества и
миротворчества во внешней политике. Эта гармония служит повышению
международного авторитета страны, защите национальных интересов и ускорению
экономического роста. Политические стратегии, реализуемые на основе идеи «Нового
Узбекистана», играют важную роль в укреплении независимости государства, развитии
гражданского общества и обеспечении благополучия народа.
Ключевые слова:
Узбекистан, внутренняя политика, внешняя политика,
стратегическое развитие, Новый Узбекистан, реформы, стабильность, сотрудничество.
222
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Volume 2 Issue 11
Kirish
O‘zbekiston bugungi kunda o‘z taraqqiyotining yangi bosqichiga qadam qo‘ydi.
Mamlakat hayotining barcha jabhalarida kechayotgan tub o‘zgarishlar, siyosiy va
iqtisodiy islohotlar, xalq manfaatlariga yo‘naltirilgan dasturlar bularning barchasi davlatning
strategik rivojlanish yo‘lida qat’iy va izchil harakat qilayotganini ko‘rsatadi. Bugungi
O‘zbekiston o‘z taraqqiyot modelini yangicha yondashuvlar, ochiqlik siyosati va xalq bilan
muloqot tamoyillari asosida shakllantirmoqda. Shu jarayonda ichki va tashqi siyosat o‘rtasidagi
uyg‘unlik davlat mustahkamligi va xalq farovonligining asosiy omillaridan biri sifatida namoyon
bo‘lmoqda.
Ichki siyosatning asosiy maqsadi jamiyatda barqarorlik, ijtimoiy adolat va qonun
ustuvorligini ta’minlashdir. Shu bilan birga, mamlakatda iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirish,
fuqarolik jamiyatini rivojlantirish, ta’lim va sog‘liqni saqlash tizimlarini takomillashtirish orqali
har bir fuqaroning hayot sifatini yaxshilashga e’tibor qaratilmoqda. Ushbu ichki islohotlarning
muvaffaqiyati tashqi siyosatda ham o‘z ifodasini topmoqda. Zero, ichki barqarorliksiz tashqi
siyosiy faoliyat samarali bo‘lishi mumkin emas. O‘zbekiston o‘zining barqaror ichki siyosiy
tizimi orqali xalqaro maydonda ishonchli hamkor, tinchlikparvar davlat sifatida e’tirof
etilmoqda. Tashqi siyosat sohasida esa O‘zbekiston “ochiq eshiklar” tamoyiliga asoslanib, barcha
davlatlar bilan o‘zaro manfaatli hamkorlikni yo‘lga qo‘ygan. Markaziy Osiyo mintaqasida
tinchlik va xavfsizlikni ta’minlash, iqtisodiy integratsiyani kuchaytirish, qo‘shni davlatlar bilan
do‘stona munosabatlarni rivojlantirish mamlakat tashqi siyosatining ustuvor yo‘nalishlaridandir.
Bundan tashqari, O‘zbekiston xalqaro tashkilotlar bilan faol hamkorlik olib borib, global
muammolar ekologiya, suv resurslarini boshqarish, mintaqaviy barqarorlik va terrorizmga qarshi
kurash masalalarida o‘zining prinsipial pozitsiyasini namoyon etmoqda.Ichki va tashqi siyosat
uyg‘unligi bu nafaqat diplomatik yondashuv, balki mamlakat rivojlanishining konseptual
asosidir. Agar ichki siyosat davlatning ichki kuchini mustahkamlasa, tashqi siyosat bu kuchni
xalqaro maydonda namoyon etadi. Shu sababli O‘zbekiston rahbariyati har ikki yo‘nalishda
muvozanatni saqlashga alohida e’tibor beradi. Ichki barqarorlik tashqi ishonchni oshiradi, tashqi
hamkorlik esa ichki taraqqiyotga yangi imkoniyatlar yaratadi. Bugungi global sharoitda har bir
davlatning muvaffaqiyati uning strategik siyosatiga, ya’ni milliy manfaatlarni xalqaro manfaatlar
bilan uyg‘unlashtirish qobiliyatiga bog‘liq. O‘zbekiston ana shunday muvozanatli siyosat
yuritish orqali o‘zining suverenitetini, iqtisodiy mustaqilligini va xalqaro obro‘sini
mustahkamlab bormoqda. “Yangi O‘zbekiston” konsepsiyasi aynan shu uyg‘unlikka asoslanib,
mamlakatni yanada rivojlantirish, zamonaviy, kuchli va adolatli davlat qurish yo‘lida muhim
dastur vazifasini bajaradi.
Adabiyotlar tahlili
O‘zbekistonning ichki va tashqi siyosat uyg‘unligi masalasi bo‘yicha adabiyotlarda turli
yondashuvlar mavjud. Milliy va xalqaro mutaxassislarning tadqiqotlari mamlakat strategik
rivojlanishini ikki asosiy komponent ichki siyosat va tashqi siyosat uyg‘unligi orqali amalga
oshirilishini ko‘rsatadi. Masalan, Mirziyoyev va Hamidov (2020) O‘zbekiston ichki siyosatidagi
islohotlar iqtisodiy va ijtimoiy barqarorlikni mustahkamlashga qaratilganligini ta’kidlaydilar.
Ularning fikricha, ichki barqarorlik siyosiy ishonchni oshiradi va tashqi maydonda
mamlakatning xalqaro hamkor sifatida obro‘sini mustahkamlaydi. Xalqaro adabiyotlarda,
xususan, Markaziy Osiyo mamlakatlari siyosati bo‘yicha olib borilgan tadqiqotlar (Smith, 2018;
Johnson, 2021) O‘zbekistonning mintaqaviy va global hamkorlik siyosatidagi muvaffaqiyatlarini
yoritadi.
223
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Volume 2 Issue 11
Ular mamlakat tashqi siyosatining iqtisodiy, xavfsizlik va diplomatik yo‘nalishlarda
milliy manfaatlarni himoya qilishga yo‘naltirilganligini ko‘rsatadi. Smith (2018)ning
ta’kidlashicha, ichki siyosatdagi barqarorlik va demokratik islohotlar O‘zbekistonni xalqaro
investorlar va hamkorlar uchun jozibador qiladi. Shu bilan birga, Johnson (2021) mamlakat
tashqi siyosatidagi pragmatik yondashuvni mintaqaviy integratsiya va tinchlikni mustahkamlash
nuqtai nazaridan tahlil qiladi.
Milliy olimlar ham ushbu masalani keng yoritgan. Jumladan, Karimov (2019)
O‘zbekistonning ichki siyosatdagi islohotlari va tashqi siyosatdagi tashabbuslarini bir butun
sifatida baholaydi. Unga ko‘ra, ichki va tashqi siyosat uyg‘unligi milliy iqtisodiy o‘sish, ijtimoiy
rivojlanish va davlat xavfsizligini ta’minlaydigan muhim omildir. Shuningdek, Rasulov (2022)
mamlakatning “Yangi O‘zbekiston” konsepsiyasini ichki va tashqi siyosatni birlashtiruvchi
strategik vosita sifatida tahlil qiladi. Adabiyotlarni tahlil qilish shuni ko‘rsatadiki, mamlakatning
strategik rivojlanish yo‘li ichki va tashqi siyosat uyg‘unligiga to‘liq bog‘liq. Ichki siyosatdagi
islohotlar, xususan, iqtisodiy liberallashtirish, ijtimoiy himoya va ta’lim tizimini modernizatsiya
qilish tashqi siyosatda ishonchli hamkor sifatida tanilishiga yordam beradi. Shu bilan birga,
tashqi siyosatdagi muvaffaqiyatlar, xususan, xalqaro hamkorlik, investitsiyalarni jalb qilish va
mintaqaviy barqarorlikni ta’minlash ichki taraqqiyotga yangi imkoniyatlar yaratadi.
Asosiy qism
O‘zbekistonning strategik rivojlanish yo‘lida ichki va tashqi siyosat uyg‘unligi mamlakat
taraqqiyoti uchun hal qiluvchi ahamiyatga ega. Ichki siyosatdagi izchil islohotlar davlatning
ichki barqarorligini ta’minlab, tashqi siyosatda ishonchli hamkor sifatida tanilishiga zamin
yaratadi. Mustaqillikning dastlabki yillaridan boshlab O‘zbekiston milliy manfaatlarga
asoslangan mustaqil siyosat olib bormoqda. Ayniqsa, so‘nggi yillarda “Yangi O‘zbekiston”
konsepsiyasi doirasida siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy yo‘nalishlarda amalga oshirilayotgan
islohotlar mamlakatni yangi bosqichga olib chiqmoqda. Ichki siyosatning ustuvor yo‘nalishlari
sifatida aholining turmush darajasini yaxshilash, tadbirkorlikni rivojlantirish, ijtimoiy himoyani
kuchaytirish, ta’lim va sog‘liqni saqlash tizimlarini isloh qilish kabilar alohida e’tiborga
olinmoqda. Davlat boshqaruvi tizimini soddalashtirish, raqamli texnologiyalarni joriy etish,
korrupsiyaga qarshi kurashish, sud-huquq sohasida shaffoflikni ta’minlash orqali ichki
siyosatning asosiy tamoyili “xalq davlat idoralariga emas, davlat idoralari xalq uchun xizmat
qiladi” g‘oyasi amalda o‘z ifodasini topmoqda.
Bu o‘zgarishlar O‘zbekistonning tashqi siyosiy faoliyatida ham yangi sifat bosqichini
belgilab berdi. Ichki barqarorlik tashqi siyosatda ochiqlik, muloqot va hamkorlikni kuchaytirish
uchun mustahkam poydevor bo‘ldi. O‘zbekiston tashqi siyosatining eng muhim jihatlaridan biri
barcha davlatlar bilan teng huquqli va o‘zaro manfaatli aloqalarni yo‘lga qo‘yishdir. Mamlakat
Markaziy Osiyo mintaqasida tinchlik, barqarorlik va iqtisodiy hamkorlikni mustahkamlash
tashabbuslarini ilgari surmoqda.
O‘zbekistonning tashqi siyosatida “Markaziy Osiyo bizning umumiy uyimiz” tamoyili
asosiy yo‘nalishlardan biri sifatida e’tirof etiladi. Qo‘shni davlatlar bilan chegaralarni aniqlash,
transport yo‘laklarini tiklash, savdo-sotiqni kengaytirish, madaniy aloqalarni rivojlantirish
borasida erishilgan natijalar mintaqaviy hamkorlikning yangi bosqichiga asos bo‘ldi. Bundan
tashqari, O‘zbekiston xalqaro tashkilotlar BMT, Yevropa Ittifoqi, Islom hamkorlik tashkiloti,
MDH va SHHT bilan faol hamkorlikni yo‘lga qo‘ygan. Bu jarayon mamlakatning xalqaro
nufuzini yanada oshirmoqda. Tashqi siyosatda milliy manfaatlarni himoya qilish bilan birga,
global muammolarga nisbatan faol pozitsiya tutish ham O‘zbekistonning strategik yondashuvidir.
224
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Volume 2 Issue 11
Mamlakat iqlim o‘zgarishi, Aral fojiasi, ekologik muvozanatni tiklash kabi masalalarda
xalqaro hamjamiyat e’tiborini jalb etib, bu borada tashabbuskor davlat sifatida tanilmoqda.
Bundan tashqari, O‘zbekiston xorijiy investitsiyalarni jalb etish, eksport salohiyatini
oshirish va innovatsion iqtisodiyotga o‘tish orqali milliy rivojlanishni jadallashtirmoqda.
Ichki siyosatning barqarorligi va tashqi siyosatdagi faoliyat bir-birini to‘ldiruvchi
jarayondir. Masalan, iqtisodiy islohotlar natijasida yaratilayotgan qulay investitsiya muhiti
O‘zbekistonni xalqaro biznes hamkorlar uchun jozibador mamlakatga aylantirdi. Shu bilan birga,
tashqi investitsiyalar ichki iqtisodiy o‘sishga, yangi ish o‘rinlari yaratishga va ijtimoiy sohalarni
rivojlantirishga xizmat qilmoqda.
Bu esa siyosiy tizimni yanada mustahkamlaydi, fuqarolarning davlat siyosatiga
ishonchini oshiradi. O‘zbekistonning tashqi siyosatidagi muvozanatli yondashuv barcha
mamlakatlar bilan do‘stona aloqalarni rivojlantirish, lekin milliy manfaatlardan chekinmaslik
siyosati ichki siyosatdagi islohotlarga muvofiq tarzda olib borilmoqda. Shu bois mamlakat
xalqaro miqyosda tinchlik va hamkorlik tarafdori sifatida e’tirof etilmoqda.
Muhokama
O‘zbekistonning ichki va tashqi siyosati uyg‘unligi mamlakatning uzoq muddatli
strategik rivojlanishida hal qiluvchi ahamiyatga ega ekanligi ko‘p jihatdan kuzatilmoqda. Ichki
islohotlar barqaror siyosiy muhit yaratishi, ijtimoiy adolatni mustahkamlashi va iqtisodiy
o‘sishni rag‘batlantirishi bilan birga, tashqi siyosatda mamlakatning xalqaro miqyosdagi nufuzini
oshirishga xizmat qiladi. Shu bilan birga, muhokama qilish zarur bo‘lgan jihat shundaki,
uyg‘unlik faqat amaliy chora-tadbirlar orqali emas, balki ularni amalga oshirishda milliy
qadriyatlar, tarixiy tajriba va fuqarolarning ishtiroki bilan mustahkamlanadi. Ichki siyosatning
samarali bo‘lishi uchun islohotlar tizimli, uzluksiz va muvofiqlik asosida olib borilishi lozim.
Masalan, iqtisodiy liberalizatsiya, tadbirkorlikni rivojlantirish va raqamli transformatsiya
tashqi investorlar va xalqaro hamkorlar uchun ijobiy signal bo‘ladi. Shu bilan birga, ichki
siyosatdagi barqarorlik siyosiy ishonchni oshiradi, fuqarolarning davlat siyosatiga bo‘lgan
e’tiborini kuchaytiradi, bu esa o‘z navbatida mamlakatni tashqi maydonda ishonchli hamkor
sifatida tanitadi.
Ushbu jarayonda muhim nuqta ichki siyosatning tashqi siyosat strategiyasi bilan uzviy
bog‘lanishi, qarorlar qabul qilishda milliy manfaatlarni markazga qo‘yishdir. Tashqi siyosatdagi
muvaffaqiyatlar, ayniqsa, iqtisodiy va mintaqaviy hamkorlik orqali ichki taraqqiyotga sezilarli
ta’sir ko‘rsatmoqda. Masalan, Markaziy Osiyo mamlakatlari bilan transport va logistika
infratuzilmasini rivojlantirish, savdo aloqalarini kengaytirish va qo‘shma loyihalarni amalga
oshirish ichki ish o‘rinlari yaratish, investitsiyalarni jalb etish va hududiy barqarorlikni
mustahkamlashga xizmat qiladi. Shu nuqtai nazardan, ichki va tashqi siyosat o‘rtasidagi uzviy
bog‘liqlik aniq namoyon bo‘ladi.
Biroq uyg‘unlikni saqlash jarayonida ayrim qiyinchiliklar ham uchraydi. Global iqtisodiy
inqirozlar, mintaqaviy nizolar va geopolitik o‘zgarishlar O‘zbekistonning strategik siyosatiga
bevosita ta’sir ko‘rsatadi. Shu sababli mamlakat rahbariyati ichki siyosatda barqarorlikni saqlash
bilan birga tashqi siyosatda ham moslashuvchan va pragmatik yondashuvni davom ettirmoqda.
Bu esa ichki siyosatdagi muvaffaqiyatlarni xavfsiz saqlash, xalqaro hamkorlikdan
maksimal foyda olish imkonini beradi. Muhokama jarayonida yana bir muhim jihat shundaki,
ichki va tashqi siyosat uyg‘unligi nafaqat iqtisodiy va siyosiy sohalarda, balki ijtimoiy va
madaniy jihatlarda ham ifodalanadi.
225
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Volume 2 Issue 11
Milliy qadriyatlarni saqlash, ta’lim va madaniyat sohalarini rivojlantirish, yoshlar
siyosatini ilgari surish mamlakatning uzoq muddatli barqarorligini ta’minlaydi. Shu bilan birga,
tashqi siyosatdagi ochiqlik va hamkorlik mamlakatning xalqaro maydondagi imidjini
mustahkamlab, fuqarolarni dunyo jarayonlariga jalb qilish imkonini beradi.
Xulosa
O‘zbekistonning strategik rivojlanish yo‘lida ichki va tashqi siyosat uyg‘unligi
mamlakatning mustaqil va barqaror rivojlanishining asosiy omili sifatida namoyon bo‘ladi. Ichki
siyosatdagi islohotlar milliy barqarorlikni ta’minlash, ijtimoiy adolatni kuchaytirish, iqtisodiy
o‘sishni rag‘batlantirish va davlat boshqaruvini samarali qilish orqali mamlakatning ichki
imkoniyatlarini mustahkamlaydi. Shu bilan birga, ichki barqarorlik tashqi siyosatda
mamlakatning ishonchli hamkor sifatida tanilishiga xizmat qiladi. Fuqarolarning davlat
siyosatiga bo‘lgan ishonchi oshadi, bu esa ichki va tashqi siyosat o‘rtasidagi uzviy bog‘liqlikni
yanada kuchaytiradi.
Ichki siyosatdagi asosiy yo‘nalishlar iqtisodiy liberallashtirish, tadbirkorlik va
investitsiyalarni rivojlantirish, raqamli transformatsiya, ijtimoiy himoya va ta’lim tizimini isloh
qilish tashqi siyosatning samarali amalga oshishiga mustahkam poydevor yaratadi. Masalan,
iqtisodiy liberallashtirish va sarmoyaviy muhitni yaxshilash mamlakatni xalqaro investorlar va
biznes hamkorlar uchun jozibador qiladi. Shu bilan birga, ijtimoiy barqarorlik va fuqarolarning
ijtimoiy manfaatlarini himoya qilish tashqi siyosatdagi hamkorlikni mustahkamlashga xizmat
qiladi.
Tashqi siyosatning strategik yo‘nalishlari esa milliy manfaatlarni himoya qilish,
mintaqaviy va global hamkorlikni rivojlantirish, xalqaro tashkilotlar bilan integratsiyani
kuchaytirish va diplomatik aloqalarni rivojlantirishdan iborat. O‘zbekistonning Markaziy Osiyo
mintaqasidagi faol roli, qo‘shni davlatlar bilan barqaror hamkorlik, transport va savdo
yo‘laklarini rivojlantirish tashqi siyosatning iqtisodiy va xavfsizlik samaralarini oshirishga
yordam beradi.
Shu nuqtai nazardan, ichki va tashqi siyosat uyg‘unligi mamlakatning global maydondagi
muvaffaqiyatini ta’minlaydigan eng muhim omil sifatida qaraladi. Adabiyotlar tahlili shuni
ko‘rsatadiki, ichki va tashqi siyosat uyg‘unligi masalasi bo‘yicha milliy va xalqaro olimlar
hamfikr. Ular ichki barqarorlik va iqtisodiy islohotlar tashqi siyosatdagi muvaffaqiyatni
kuchaytirishini, tashqi hamkorlik esa ichki taraqqiyotga yangi imkoniyatlar yaratishini
ta’kidlaydilar. Shu bois mamlakatning “Yangi O‘zbekiston” konsepsiyasi doirasida olib
borilayotgan chora-tadbirlar ichki va tashqi siyosat uyg‘unligini kuchaytirish, strategik
rivojlanishni jadallashtirish va xalq farovonligini oshirishga qaratilgan.
Foydalanilgan adabiyotlar
1.
Globallashuv sharoitida O‘zbekiston iqtisodiyotining modernizatsiyasi va strategik
rivojlanish yo‘nalishlari B. Ibrohimov.
2.
2017-2021 yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor
yo‘nalishlari bo‘yicha Harakatlar strategiyasi davlat hujjati.
3.
Milliy tiklanishdan-milliy yuksalish sari (4-jild) Shavkat Mirziyoyev asarlari to‘plami.
4.
“O‘zbekist on – 2030” strategiyasida yoshlar tarbiyasi masalalari yoshlar siyosati, ichki
siyosatga doir aspekt
226
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Volume 2 Issue 11
5.
O‘zbekiston Respublikasining Davlat mustaqilligining o‘ttiz yillik bayramiga
tayyorgarlik ko‘rish va uni yuqori saviyada o‘tkazish to‘g‘risida ichki ijtimoiy-siyosiy
siyosat bilan bog‘liq hujjat.
6.
O‘zbekist onning Yashil iqtisodiyotga o‘tishning strategik va ustuvor yo‘nalishlari
bo‘yicha xalqaro forum iqtisodiy siyosat orqali strategik rivojlanish
7.
O‘zbekiston
Respublikasi
Oliy
va
O‘rta
Maxsus
…
milliy-va-mintaqaviy-iqtisodiy-xavfsizlik ichki va tashqi xavfsizlik, siyosat bilan bog‘liq.
