2025
SENTABR
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 2
|
ISSUE 9
104
SUN’IY INTELEKT YORDAMIDA TIBBIY DIAGNOSTIKANI
TAKOMILLASHTIRISH: IMKONIYAT VA CHEKLOVLAR
Ilmiy rahbar:
Muminova Dono Faxritdinova
Tibbiyot fundamental fanlar kafedrasi asistenti
Muallif:
Burhonjonova Aziza Bahodir qizi
Toshkent Xalqaro Kimyo universiteti Davolash ishi 3-kurs talabasi
https://doi.org/10.5281/zenodo.17167288
Annotatsiya.
Sun’iy intelektning tibbiy diagnostikadagi afzalliklari va cheklovlari
yoritiladi. Kasalliklarni erta aniqlash va tashxis aniqligini oshirishdagi imkoniyatlari bilan birga,
ma’lumotlar yetishmovchiligi hamda xavfsizlik muammolari tahlil qilinadi.
Kalit so’zlar:
Sun’iy intelekt, tibbiy diagnostika, radiologiya, klinik amaliyot, ma’lumotlar
bazasi, tashxis aniqligi, axborot xavfsizligi, innovatsion texnologiyalar.
Kirish:
So‘nggi yillarda tibbiyot sohasida sun’iy intelekt texnologiyalarining jadal
rivojlanishi diagnostika jarayonlariga tub o‘zgarishlar olib kirdi. Kasalliklarni erta aniqlash,
tashxis qo‘yishdagi aniqlikni oshirish, shuningdek, shifokorlarning mehnat yukini kamaytirish
imkoniyatlari tufayli ushbu yo‘nalishga qiziqish ortib bormoqda. Xususan, radiologiya,
kardiologiya va onkologiya sohalarida sun’iy intelektdan keng foydalanilmoqda. 2024 yil
ma’lumotlariga ko‘ra, AQSh Oziq-ovqat va dori vositalari agentligi (FDA) tomonidan 900 dan
ortiq AI/ML asosidagi tibbiy qurilmalar tasdiqlangan bo‘lib, ularning qariyb 76 foizi radiologiya
yo‘nalishiga tegishlidir. Shu bilan birga, ma’lumotlar bazasining yetishmasligi, klinik sinovlarning
cheklanganligi va axborot xavfsizligi kabi muammolar ushbu texnologiyani amaliyotga to‘liq joriy
etishda to‘siq bo‘lib qolmoqda.
Asosiy qism
: Sun’iy intelektning tibbiy diagnostikadagi qo‘llanilishi bugungi kunda
sog‘liqni saqlash tizimining eng dolzarb va istiqbolli yo‘nalishlaridan biridir. Avvalo, bu
texnologiya kasalliklarni erta aniqlash, tashxis qo‘yishdagi aniqlikni oshirish hamda
shifokorlarning mehnat yukini yengillashtirishda muhim rol o‘ynaydi.
Xususan, radiologiya sohasida sun’iy intelekt texnologiyalari keng joriy qilinmoqda. 2024
yil yakuniga qadar AQSh Oziq-ovqat va dori vositalari agentligi (FDA) tomonidan 903 ta AI/ML
asosidagi tibbiy qurilma ro‘yxatga olingan bo‘lib, ularning qariyb 76,6 foizi radiologiya
yo‘nalishiga tegishli. Bu esa tasviriy diagnostikada (KT, MRT, rentgen, ultratovush) sun’iy
intelektdan foydalanishning naqadar samarali ekanligini ko‘rsatadi. Shuningdek, thorakal
radiologiyada, ya’ni o‘pka va ko‘krak qafasi kasalliklarini tashxislashda FDA tomonidan 42 ta
dasturiy qurilma tasdiqlangani ham ushbu yo‘nalishning amaliy ahamiyatini tasdiqlaydi.
Shu bilan birga, barcha qurilmalar ham klinik sharoitda yetarlicha sinovdan o‘tmagan.
Tadqiqotlar natijasiga ko‘ra, so‘nggi yillarda tasdiqlangan AI asosidagi tibbiy qurilmalarning atigi
28 foizi prospеktiv klinik tekshiruvlardan o‘tgan, qolganlari esa faqat laboratoriya yoki
retrospektiv ma’lumotlar asosida baholangan. Bu esa amaliyotda xavfsizlik va ishonchlilik bilan
bog‘liq muammolarni yuzaga keltiradi.
Sun’iy intelektning diagnostik samaradorligi bo‘yicha o‘tkazilgan meta-tahlillar ham
qiziqarli natijalarni ko‘rsatadi. Masalan, 54 ta ilmiy tadqiqot natijalari asosida hisoblab
chiqilganda, generativ AI modellarining umumiy tashxis aniqligi taxminan 56,9 foizni tashkil
2025
SENTABR
NEW RENAISSANCE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE
VOLUME 2
|
ISSUE 9
105
qilgan. Taqqoslash uchun, tajribali shifokorlarning diagnostika aniqligi ko‘pincha yuqori bo‘lib,
AI natijalarini ortda qoldirgan. Biroq, ba’zi hollarda, masalan, dermatologiyada izoh beruvchi
(XAI) tizimlardan foydalanganda tashxis aniqligi oddiy AI modeliga nisbatan 2,8 foiz ga
yaxshilangani kuzatilgan.
Xulosa:
Sun’iy intelekt tibbiy diagnostikada zamonaviy texnologiyalar ichida eng
istiqbolli yo‘nalishlardan biri hisoblanadi. U kasalliklarni erta aniqlash, tashxis qo‘yishdagi
aniqlikni oshirish va shifokorlarning mehnat yukini kamaytirishda katta imkoniyatlarga ega. 2024
yilga qadar FDA tomonidan tasdiqlangan 900 dan ortiq AI asosidagi tibbiy qurilmalar, xususan,
radiologiya sohasida keng qo‘llanilayotgani bunga yaqqol misoldir. Shu bilan birga, klinik
sinovlarning yetarli emasligi, ma’lumotlar bazasining cheklanganligi hamda axborot xavfsizligi
kabi muammolar ushbu texnologiyaning keng miqyosda tatbiq etilishida to‘siq bo‘lib qolmoqda.
Shu sababli, kelgusidagi ilmiy tadqiqotlar sun’iy intelektning ishonchliligi va xavfsizligini
ta’minlash, uni klinik amaliyotga samarali integratsiya qilishga qaratilishi zarur. Faqat shundagina
ushbu texnologiya sog‘liqni saqlash tizimida bemorlar hayotini saqlab qolish va shifokorlarga
samarali yordamchi bo‘lish vazifasini to‘liq ado eta oladi.
