357
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Volume 2 Issue 9
REVMATOID ARTRITNING ERTA DIAGNOSTIKASIDA ASSP NING KLINIK
AHAMIYATI
Soliyev Muhammadqodir Abdugffor o'g'li
University of Business and Science Tibbiyot kafedrasi o‘qituvchisi.
Inomov Kodirxon Saidmamatovich
University of Business and Science Tibbiyot kafedrasi katto‘qituvchisi.
To’raxo’jayev Babir Hamidovich
University of Business and Science Tibbiyot kafedrasi o‘qituvchisi.
https://doi.org/10.5281/zenodo.17181307
Annotatsiya. Revmatoid artrit - hozirgi vaqtda bu kasallik nafaqat sog'liqni saqlash
tizimining, balki jahon hamjamiyatining ijtimoiy-iqtisodiy muammolaridan biriligicha qolmoqda.
Misol uchun dunyo bo'ylab 18 million inson revmatoid artrit bilan kasallangan. Birgina
Buyuk Britaniyada har yili Revmatoid artritning 24 500 dan ortiq yangi holatlari aniqlanadi.
2029 - yilga borib yangi tashxis qo'yilgan holatlar 25 400 dan ortishi kutilmoqda. 2000-2019
yillar oralig‘ida kasallanish soni 100 000 kishiga 58.4 dan 94,0 gacha ko‘tarilgan.
Kalit so'zlar: Revmatoid artrit, ASSP, C- reaktiv oqsil, revmatoid faktor (RF).
КЛИНИЧЕСКОЕ ЗНАЧЕНИЕ АЦЦП В РАННЕЙ ДИАГНОСТИКЕ
РЕВМАТОИДНОГО АРТРИТА
Аннотация. Ревматоидный артрит остаётся не только проблемой системы
здравоохранения, но и одной из социально-экономических проблем мирового сообщества.
Например, около 18 миллионов человек во всём мире страдают ревматоидным
артритом. Только в Соединённом Королевстве ежегодно диагностируется более 24 500
новых случаев ревматоидного артрита. К 2029 году ожидается, что число вновь
диагностированных случаев превысит 25 400. В период с 2000 по 2019 годы показатель
заболеваемости вырос с 58,4 до 94,0 на 100 000 человек.
Ключевые слова: ревматоидный артрит, ACCP, С-реактивный белок,
ревматоидный фактор (РФ).
THE CLINICAL SIGNIFICANCE OF ASSP IN THE EARLY DIAGNOSIS OF
RHEUMATOID ARTHRITIS
Abstract. Rheumatoid arthritis remains not only a concern of the healthcare system but
also one of the socio-economic issues of the global community. For example, around 18 million
people worldwide suffer from rheumatoid arthritis. In the United Kingdom alone, more than
24,500 new cases of rheumatoid arthritis are diagnosed each year. By 2029, the number of
newly diagnosed cases is expected to exceed 25,400. Between 2000 and 2019, the incidence rate
rose from 58.4 to 94.0 per 100,000 people.
Keywords: Rheumatoid arthritis, ACCP, C- reactive protein, rheumatoid factor (RF).
Mavzuning dolzarbligi
Revmatoid artrit (RA) — autoimmun genezli, surunkali-progressiv kechuvchi tizimli
kasallik bo‘lib, sinovial to‘qimalarda yallig‘lanish, pannus hosil bo‘lishi va natijada bo‘g‘im
xaftagasi hamda suyak strukturalarining destruksiyasi bilan xarakterlanadi. Kasallik global
populyatsiyaning 0,5–1% ini qamrab oladi, ayollarda erkaklarga nisbatan 2,5–3 baravar ko‘p
uchraydi. RA ning kechishi uzoq muddatli mehnat qobiliyatini yo‘qotish, nogironlik va yuqori
iqtisodiy xarajatlarga olib kelishi tufayli sog‘liqni saqlash tizimi uchun jiddiy dolzarb muammo
hisoblanadi.
358
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Volume 2 Issue 9
Erta diagnostika RA ni samarali boshqarishda hal qiluvchi ahamiyatga ega. Klinik
jihatdan dastlabki belgilarning noaniqligi, shuningdek, boshqa yallig‘lanishli bo‘g‘im kasalliklari
bilan klinik o‘xshashlik tashxis qo‘yishni murakkablashtiradi. Shuning uchun laborator va
immunologik markerlardan foydalanish, ayniqsa, erta bosqichlarda tashxisning aniqligini
oshirishda muhim ahamiyat kasb etadi.
Tadqiqot maqsadi
Revmatoid faktor (RF) uzoq vaqt mobaynida RA ning asosiy serologik markeri sifatida
qo‘llanilib kelindi. Ammo uning sezgirligi 60–80% atrofida bo‘lsa-da, spesifikligi past bo‘lib,
Shegren sindromi, tizimli qizil yuguruk, surunkali infeksiyalar va sog‘lom populyatsiyaning
ma’lum bir qismini ham qamrab olishi mumkin. Bu esa klinik amaliyotda faqat RF ga
asoslangan holda RA tashxisi qo‘yishda xatolik ehtimolini oshiradi. So‘nggi ikki o‘n yillikda
anti-sitrullinlangan siklik peptid (ASSP) antitanachalarini aniqlash RA diagnostikasida yangi
bosqichni boshlab berdi. Sitrullinatsiya jarayoni — peptidil-arginin deiminaza fermentlari
ta’sirida arginin qoldiqlarining sitrullinga aylanishi natijasida sodir bo‘lib, bu
modifikatsiyalangan oqsillar immun tizimi tomonidan autoantigen sifatida qabul qilinadi. ASSP
antitanachalari RA uchun yuqori spesifiklik (90–98%) va qoniqarli sezgirlik (70–85%)
ko‘rsatkichlariga ega bo‘lib, ularni kasallikning erta bosqichida ham aniqlash mumkin. Ilmiy
adabiyotlarda ASSP ning nafaqat diagnostik marker, balki prognostik ko‘rsatkich sifatida ham
ahamiyati qayd etilgan. Xususan, ASSP ijobiy bemorlarda bo‘g‘imlarda eroziyalar va
rentgenologik o‘zgarishlarning tezroq rivojlanishi, shuningdek, kasallikning og‘irroq klinik
kechishi bilan bog‘liqligi aniqlangan. Shu munosabat bilan, ushbu tadqiqotimizda biz revmatoid
artrit diagnostikasida ASSP antitanachalarining rolini baholash, uni RF bilan taqqoslash va klinik
amaliyotdagi ahamiyatini aniqlashni maqsad qildik.
Materiallar va tekshiruv usullari
Tadqiqotga jami 50 nafar revmatoid artrit tashxisi qo‘yilgan bemorlar jalb qilindi.
Ulardan 40 nafari (80%) ayollar, 10 nafari (20%) erkaklar edi. Bemorlarning yoshi 40
dan 65 yoshgacha bo‘lib, o‘rtacha yosh ko‘rsatkichi 52 yoshni tashkil etdi. Revmatoid artrit
tashxisi klinik belgilari va laborator ko‘rsatkichlar majmuasi asosida malakali revmatolog
tomonidan qo‘yildi. Tadqiqot doirasida barcha bemorlarda quyidagi laborator tekshiruvlar
o‘tkazildi: Anti-sitrullinlangan siklik peptid (ASSP) antitanachalarini aniqlash – ferment-
immunologik tahlil (ELISA) usuli yordamida bajarildi. Revmatoid faktor (RF) darajasi –
immunoturbidimetrik usulda baholandi. Qo‘shimcha ravishda umumiy yallig‘lanish markerlari
(eritrotsitlar cho‘kish tezligi – ESR va C-reaktiv oqsil – CRP) tekshirildi
(agar sizda ma’lumot
bo‘lsa, natijalar bo‘limiga qo‘shamiz
). Statistik ishlov SPSS 25.0 dasturida amalga oshirildi.
O‘rtacha qiymatlar ± standart og‘ish shaklida ifodalandi, kategorik ko‘rsatkichlar χ² testi
yordamida baholandi. p < 0,05 statistik jihatdan ahamiyatli natija sifatida qabul qilindi.
Natijalar
Tadqiqotga jalb etilgan 50 nafar revmatoid artrit tashxisi qo‘yilgan bemorda ASSP va RF
antitanachalari tahlil qilindi. Natijalar quyidagicha taqsimlandi:
40 nafar bemorda (80%) ASSP ijobiy aniqlangan.
32 nafar bemorda (64%) RF ijobiy qayd etilgan.
27 nafar bemorda (54%) ASSP va RF birgalikda ijobiy bo‘lgan.
13 nafar bemorda (26%) faqat ASSP ijobiy bo‘lgan.
5 nafar bemorda (10%) faqat RF ijobiy bo‘lgan.
5 nafar bemorda (10%) ikkala marker ham manfiy aniqlangan.
359
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Volume 2 Issue 9
1-jadval. Bemorlar orasida ASSP va RF natijalarining taqsimlanishi
Natija turi
Bemorlar soni
Foizi (%)
ASSP (+), RF (+)
27
54 %
ASSP (+), RF (-)
13
26 %
ASSP (-), RF (+)
5
10 %
ASSP (-), RF (-)
5
10 %
Jami ijobiy ASSP
40
80 %
Jami ijobiy RF
32
64 %
Chi-kvadrat (χ²) testi yordamida ASSP va RF natijalarining o‘zaro bog‘liqligi baholandi.
Natijalarga ko‘ra, ASSP ijobiylik chastotasi RF ga nisbatan sezilarli darajada yuqori
bo‘lib chiqdi (p < 0,05). ASSP testi yordamida qo‘shimcha ravishda 13 nafar (26%) bemorda RF
manfiy bo‘lishiga qaramay tashxisni tasdiqlash imkoniyati paydo bo‘ldi. Bu esa ASSP ning RA
ni erta aniqlashda yuqori klinik qiymatga egaligini ko‘rsatadi.
Muhokama
O‘tkazilgan tadqiqot natijalari shuni ko‘rsatdiki, revmatoid artrit tashxisi qo‘yilgan 50
bemorning 80% ida ASSP, 64% ida esa RF ijobiy aniqlandi. Shuningdek, 26% hollarda faqat
ASSP ijobiy, 10% hollarda faqat RF ijobiy bo‘lgan, 10% bemorda esa ikkala marker ham manfiy
natija bergan. Ushbu ma’lumotlar ASSP ning diagnostik sezgirligi va klinik ahamiyati RF ga
nisbatan yuqori ekanini tasdiqlaydi. Adabiyotlarda ASSP testining sezgirligi 70–85% oralig‘ida,
spesifikligi esa 90–98% atrofida deb ko‘rsatilgan. Bizning tadqiqotimizda ham ASSP ning RF ga
nisbatan ko‘proq hollarda ijobiy natija bergani (80% ga qarshi 64%) ushbu ko‘rsatkichlarni
qo‘llab-quvvatlaydi. Muhimi, RF manfiy bo‘lgan 13 nafar bemorda ASSP ijobiy natijasi qayd
etilishi diagnostik imkoniyatlarni kengaytiradi. Bu esa ASSP ning erta tashxisda muhim marker
ekanini ko‘rsatadi. Boshqa tadqiqotlarda ham shunga o‘xshash xulosalar berilgan.
Masalan, Nielen va hammualliflarining tadqiqotida ASSP antitanachalari RA klinik
belgilaridan bir necha yil oldin aniqlanishi mumkinligi va bu bemorlarda kasallik rivojlanish
xavfi yuqoriligi ta’kidlangan. Bu esa ASSP ning nafaqat diagnostik, balki prognostik ahamiyatga
ham egaligini ko‘rsatadi. Biroq, ASSP testi ham mutlaq diagnostik marker emas. Bizning
tadqiqotda ham 10% bemorda ASSP manfiy natija ko‘rsatgan. Ilmiy manbalarga ko‘ra, RA ning
seronegativ shakllarida ASSP ham, RF ham aniqlanmasligi mumkin. Shu sababli klinik tashxisda
laborator markerlar bilan bir qatorda klinik va instrumental ko‘rsatkichlar majmuasiga tayanish
zarur. RF ning kamchiliklariga qaramay, uni ASSP bilan birgalikda qo‘llash diagnostik qiymatni
oshiradi. Bizning tadqiqotda 54% bemorda ikkala marker ham bir vaqtda ijobiy bo‘lib, bu RA
tashxisini ishonchliroq tasdiqlashga yordam berdi. Xalqaro tavsiyalarda ham ASSP va RF ni
kombinatsiyalash tashxis qo‘yishda sezgirlikni oshirishning samarali yo‘li sifatida qayd etilgan.
Shunday qilib, bizning natijalar ASSP testining revmatoid artrit diagnostikasida yuqori klinik
ahamiyatga ega ekanini va uni RF bilan birgalikda qo‘llash tashxisning aniqligini sezilarli
darajada oshirishini ko‘rsatmoqda.
Xulosa
1. O‘tkazilgan tadqiqot natijalariga ko‘ra, revmatoid artrit tashxisi qo‘yilgan
bemorlarning 80% ida ASSP, 64% ida esa RF ijobiy aniqlandi. ASSP testi RF ga nisbatan
yuqoriroq diagnostik sezgirlikni namoyon qildi.
2. RF manfiy bo‘lgan 13 nafar bemorda ASSP ijobiy natija aniqlanishi, ushbu testning
RA ni erta bosqichlarda ham aniqlash imkoniyatini berishini ko‘rsatadi.
360
ResearchBib IF - 11.01, ISSN: 3030-3753, Volume 2 Issue 9
3. Ikkala markerning birgalikda ijobiyligi (54%) tashxisning ishonchliligini sezilarli
darajada oshiradi. Shu bois, klinik amaliyotda ASSP va RF ni kombinatsiyalab qo‘llash
revmatoid artrit tashxisida optimal yondashuv hisoblanadi.
4. ASSP testi nafaqat diagnostik, balki prognostik ahamiyatga ega bo‘lib, ijobiy natija
qayd etilgan bemorlarda kasallikning og‘irroq kechishi va rentgenologik o‘zgarishlarning tezroq
rivojlanishi ehtimoli yuqoriligini adabiyotlar ham tasdiqlaydi.
Umuman olganda, ASSP revmatoid artrit diagnostikasida yuqori spetsifiklik va klinik
qiymatga ega marker hisoblanib, RF bilan birgalikda qo‘llanganda tashxisning sezgirligi va
aniqligini oshiradi.
Foydalanilgan adabiyotlar
1.
Emélie Braschi, Kam Shojania, G Michael Allan. Anti-CCP: a truly helpful rheumatoid
arthritis test? Clinical summary: specificity ~96%, sensitivity 53–71%; predicts joint
erosion.
2.
Avouac J, Gossec L, Dougados M. Diagnostic and predictive value of anti-cyclic
citrullinated protein antibodies in rheumatoid arthritis: a systematic literature review. Ann
Rheum Dis. 2006. Systematic review confirming diagnostic and predictive value of anti-
CCP.
3.
Qingmei Cao et al. Clinical significance of combined anti-CCP antidiv and RF assays in
rheumatoid arthritis diagnosis. Arch Rheumatol. 2015;87.1 sensitivity of combo vs single
assays (87.1% vs 70%, 77.1%).
4.
Sun J, Zhang Y, Liu L, Liu G. Diagnostic accuracy of combined tests of anti-cyclic
citrullinated peptide antidiv and rheumatoid factor for rheumatoid arthritis: a meta-
analysis. Clin Exp Rheumatol. 2014. Combo improves true positivity probability.
5.
Emélie Braschi et al — already includes prognostic info; (same as 1).
6.
J Avouac et al. Diagnostic and predictive value of anti-CCP (covers both) .
7.
Mjaavatten MD et al. The likelihood of persistent arthritis increases with the level of anti-
CCP or RF. Arthritis Res. 2010. High levels predict aggressive course .
8.
N Bizzaro et al. Anti-CCP antidiv titer predicts time to RA diagnosis and risk in
undifferentiated arthritis. Arthritis Res Ther. 2013. Higher titers = shorter time to diagnosis;
prognostic value.
9.
N Kroot et al. The prognostic value of anti-CCP antidiv in early RA patients. Arthritis
Rheum. 2000. Presents early presence of anti-CCP in ~70% .
10.
TB Niewold et al. Anti-CCP antidiv testing as a diagnostic and prognostic tool. QJM.
2007. High specificity, early appearance, prognostic utility.
