ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«
MODERN SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 9 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
354
HAMSHIRALIK ISHIDA BEMOR BILAN SAMARALI MULOQOTNING O‘RNI VA
AHAMIYATI
Moʻsaxonova Bibixonim Shukurmirzo qizi
Fargʻona tumani Abu Ali ibn Sino nomidagi Jamoat salomatligi texnikumi yetakchi oʻqituvchisi.
Xomidova Visolaxon Sharobiddin qizi
Farg‘ona tumani Abu Ali in Sino nomidagi Jamoat salomatligi texnikumi katta o‘qituvchisi.
https://doi.org/10.5281/zenodo.17165764
Annotatsiya.
Hamshiralik ishida bemor bilan samarali muloqot tibbiy yordamning asosiy
elementlaridan biri hisoblanadi. Ushbu maqola muloqotning hamshiralik jarayonidagi o‘rnini
va ahamiyatini nazariy jihatdan tahlil qiladi, uning bemorlarning ruhiy va jismoniy holatini
yaxshilashdagi rolini ko‘rsatadi. Maqolada samarali muloqotning nazariy asoslari,
strategiyalari, to‘siqlari va ularni bartaraf etish yo‘llari muhokama qilinadi. Muloqotning
bemor markazli yondashuvdagi o‘rni ta’kidlanib, hamshiralarning kasbiy malakasini oshirish
zarurligi ko‘rsatiladi.
Kalit so‘zlar:
Hamshiralik, samarali muloqot, bemor-hamshira aloqasi, bemor markazli
parvarish, muloqot strategiyalari, muloqot to‘siqlari, tibbiy yordam sifati, ishonch o‘rnatish,
faol tinglash.
Kirish
Muloqotning ahamiyati shundaki, u nafaqat tibbiy ma’lumotlarni uzatish vositasi, balki
bemorning ruhiy qo‘llab
-quvvatlashi va motivatsiyasi manbai hisoblanadi. Zamonaviy tibbiyotda
bemor markazli yondashuv kuchayib borayotganligi sababli, samarali muloqot hamshiralarning
kasbiy muvaffaqiyatining kaliti bo‘lib qolmoqda. Ushbu mavzu bo‘yicha ko‘plab nazariyalar
mavjud bo‘lib, masalan, Hildegard Peplau nazariyasida muloqot hamshira
-bemor
munosabatlarining asosiy bosqichlarini belgilaydi. Shuningdek, Joyce Travelbee va boshqa
nazariyotchilarning ishlari muloqotning empatik tomonlarini ta’kidlaydi. Maqola ushbu
nazariyalarga asoslanib, hamshiralik amaliyotida muloqotni yaxshilash yo‘llarini muhokama
qiladi.
Asosiy qism
1. Samarali muloqotning nazariy asoslari
Samarali muloqot hamshiralik ishida bemor bilan o‘zaro tushunish va ishonch
o‘rnatishning asosiy vositasi hisoblanadi. Muloqotning nazariy asoslari tibbiyot va psixologiya
fanlarida chuqur o‘rganilgan bo‘lib, u bemorlarning ehtiyojlarini aniqlash, ularning his
-
tuyg‘ularini tushunish va tibbiy ko‘rsatmalarni uzatishda muhim rol o‘ynaydi. Muloqot ikki
tomonlama jarayon bo‘lib, unda hamshira nafaqat ma’lumot beradi, balki bemorning so‘zlarini
faol tinglaydi va uning hisobotlarini tahlil qiladi. Nazariy jihatdan, samarali muloqot bemor
markazli parvarish modelining asosiy elementi bo‘lib, unda bemor faol ishtirokchi sifatida
ko‘riladi.
Muloqotning verbal va non-
verbal shakllari mavjud bo‘lib, verbal muloqot so‘zlar orqali,
non-verbal esa imo-ishoralar, yuz ifodalari va tana harakatlari orqali amalga oshiriladi.
Hamshiralarning muloqot malakasi bemorning ruhiy holatini baholashda yordam beradi,
chunki bemorlar ko‘pincha o‘z og‘riqlarini yoki qo‘rquvlarini to‘g‘ridan
-
to‘g‘ri aytmaydilar.
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«
MODERN SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 9 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
355
Ushbu nazariy asoslar hamshiralik ta’limida muhim o‘rin tutadi, chunki ular
hamshiralarga bemorlarning individual xususiyatlarini hisobga olishni o‘rgatadi. Muloqotning
nazariy modellari, masalan, sender-
receiver modeli, ma’lumotni uzatish va qayta aloqa
jarayonini ta’riflaydi, bu esa hamshiralikda xatolarni kamaytirishga yordam beradi.
Bundan tashqari, empatik muloqot nazariyasi bemorning his-
tuyg‘ularini tushunib, unga
moslashishni ta’kidlaydi, bu esa hamshira
-bemor munosabatlarini mustahkamlaydi. Nazariy
jihatdan, samarali muloqot bemorning qaror qabul qilish jarayonida ishtirokini oshiradi va uning
motivatsiyasini kuchaytiradi. Hamshiralikda muloqotning nazariy asoslari ko‘plab mutaxassislar
tomonidan o‘rganilgan bo‘lib, ular muloqotni tibbiy yordamning ajralmas qismi deb
hisoblashadi.
2. Hamshira-
bemor muloqotining o‘rni
Hamshiralik ishida bemor bilan muloqot markaziy o‘rin egallaydi, chunki u tibbiy
jarayonning barcha bosqichlarida
–
baholash, rejalashtirish, amalga oshirish va nazoratda
–
zarurdir. Baholash bosqichida hamshira bemorning shikoyatlarini tinglab, uning holatini
aniqlaydi va individual parvarish rejasini tuzadi. Muloqotning o‘rni shundaki, u hamshira va
bemor o‘rtasidagi ko‘prik bo‘lib, bemorning ehtiyojlarini to‘g‘ri tushunishga yordam beradi.
Rejalashtirish bosqichida hamshira davolash usullarini tushuntirib, bemorning roziligini
oladi, bu esa uning faolligini oshiradi. Amalga oshirish bosqichida muloqot bemorning dori-
darmonlarni qabul qilish va parvarish ko‘rsatmalariga rioya qilishini ta’minlaydi. Nazorat
bosqichida esa qayta aloqa orqali natijalar baholanadi. Hamshiralikda muloqotning o‘rni
bemorlarning ruhiy qo‘llab
-
quvvatlashida ham namoyon bo‘ladi, chunki hamshiralar
bemorlarning qo‘rquv va tashvishlarini yumshatishda muhim rol o‘ynaydi.
Ushbu o‘rin bemor markazli tibbiyotda yanada kuchayadi, unda bemor passiv ob’ekt
emas, balki faol hamkor hisoblanadi. Muloqot hamshiralarning kasbiy rolini kuchaytiradi, chunki
u tibbiyot jamoasi ichidagi aloqani ham yaxshilaydi. Umuman olganda, hamshira-bemor
muloqoti tibbiy yordamning sifatini belgilaydi va bemorning tezroq tiklanishiga hissa qo‘shadi.
Xulosa
Hamshiralik ishida bemor bilan samarali muloqotning o‘rni va ahamiyati beqiyos bo‘lib,
u tibbiy yordamning sifatini belgilaydi. Maqolada muhokama qilinganidek, muloqot
bemorlarning ruhiy va jismoniy holatini yaxshilaydi, ishonchni mustahkamlaydi va davolash
jarayonini samarali qiladi. Nazariy asoslar, strategiyalar va to‘siqlarni hisobga olib,
hamshiralarga muloqot malakasini doimiy ravishda oshirish tavsiya etiladi. Kelajakda
hamshiralik ta’limida muloqotga ko‘proq e’tibor berish zarur, chunki u bemor markazli
tibbiyotning asosidir. Ushbu mavzu bo‘yicha keyingi ishlar muloqotni raqamli texnologiyalar
bilan bog‘lashga qaratilishi mumkin.
Foydalanilgan adabiyotlar
1.
M.D. AXMEDOVA, A.
R. OBLOQULOV, S.N. BOBOXOMAYEV “YUQUMLI
KASALLIKLARDA HAMSHIRALIK ISHI” Toshkent «IQTISOD
-
MOLIYA» 2008
2.
2. Ahmedova M.
D., Boboxoʻjayev S.N. “Oʻ
zbekiston tibbiyot jurnali
”
2005 № 1:67
-68.
3.
Ахмедова М .Д., Нарэнев И.
А. “Инфекция, иммунитет и фармакология”.
Ташкент, 2004.
-
№2.71
-75.
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«
MODERN SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 9 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
356
4.
Ахмедова М . Д., Муминов У.А. “Инфекция, иммунит и фармакология”. Ташкент,
2004.-
№2.31
-33.
5.
Ahmedova M. J. va boshqalar. Yuqumli kasalliklar va bemorlar parvarishi. Toshkent,
2002.
6.
Boboxoʻjaev S. N., Doʻstjonov B. O. Qorin tifi —
paratif kasalliklari va bu xastaliklarda
parhez masalalari. Toshkent, 1997.
7.
Valiev A.G. va boshqalar. Polirezistent shtammlar chaqirgan salmonellyoz xastaligida
erta yoshdagi bolalarda jadal davolash usullari . Toshkent, 2003.
8.
Daminov T.A., Azimov Sh.T., Rahmatullayev M.A. “Oʻzbekiston tibbiyot jurnali.
2005,
№ 1:34
-36.
9.
Даминов Т А, Мавлянов И. Р., Шукуров Б. З. “Инфекция, иммунитет и
фармакология. Ташкент, 2004,
-
№2.10
-15.
10.
Iskandarov T.I., Jalilov K.J., Boboxo
ʻ
jaev S.N., Shovahobov Sh.Sh
. О‘
t
а
xavfli bakterial
va vims kasalliklari. Toshkent
, «
Fan
»
nashriyoti, 1996.
11.
Majidov V.M. “Yuqumli kasalliklar”. Toshkent
, 1993.
12.
Mirzayev K.
М., Yulchiboyev M. R. “Oʻzbekiston tibbiyot jurnali”. 2000, 1
-2:26-28.
13.
Mirtazayev O. M.. Xodjaev N .I.. Norov G. X. Oʻzbekiston tibbiyot jurnali. 2000, №
3:14-15.
14.
Mirtazayev O.M., Norov G. X. Oʻzbekiston Respublikasi gigienistlar, sanit
ariya
vrachlari, epidemiologlar va infeksionistlarning VIII-
s’yezd materiallari toʻplami.
Toshkent, 2005, 56.
15.
Ahmadaliyeva G. H. et al. YARIMO ‘TKAZGICH MODDALAR VA ULARNING
XARAKTERISTIKALARI //
Евразийский
журнал
академических
исследований
.
–
2022.
–
Т
. 2.
–
№. 1. –
С
. 91-93.
16.
Yusubjanovna A. M. BIRINCHI TIBBIY YORDAMNING AHAMIYATI VA UNI
BAJARISHNING UMUMIY QOIDAIARI //PRINCIPAL ISSUES OF SCIENTIFIC
RESEARCH AND MODERN EDUCATION.
–
2023.
–
Т
. 2.
–
№. 1.
17.
Abdusubxon o’g’li U. S. et al. YURAK ISHEMIK KASALL
IKLARI VA ULARNI
OLDINI OLISHNING ZAMONAVIY USULLARI //PRINCIPAL ISSUES OF
SCIENTIFIC RESEARCH AND MODERN EDUCATION.
–
2023.
–
Т
. 2.
–
№. 6.
18.
Abdusubxon o’g’li U. S. et al. BUYRAK TOSH KASALLIKLARINI HOSIL
BO'LISHIDA GIPODINAMIYANING TA'SIRI //PRINCIPAL ISSUES OF
SCIENTIFIC RESEARCH AND MODERN EDUCATION.
–
2023.
–
Т
. 2.
–
№. 6.
19.
Usmonov S., Alisherjonova F. INSON TANASIDA BO’LADIGAN ELEKTR
HODISALARI //
Евразийский
журнал
академических
исследований
.
–
2023.
–
Т
. 3.
–
№. 4 Part 2. –
С
. 200-203.
20.
Usmonov S., Isro
ilov S. CHAQALOQLARDA QORIN DAM BO’LISHINING
SABABLARI, DAVOLASH USULLARI //
Евразийский
журнал
академических
исследований
.
–
2023.
–
Т
. 3.
–
№. 4 Part 2. –
С
. 196-199.
21.
Isroil o'g'li X. M., Abdusubxon o’g’li U. S. GIPERTONIYA KELIB CHIQISHI
SABABLARI //INTERNATIONAL SCIENTIFIC-PRACTICAL CONFERENCE ON"
MODERN EDUCATION: PROBLEMS AND SOLUTIONS".
–
2023.
–
Т
. 2.
–
№. 5.
ISSN:
2181-3906
2025
International scientific journal
«
MODERN SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 4 / ISSUE 9 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
357
22.
Abdusubxon o’g’li U. S. et al. BOLALARDA GASTROENTRITNING NAMOYON
BO’LISHI //INTERNATIONAL SCIENTIFIC
-PRACTICAL CONFERENCE ON"
MODERN EDUCATION: PROBLEMS AND SOLUTIONS".
–
2023.
–
Т
. 2.
–
№. 5.
23.
Abdusubxon o’g’li U. S. et al. KAM HARAKATLIK NATIJASIDA KELIB
CHIQADIGAN KASALLIKLARNI XALQ TABOBATI BILAN DAVOLASHNING
TOP 10 TA USULI //SCIENCE AND PEDAGOGY IN THE MODERN WORLD:
PROBLEMS AND SOLUTIONS.
–
2023.
–
Т
. 1.
–
№. 3.
24.
Abdusubxon o’g’li U. S. et al. GIPERTONIYA KASALLIGINI RIVOJLANISHINI
OLDINI OLISHNING ENG YAXSHI USULLARI //SCIENCE AND PEDAGOGY IN
THE MODERN WORLD: PROBLEMS AND SOLUTIONS.
–
2023.
–
Т
. 1.
–
№. 3.
25.
Abdusubxon o’g’li U. S. et al. QO
NNI SUYULTIRADIGAN TOP-10 MAHSULOT
//SCIENCE AND PEDAGOGY IN THE MODERN WORLD: PROBLEMS AND
SOLUTIONS.
–
2023.
–
Т
. 1.
–
№.
3.
Xorijiy adabiyotlar:
26.
Haugaa H, et al. (2021). Health Promotion Among Long-Term ICU Patients and Their
Families. NCBI Bookshelf.
27.
Henneman EA, et al. (2012). Surveillance: A Strategy for Improving Patient Safety in
Acute and Critical Care Units. Critical Care Nurse.
28.
Giuliano KK. (2017). Improving Patient Safety through the Use of Nursing Surveillance.
Biomedical Instrumentation & Technology.
29.
McPeake J, et al. (2020). Key Components of ICU Recovery Programs. PMC.
30.
Tronstad O, et al. (2024). The effect of an improved ICU physical environment on
outcomes. Trials.
31.
Boehm LM, et al. (2023). Surveillance Monitoring to Improve Patient Safety. PSNet.
32.
Kim JH, et al. (2023). Impact of Cluster Nursing Intervention on ICU Patients. PMC.
33.
Kutney-Lee A, et al. (2011). The impact of nursing surveillance on failure to rescue.
PubMed.
34.
Park SH, et al. (2023). Factors Affecting Nursing Surveillance Activity. MDPI.
35.
Hope AA, et al. (2019). Clinical Surveillance, A Concept Analysis. HIMSS.
